Δύο λόγια για την έννοια της πολιτικής διαύγειας:
Σύμφωνα με τον θεμελιωτή της κριτικής παιδαγωγικής Paulo Freire, η πολιτική διαύγεια είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από αυτό που βρίσκουμε στην μηχανική αναδιατύπωση αντι-ιμπεριαλιστικών τσιτάτων ή αναφορών του Μάρξ. Πολιτικοποιημένο άτομο είναι αυτό που μπορεί να υπερβεί την έννοια της ζωής ως απλά μία βιολογική διαδικασία, φτάνοντας σε μία αντίληψη της ζωής ως μία βιογραφική, ιστορική και συλλογική διαδικασία. Τώρα που το σκέφτομαι, πόσο ωχαδερφισμός βρίσκεται στο να λεγετε ότι "ότι φάμε, πιούμε και ότι αρπάξει ο κώλος μας"! Επίσης, όμως, πόσος πουριτανισμός υπάρχει στο να περιορίζουμε την σκέψη μας σε μία επιλογή ανάμεσα σε σύμβολα (το σφυροδρέπανο ή το αστέρι;, το κοκκινόμαυρο ή το κόκκινο; το μαύρο ή να έχει μέσα του και το αλφάδι;) δηλαδή στην ιδεολογική επανάπαυση ως μία αντίληψη των πραγμάτων. Και επίσης, πόσο απίστευτα βαρετό μπορεί να είναι αυτό!
Η πολιτική διαύγεια είναι δυνατή στον βαθμό που συλλογιζόμαστε κριτικά πάνω σε καθημερινά γεγονότα και στον βαθμό που υπερβένουμε τις αντιληπτικές μας ικανότητες ώστε να κερδίσουμε προοδευτικά μία περισότερο ενδελεχής κατανόηση των γεγονότων. Ένας γάλλος αλγερινής καταγωγής που πήγε να δουλέψει στην Pizza Hutt στο Παρίσι και άρχισε να συνειδητοποιεί μέσα από την καθημερινή του εμπειρία την θέση του στο σύστημα εκμετάλλευσης-κυριαρχίας και την ανάγκη να παλέψει ενάντια σε αυτό λέει σε ένα σημείο της αφήγησης (από το βιλίο η γενιά της επισφάλειας, σελ 54) την εξής ισχυρή φράση: "Εγώ πιστεύω στον αγώνα, όχι απαραίτητα σε μία "πάλη των τάξεων", μου φαίνεται λίγο αφηρημένη, αλλά στον αγώνα ενάντια στα αφεντικά". Στα λόγια αυτά μπορούμε να δούμε μία διαδικασία πολιτικοποίησης που προέρχεται από το έναν "καθημερινό αγωνιζόμενο άνρθωπο" η οποία με τον να εκφράζεται και μόνο έρχεται σε αντιπαράθεση με αυτό που θεωρείται ως "ορθός πολιτικός λόγος". Γιατί συμβαίνει αυτό;
Το γλωσσικό πεδίο δεν είναι μία ουδέτερη σφαίρα, φέρει το ιστορικό βάρος του παρελθόντος, τις ήττες του κοινωνικού ανταγωνισμού αλλά και τις δυνατότητές μας. Πρέπει να αναρωτηθούμε για τους λόγους που οδηγούν σε αυτή την αντιπαράθεση, τι αυτό σηματοδοτεί και πώς θα περάσουμε (αν μας ενδιαφέρει) στην διερεύνηση που μελετάει την διαδικασία της δημιουργίας της πολιτικής διαύγειας. Ο Paulo Freire έχοντας προσπαθήσει να δημιουργήσει μία εκπαιδευτική θεωρία που οδηγεί στην κριτική συνειδητοποίηση αρνείται να δώσει οδηγιες ή αλλιώς know-how για το πώς αυτό μπορεί να γίνει αυτό. Θεωρεί ότι οι εκπαιδευτικοί πρέπει να ερευνήσουν τις κοινωνικές, ιστορικές, πολιτιστικές συνθήκες στο πλαίσιο όπου αυτές εκδηλώνονται. Από εκεί και πέρα το κλειδί βρίσκεται στην σκληρή δουλειά που πρέπει να καταβάλει ένας άνθρωπος ώστε ο ίδιος και οι γύρω του, ως μαθητευόμενοι να αντιληφθούν τον ευατό τους ώς υποκείμενα που φέρουν γνώση και να μπορέσουν να ζήσουν αυτή την εμπειρία.
H πραγμάτωση μία διαδικασίας πολιτικής διαύγειας είναι πολύ σημαντικός παράγοντας ως προς την προώθηση μίας τέτοιας κατάστασης και φαίνεται στην συνεκτικότητα μεταξύ της θεωρίας και της πράξης στην ζωή ενός ανθρώπου. Παρόλο, όμως, που πολλοί εκπαιδευτικοί ιδεολογικά συμφωνούν με τις ιδέες του Freire, τελικά απέχουν χιλιόμετρα από το κατέχουν μία ουσιαστική πολιτική διαύγεια και άρα συνεκτικότητα στην ζωή και το έργο τους. Ισως για αυτό τον λόγο, πολλοί άνθρωποι έχουν περιοριστεί στο να ζητούν οδηγιες και καθοδήγηση (με την κακή έννοια της λέξης) για το πώς θα φτάσουν (ή θα φτάσουν άλλους!!!) στην χειραφέτηση. Με αυτό το τρόπο συνειδητά ή ασυνείδητα αναπαράγουν στοιχεία της κυρίαρχης ιδεολογίας, τα οποία έρχονται σε αντίθεση με στοιχειώδεις αρχές της θεωρίας του Freire.
Σύμφωνα με τον θεμελιωτή της κριτικής παιδαγωγικής Paulo Freire, η πολιτική διαύγεια είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από αυτό που βρίσκουμε στην μηχανική αναδιατύπωση αντι-ιμπεριαλιστικών τσιτάτων ή αναφορών του Μάρξ. Πολιτικοποιημένο άτομο είναι αυτό που μπορεί να υπερβεί την έννοια της ζωής ως απλά μία βιολογική διαδικασία, φτάνοντας σε μία αντίληψη της ζωής ως μία βιογραφική, ιστορική και συλλογική διαδικασία. Τώρα που το σκέφτομαι, πόσο ωχαδερφισμός βρίσκεται στο να λεγετε ότι "ότι φάμε, πιούμε και ότι αρπάξει ο κώλος μας"! Επίσης, όμως, πόσος πουριτανισμός υπάρχει στο να περιορίζουμε την σκέψη μας σε μία επιλογή ανάμεσα σε σύμβολα (το σφυροδρέπανο ή το αστέρι;, το κοκκινόμαυρο ή το κόκκινο; το μαύρο ή να έχει μέσα του και το αλφάδι;) δηλαδή στην ιδεολογική επανάπαυση ως μία αντίληψη των πραγμάτων. Και επίσης, πόσο απίστευτα βαρετό μπορεί να είναι αυτό!
Η πολιτική διαύγεια είναι δυνατή στον βαθμό που συλλογιζόμαστε κριτικά πάνω σε καθημερινά γεγονότα και στον βαθμό που υπερβένουμε τις αντιληπτικές μας ικανότητες ώστε να κερδίσουμε προοδευτικά μία περισότερο ενδελεχής κατανόηση των γεγονότων. Ένας γάλλος αλγερινής καταγωγής που πήγε να δουλέψει στην Pizza Hutt στο Παρίσι και άρχισε να συνειδητοποιεί μέσα από την καθημερινή του εμπειρία την θέση του στο σύστημα εκμετάλλευσης-κυριαρχίας και την ανάγκη να παλέψει ενάντια σε αυτό λέει σε ένα σημείο της αφήγησης (από το βιλίο η γενιά της επισφάλειας, σελ 54) την εξής ισχυρή φράση: "Εγώ πιστεύω στον αγώνα, όχι απαραίτητα σε μία "πάλη των τάξεων", μου φαίνεται λίγο αφηρημένη, αλλά στον αγώνα ενάντια στα αφεντικά". Στα λόγια αυτά μπορούμε να δούμε μία διαδικασία πολιτικοποίησης που προέρχεται από το έναν "καθημερινό αγωνιζόμενο άνρθωπο" η οποία με τον να εκφράζεται και μόνο έρχεται σε αντιπαράθεση με αυτό που θεωρείται ως "ορθός πολιτικός λόγος". Γιατί συμβαίνει αυτό;
Το γλωσσικό πεδίο δεν είναι μία ουδέτερη σφαίρα, φέρει το ιστορικό βάρος του παρελθόντος, τις ήττες του κοινωνικού ανταγωνισμού αλλά και τις δυνατότητές μας. Πρέπει να αναρωτηθούμε για τους λόγους που οδηγούν σε αυτή την αντιπαράθεση, τι αυτό σηματοδοτεί και πώς θα περάσουμε (αν μας ενδιαφέρει) στην διερεύνηση που μελετάει την διαδικασία της δημιουργίας της πολιτικής διαύγειας. Ο Paulo Freire έχοντας προσπαθήσει να δημιουργήσει μία εκπαιδευτική θεωρία που οδηγεί στην κριτική συνειδητοποίηση αρνείται να δώσει οδηγιες ή αλλιώς know-how για το πώς αυτό μπορεί να γίνει αυτό. Θεωρεί ότι οι εκπαιδευτικοί πρέπει να ερευνήσουν τις κοινωνικές, ιστορικές, πολιτιστικές συνθήκες στο πλαίσιο όπου αυτές εκδηλώνονται. Από εκεί και πέρα το κλειδί βρίσκεται στην σκληρή δουλειά που πρέπει να καταβάλει ένας άνθρωπος ώστε ο ίδιος και οι γύρω του, ως μαθητευόμενοι να αντιληφθούν τον ευατό τους ώς υποκείμενα που φέρουν γνώση και να μπορέσουν να ζήσουν αυτή την εμπειρία.
H πραγμάτωση μία διαδικασίας πολιτικής διαύγειας είναι πολύ σημαντικός παράγοντας ως προς την προώθηση μίας τέτοιας κατάστασης και φαίνεται στην συνεκτικότητα μεταξύ της θεωρίας και της πράξης στην ζωή ενός ανθρώπου. Παρόλο, όμως, που πολλοί εκπαιδευτικοί ιδεολογικά συμφωνούν με τις ιδέες του Freire, τελικά απέχουν χιλιόμετρα από το κατέχουν μία ουσιαστική πολιτική διαύγεια και άρα συνεκτικότητα στην ζωή και το έργο τους. Ισως για αυτό τον λόγο, πολλοί άνθρωποι έχουν περιοριστεί στο να ζητούν οδηγιες και καθοδήγηση (με την κακή έννοια της λέξης) για το πώς θα φτάσουν (ή θα φτάσουν άλλους!!!) στην χειραφέτηση. Με αυτό το τρόπο συνειδητά ή ασυνείδητα αναπαράγουν στοιχεία της κυρίαρχης ιδεολογίας, τα οποία έρχονται σε αντίθεση με στοιχειώδεις αρχές της θεωρίας του Freire.
