Το εξαιρετικό λεύκωμα Όλγα Σταυρίδου
Στα πόδια τ’ ουρανου τα σύννεφα,
Στα πόδια του βουνού τα ποτάμια,
Στα πόδια της ψυχής τα όνειρα,
Στα πόδια του Θεού ο θρήνος,
Στα πόδια του δέντρου η σκιά,
Στα πόδια της σκιάς η λησμονιά,
Στα πόδια της λησμονιάς ο θάνατος,
Στα πόδια του θανάτου η φωλιά.
Μιγέλ ντε Ουναμούνο, Cancionero 294
Μια σπουδαία έκδοση* που αποτυπώνει με τον καλύτερη τρόπο μια διαδρομή ζωής κι ένα έργο. Αυτό της Όλγας Σταυρίδου. Ζωγράφου ιδιότυπης με μοναδικό βλέμμα που εδώ και πολύν καιρό έχει αφήσει τα εργαλεία της Τέχνης της ζώντας -η μοίρα τόφερε -στη σιωπή...
Σύντροφος του συγγραφέα Αλέξανδρου Κοοσματόπουλου, της "εδωρήθη"μια σχετικά μακρόχρονη παραμονή στην πιό ποιητική ίσως πόλη της βόρειας Ελλάδας: της Καστοριάς. Με τη σιωπηλή της λίμνη, την απαράμιλη ομίχλη της, τη σέπιες των δέντρων που φυλλοροούν, τους αγγέλους που παραστέκουν την άλλοτε καστροπολιτεία, τις ευθυτενείς λεύκες, τα παραπετάσματα από καλαμιώνες,τις μνήμες από την αρχοντιά του παρελθόντος, τις ζοφερές μνήμες των σπαραγμών και του αίματος, τη βυζαντινή θύμιση και τις εκκλησιές της.
Η παραμονή τους εκεί εκεί γέννησε αποτελέσματα θαυμαστά. Έργα κατά βάση εξπρεσιονιστικά,αφαιρετικά, μεταφυσικά, με εμβάθυνση στην ουσία των πραγμάτων.
Ομολογώ πως παρόμοια Καστοριά δεν είχα ξαναντικρίσει (ας με συγχωρέσει ακόμα κι η ψυχούλα του εργατικού, γηγενούς και συνεπέστατου Βασίλη Παπαντίνα!).
Σε άλλους τόπους κι αλλους καιρούς η Όλγα Σταυρίδου θα είχε ανακηρυχθεί επίτιμος δημότης της πόλεως κι επίσημη ζωγράφος της. Αλλά ποτε δεν είναι αργά...
Απολαύστε, χαρείτε, αισθανθείτε, ριγήστε σ' αυτή τη μικρή διαδρομή στην Καστοριά που μας κατέλειπε η Όλγα...
Νώντας Τσίγκας
* Το 340 σελίδων πολυτελές λεύκωμα (κυκλοφορεί απο τις εκδόσεις Πατάκη σε πολύ προσιτή τιμή έκπληξη (30 ευρώ!). Το επιμελήθηκαν ο ζωγράφος-γραφίστας Αλέξης Βερούκας κι ο συγγραφέας Αλεξανδρος Κοσματόπουλος. Μικρά αποσπάσματα απο το έργο του Αλέξανδρου Κοσματόπουλου "Τα δυό φορέματα" που ...πρωτογράφτηκαν στην Καστοριά, καθώς και κείμενα-ποιήματα των Τάσου Λειβαδίτη, Νίκου Καρούζου, Ζωής Καρέλη, Ηλία Παπαμόσχου, Ζήση Οικονόμου, Θανάση Γεωργιάδη, Β.Π. Πάσχου, Κώστα Σιμόπουλου, Νίκου Παναγιωτόπουλου κ.α. καθώς και φωτογραφικό υλικό κοσμούν το καλαίσθητο βιβλίο.
* * *
(....) παρατηρεί το βουνό δεξιά από το σπίτι της. Αυλάκια κελαρύζουν γύρω της τραγουδώντας το άσμα του αέναου χρόνου, με νερά διαυγή, κρύσταλλα. Ανάμεσα στα ψηλά χορτάρια διακρίνονται άνθη των αγρών πορτοκαλόχρωμα και μενεξελιά. Τα δέντρα συχνά μοιάζουν με ανθρώπους που έχουν υψωμένα τα χέρια. Τις βραδυές τα φώτα των αυτοκινήτων μαχαιρώνουν το σκότος της νύχτας. Κουβαρίστρες ξετυλίγονται μετρώντας το χρόνο, τις βλέπει και βυθίζεται στο χάος, ένα σύμπαν με αστραφτερές και σκοτεινές επιφάνειες. Όπως κάθε φορά που παρατηρεί κάτι το ασήμαντο. Μα το σημαντικό ποιό είναι πλέον; απόμεινε τίποτε το σημαντικό σ' έναν κόσμο-φυλακή;
Τη βλέπω σε απόσταση σήμερα τριγυσμένη απο αστρικά νεφελώματα, όπως βλέπουμε πάντοτε περιβαλλόμενα από την άλω των αγίων πρόσωπα που αγαπήσαμε για την ξεχωριστή τους αγνότητα, τον ανθρώπινο χαρακτήρα,το δημιουργικό τους τάλαντο. Τη βλεπω στις φανερές ερημιές του βάθους της συλλογικής ψυχής μας. Ο Αλέξανδρος στο πλάι της, η όψη της να λάμπει από υπέρκοσμο φως, αυτό που κάθε ξεχωριστός άνθρωπος νοσταλγεί στον αιώνα.
Θανάσης Γεωργιάδης
Όλγα Σταυρίδου ή "ένα σαπφείρινο μαβί"
* * *
Από το λεύκωμα αυτό ξεχειλίζει η ζωγραφική αειφορία της δημιουργού, η οποία με τα έργα της μας παρασύρει στην ιδιαίτερη εικαστική της τέχνη αλλά και στην ευαίσθητη μαστοριά της.
Τοπία και κάμποι με πλούσια βλάστηση, βυζαντινά τείχη και εκκλησίες, νεότερα κτίρια νεοκλασικά και άλλα, κατοικίες με κήπους, ανθοδοχεία με λουλούδια, νυχτερινά, τραπέζια με πιάτα, δίσκοι με φρούτα και γλυκά, πανεράκια κεντήματος με τις πολύχρωμες κλωστές τους, ιδιαίτερα εκφραστικά πορτρέτα, φαγιούμ, όλα πλουμισμένα με τις χαρακτηριστικές πινελιές της Όλγας Σταυρίδου, οι οποίες κάνουν τους πίνακες αναγνωρίσιμους και ξεχωριστούς. Η αγάπη της για την τέχνη της είναι έκδηλη, ενώ τα κατάστικτα από πινελιές και χρώματα έργα της φανερώνουν την απλόχερη και επίπονη προσπάθειά της για την ολοκλήρωση του κάθε πίνακα. Μ’ αυτόν τον τρόπο μας προσφέρει μια ακατανίκητη ευωχία μεστών εικόνων και σίγουρα σχέσεων και εμπειριών, δηλαδή ζωής.
Το λεύκωμα, που προέκυψε από τη συνεργασία του λογοτέχνη Αλέξανδρου Κοσματόπουλου και του εικαστικού Αλέξη Βερούκα, ξεχειλίζει από τον πλούσιο πνευματικό και ποιητικό κόσμο της Όλγας Σταυρίδου. Για την τέχνη και τη μαστοριά της ευαίσθητης εικαστικού γράφουν ο Αλέξανδρος Κοσματόπουλος, ο Θανάσης Γεωργιάδης, η Φωτεινή Παπαντωνίου, ο Κώστας Σιμόπουλος, η Έρη Κασίμη, η Βασιλική Νευροκοπλή και ο Χρίστος Γουσίδης, ενώ παράλληλα ανθολογούνται ποιητικά και λοιπά λογοτεχνικά έργα διαφόρων λογοτεχνών.
Στη συνέχεια μπορείτε να διαβάσετε αποσπάσματα από μια συνέντευξη της Όλγας Σταυρίδου η οποία είχε δημοσιευθεί στο πολιτιστικό ένθετο της “Μακεδονίας” “Πανσέληνος” με την ευκαιρία έκθεσης της δημιουργού τον Μάιο του 2003 στην αίθουσα τέχνης “Έψιλον”. Η συνέντευξη αναδημοσιεύεται και στο λεύκωμα.
Ποια είναι η σχέση σας με τις άλλες δυνατότητες εικαστικής έκφρασης πέρα απ’ την παραστατική ζωγραφική, με την οποία ασχολείστε;
Στα τόσα χρόνια που ασχολούμαι και προβληματίζομαι με τη ζωγραφική, πέρασα από πολλές φάσεις: αφηρημένη, παραστατική, κατασκευές κτλ. Με τον χρόνο, δουλεύοντας κανείς ανακαλύπτει και καταλήγει στον τρόπο με τον οποίο ο ψυχισμός του βρίσκει την πληρέστερή του έκφραση. Για μένα η ζωγραφική δεν είναι προϊόν επινοητικότητας και φαντασίας, δεν είναι να φτιάξω σώνει και καλά κάτι που να φαντάζει “πρωτότυπο”. Αλλά πώς όλος ο εσωτερικός κόσμος του ανθρώπου θα υποταγεί στο θέλγητρο της εικαστικής έκφρασης. Τότε με δουλειά και προσπάθεια το αποτέλεσμα θα είναι ασφαλώς και πρωτότυπο, καθότι ο πραγματικός κόσμος του καθενός διαφέρει.
Υπάρχει κάτι ανάμεσα στις σύγχρονες τάσεις της ζωγραφικής στο οποίο να βρίσκετε ιδιαίτερο ενδιαφέρον;
Κάθε γνήσια έκφραση ανησυχίας γύρω απ’ τα εικαστικά έχει οπωσδήποτε ενδιαφέρον. Το θέμα είναι κατά πόσο μπορούμε να είμαστε ειλικρινείς απέναντι στον εαυτό μας και σ’ αυτό που κάνουμε. Σας είπα, δεν με ενδιαφέρει σώνει και καλά να “κατασκευάσω” κάτι το “πρωτότυπο”. Τελικά σημασία έχει το πώς στεκόμαστε απέναντι στο φαινόμενο που λέγεται ζωγραφική και αφήνουμε τη ζωγραφική μέσω ημών να “μιλήσει”. Αυτό το “μέσω ημών” δίνει και τη βαθύτερη αίσθηση του πράγματος.
Μαθητεύσατε σε δύο πολύ σημαντικούς ζωγράφους, τον Γιάννη Μόραλη και τον Νίκο Νικολάου. Τι είναι αυτό που επανέρχεται από τη διδασκαλία τους στη δουλειά σας;
Τον Νίκο Νικολάου τον είχα δάσκαλο μόνο για ένα χρόνο, όμως στο εργαστήριο του Γιάννη Μόραλη μαθήτευσα τέσσερα χρόνια και ωφελήθηκα από την παρουσία του και τις συμβουλές του. Δεν προσπαθούσε να σε βάλει σε καλούπια, αλλά να βοηθήσει να βρεις τον δρόμο σου. Και σου έδινε να καταλάβεις ότι ζωγραφική δεν είναι να φτάσεις κάπου, και μετά να δρέψεις τους καρπούς και να αναπαύεσαι στις δάφνες σου. Αλλά ότι η ζωγραφική, και η ανησυχία για τη ζωγραφική, τελειώνει μαζί με την πνοή σου.
Ζωγραφίζετε κάστρα, τοπία, σπίτια, αλλά και καθημερινά πράγματα και στιγμές. Όλα αυτά αποτελούν μια ενότητα πραγμάτων, την ίδια τη ζωή;
Η καλή ζωγραφική είναι κάτι το ζωντανό. Μας κάνει να δούμε κάτι όπως δεν το είδαμε ποτέ. Η πραγματική ζωγραφική φαίνεται όταν κανείς τη βάζει στο σπίτι του και ζωντανεύουν οι τοίχοι, ζωντανεύει ο χώρος. Άλλο τώρα αν τα περισσότερα πράγματα έχουν πάρει χαρακτήρα διακοσμητικό. Είναι πολύ φτωχός ο ρόλος ενός ζωγραφικού έργου αν υπάρχει μόνο για να διακοσμεί. Το ζωγραφικό έργο πρέπει να σε αναπαύει και να σε πλουτίζει. Και πώς σε πλουτίζει; Όταν σε κάνει να δεις πράγματα με μια ματιά που δεν την έχεις. Γιατί οι περισσότεροι δεν βλέπουμε, και όλα περνούν ξώφαλτσα από πάνω μας και έτσι αδειάζει η ζωή μας. Η πραγματική ζωγραφική, και η τέχνη γενικότερα, μας βοηθά να αντιμετωπίσουμε την άδεια ζωή μας.
Στέλιος Κούκος
εφημερίδα "Μακεδονία της Κυριακής" 30.3.14
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.