Τρίτη 25 Μαρτίου 2014

Οι παιδικές μου αναμνήσεις από την Τσεκλίστα

 
Γράφει ο Πάνος Ακρίδας
Ο παππούς μου, ένας ασπρομάλλης γεροντάκος ,ήταν κατά γενική ομολογία ένας άκακος άνθρωπος που το μόνο του μεράκι ήταν τα πρόβατα. Άμα  καταλάβαινε πως έλιωσαν τα χιόνια... δεν τον χώραγε  ο κάμπος!
Παλιότερα που δεν υπήρχαν αυτοκίνητα για να μεταφέρει τις χιόνες του - έτσι έλεγε τις προβατίνες του -πήγαινε στην Τεκλίστα με τα πόδια. Δυο μέρες ταξίδι! Ξεκινούσε το απόγευμα από το Ξουβέρι, να πιάσει το Μουσταφούλι  και το πρωί  να ξεκινήσει  για Θέρμο ,Πλάτανο ,Λιόλιο ,ώσπου να φτάσει στην Τσεκλίστα .

Ο ΜπαλοΝίκος με τις ''χιόνες'' του
 Εμείς τα εγγόνια του πηγαίναμε σαν τέλειωναν τα καπνά.
Εγώ πήγα δυο χρονιές.
Η ξαδέλφη μου η Τούλα ήταν η μεγαλύτερη από τα εγγόνια.
Στις δουλειές του σπιτιού ήταν το δεξί χέρι της γιαγιάς μας, της ΜπαλοΛένης .Ευτυχώς που ήταν κι αυτή !Αλλιώς πως θα τα έβγαζε πέρα η γρια με τόσα λιαπατσόρια.

Το Μπαλέικο ήταν ένα διόροφο, πέτρινο σπίτι που στο πάνω μέρος του  υπήρχαν  δυο δωμάτια και από κάτω ένα υπόγειο.
 Ήταν σκεπασμένο με πέτρινες πλάκες και τη σκεπή του συγκρατούσαν κάτι τεράστιες στρουπίνες - έτσι έλεγαν τα μαδέρια - που από δω και από κει ήταν καρφωμένες πρόγκες για να κρεμάνε τα  καλαμπόκια ! Είχε και μια χωμάτινη γωνιά με δυο παραθύρες .
  Το μαντρί ήταν δίπλα στο σπίτι. Το σούσουρο που ερχόταν ο παππούς μας  με τα πρόβατα καθόταν σε μια πέτρα και ένα, ένα όπως τ΄ άρμεγε τα πέρναγε μέσα στη στρούγκα .
Μπροστά στο Μπαλέκο
Εγώ,ο αδελφός Νίκος , η αδελφή μου Γεωργία
 και στο μέσον της φωτογραφίας
η μεγαλύτερη  η Τούλα ,κόρη του Φώτη Πολίτη 
  Η καημένη η Τούλα ,η ξαδέρφη μου,τι να πρωτοκάνει με τόσους διαόλους που έμπλεξε . Που δεν έμπαιναν σε στρέβλα με τίποτα.
  Εγώ όλη μέρα γύριζα Πότε πήγαινα στο κόμμα .Πότε στους Αγίους Αποστόλους και ανακατευόμουνα με το ρετσίνι. Πότε κυνηγούσα βερβέρες. Όλο διαολιές ! Όμως η μεγαλύτερη απόλαυση ήταν να παίζω στις μελίστρες. Σαν στούκας κατέβαινα την μελίστρα! Καθώς έφτανα στον πάτο, ήταν μια ρίζα από κέδρο που την έπιανα και,με την φόρα που είχα, έκανα επιτόπια στροφή .
  Σε μια γωνιά της αυλής η γιαγιά άναβε φωτιά και έβραζε νερό στο καζάνι για την μπουγάδα. Τα χεράκια της Τούλας έλιωναν από το τρίψιμο  των ρούχων .Τόσα παιδιά !
  Φόρεσα την καθαρή μου μπλούζα και καμαρωτός, καμαρωτός τράβηξα για τις μελίστρες .Χόρτασα παιχνίδι και ευχαριστήθηκε η ψυχή μου. Γύρισα στο σπίτι ξελιγωμένος.
Ε ρε και βλέπει η Τούλα την καθαρή μπλούζα που είχα φορέσει...Ποιός είδε το θεό και δεν τον φοβήθηκε ! Ε ρε ματσούκι που έφαγα ...!Δεν το έβαλα όμως κάτω. Από τα νεύρα μου μια και δεν μπορούσα να τα βάλω με την Τούλα, πήγα εκεί που άναβε το καζάνι και είχε μπόλικη στάχτη, ξάπλωσα και ανακυλιόμουν απ΄το άχτι μου. Σαν αλευρωμένος χοβιός έγινα . Μόνο τα μάτια μου γυάλιζαν.
- Να δεις και 'γω  ,της λέω.
Κι' άλλο μπερτάκι η Τούλα .
-  Θα φύγω και θα πάω στο σπίτι μου.
- Και που ξέρεις το δρόμο ;
-Θα πάρω της κολόνες απ' το τηλέφωνο και θα φύγω .
Επειδή μας έπαιρναν τηλέφωνο απ' το χωριό ,νόμιζα πως αν τις ακολουθήσω θα φτάσω σπίτι μου.

 Μια βραδιά μας έκανε ξαφνική επίσκεψη ο πατέρας μου.
Σαν ήρθε ο παππούς με τα πρόβατα το σούρουπο,  δεν άκουσε φωνές και ανησύχησε.
Μέχρι να τα τακτοποιήσει τα ζωντανά  και ν ανέβει στο σπίτι,του φάνηκε αιώνας.  Μπήκε μέσα και είδε τον πατέρα μου.
Εσύ είσαι εδώ ; Φοβήθηκα  πως κάτι έγινε με τόση ησυχία ;

 Σήμερα δυστυχώς εκείνες οι μελίστρες δεν υπάρχουν. Μπαζώθηκαν!
Έτσι όμως δεν χάνει την γραφικότητα του ο τόπος ; Δεν έχουμε ρήξη με το παρελθόν ;

Τρίτη 4 Μαρτίου 2014

Αποκριάτικα στιγμιότυπα





Γι'αυτούς τους χαρακτήρες έχουν γίνει άπειρες συζητήσεις στο καφενείο του χωριού .Όλοι κάτι έχουμε να θυμηθούμε από εκείνα τα ευχάριστα καλαμπούρια τους, τα πειράγματα τους και τα παθήματά τους όταν έπιναν ένα ποτηράκι παραπάνω.

Όλοι τους μεροκαματιάρηδες .Άνοιγαν με τους Κασμάδες την γαλαρία για να φέρουν νερό στον κάμπο . Μέσα στα λασπόνερα  της στοάς σαν  τυφλοπόντικες με την υγρασία να τους σαπίζει τα κοκάλα. 
Τα χέρια τους χοντρά και ροζιασμένα απ' τη δουλειά ,σπούδασαν παιδιά και προικιωσαν κορίτσια . Και μετά τη βάρδια... στα καπνοτόπια με όλη την οικογένεια. Γιατί ο καπνός ήταν κουμπαράς! Αν τα 'φερνες γύρα με το μεροκάματο και ο καπνός σου έμεινε ξεχάρτσοτος, είχες μεγάλο διάφορο! Για να μπορέσει όμως το γαϊδουράκι να κουβαλήσει την ψυχή μέχρι την παράδεισο, έπρεπε να φάει και να πιει.
Η καθαρή Δευτέρα ήταν μια καλή ευκαιρία για κάτι τέτοιο. Θα αφήσουμε τις εικόνες να μιλήσουν .



Κάπου στη Μακρυνεία 
Στην φωτογραφία Χρυσοβεργιώτες με τα μηχανάκια τους στην Μακρυνεία
Στους ρυθμούς το τζού μπόξ 

Πέμπτη 27 Φεβρουαρίου 2014

«Κοσμάς ο Αιτωλός: Φτιάξτε σχολειά-φτιάξτε σχολειά».

Ο Χρήστος Βερβερούδης υποδυόμενος
τον Κοσμά τον Αιτωλό
Τυχεροί  όσοι βρέθηκαν την παρασκευή  21 Φεβρουαρίου στο πνευματικό κέντρο Ευανθίας Καρβέλη στο Αιτωλικό. Είχαν την ευκαιρία να απολαύσουν, στα πλαίσια της επετείου της μάχης του  Ντολμά και της συμπλήρωσης των 300 χρόνων (1714-2014) από τη γέννηση του Κοσμά του Αιτωλού , μια υπέροχη θεατρική παράσταση από τον ηθοποιό Χρήστο Βερβερούδη.
Ο Χρήστος Bερβερούδης με την  καταπληκτική του ερμηνεία και την επιβλητική του  φωνή κατάφερε να μεταφέρει  το κοινό του Ευανθίας Καρβέλη 300 χρόνια πίσω ,''βιώνοντας'' με συγκλονιστικό τρόπο τον λόγο και τις διδαχές του Κοσμά του Αιτωλού.
Η παράσταση πρόκειται  να παιχθεί και στο Μεσολόγγι στα πλαίσια των εορτών εξόδου. Είναι μια καλή ευκαιρία για όσους θα ήθελαν και δεν κατάφεραν να την παρακολουθήσουν στο Αιτωλικό.
Η ημερομηνία δεν έχει ανακοινωθεί ακόμη.
Είμαστε σε επαφή με τον Χρήστο Βερβερούδη και  έγκαιρα θα ενημερώσουμε τους αναγνώστες του blog για το πότε αυτό θα γίνει.
 Παραθέτουμε ένα μικρο απόσπασμα από το σχετικό δελτίο τύπου της παράστασης, ώστε να έχουν μια σχετική  άποψη ,όσοι  θα την παρακολουθήσουν, για το ''ταξίδι'' που  πρόκειται  να κάνουν.


Τη σημερινή εποχή της καταναλωτικής αδηφαγίας και της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, τα Γράμματα οι Τέχνες και γενικότερα ο πολιτισμός, είναι η σημαντικότερη όαση ελπίδας και προοπτικής για τους λαούς, όπου γης. Οι Έλληνες έχουμε διέλθει μέσα από δύσκολες περιόδους και ατραπούς, με  υποδουλώσεις, κατοχές, εμφυλίους, και το αίμα του λαού μας  έχει ποτίσει τούτη την ευλογημένη χώρα που λέγεται Ελλάδα. Είναι χρέος όλων μας, κυρίως,  των πνευματικών ανθρώπων, να ενδυναμώσουμε την διαχρονική μνήμη της ιστορίας μας, που δεν περιορίζεται σε συνοριακές περιχαράξεις αλλά απηχεί στην έννοια του Ελληνισμού, λέξης, συνώνυμης του Πολιτισμού.
Ο ιεραπόστολος της ειρήνης Κοσμάς ο Αιτωλός, ο ιεροκήρυκας Πατροκοσμάς, που όργωσε ολόκληρο τον Ελλαδικό χώρο επί τουρκοκρατίας  για να διατρανώσει την πίστη του στην Ορθοδοξία και την Ελληνική γλώσσα και βρήκε τραγικό θάνατο από εκείνους που ενοχλούνταν από τις Διδαχές του, αποτέλεσε την έμπνευση για ένα θεατρικό μονόλογο, με τον τίτλο: «Κοσμάς ο Αιτωλός: Φτιάξτε σχολειά-φτιάξτε σχολειά».
Το έργο έγραψε ο συγγραφέας - δημοσιογράφος, Γρηγόρης Χαλιακόπουλος .Σκηνοθεσια Χριστος Βερβερουδης-Νικος Παυλιτινας τον ρόλο του Κοσμά Αιτωλού υποδύεται ο ηθοποιός Χρίστος Βερβερούδης. Το ρόλο του αφηγητή ζωντανεύει η υποβλητική φωνή του ηθοποιού Χρίστου Τσάγκα, η δε μουσική επένδυση ανήκει στον   μουσικοσυνθέτη Φίλιππο Περιστέρη.

Κυριακή 2 Φεβρουαρίου 2014

Το κλάδεμα και η σχέση του με το φεγγάρι

Παροιμία  είναι σύντομος λόγος, που περιέχει αλήθεια βγαλμένη απ' την πείρα . Είναι η γνώση και η  παρατήρηση πολλών χρόνων και πολλών ανθρώπων ταυτόχρονα  .Είναι προϊόν συλλογικό .
Λαϊκό γνωμικό στο χωριό μας λέει πως ο πρώτος κλαδούχος του αμπελιού ήταν ο  γάιδαρος .
Ο γάιδαρος έχει μεγάλη αδυναμία στα κλίματα και κάποια  φορά που λύθηκε, έπεσε με βουλιμία πάνω τους  .
Παρατηρήθηκε πως τα κλίματα που βόσκησε  ο γάιδαρος έκαναν   σταφύλια μεγάλα και ζουμερά και αυτή η παρατήρηση καθιέρωσε  και την πρακτική του κλαδέματος

Κλάδεψε με το Γενάρη και μην κοιτάζεις το φεγγάρι 

λέει ο λαός μας για το κλάδεμα των αμπελιών και των δένδρων.Αν κλαδέψεις τον Φλεβάρη πρέπει να λάβεις υπόψιν σου σε πια φάση βρίσκετε το Φεγγάρι .Πρέπει να είναι  στη ''χάση '' και όχι  στη ''γέμιση'' Το κλάδεμα με την πανσέληνο σαπίζει τις κλιματόβεργες και το κλίμα δεν καρπίζει
 Στους ελαιώνες  και στου οπωρώνες πρέπει μετά το κλάδεμα να αποσύρουν αμέσως τα κλαδιά και τα ξύλα. Εκτός του ότι σαπίζουν, το σαράκι που εμφανίζετε και τα διάφορα ξυλοφάγα, προσβάλουν τους νεαρούς βλαστούς και κατά συνέπεια την καρποφορία των δένδρων!
Σε διατριβή της κ. Γιαννακοπούλου ,σχετικά με την γαλλοελληνική εκμετάλλευση των δασών τον 17ο  αιώνα στα δάση της Δυτικής Ελλάδας και Ηπείρου, οπού υλοτομούνταν ξυλεία για ναυπηγικούς οικοδομικούς σκοπούς ,ξυλεία για βαρελοποιία κ.α.,διαβάζουμε πως πάντα  τα  συνεργεία υλοτόμησης, λάμβαναν  υπόψιν τους το φεγγάρι.
Καυσόξυλα που κόβονται από ζερβό μέρος δεν καίγονται καλά στο τζάκι γιατί δεν τα βλέπει το φως του φεγγαριού
Η πατάτα που έβγαινε από τη γη  ,στου φεγγαριού τη χάση ,δεν σαπίζει και κρατάει  πιο πολύ καιρό.

Βάλτε νιους και σκάψτε με 
Γέρους να  με κλαδέψουν 
Βάλτε κορίτσια ανύπαντρα 
να με κορφολογήσουν 

λέει μια άλλη παροιμία του λαού μας 
Ο νιος έχει δύναμη ! Το τσαπί υπακούει στα δυνατά του μπράτσα ! .Μπορεί να σκάψει το έδαφος πιο βαθιά  και η ρίζα του αμπελιού δεν θα τεμπελιάζει στην επιφάνεια του ! Θα πάει πιο βαθιά  και στις δύσκολες μέρες του καλοκαιριού θα βρίσκει πιο εύκολα  υγρασία. 
Οι γέροι έχουν πείρα και ξέρουν πότε και πως πρέπει να κλαδέψουν. 
Ο κλαδούχος πρέπει να είναι έμπειρος.Να ξέρει που θα κόψει .Ν' αφήσει τους κληρονόμους που θα διαδεχτούν τα γέρικα κλαδιά! 
Από κοντά και νιος για να του μάθει την τέχνη. 
Και μετά κορίτσια ανύπαντρα γεμάτα όρεξη και υπομονή .
Η υπομονή είναι η προίκα της φύσης στη γυναίκα για να κρατήσει τα βάρη του σπιτιού και των παραδόσεων.
Τ' ανύπαντρα κορίτσια μπορούν να καταλάβουν τα τρυφερά βλαστάρια του αμπελιού καλλίτερα. 
Έχουν από την φύση ίδια αποστολή .
Να φέρουν ζωή  στο κόσμο!
Γιαυτό και ''κορίτσια ανύπαντρα να με κορφολογήσουν'' !
Αυτές είναι κάποιες -μέσα στις πολλές-από τις παροιμίες του λαού μας που ακούγονται και στο χωριό μας.
 Σήμερα με την εντατικοποιήση των καλλιεργειών και την αλόγιστη χρήση των φυτοφαρμάκων αν λάβουμε υπόψιν τις καλλιεργιτικές πρακτικές των παππούδων μας δεν θα χάσουμε .
Θα κερδίσουμε .Και θα κερδίσουμε την παραγωγή ασφαλών προϊόντων για τη διατροφή των παιδιών μας 

Δευτέρα 6 Ιανουαρίου 2014

Η κοπή της πίτας μας για το 2014

Εικόνες παλιών εποχών σήμερα στο Χρυσοβέργι. Έχει καθιερωθεί των Φώτων μετά την εκκλησιά , ο σύλλογος να κόβει την πρωτοχρονιάτικη πίτα του. Μετά το αγιασμό ,από άμβωνος , ο κόσμος κλήθηκε  να παραστεί στην κοπή της πίτας σε ένα από τα καφενεία του χωριού,  όπου ο σύλλογος προσέφερε καφέ και αναψυκτικά . Χαρούμενα και καλόκαρδα πρόσωπα αντήλλασαν ευχές. Μικρά παιδιά χαίρονταν και γελούσαν στις αγκαλιές, άλλα των μανάδων και άλλα  των παππούδων, ενώ τα μεγαλύτερα έτρεχαν και γελούσαν .Ήταν ένα πολύ ευχάριστο και γιορτινό πρωινό !Ευχόμαστε σε όλους τους χωριανούς μας που βρίσκονται μακρυά μας υγεία , ευτυχία , υπομονή και αλληλεγγύη  για τους δύσκολους καιρούς που διανύουμε.
Το φλουρί έπεσε στον μικρό  

Δευτέρα 9 Δεκεμβρίου 2013

Μουσικές κομπανίες του τόπου μας

Στο βιολί και το κλαρίνο οι Σκουραίοι απο το Αιτωλικό .
Στο σαντούρι ο Νίκος Τσίνας από το Χρυσοβέργι.
Και στο λαούτο ο Θεόδωρος Ακρίδας,
επίσης από το Χρυσοβέργι
Αυτούς τους ανθρώπους δεν πρέπει να τους ξεχάσουμε.
Είναι οι τοπικοί μας καλλιτέχνες που διασκέδασαν τον κόσμο και διατήρησαν το τοπικό μουσικό χρώμα πριν την άλωση του από τα τσιφτελοτράγουδα !
Η φωτογραφία είναι από την εκδήλωση των κυνηγών στην Αγία Ελεούσα









Την κομπανία διευθύνει ο Χρήστος Βλαχογιάννης .Παραθέτουμε σχολειό του από το fb με σημαντικές παρατηρήσεις

Christos Vlahoyiannis Και διευθύνω εγώ! Ούτε που την θυμάμαι. Πότε ήταν Πάνο; Πρέπει να είιναι κοντά στο 1990. Υπάρχει και χορωδία 4 ατόμων πίσω από την κομπανία. Από αριστερά: Λάκης Φούντας, ο συγχωρεμένος Σπύρος Πατσούρας και οι Αιτωλικιώτες ψάλτες Πέτρος Παρράς και Θανάσης Βελής. Κιθάρα παίζει ο τότε συνεργάτης μου Πέτρος Θωμάς. Τραγουδήσαμε τραγούδια που έλεγαν για το κυνήγι, στην ετήσια γιορτή των κυνηγών.

Τετάρτη 4 Δεκεμβρίου 2013

Ένα μικρο αφιέρωμα στον δρομέα Χρήστο Ακρίδα


Ο Χρήστος Ακρίδας με τις κόρες του, Ελένη και Εβίνα, 
και τον Γιάννη Κούρο, μετά τον δρόμο θυσίας
 στο Μεσολόγγι τον Απρίλιο του 2000
Ο Χρήστος Ακρίδας του Γεωργίου γεννήθηκε το 1960 στο Χρυσοβέργι, όπου έμεινε μέχρι τα 18 του χρόνια. Από τότε εγκαταστάθηκε στην Πάτρα, διατηρώντας συνεχή επαφή με το χωριό του.
Με το τρέξιμο άρχισε να ασχολείται από τα 35 του χρόνια, όταν αποφάσισε να απαλλαγεί από τη συνήθεια του καπνίσματος που κουβαλούσε από την ηλικία των 14.
Σε λιγότερο από 2 χρόνια άρχισε να παίρνει μέρος σε λαϊκούς αγώνες δρόμου.
Τον Απρίλιο του 1997 τρέχει τον πρώτο του αγώνα: παίρνει μέρος στον δρόμο θυσίας (περίπου 9χλμ) στο Μεσολόγγι, που διοργανώνεται κάθε χρόνο στα πλαίσια του εορτασμού της επετείου της Εξόδου.
Στον συγκεκριμένο αγώνα έχει πλέον το ρεκόρ συνεχόμενων συμμετοχών, αφού από το 1997 έως σήμερα συμμετέχει κάθε χρόνο.
Τον Δεκέμβριο του 1997 τρέχει τον πρώτο του μαραθώνιο (42,2 χλμ) στην Πάτρα.
Τον Απρίλιο του 2002 παίρνει μέρος σε αγώνα 100 χλμ από το Παναθηναϊκό Στάδιο έως το Σούνιο.
Μέχρι τώρα έχει συμμετάσχει σε περισσότερους από 30 μαραθωνίους και υπερμαραθωνίους, μεταξύ αυτών το Σαρωνικό δρόμο με αφετηρία την Ελευσίνα και τερματισμό την Κόρινθο (63 χλμ) και το εξάωρο σε στάδιο που διοργανώθηκε στο Παμπελοποννησιακό στάδιο της Πάτρας το Μάη του 2007.
Έχει τρέξει δίπλα (σε αγώνες και προπονήσεις) με μεγάλες μορφές των μαραθωνίων και υπερμαραθωνίων:
Με τον  μεγάλο μαραθωνοδρόμο των δεκαετιών ’70 και ’80 και βαλκανιονίκη Νίκο Αργυρόπουλο. Με τον μεγάλο, επίσης, μαραθωνοδρόμο της ίδιας εποχής και επί 20 χρόνια κάτοχο του πανελληνίου ρεκόρ της κλασικής διαδρομής μαραθωνίου, τον Φάνη Τσιμιγκάτο, αλλά και με τον μέγιστο όλων στις μεγάλες αποστάσεις, τον Γιάννη Κούρο. Ο Κούρος είναι ο μεγαλύτερος δρομέας μεγάλων αποστάσεων, όλων των εποχών στον κόσμο, έχοντας πάνω από 300 παγκόσμια ρεκόρ σε αγώνες δρόμου άνω των 100 χλμ.

Στα πενήντα τρία του χρόνια πλέον τρέχει –όταν οι συνθήκες το επιτρέπουν-  πάνω από 50 χλμ την εβδομάδα, θεωρώντας τη συγκεκριμένη ενασχόληση μέρος της ζωής του και αναγκαίο μέσο διατήρησης μίας στοιχειώδους φυσικής κατάστασης και μίας αξιοπρεπούς ποιότητας ζωής. Και όπως λέει «ένας μαραθώνιος το χρόνο βοηθάει στη διαδρομή του μαραθωνίου της ζωής»

Δευτέρα 7 Οκτωβρίου 2013

Ο δρόμος Αγρινίου - Μεσολογγίου μέσω Κλεισούρας κατά τον 19ο αι

Μνήμες και αναδρομές:    Του ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ ΕΜΜ. ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ
Το κείμενο προώθησε στο blog  ο φίλος αναγνώστης μας Κώστας φραγκούλης


Για έναν ξένο (Ευρωπαίο, αλλά και Έλληνα, άσχετο με την Αιτωλοακαρνανία), η διαδρομή.
Αγρίνιο-Κλεισούρα- Μεσολόγγι, ανέκαθεν προξενούσε έκπληξη, αλλά και δέος και ιδία σε άλλες εποχές που η συγκοινωνία ήταν πρωτόγονη. Αναφέρομαι σε δυο περιηγητές, του Ι9ου αιώνα, ενός Γάλλου, του Φραγκίσκου Πουκεβίλ (1770-1838), γιατρού στο επάγγελμα, ιστοριογράφου και πρόξενου της Γαλλίας στα Γιάννενα, που περιηγήθηκε την Περιοχή μας προεπαναστατικά (περί το 1815) και στον Έλληνα Δημήτρη Βικέλα, διακεκριμένου πνευματικού ανθρώπου, (εισηγητή των Ολυμπιακών Αγώνων), που πέρασε από το Βραχώρι και έκαμε την πιο πάνω διαδρομή, το 1884.
Οι δυο περιηγητές αναφέρονται με θαυμασμό στη γέφυρα Αλάμπεη με τις 370 καμάρες, που διέσχιζε τότε το έλος μεταξύ των δυο λιμνών της Τριχωνίδας (Βραχωρίου) και της Λυσιμαχείας (Αγγελοκάστρου), την κατασκευή των οποίων ο Πουκεβίλ την αποδίδει στους Ρωμαίους. Ο Βικέλας, χωρίς να παίρνει Θέση, αναφέρει...

Τρίτη 24 Σεπτεμβρίου 2013

Ένα video του 1987 στην πλατεία του χωριού μας

Το 1987 επισκέφτηκε το χωριό μας ένα  τσίρκο   και έδωσε μια υποτυπώδη  παράσταση στην πλατεία.  Αυτό που έχει μεγάλη σημασία δεν είναι η παράσταση αλλά η καταγραφή που έκανε ο κύριος αυτός !
 Μετά από κάποια χρόνια, ξαναπέρασε από το χωριό για να κάνει μια επίδειξη με κάποια εκπαιδευμένα σκυλιά
Ζήτησε να προβάλει την κασέτα του σε κάποιο καφενείο αλλά δεν ήταν δυνατόν μια και εκείνη την ώρα  είχε ποδοσφαιρικό αγώνα
 Τότε ήταν που προμηθευτήκαμε το video που αναρτούμε σήμερα με αντάλλαγμα, δωρεάν παραχώρηση χώρου για να κάνει την παράστασή του.
Αγαπημένα μας πρόσωπα που χάθηκαν και πιτσιρίκια που μεγάλωσαν και άλλαξαν .Και η πλατεία του χωριού που δεν έχει καμιά σχέση με το σήμερα .
Έτσι για θυμούνται οι μεγάλοι και να γνωρίζουν οι νεότεροι,
Απολαύστε το !!!

Παρασκευή 13 Σεπτεμβρίου 2013

Χρυσοβεργιώτες στον πόλεμο της Μικράς Ασίας

Στις 13 Σεπτεμβρίου 1922 συντελέστηκε, βάσει οργανωμένου σχεδίου, ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα της σύγχρονης ιστορίας . Η καταστροφή της Σμύρνης!
Ήταν τότε που ο Κεμάλ Ατατούρκ θέλοντας να ξεμπερδεύει με τις μειονότητες προκείμενου να δημιουργήσει ένα αμιγώς Τουρκικό κράτος δεν δίστασε μπροστά σε τίποτα προκείμενου να το πετύχει.
Δεν θα ασχοληθούμε σε αυτή την ανάρτηση με το ρόλο του μεγαλοιδεατισμού και των διαφόρων συμφερόντων στην διαδραμάτιση των ιστορικών γεγονότων. Αυτό το κάνουν  και θα το κάνουν οι ιστορικοί. Σκοπός είναι να μνημονεύσουμε όλους τους συγχωριανούς μας , όσων τα ονόματα μπορέσαμε μα συγκεντρώσουμε , που πήραν μέρος σε αυτή την εκστρατεία
Και αυτοί ήταν:

1) Κουμπούρας Δημήτριος Γεωργίου -
2) Κουμπούρας Παναγιώτης Γεωργίου-  έπεσε στη Μικρά Ασία
3)Κουμπούρας Παντελής Γεωργίου
4)Ακρίδας Ιωάννης του Ζησίμου .Αποστρατεύτηκε και αμέσως τον ξανακάλεσαν . Εγώ δεν πάω πάλι πίσω  είπε .Προτιμώ να έρθει ο Τούρκος εδώ.  Έχω δυο στρέμματα χωράφι να πάρει αυτός το ένα και εγώ δεν ξαναπάω να πολεμήσω. Αν πάω θα πεθάνω. Δεν πρόλαβε να πει γιατί την άλλη μέρα πέθανε από τη στεναχώρια του !
5) Ακρίδας Δημήτριος  του Ζησίμου ( Γύρισε άρρωστος με φυματίωση και πέθανε απομονωμένος για να μην κολλήσει τα παιδιά του)
6) Ακρίδας Παναγιώτης Ζησίμου
7) Ζωγράφος Λάμπρος Δημητρίου ( Λοχίας Υγειονομικού)
8) Ζωγράφος Απόστολος Δημητρίου
9) Ζωγράφος Γιάννης Κωνσταντίνου ( έπεσε στη Μικρά Ασία)
10) Μάντης Παναγιώτης του Ευθυμίου - στρατιώτης
11) Πανογεώργος Αλέξανδρος του Κωνσταντίνου
12) Ζωγράφος Επαμεινώνδας του Βασιλείου
13)Ρούμπας Λάμπρος Αθανασίου  στρατιώτης
14) Πεσίνης Λάμπρος Αθανασίου -στρατιώτης
15) Αχυράκης Λάμπρος
16) Ντοβάκος Απόστολος -έπεσε στην Μικρά Ασία
17) Ντοβάκος Λάμπρος
18) Ντοβάκος  Ιωάννης
19) Ζωγράφος Παναγιώτης Γεωργίου (Γιωργούλιας)

Πέμπτη 18 Ιουλίου 2013

Ελιά η καληστέφανος και η θέση της στο Ομηρικό κόσμο



Στο Χρυσοβέργι και στην ευρύτερη περιοχή, η ελιά είναι αυτή που δίνει σημαντική οικονομική ανάσα στους δύσκολους καιρούς  που ζούμε και που έχει κρατήσει πάρα πολλούς νέους στον τόπο.
Η επιλογή των Χρυσοβεργιωτών , μετά την αγροτική πολιτική που οδήγησε στην έξοδο από την καπνοκαλλιέργεια ,να στραφούν στην ελιά ,ήταν επιτυχημένη .Δεν παρασύρθηκαν από διάφορες σειρήνες για νέες μορφές καλλιέργειας  κ.λ.π ,αλλά εκτίμησαν σωστά τη σημαντική γεωγραφική θέση του χωριού και το υπέροχο μικροκλίμα του,εκμεταλλευόμενοι άριστα τα το δώρο της θεάς Αθηνάς στους Ελληνες. Την ελιά!
Σήμερα το χωριό διαθέτει τους καλύτερους και παραγωγικότερους  ελαιώνες της περιοχής.Αυτό δεν είναι εκτίμηση μόνο δική μας,αλλά και της επιστημονικής κοινότητας των γεωπόνων που τους  επισκέπτονται ,αφού η καλλιέργειά της είναι ενταγμένη στο σύστημα ολοκληρωμένης διαχείρισης για την παραγωγή ασφαλών και  υγιεινών προϊόντων.Το 2011 οι καλλιεργούμενες εκτάσεις του χωριού ήταν 4000 στρέμματα περίπου.
Ανέκαθεν η ελιά προσέφερε οικονομική ευμάρεια στους ανθρώπους.
Δημοσιεύουμε ένα απόσπασμα από το βιβλίο ''Ελαία η καλλιστέφανος '',εκδόσεις ΑΤΤΙΚΉ ΤΡΑΠΕΖΑ  2004 . που δείχνει πόσο  σημαντική θέση κατείχε στην οικονομία των πόλεων και την ισχύ που τους παρείχε.

Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΣΤΟΝ ΟΜΗΡΙΚΟ ΚΟΣΜΟ

Η ελιά είναι το κόσμημα της ελληνικής γης, το δέντρο που προσαρμόστηκε απόλυτα στο ‘λεπτόγεω’ του ελληνικού εδάφους. Ελάχιστα απαιτητική, με την αιωνόβια θητεία της μέσα στο χρόνο, αποτελεί σύμβολο σταθερότητας, υπομονής και ελπίδας. Γι’αυτό υμνήθηκε ανά τους αιώνες. Στην Οδύσσεια, συχνά, αποτελεί το πλαίσιο της εικόνας του πρωταγωνιστή Οδυσσέα. Στη ρίζα της κάθισε με τη θεά Αθηνά, για να οργανώσουν τη μνηστηροφρονία (ν. 385) και την ελιά χρησιμοποίησε η Αθηνά ως απόδειξη για να πειστεί ο ήρωας, ότι πατεί το χώμα της πατρίδας του.


Μον’ έλα τώρα να πεισθείς το Θιάκι να σου δείξω. 
Να του θαλάσσιου γέροντα Φόρκυνα το λιμάνι. 
Να κι η στενόφυλλη ελιά στου λιμανιού το βάθος… 
(ν, 356-358)

Άλλωστε, η ελιά τον πρωτοδέχτηκε στη στεριά και τον έσωσε από βέβαιο θάνατο, όταν, πρησμένος από την πολυήμερη πάλη του με τα κύματα και κατακομματιασμένος από τα χτυπήματα στους βράχους, έφτασε στη Σχερία, μετά το νησί της Καλυψώς. Πού θα περνούσε τη νύχτα ο πολύπαθος ήρωας, για να μη τον παραλύσει η υγρασία και να μη τον κατασπαράξουν τα θηρία :

Κι εκεί που τέτοια ανάδευε, καλύτερο του βρήκε 
Να πάει στο δάσος. Και κοντά το βρήκε στο ποτάμι, 
Σε μια κορφή και τρύπωσε σε δυο από κάτω δέντρα 
Μαζί βγαλμένα, το ένα ελιά και το άλλο ήταν αγρέλα. 
Ποτέ δεν τα’ πιανε η ορμή του νοτισμένου ανέμου, 
μήτε κι ο ήλιος τα’ φρυγε με τις λαμπρές του αχτίδες, 
μήτε περνούσε κι η βροχή στη ρίζα τους να φτάσει. 
Τόσο πυκνά που φύτρωναν πλεγμένα ένα με τ’ άλλο. 
Κάτω ο Δυσσέας τρύπωσε, και με τα δυο του χέρια 
στοίβασε στρώμα απλόχωρο-γιατί είχε κει χυμένα 
σωρό τα φύλλα, που και δυο και τρεις θα φυλαγόνταν 
μες στου χειμώνα την καρδιά κι ας φρένιαζε φυσώντας. 
Το είδε και χάρηκε ο θεϊκός πολύπαθος Δυσσέας 
κι εκεί στη μέση πλάγιασε κι απάνω του με φύλλα 
σκεπάστηκε. 
( ε, 495-509)
Στην υπέροχη περιγραφή του κήπου του Αλκίνου η ελιά βρίσκεται σε περίοπτη θέση:
Στο απόξω μέρος της αυλής, κοντά στις πόρτες, είχε μεγάλο κήπο, τέσσερων στρεμμάτων, κι ένας φράχτης γύρω τον έφραζε παντού. Κι εκεί μεγάλα δέντρα, φύτρωναν δροσερά , αχλαδιές , ροδιές, μηλιές με μήλα , συκιές γλυκόκαρπες κι ελιές απάνω στον ανθό τους, που δεν τους έλειπε ο καρπός του χειμώνα καλοκαίρι, μήτε ποτέ τον έχαναν, μόν’ απαυτά φυσώντας ο Ζέφυρος άλλον γεννά κι άλλον τον ωριμάζει.
Στη ‘μεστή Άρεως’ Ιλιάδα υπάρχει μια θαυμάσια παρομοίωση του νεαρού Εύφορβου με τρυφερό δέντρο ελιάς.

Πώς ανασταίνει μ’ έγνοια ολόδροσο φιντάνι ελιά ο ξωμάχος
σε τόπο απόμερο, που γύρα του νερά βρυσίζουν πλήθια,
πανώριο, τρυφερό, κι οι αγέρηδες κάθε λογής φυσώντας
το ακρολογούν, και στέκει κάτασπρο στον πλήθιο μέσα ανθό του,
όμως αγέρας ξάφνου ασκώνεται και δυνατό δρολάπι
κι από το λάκκο του ανασπώντας το στο χώμα το ξαπλώνει,
του Πάνθου τον υγιό, τον Εύφορβο τον κονταρά, παρό-
μοια σκότωσε ο γιος του Ατρέα …
( Ρ, 53-60 )

Αν και το λάδι της ελιάς δεν αποτελούσε τροφή στους Ομηρικούς χρόνους, ωστόσο αναφέρεται ως ένδειξη πλούτου και ισχύος. Η αποθήκη του Οδυσσέα ‘είχε σωρό χρυσάφι και στα σεντούκια ρουχικά και μυρωδάτο λάδι’ (β, 356). Στον ομηρικό κόσμο το λάδι είναι το απαραίτητο καλλυντικό μετά το λουτρό και προσδίδει στο σώμα ελαστικότητα και χάρη. Η βασίλισσα Αρήτη δίνει στην κόρη της, τη Ναυσικά, ένα χρυσό ροΐ γεμάτο λάδι για να τρίψει το σώμα της, όταν λουστεί στο ποτάμι (ζ, 81-82). Κι όταν λουστεί και τριφτεί με λάδι, με τη βοήθεια πάντα της Αθηνάς, θα παρουσιαστεί μπροστά στα μάτια της έκπληκτης κόρης γεμάτος τόση χάρη κι ομορφιά που θα ευχηθεί να ήταν αυτός ο άνδρας της ζωής της (ζ, 222).

Παρόμοια εικόνα έχουμε και στη ραψωδία ψ, όταν η Ευρυνόμη λούζει τον Οδυσσέα και αλείφει το κορμί του με λάδι, προκειμένου να εμφανιστεί στην Πηνελόπη. Και ήταν τόσο ευεργετικά τα αποτελέσματα του λαδιού, που μόλις βγήκε από το λουτρό έμοιαζε με αθάνατο θεό (ψ, 161). Μα και ο Τηλέμαχος, στο ανάκτορο του Νέστορα, στην Πύλο. Λούζεται και αλείφεται με λάδι και βγαίνει κι αυτός από το λουτρό όμοιος με αθάνατο θεό (γ, 486).
Στην Ιλιάδα (Κ,577) ο Οδυσσέας με το Διομήδη επιστρέφοντας από μια περιπολία, όπου σκότωσαν δώδεκα Θρακιώτες κι ένα κατάσκοπο του Έκτορα,

σε καλοσκαλισμένους μπήκανε λουτρούς ν’ απολουστούνε. 
Κι αφού λουστήκαν πια αλείφτηκαν καλά με λάδι, 
πήγαν και κάθισαν να φαν….


Βαθιά θλιμμένος ο ‘νεφεληγερέτης’ Δίας προστάζει τον Απόλλωνα ν’ απομακρύνει από της μάχης την αντάρα το άψυχο σώμα του αγαπημένου του γιου Σαρπηδόνα και να τον φροντίσει τρυφερά:


…στο ρέμα λούσε τον του ποταμού, με λάδι 

αθάνατο άλειψε τον, φορά του θεϊκό χιτώνα γύρω…

Το νεκρό Πάτροκλο ‘τον λούσαν και τον άλειψαν με μυρωμένο λάδι’ οι Αχαιοί (Σ,350), ενώ η Αφροδίτη ΄ με αθάνατο ροδόλαδο ’ άλειφε το νεκρό Έκτορα να μη γδαρθεί από την κακοποίηση που έκανε στο πτώμα του ο Αχιλλέας (Ψ,186).

Κουρασμένη από τα ερωτικά παιχνίδια η θέα του κάλλους επιφυλάσσει την ίδια περιποίηση για τον εαυτό της: αποσύρεται στην Πάφο, όπου οι Χάριτες την οδηγούν στο εσωτερικό του περικαλλούς ναού της, τη λούζουν και αρωματίζουν το θεσπέσιο σώμα της με άφθαρτο λάδι.

Κι όταν η Ήρα σκέφτηκε να παρασύρει ερωτικά το Δια, για ν’ αποσπάσει την προσοχή του από τη μάχη, χάρη των Αχαιών, κίνησε για το ιδιαίτερο διαμέρισμα της, που το είχε χτίσει ο Ήφαιστος


Κι ως μπήκε εκεί, διπλομαντάλωσε τις στραφταλούσες πόρτες. 

Το ποθητό κορμί μ’ αθάνατο νερό ξεπλένει πρώτα 
να φύγει η λέρα, διπλοπάλαμα μετά με λάδι αλείφτη, 
ευωδιαστό, θεϊκό, πανέμνοστο. Να το κουνούσες μόνο 
στου Δια μπροστά το χαλκοκάτωφλο, το αρχοντικό παλάτι, 
γη κι ουρανό θα γέμιζε με τη μοσκοβολιά του. 
Μ’ αυτό το πάγκαλο της άλειψε κορμί … 
Ξ, 169-175

Στην ομηρική εποχή το ξύλο της ελιάς ήταν σε ευρεία χρήση. Η Καλυψώ έδωσε στον Οδυσσέα, ‘μεγάλο μπαλτά, ολόχαλκο και δίστομο που ’χε όμορφο στειλιάρι μέσα μπηγμένο ελίτικο, με τέχνη σφηνωμένο…’ (ε, 242-4), για να κατασκευάσει τη σχεδία του. Ο Κύκλωπας Πολύφημος είχε στη σπηλιά του ένα τεράστιο ξύλο ελιάς, χλωροκομένο, που το προόριζε για ραβδί, όταν θα ξεραινόταν. Ήταν τόσο μεγάλο και χοντρό που έμοιαζε με κατάρτι εικοσάκουπου καραβιού, από τα μεγάλα φορτηγά (ι,320-4). Ένα κομμάτι, έως μια οργιά, απ’ αυτόν τον κορμό χρησιμοποίησε ο Οδυσσέας, για να τον τυφλώσει.
Αλλά η πιο ρομαντική αναφορά στη χρήση του ξύλου της ελιάς γίνεται στη ραψωδία ψ.
Ο Οδυσσέας έχει φτάσει στην Ιθάκη, έχει αναγνωριστεί από τον Εύμαιο, τον Τηλέμαχο και την Ευρύκλεια, έχει σκοτώσει τους μνηστήρες, δεν έχει όμως ακόμη αναγνωριστεί από την πίστη και γι ‘ αυτό δύσπιστη Πηνελόπη, που απαιτεί να τον… δοκιμάσει. Δίνει, λοιπόν, εντολή στην Ευρύκλεια να μεταφέρει έξω από το παλάτι το κρεβάτι του Οδυσσέα και να του στρώσει να κοιμηθεί εκεί. Και τότε ο ήρωας εξανίσταται, φωνάζει θυμωμένος, πως είναι δυνατόν να συμβεί αυτό, ποιος μπορεί να μετακινήσει το κρεβάτι του, αφού ήταν ένα κρεβάτι με… ρίζες!

Φιντάνι ελιάς στενόφυλλης μες στην αυλή μου ανθούσε, 
 Χλωρόφλουδο, ολοφούντωτο, χοντρό όσο ένας στύλος. 
Κι ολόγυρα της έχτισα μια καμάρα, φτιασμένη 
με μάρμαρα πελεκητά και με σκεπή από πάνω 
κι έβαλα πόρτες ταιριαστές κι ομορφοκαμωμένες. 
Έκοψα της πυκνόφυλλης ελιάς τη φούντα τότες 
και τον κορμό κλαδεύοντας τον πελεκώ απ’ τη ρίζα 
μ’ ένα σκεπάρνι τεχνικά, στη στάφνη ισώνοντας τον 
κι έφτιασα τα κλινόποδα, τρυπώντας με τρυπάνι. 
Κι εκείθε τότες άρχισα να φτιάχνω το κρεβάτι 
πλουμίζοντας το μάλαμα και φίλντισι κι ασήμι 
και μέσα κόκκινο λουρί βοδιού λαμπρό τεντώνω. 
Να τώρα τα σημάδια του σου τα’ πα, μήτε ξέρω 
αν μένει ακόμα ασάλευτο, γυναίκα, το κρεβάτι 
ή πια απ’ τη ρίζα το’ κόψε κανείς κι αλλού το πήγε.  
Μόλις η Πηνελόπη άκουσε τα αλάθητα σημάδια 
έτρεξε ευθύς απάνω του στα δάκρυα βουτημένη 
και το λαιμό του αγκάλιασε με τα λευκά της χέρια 
και φίλαε το κεφάλι του …

Και το ελίτικο κρεβάτι στρώθηκε με στρώματα απαλά, για να χαρεί το πολύπαθο και πολυπόθητο ζευγάρι μια νύχτα μαγική, σπαρμένη θάματα. Γιατί η θεά Αθηνά, γεμάτη κατανόηση, επιμήκυνε τη διάρκεια της νύχτας, καθυστερώντας την Αυγή στην άκρη του Ωκεανού και εμποδίζοντας τη να ζέψει τα άλογα,


που της τραβούν τ’ αμάξι της και φως στον κόσμο φέρνουν.


Τέλος, ο Ομηρικός άνθρωπος, που δεν μπορεί να διανοηθεί το θάνατο να τον αποκόπτει από το φυσικό του περιβάλλον, φαντάζεται την ελιά απάνω στον καρπό της μαζί με τις γλυκόκαρπες συκιές και τα άλλα οπωροφόρα δέντρα να επιτείνει στον Κάτω Κόσμο το μαρτύριο του Ταντάλου (λ,596).

Πέμπτη 20 Ιουνίου 2013

O Κλήδονας ή Ριζικάρια


Αναδημοσίευση από τον πολιτιστικό σύλλογο Αιτωλικουύ.Τμήμα λαογραφίας

Ο Κλήδονας είναι ένα πολύ παλιό έθιμο και το συναντάμε σε πολλά μέρη της Ελλάδας, αλλά και σε
πολλές Ευρωπαϊκές χώρες. Είναι μια λαική μαντική διαδικασία, από τις πιο τελετουργικές όλων των παραδόσεων του τόπου μας, σύμφωνα με τον οποίο αποκαλύπτεται στις άγαμες κοπέλες η ταυτότητα του μελλοντικού τους συζύγου.
Η λέξη Κλήδονας είναι Ιωνική λέξη και σημαίνει τον ήχο που προαναγγέλλει το μέλλον, σαν ένα είδος προφητείας με λόγια που έχουν προφητική σημασία. Το έθιμο του Κλήδονα, συνδέεται ναι μεν με την αρχαία μαντική κληδόνα αλλά δεν έχει το χαρακτήρα της μαντικής γενικά. Εχει περιοριστεί μόνο σε ερωτικούς χρησμούς. Το έθιμο πραγματοποιείται στις 24 Ιουνίου που συμπίπτει με τη θερινή τροπή του ήλιου, η δύναμη του οποίου φανερώνει κυρίως τα μελλούμενα, σύμφωνα με τις θαμπές μνήμες του παρελθόντος.

Την παραμονή του Αι-Γιαννιού (24 Ιουνίου) τα αγόρια της γειτονιάς άναβαν τρεις μεγάλες φωτιές στη σειρά, μόλις άρχιζε να σουρουπώνει. Για προσανάμματα χρησιμοποιούσαν τα Μαγιάτικα στεφάνια που έφερναν οι κοπελιές. Πάνω από τις φωτιές πηδούσανε όλοι, αγόρια, κορίτσια και παντρεμένες κρατώντας μια πέτρα πάνω από το κεφάλι τους. Λέγανε πως αν πηδήσεις τρεις φορές είναι καλό για την υγεία σου και επιπλέον φεύγουν οι ψύλλοι και οι κοριοί!!
Αμέσως μετά, οι ανύπαντρες κοπέλες μαζεύονταν σε ένα από τα σπίτια του χωριού, όπου ανέθεταν σε κάποιο μέλος της συντροφιάς, συνήθως σε μια "Μαρία", της οποίας και οι δύο γονείς να είναι στη ζωή, να φέρει από το πηγάδι ή την πηγή το "αμίλητο νερό". Το λέγανε "αμίλητο" γιατί κατά τη μετάβαση των κοριτσιών στη βρύση και κατά την επιστροφή, δεν έπρεπε να μιλήσουν, παρά τα έντονα πειράγματα από τα αγόρια. Αν κάποια υπέκυπτε και μιλούσε, έπρεπε να το χύσει και να πάει να το ξαναγεμίσει.
Επιστρέφοντας στο σπίτι όπου γινόταν ο κλήδονας, άδειαζαν το νερό σε πήλινο -ως επί το πλείστον- δοχείο, στο οποίο η κάθε κοπέλα έριχνε ένα αντικείμενο, το λεγόμενο ριζικάρι. Συνήθως, επρόκειτο για κάποιο προσωπικό αντικείμενο, συχνά μάλιστα πολύτιμο, ασημικό ή χρυσαφικό, όπως δαχτυλίδι, σκουλαρίκι, χάνδρα, μπιμπελό, μικρό παιχνίδι κλπ. Μετά, το δοχείο σκεπαζόταν με κόκκινο πανί, δενόταν με σκοινί και κλειδωνόταν με κλειδαριά. Όλες μαζί οι κοπέλες έλεγαν το δίστιχο
                           "Κλειδώνουμε τον κλήδονα
με Αι -Γιαννιού τη χάρη
κι όποιος είναι καλορίζικος,
να δώσει να τον πάρει".

Ο κλήδονας τοποθετούνταν στη συνέχεια κάτω από μια τριανταφυλλιά σε ύπαιθρο ή στην ταράτσα ενός σπιτιού για να τον δουν τη νύχτα τ' άστρα. Την επομένη το πρωί, τον έπαιρναν μέσα στο σπίτι πριν τον δει ο ήλιο, ώστε να μην εξουδετερωθεί η μαγική επιρροή των άστρων. Το μεσημέρι, ή το απόγευμα, συναθροίζονται πάλι οι ανύπαντρες κοπέλες γύρω από τον κλήδονα και τον άνοιγαν τραγουδώντας:


"Ανοίγουμε τν κλήδονα
με Αι-Γιαννιού τη χάρη
κι όποιος είναι καλορίζικος
να 'ρθει να τον πάρει".

Ενα παιδί , τον οποίο έπρεπε να λένε Γιάννη, έβγαζε ένα-ένα τα ριζικάρια από τον κλήδονα. Για κάθε ριζικάρι απαγγελλόταν και ένα δίστιχο, το οποίο θεωρείτο ως χρησμός σχετικά με το πρόσωπο στο όνομα του οποίου μελετήθηκε το ριζικάρι που βγήκε (συνήθως τα ποιηματάκια προέρχονταν από το πίσω μέρος των φύλλων του χριστιανικού ημερολόγιου). Το δίστιχο που αντιστοιχούσε στο αντικείμενο της κάθε κοπέλας θεωρείτο ότι προμηνύει το μέλλον της και σχολιαζόταν από τους υπόλοιπους, που πρότιεναν τη δική τους ερμηνεία σε σχέση με την ενδιαφερόμενη. Το περιεχόμενο των δίστιχων, περιστρεφόταν σχεδόν πάντοτε στο ζήτημα της τύχης , αν δηλαδή θα παντρευτεί νωρίς , αν την αγαπούν ή την μισούν ή αν την περιπαίζουν κτλ

Προς το σούρουπο, όταν τελειώσει η μαντική διαδικασία, η κάθε κοπέλα γεμίζει το στόμα της με μια γουλιά αμίλητο νερό και έβγαιναν στις γύρω γειτονιές εώς ότου ακούσει το πρώτο ανδρικό όνομα. Αυτό πίστευταν ότι θα είναι και το όνομα του άνδρα που θα παντρευτεί .

Μετά το τέλος όλης αυτής της διαδικασίας στήνεται μεγάλο γλέντι, στο οποίο συμμετέχει όλο το χωριό.

"Ριζικάρια" :

Δευτέρα 6 Μαΐου 2013

Λαμπρή ! Η πιο τρανή γιορτή των Ελλήνων!

Πρωί πρωί στις γειτονιές άρχισαν ν' ανεβαίνουν καπνοί από τους λάκκους που ήταν αναμμένα τα μεγάλα ελίσια κούτσουρα.
Με το πέσιμο της θράκας άρχιζε το γύρισμα του αρνιού πάνω στις ξύλινες φούρκες που, κάθε λίγο και λιγάκι, ο επιβλέπων έβαζε ένα κομματάκι λίπος από την πάνα του, για να γυρίζει πιο εύκολα το ξύλινο σουβλί.

Γύρω γύρω στο χώρο υψώνονταν καπνόπανα, για να μην παίρνει ο αέρας την ''πυρ'' και δεν ψήνονται καλά τ' αρνιά και για να μην καπνίζεται  αυτός που έφερνε το σουβλί γύρα.
Σε λίγο έρχονταν και το κολατσιό.Κόκκινα αυγά κομμένα σε φέτες με αλάτι και πιπέρι,τηγανισμένα συκωτάκια με σπιτικό  λιόλαδο και ζυμωτό ψωμί.
Μπύρα για τους μεγάλους που σβήνει την ''κάμα'' της φωτιάς και νεράκι
για μας τους μικρούς .
Μετά έβγαινε το κοκορέτσι και ο τόπος μοσχοβόλαγε!

Τα πιο μεγάλα παιδιά είχαν από τις προηγούμενες μέρες τα πατλατζίκια τους έτοιμα. Αυτά τα έφτιαχναν με τραπουλόχαρτα και χάρτινες λωρίδες από σακούλες τσιμέντων.
 Με το τύλιγμα έπαιρναν  τη μορφή τριγώνου και  την χάρτινη λωρίδα την κολλούσαν με κόλα καμωμένη με αλεύρι και νερό.
Με τη μύτη ενός ψαλιδιού, σιγά σιγά, έφτιαχναν μια τρύπα και έβαζαν το φιτίλι.
Σαν κομμάτια μπακλαβά με το γαρύφαλλο στη μέση έμοιαζαν!
Αυτά τα έσκαγαν το βράδυ της Ανάστασης και την Κυριακή που ψήνανε τ' αρνιά.
Σαν έβγαινε το αρνί στηνόταν όπως ήταν στο σουβλί  όρθιο για να στραγγίξει και να κρυώσει λίγο. Πέφταμε πάνω του σαν πιράνχας για να γευτούμε τα γλυκαδάκια και τα ψημένα άντερα με τα οποία ήταν τυλιγμένο για να συγκρατείται η  πάνα του. Ήταν η καλύτερη στιγμή !

Τί να φας το μεσημέρι στο Πασχαλινό τραπέζι;
 Απλά καθόμασταν για το καλό.
Καμμένοι από τη φωτιά και χορτάτοι από τα τσιμπολογήματα ένας  μεσημεριανός υπνάκος ήταν απαραίτητος. Κι αν η μέρα ήταν ζεστή... ακόμη πιο απαραίτητος!

Μόνο η μάνα είχε ταλαιπωρία .
Όταν οι άλλοι κοιμόνταν αυτή έπαιρνε το σίδερο και πήγαινε στη φωτιά. Μάζευε κάρβουνα,γέμιζε το σίδερο,το κουνούσε πέρα δώθε πέρα δώθε, μέχρι να ξανάψει για να σιδερώσει τα πουκάμισα για τον απογευματινό εκκλησιασμό! Της Αγάπης !
Έτσι μου 'ρχετε φέτος ν' ανοίξω έναν λάκκο,ν' απλώσω τα λιόπανα,να στήσω όλο αυτό το σκηνικό και να περιμένω να δω: Θα 'ρθει κανένας να με συντροφέψει ;
Θα παραμερίσει το λιόπανο να εμφανιστεί κανένα κουρεμένο κεφαλάκι με κοντά παντελονάκια; Κανένα κοριτσάκι με άσπρα σουσουνάκια και κορδελάκι στα μαλλιά;
 Και μετά κι άλλο... κι άλλο ... Μπα! Πάνε αυτά τα χρόνια.
Τώρα έχουμε μπάρμπεκιου !
Το μαγειρειό με τον ασπρισμένο φούρνο και τη γωνιά με την πυροστιά,  το κάναμε μπάρμπεκιου με ηλεκτρικά μοτέρ και άλλα διάφορα αξεσουάρ.
Δεν λέω. Καλή η εξέλιξη! Αλλά...  κάτι έχει χαθεί από  εκείνα τα χρόνια !




Σάββατο 2 Φεβρουαρίου 2013

Περιήγηση στη Δημοτική μας Μουσική Παράδοση

 Μεσολόγγι 20 Ιανουαρίου 2013
Μια σπουδαία μουσική βραδιά προσέφερε η μουσική σχολή ΗΧΩ, για την προβολή και διάδοση της Βυζαντινής  και παραδοσιακής δημοτικής μουσικής, στο Τρικούπειο πολιτιστικό κέντρο του Μεσολογγίου.
Πρωτεργάτης και δημιουργός της σχολής, ο χωριανός μας  Θ.Ακρίδας !
Ο Θ.Ακρίδας γνωστός πρωτοψάλτης , μουσικολόγος και συγγραφέας πολλών μουσικών βιβλίων  έκανε μια  πρωτότυπη ,κατά τους ειδικούς,απόδοση παραδοσιακών σκοπών  με κυρίαρχα όργανα  το σαντούρι και τα λαούτα.
Μέσα από τις μουσικές του επιλογές μας ταξίδεψε στα παράλια του Ευξείνου Πόντου,κατέβηκε στη Θράκη,πέρασε στη Μικρά Ασία και από κει στην  Κύπρο για να μας παρουσιάσει ένα υπέροχο τραγούδι της αγάπης. Ανέβηκε στην Κρήτη και μας ταξίδεψε στα γαλανά νερά του Αιγαίου πελάγους, μαζί με τους ξενιτεμένους του!
Εβίνα Ακριδα
Πέρασε σε όλες τις περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας ,με την μεγάλη ποικιλία των μουσικών της χρωμάτων και κατέληξε στα πάτρια!!!
Η  Ελένη Ακρίδα
Οι ζεστές φωνές των χορωδών έδιναν άλλη μαγεία στην απόδοση των παραδοσιακών σκοπών.

Χωρίς να θέλουμε ν' απαξιώσουμε κανέναν-πως θα μπορούσαμε άλλωστε- υπήρχαν δυο σπουδαίες φωνές.Της Ελένης και της Εβίνας Ακρίδα, που εκτός της μουσικής τους κατάρτισης διαπρέπουν και στον επιστημονικό τομέα.
Στο διδακτορικό της στα μαθηματικά η πρώτη και στην ιατρική επιστήμη η δεύτερη.



Γιώργος Ακρίδας
Μαζί τους με το ούτι του,ο μικρότερος της οικογενείας του Χρήστου Ακρίδα, ο Γιώργος!!!
Φερέλπις της οικογενειακής μουσικής παράδοσης των Ακριδαίων.
Παραδοσιακό χρώμα, ήχος αφτιασίδωτος και μια υπέροχη βραδιά, σ' ένα χώρο ασφυκτικά γεμάτο!!!
Πιθανότατα η εκδήλωση να επαναληφθεί τέλη Φεβρουαρίου στο Αιτωλικό,στο Πνευματικό κέντρο Ευανθίας Καρβέλη, στα πλαίσια των εκδηλώσεων της μάχης του Ντολμά που διοργανώνει ο Δήμος Μεσολογγίου. Προτείνουμε ανεπιφύλακτα να την δείτε.

Τετάρτη 9 Ιανουαρίου 2013

Η κοπή της πίτας μας






Έχει καθιερωθεί τα Φώτα μετά την εκκλησιά ,ο σύλλογος να κόβει την πρωτοχρονιάτικη πίτα του σ' ένα από τα δυο καφενεία του χωριού.Φέτος ,όπως και πέρυσι,η κοπή έγινε στο καφενείο του Μπλίκα.
Ο σύλλογος κέρασε το καφεδάκι και όλοι μαζεμένοι γύρω από τα τραπέζια δημιούργησαν  μια εικόνα που θύμιζε κάτι από το παρελθόν.
Θύμισε τότε.... που το σχόλασμα της εκκλησιάς ήταν πανηγύρι.




Δευτέρα 24 Δεκεμβρίου 2012

"Τα Παγανά" . Του Κομζιά Γεωργίου δασκάλου.

Εικόνα.Καλικατζαροι.(Μουσείο Χαρακτικής Χαμπή)




Το διάστημα που μεσολαβεί από την 25η Δεκεμβρίου μέχρι και την 6η Ιανουαρίου ονομάζεται ‘’Δωδεκαήμερο ή Παγανά‘’. Από το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων βγαίνουν από τα βάθη της γης οι καλικάντζαροι, καρκαντζούλια ή Καρκάντζαλα ή ‘’Παγανά‘’. Τα λέγανε Παγανά γιατί έβγαιναν παγανιά να πιάσουν το Χριστό. Η ονομασία τους καλικάντζαρος προέρχεται από το επίθετο ‘’καλός‘’ και από το ‘’κάνθαρος‘’.  

Τα ‘’Παγανά‘’ είναι κάτι πονηρά πνεύματα, κάτι ξωτικά, κάτι τέρατα άσχημα, κάτι ειδικά δαιμόνια που εμφανίζονται μόνο κατά δωδεκαήμερο. ‘

’Έρχονται από τη γης από κάτω. Όλο το χρόνο πελεκούν με τα τσεκούρια για να κόψουν το δέντρο που βαστάει τη γη. Όταν κοντεύουν να το κόψουν έρχονται τα Χριστούγεννα και ανεβαίνουν στη γη απάνω και βγαίνουν παγανιά για να πιάσουν το Χριστό. Τα Φώτα που ξαναγυρίζουν πάλι στα έγκατα της γης βρίσκουν το δέντρο να έχει ξαναγίνει και αρχίζουν πάλι απ’ την αρχή το κόψιμο‘’.

Σύμφωνα με τον Ν. Πολίτη, πατέρα της Λαογραφίας, ‘’Οι καλικάντζαροι είναι πλάσματα της νεοελληνικής μυθολογίας στα οποία έδωσαν αφορμή οι μεταμφιέσεις που γίνονταν κατά το δωδεκαήμερο, επειδή οι μεταμφιεζόμενοι ενοχλούσαν και φόβιζαν τους ανθρώπους. Διάφορα όμως στοιχεία που ανάγονται στην προέλευση, στη μορφή και στην ενέργεια των δαιμόνων αυτών, καθιστούν πιθανό το συσχετισμό των καλικατζάρων με τους νεκρούς, οι οποίοι κατά την κοινή πίστη σε ορισμένη εποχή επιστρέφουν για λίγο χρόνο μεταξύ των ζωντανών‘’.

Κατά τον Γεώργιο Μέγα (1957, σελ. 38 -39) ‘’ο λαϊκός αυτός εορτασμός των Χριστουγέννων έχει πάρα πολλά κοινά σημεία με τη γιορτή των αρχαίων Αθηναίων τα Ανθεστήρια. Οι αρχαίοι Αθηναίοι πίστευαν ότι κατά τη γιορτή των Ανθεστηρίων, όταν ο Άδης ήταν ανοικτός, επανέρχονταν στον κόσμο οι ψυχές και με διάφορους τρόπους ενοχλούσαν τους ανθρώπους. Ιδιαίτερα δε μαγάριζαν τις τροφές. Γι’ αυτό και οι αρχαίοι Αθηναίοι περιέζωναν με κόκκινο νήμα τα ιερά δημιουργώντας έτσι ένα μαγικό κύκλο που οι ψυχές δεν μπορούσαν να υπερβούν, άλειφαν με πίσσα τις πόρτες των σπιτιών και μασούσαν από το πρωί ράμνο (είδος ακανθώδους θάμνου, ο οποίος λεγόταν και Παλίουρος κοινός παλιούρι, για να εμποδίσουν την είσοδο των ψυχών στους ναούς, τα σπίτια και τα σώματά των. Τέλος τις ξαπόστελναν λέγοντες: ‘’θύραζε, Κήρες, ουκέτ’ Ανθεστήρια! ‘’ .