Ο νεοφιλελευθερισμός της καθημερινότητάς μας

Με το ξέσπασμα της κρίσης, ξέσπασε και μια καταπιεσμένη(;) οργή κατά του νεοφιλελευθερισμού. Το κωλοσύστημα από τη μια, η πουστροϊδεολογία από την άλλη, το απάνθρωπο παράδειγμα από δω, η αποθέωση της αγοράς και το πνίξιμο της ανθρωπότητας από κει.

Κατεστραμμένοι μικρομεσαίοι, προβληματισμένοι διανοούμενοι, καθιστοί και ακάθιστοι ριζοσπάστες και, σε πολύ μικρότερη ένταση, απεγνωσμένοι εργάτες, όλοι με μια φωνή, σιχτιρίζαμε το μπάσταρδο τέκνο του Φριντμαν. Από μια άποψη, η κρίση, δηλ., η κρίση του νεοφιλελευθερισμού μας έκανε καλό. Εγκυκλοπαιδικό καλό. Η αγορά (!!!) των ιδεών πλημμύρισε με σχετικές αναλύσεις και βιβλία. Και, εξαιτίας του αγαπημένου τέκνου του νεοφιλελευθερισμού, δηλ. του διαδικτύου, μπορέσαμε και μάθαμε πολλά.

7 χρόνια μετά το ξέσπασμα της κρίσης, και ενώ το λογικό επακόλουθο θα ήταν μια κεϋνσιανή μεταστροφή, τί επακολούθησε στην πράξη;

Περισσότερος νεοφιλελευθερισμός. Αυτό το έμαθε από πρώτο χέρι ο Βαρουφάκης. Και ο Τσακαλώτος. Όσο για τον Λαπαβίτσα, αυτός έμεινε με τον απόηχο του ύμνου του ΕΑΜ.

Σε μια ενδιαφέρουσα εργασία του (Never Let a Serious Crisis Go to Waste: How Neoliberalism Survived the Financial Meltdown), ο Philip Mirowski (PM) υποστηρίζει ότι όλοι εμείς οι κριτικοί του νεοφιλελευθερισμού δεν κατανοήσαμε την αληθινή του φύση. Σιχτιρίζαμε και οι παίκτες συνέχιζαν την αγαπημένη τους καταλήστευση.


Ο PM θεωρεί ότι 3 είναι τα στοιχεία του νεοφιλελευθερισμού που δεν μπορέσαμε να κατανοήσουμε: 1. Την ιστορία της διανοητικής του εξέλιξης, 2. Τον τρόπο με τον οποίο εισχώρησε και μετασχημάτισε την καθημερινότητά μας, και 3. Τι συνιστά μια ουσιαστική αντίπαλη θέση.

Εν αρχή ην ο ιδεολογικός πόλεμος.

Η αριστερά έμεινε στα στερεότυπα Φρίντμαν – τι ωραία που θα ήταν η ζωή αν η κυβέρνηση μας άφηνε ελεύθερους να διαλέγουμε το τί θέλουμε; Αν το κράτος εξέλειπε και όλοι μας κάναμε αυτό θέλαμε και είμαστε ικανοί να κάνουμε. Αλλά οι νεοφιλελεύθεροι ήξεραν τα πράγματα καλύτερα. Πρώτα από όλα ήξεραν ότι οι αγορές δεν μπορούν να υπάρξουν χωρίς να είναι ενσωματωμένες σε ευρύτερους θεσμούς. Και δεν θέλησαν ποτέ να εξαλείψουν το κράτος. Απλώς ήθελαν να το φέρουν στα μέτρα τους.

Αν και είναι ιδιαίτερα καυστικός προς την αριστερά εξ αιτίας της αδυναμίας να κατανοήσει αυτά τα απλά πράγματα, αναγνωρίζει ότι ι νεοφιλελεύθεροι μπόρεσαν να καλύψουν αποτελεσματικά τον πραγματικό τους στόχο (παρομοιάζει την όλη δομή του νεοφιλελεύθερου πρότζεκτ με μπαμπούσκα, όπου το κεντρικό της κομμάτι έχει όλο το ζουμί, καλά κρυμμένο από τη δημόσια θέα). Άφησαν τους ακαδημαϊκούς να ψάλλουν τα ευαγγέλια και έδωσαν σε άλλους να κάνουν την ουσιαστική δουλειά.

Και την ίδια στιγμή που έδιναν τα ρέστα τους από τα πάνω, κατάφεραν να εμπεδώσουν τις αρχές τους και στα από κάτω, ενισχυμένοι από την καθημερινότητα μας: το Facebook που μας ενθαρρύνει να βλέπουμε τους εαυτούς μας ως επιχειρηματίες του πολιτισμού που παλεύουν να δώσουν στον κόσμομια καινούργια και καλύτερη εκδοχή τους. Το LinkedIn που μας ωθεί να παρουσιαζόμαστε με απύθμενη δουλικότητα ως ένα απίθανο πακέτο δυνατοτήτων, προσαρμόσιμο στις απαιτήσεις του κάθε εργοδότη. Και τα λοιπά.
Για τον PM, ενώ ο κλασικός φιλελευθερισμός θεωρούσε την ατομικότητα ως τη βασική του μονάδα, ο νεοφιλελευθερισμός βλέπει τον άνθρωπο απλά ως ένα μονίμως διαθέσιμο και μεταβαλλόμενο κεφάλαιο χωρίς μόνιμα ενδιαφέροντα και χωρίς κάποιο χαρακτηριστικό που να μην μπορεί να ανακατασκευαστεί μέσω των μηχανισμών της αγοράς. Είναι αυτή η διείσδυση στην καθημερινότητα που επέτρεψε την θριαμβευτική του επάνοδο μετά την κρίση.

Born in the USA

Αν και θα μπορούσε κανείς να υποθέσει προσωπικές εμμονές στην περίπτωσή του, καλό είναι να ακούμε και τις απόψεις που την διαφοροποιούνται από το γενικό γεωπολιτικό consensus. Στην περίπτωση του Paul Craig Roberts (PCR) είχα αναφερθεί και παλιότερα.

Σε ένα πρόσφατο αρθράκι του κάνει λόγο για τον ενδεχόμενο πόλεμο Ευρώπης – Ρωσίας, δηλ. για την καταστροφή της Ευρώπης.


Κατά τον PCR, δύο είναι τα σενάρια:

1. Είτε η Ευρώπη συνολικά είτε κάποια μέλη της ΕΕ θα σπάσουν το εμπάργκο κατά της Ρωσίας (και, κατά επέκταση, θα τα σπάσουν και με τις ΗΠΑ) και ο πόλεμος θα αποσοβηθεί.

2. Είτε η Ευρώπη κι η Ρωσία θα έχουν πόλεμο.


Οι ΗΠΑ, φυσικά, δεν αφήνουν τα πράγματα να κυλήσουν από μόνα τους. Χρησιμοποιώντας τα παραδοσιακά διπλωματικά τους εργαλεία (απειλές, δωροδοκία, εξαναγκασμό), προειδοποιούν την Ευρώπη να ανανεώσει το εμπάργκο προς αποφυγή αντιποίνων. Το Ιούνιο θα γνωρίζουμε το αποτέλεσμα.


Από το 2ο Πόλεμο και μετά, όπως όλοι γνωρίζουμε, η Ευρώπη ήταν απλά το σκυλάκι των ΗΠΑ. Οι όποιες αντιστάσεις (Γαλλία, κάποιες πολιτικές δυνάμεις σε Γερμανία και Ιταλία) έπεσαν συν τω χρόνω.


Ας είναι καλά η εξαπάτηση και the god we trust.


Στρατηγοί και νεοσυντηρητικοί πολιτικοί στις ΗΠΑ δείχνουν τα δόντια τους. Ο γενικός αρχηγός των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων (Martin Dempsey), o John McCain, o αρχηγός του ΝΑΤΟ (Philip Breedlove), είναι έτοιμοι να προσφέρουν κάθε βοήθεια στους Ναζί της Ουκρανίας και η Ουάσιγκτον περιθωριοποιεί κάθε ουκρανό πολιτικό που δεν πάει με τα νερά της.


Η Ευρώπη, κατά τον PCR, πρέπει να αποφασίσει πάνω στο ποιος αποτελεί απειλή: Η Ρωσία ή η Ουάσιγκτον; Ο ευρωπαϊκός τύπος (υποστηριζόμενος από κεφάλαια της CIA), κάνει ότι μπορεί για να παραμυθιάσει τους Ευρωπαίους ότι έχουν να κάνουν με μια ρεβανσιστική Ρωσία που θέλει να ξαναστήσει τη σοβιετική αυτοκρατορία. Για το πραξικόπημα ούτε κουβέντα, όλη η προσοχή στην ρωσική επέμβαση.


Παράλληλα, το Wolfowitz Doctrine επεκτείνεται ώστε να συμπεριλάβει και την Κίνα.

Σύμφωνα με το τελευταίο ραπόρτο του Council on Foreign Relations, η Κίνα έχει μαγκέψει πολύ και αποτελεί κίνδυνο για τη Διεθνή Τάξη και Ασφάλεια. Και για αυτό, oι αμυντικές δαπάνες των ΗΠΑ πρέπει να αυξηθούν.

Για να προστατεύσουν τον κόσμο από κάθε ηγεμονική επιβουλή (εξαιρουμένης, φυσικά, των ΗΠΑ).

Εμείς (και οι λοιποί ευρωπαίοι), αγχωμένοι από το τί μέλλει γενέσθαι των διαπραγματεύσεων και μπερδεμένοι από την πολυγλωσσία των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, έχουμε ξεχάσει ότι οι ΗΠΑ έχουν σχεδιάσει τον 21ο αιώνα να είναι εξ ολοκλήρου αμερικανικός. Κι ότι δεν θα διστάσουν να προκαλέσουν και πυρηνικό πόλεμο προκειμένου να τον εξασφαλίσουν (τον αιώνα).

Έτσι, όλοι μαζί, ....ή, έστω, I would like...