Στό προηγούμενο αρθρο, παρακολουθήσαμε την ανάπτυξη δομών εποπτείας από τα φυσικά μονοπώλια του Edison μέσω των ψυχολογικών επιχειρήσεων του Tavistock, βλέποντας πώς τα εταιρικά και τραπεζικά συμφέροντα και οι υπηρεσίες πληροφοριών συνέκλιναν για να διαμορφώσουν τη δημόσια συνείδηση. Τώρα θα δούμε πώς αυτές οι μέθοδοι έφτασαν σε νέα πολυπλοκότητα μέσω της ποπ κουλτούρας, ξεκινώντας με τη βρετανική εισβολή της δεκαετίας του 1960, η οποία έδειξε πώς τα πλήρως ενορχηστρωμένα μουσικά κινήματα θα μπορούσαν να αναμορφώσουν την κοινωνία.
Οι Beatles και οι Rolling Stones δεν ήταν απλά συγκροτήματα – όπως έχει τεκμηριώσει εκτενώς ο ερευνητής Mike Williams στην ανάλυσή του για τη βρετανική εισβολή, η εμφάνισή τους σηματοδότησε την αρχή μιας συστηματικής και βαθιάς πολιτιστικής μεταμόρφωσης. Ο Ουίλιαμς σημειώνει ότι ακόμη και ο ίδιος ο όρος «βρετανική εισβολή» ήταν αποκαλυπτικός – μια στρατιωτική μεταφορά για αυτό που φαινομενικά ήταν ένα πολιτιστικό φαινόμενο, ίσως ο Tavistock τηλεγραφούσε τη λειτουργία του σε κοινή θέα.
Αυτό που έμοιαζε με παιχνιδιάρικη γλώσσα μάρκετινγκ περιέγραφε στην πραγματικότητα μια προσεκτικά ενορχηστρωμένη διείσδυση στην αμερικανική νεανική κουλτούρα. Μέσα από εκατοντάδες ώρες σχολαστικά τεκμηριωμένης έρευνας, ο Williams χτίζει μια συντριπτική υπόθεση ότι οι Beatles χρησίμευσαν ως αιχμή του δόρατος μιας ευρύτερης ατζέντας που χρησιμοποίησε άλμπουμ όπως το Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band και το Their Satanic Majesties Request των Rolling Stones για να κατευθύνουν σκόπιμα τη νεανική κουλτούρα μακριά από τις παραδοσιακές αξίες και τις οικογενειακές δομές. Αυτό που φαίνεται ήμερο με τα σημερινά πρότυπα αντιπροσώπευε μια υπολογισμένη επίθεση στις κοινωνικές νόρμες, ξεκινώντας έναν πολιτιστικό μετασχηματισμό που θα επιταχυνόταν τις επόμενες δεκαετίες.
Η έρευνα του Williams προχωρά παραπέρα, παρουσιάζοντας αδιάσειστα στοιχεία ότι οι Beatles ήταν ουσιαστικά το πρώτο σύγχρονο «boy band» – η εικόνα τους προσεκτικά δημιουργημένη, η μουσική τους σε μεγάλο βαθμό γραμμένη και εκτελεσμένη από άλλους. Αυτή η αποκάλυψη μεταμορφώνει την κατανόησή μας για τη βρετανική εισβολή: αυτό που φαινόταν να είναι ένα οργανικό πολιτιστικό φαινόμενο ήταν στην πραγματικότητα μια σχολαστικά ενορχηστρωμένη επιχείρηση, με επαγγελματίες μουσικούς και τραγουδοποιούς πίσω από τα παρασκήνια, ενώ οι Beatles χρησίμευαν ως ελκυστικοί frontmen για το τεράστιο έργο κοινωνικής μηχανικής.
Ως δια βίου οπαδός της μουσικής και λάτρης των Beatles, η αντιμετώπιση αυτών των στοιχείων αρχικά έμοιαζε με ιεροσυλία. Ωστόσο, το μοτίβο γίνεται αναμφισβήτητο μόλις επιτρέψετε στον εαυτό σας να το δει. Ενώ η συζήτηση συνεχίζεται για συγκεκριμένες λεπτομέρειες, όπως η υποτιθέμενη συμμετοχή του Theodor Adorno της Σχολήςτης Φρανκφούρτης στη δημιουργία τραγουδιών των Beatles - ένας ισχυρισμός που έχει τόσο παθιασμένους υποστηρικτές όσο και κριτικούς - αυτό που είναι σαφές είναι ότι η επιχείρηση έφερε όλα τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της μεθοδολογίας κοινωνικής μηχανικής του Tavistock.
Η σκόπιμη δημιουργία μιας διαλεκτικής «καλών / κακών παιδιών» (Beatles/Rolling Stones) προσέφερε ελεγχόμενες επιλογές και επέτρεψε «και στις δύο πλευρές» να προωθήσουν τις ίδιες ακριβώς επιθυμητές πολιτιστικές αλλαγές. Ο Andrew Loog Oldham δημιούργησε αριστοτεχνικά την εικόνα του «κακού παιδιού» των Stones χρησιμοποιώντας τεχνικές δημοσίων σχέσεων που θυμίζουν τις μεθόδους του Edward Bernays (ο «πατέρας των δημοσίων σχέσεων» που πρωτοστάτησε στη μαζική ψυχολογική χειραγώγηση) – δημιουργώντας επιθυμία μέσω ψυχολογικής διορατικότητας και κατασκευάζοντας την πολιτιστική εξέγερση ως εμπορεύσιμο εμπόρευμα.
Όπως ο ίδιος ο Όλνταμ αναγνώρισε στην αυτοβιογραφία του, δεν πουλούσε απλώς μουσική, αλλά μάλλον «εξέγερση, αναρχία και σεξαπίλ τυλιγμένα σε ένα τακτοποιημένο πακέτο» - δημιουργώντας σκόπιμα έναν μύθο για να πιστέψουν οι άνθρωποι. Η εκλεπτυσμένη κατανόησή του για το πολιτιστικό branding και τη μαζική ψυχολογία αντανακλούσε τις ευρύτερες μεθόδους επιρροής που αναδιαμόρφωναν τα μέσα ενημέρωσης και την κοινή γνώμη κατά τη διάρκεια της εποχής.
Πίσω από την επαναστατική περσόνα του Mick Jagger βρισκόταν μια εκπαίδευση στο London School of Economics, υποδηλώνοντας έναν εκ των έσω με βαθύτερη κατανόηση των συστημάτων εξουσίας στο παιχνίδι. Αυτή η επιμελής ανάπτυξη της εικόνας επεκτάθηκε στον εσωτερικό κύκλο των ερμηνευτών - κυρίως στη φίλη του Jagger, Marianne Faithfull, η ίδια επιτυχημένη τραγουδίστρια και κοσμική, της οποίας ο πατέρας ήταν αξιωματικός της MI6 που ανέκρινε τον Heinrich Himmler και του οποίου ο παππούς από την πλευρά της μητέρας είχε ρίζες από τη δυναστεία των Αψβούργων. Τα οικονομικά των Stones διαχειριζόταν ο πρίγκιπας Rupert Loewenstein, ένας Βαυαρός αριστοκράτης και ιδιωτικός τραπεζίτης, του οποίου η ευγενής καταγωγή και οι οικονομικοί κύκλοι διασταυρώθηκαν με τη δυναστεία Rothschild - ένα άλλο παράδειγμα καθεστωτικών μορφών πίσω από φαινομενικά αντικαθεστωτικά κινήματα.
Ακόμη και η ίδια η δισκογραφική εταιρεία ταιριάζει στο μοτίβο: η EMI (Electric and Musical Industries), η οποία υπέγραψε τόσο τους Beatles όσο και τους Rolling Stones, ξεκίνησε ως στρατιωτική εταιρεία ηλεκτρονικών. Κατά τη διάρκεια του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου, η έρευνα και ανάπτυξη της EMI συνέβαλε σημαντικά στο πρόγραμμα ραντάρ της Βρετανίας και σε άλλες στρατιωτικές τεχνολογίες. Αυτή η συγχώνευση στρατιωτικών-βιομηχανικών συμφερόντων με την πολιτιστική παραγωγή δεν ήταν τυχαία – η τεχνική εμπειρογνωμοσύνη της EMI στην ηλεκτρονική και τις επικοινωνίες θα αποδεικνυόταν πολύτιμη τόσο στον πόλεμο όσο και στη μαζική διανομή πολιτιστικού περιεχομένου.
Αυτά τα προσεκτικά διαχειριζόμενα βρετανικά πειράματα πολιτιστικού ελέγχου θα έβρισκαν σύντομα το τέλειο εργαστήριό τους στην Αμερική, όπου μια απίθανη σύγκλιση θα αναμόρφωνε την κουλτούρα των νέων και την οικογενειακή μονάδα για πάντα. Η Βρετανία είχε πρωτοπορήσει σε αυτές τις μεθόδους πολιτιστικής ενορχήστρωσης μέσω της μουσικής, ενσωματώνοντας δεσμούς πληροφοριών στη βρετανική εισβολή, αλλά η Αμερική θα βελτίωνε και θα κλιμάκωνε αυτές τις τεχνικές σε πρωτοφανή επίπεδα.
Το εργαστήριο Laurel Canyon
Στους λόφους πάνω από το Χόλιγουντ μεταξύ 1965-1975, όπως κατέγραψε για πρώτη φορά ο δημοσιογράφος Dave McGowan, ένα εξαιρετικό φαινόμενο: η εμφάνιση μιας νέας μουσικής σκηνής με επίκεντρο το Laurel Canyon, όπου μια απίθανη συγκέντρωση στρατιωτικών και οικογενειακών δεσμών πληροφοριών συνέκλινε για να αναμορφώσει την αμερικανική νεανική κουλτούρα. Αυτή η σύγκλιση δεν ήταν τυχαία – καθώς το αντιπολεμικό συναίσθημα έγινε ισχυρότερο στους ακαδημαϊκούς κύκλους, αυτό το πλέγμα στρατιωτικών-μυστικών υπηρεσιών βοήθησε να ανακατευθύνει πιθανή αντίσταση σε μια κορεσμένη από ναρκωτικά αντικουλτούρα επικεντρωμένη στην «εγκατάλειψη» και όχι στην οργανωμένη αντιπολίτευση στον πόλεμο.
Οι διασυνδέσεις στρατού / πληροφοριών στο Laurel Canyon ήταν εντυπωσιακές.
- Ο πατέρας του Jim Morrison διοικούσε τον στόλο κατά τη διάρκεια του περιστατικού στον Κόλπο του Tonkin που ξεκίνησε τον πόλεμο του Βιετνάμ.
- Ο πατέρας του Frank Zappa ήταν ειδικός χημικού πολέμου στο Edgewood Arsenal, έναν βασικό ερευνητικό χώρο ανθρώπινου πειραματισμού.
- Ο Ντέιβιντ Κρόσμπι, γόνος των Βαν Κόρτλαντς και Βαν Ρένσελερς – Αμερικανών βασιλέων – καταγόταν από μια γενεαλογία πολιτικής εξουσίας που περιελάμβανε γερουσιαστές, δικαστές του Ανώτατου Δικαστηρίου και επαναστάτες στρατηγούς.
- Ο James Taylor, απόγονος των εποίκων της αποικίας του κόλπου της Μασαχουσέτης, μεγάλωσε σε μια οικογένεια που διαμορφώθηκε από τον ακαδημαϊκό χώρο και τη στρατιωτική θητεία, συμπεριλαμβανομένου του ρόλου του πατέρα του στην επιχείρηση Deep Freeze στην Ανταρκτική.
- Η Sharon Tate, κόρη του αξιωματικού πληροφοριών του στρατού αντισυνταγματάρχη Paul Tate, κινήθηκε μέσω αυτών των κύκλων πριν από το θάνατό της.
- Ο Dennis Hopper, του οποίου ο πατέρας ήταν OSS, σκηνοθέτησε το Easy Rider και πρωταγωνίστησε σε αυτό με τον Peter Fonda, συσκευάζοντας την εξέγερση της αντικουλτούρας για mainstream κατανάλωση.
Ο μετασχηματισμός ήταν συστηματικός – από τη μεταπολεμική αισιοδοξία και ενότητα που ενσαρκώθηκε από το New Frontier του JFK στον υπολογισμένο κατακερματισμό που ακολούθησε τη δολοφονία του. Αυτό το μαζικό κοινό δημόσιο τραύμα, απόλυτα προσαρμοσμένο στις μεθόδους κοινωνικής μηχανικής του Tavistock μέσω ψυχολογικού σοκ, σηματοδότησε το τέλος της γνήσιας αισιοδοξίας.
Οι Boomers, μεγαλωμένοι με πρωτοφανή ευημερία και εμπνευσμένοι από το όραμα του Κένεντι για ένα Νέο Σύνορο, είδαν τις δυνατότητές τους για αυθεντικό κοινωνικό και πολιτικό μετασχηματισμό να ανακατευθύνονται σε προσεκτικά σχεδιασμένα πολιτιστικά κινήματα που θα διαμορφώσουν τις επόμενες γενιές. Αυτές οι διάχυτες συνδέσεις μεταξύ των στρατιωτικών μυστικών υπηρεσιών και των ηγετών της αντικουλτούρας – από τον ναύαρχο πατέρα του Morrison μέχρι τον ειδικό στον χημικό πόλεμο γονέα του Zappa και την πολιτική δυναστεία του Crosby – αποκαλύπτουν ένα σαφές μοτίβο: τη συστηματική οικειοποίηση της νεανικής κουλτούρας από τις δυνάμεις του κατεστημένου.
Η χρονική στιγμή της ανάδυσης του Laurel Canyon ως κόμβου αντικουλτούρας συνέπεσε με τα χρόνια αιχμής λειτουργίας του προγράμματος ελέγχου του νου MK-Ultra της CIA. Αυτό δεν ήταν τυχαίο. Οι ίδιες οργανώσεις που πειραματίζονταν με τον έλεγχο της συνείδησης μέσω χημικών μεθόδων, όπως το LSD, ενσωματώνονταν ταυτόχρονα σε προσπάθειες πολιτιστικού προγραμματισμού. Η σύγκλιση αυτών των στρατηγικών στο Laurel Canyon έθεσε τις βάσεις για αυτό που σύντομα θα γινόταν η πλήρης συγχώνευση μουσικής και ψυχεδελικών – μια υπολογισμένη προσπάθεια να ματαιωθεί η οργανικά αναδυόμενη πολιτική αντίσταση διοχετεύοντάς την σε ένα κίνημα επικεντρωμένο στην προσωπική υπέρβαση και όχι στην αποτελεσματική συλλογική δράση.
Προγραμματίζοντας την Επανάσταση
Με βάση την ψυχολογική και πολιτιστική βάση που δημιουργήθηκε στο Laurel Canyon, η συγχώνευση μουσικής και ψυχεδελικών σηματοδότησε το αποκορύφωμα της χειραγώγησης της συνείδησης. Αυτή η φάση του μαζικού πολιτιστικού προγραμματισμού αναπροσανατόλισε στρατηγικά την πραγματική πολιτική αντίσταση σε τεχνητά διαχειριζόμενα πολιτιστικά κανάλια, οδηγώντας τη διαφωνία μακριά από τα οργανωμένα κινήματα και σε κατακερματισμένη, τροφοδοτούμενη από τα ναρκωτικά απόσυρση.
Ακόμη και οι Grateful Dead, η πεμπτουσία της αντικουλτούρας της Καλιφόρνιας, η οποία καλλιέργησε ένα αφοσιωμένο κοινό που καθόρισε την αναζήτηση μιας γενιάς για κοινότητα και νόημα, ήταν άρρηκτα συνδεδεμένοι με μηχανισμούς κοινωνικού ελέγχου. Ο μάνατζέρ τους, Alan Trist, δεν ήταν μόνο γιος του ιδρυτή της Tavistock, Eric Trist, αλλά ήταν επίσης παρών στο καθοριστικό αυτοκινητιστικό δυστύχημα που σκότωσε τον παιδικό φίλο του Jerry Garcia, Paul Spegle - μια τραγωδία που έβαλε τον Garcia στο δρόμο για τη δημιουργία του συγκροτήματος.
Η στρατιωτική σύνδεση του Γκαρσία προσθέτει ένα άλλο επίπεδο ίντριγκας: αφού έκλεψε το αυτοκίνητο της μητέρας του το 1960, του προσφέρθηκε η επιλογή μεταξύ φυλακής ή στρατιωτικής θητείας. Παρά το γεγονός ότι επανειλημμένα πήγε AWOL από το Fort Ord και το Presidio του Σαν Φρανσίσκο, ο Garcia έλαβε μόνο μια γενική απαλλαγή - ένα ασυνήθιστα επιεικές αποτέλεσμα που εγείρει ερωτήματα σχετικά με πιθανές επίσημες συνδέσεις. Εν τω μεταξύ, ο στιχουργός του συγκροτήματος, Robert Hunter, συμμετείχε σε χρηματοδοτούμενα από την κυβέρνηση πειράματα LSD που συνδέονταν με την ευρύτερη ψυχεδελική έρευνα της εποχής. Υπηρετώντας ως house μπάντα για τους Merry Pranksters που συνδέονται με τη CIA, οι Grateful Dead έπαιξαν βασικό ρόλο στην καθοδήγηση του αντιπολεμικού συναισθήματος προς την ψυχεδελική υποχώρηση, ευθυγραμμίζοντας την αντικουλτούρα με τις κρατικές ατζέντες με τρόπους που απαιτούν βαθύτερο έλεγχο.
Αυτή η ευθυγράμμιση των συμφερόντων της αντικουλτούρας και του κατεστημένου αποδείχθηκε εξαιρετικά αποτελεσματική. Καθώς το αντιπολεμικό συναίσθημα έγινε ισχυρότερο στους ακαδημαϊκούς κύκλους – όπου η γνήσια αντίσταση θα μπορούσε να απειλήσει τη δομική εξουσία – η εμφάνιση του κινήματος των χίπις αναπροσανατόλισε αποτελεσματικά την αντιπολίτευση σε μια νεανική αντικουλτούρα κορεσμένη με ναρκωτικά και επικεντρώθηκε στη φυγή παρά στην οργανωμένη αντίσταση. Καθώς η πολεμική μηχανή κλιμάκωνε τις επιχειρήσεις στο Βιετνάμ, οι νέοι Αμερικανοί οδηγήθηκαν προς την πολιτιστική διάλυση – μια τέλεια φόρμουλα για την εξουδετέρωση σημαντικών ειρηνευτικών κινημάτων. Το ίδιο σύμπλεγμα στρατιωτικών-μυστικών υπηρεσιών που οδήγησε τον πόλεμο διαμόρφωνε ταυτόχρονα την κουλτούρα που θα εμπόδιζε την αποτελεσματική αντίσταση σε αυτόν.
Ο ρόλος του Timothy Leary σε αυτή τη μεταμόρφωση ήταν κρίσιμος. Πριν γίνει η πιο ισχυρή φωνή του ψυχεδελικού κινήματος, ήταν δόκιμος του West Point και αργότερα θα υπηρετούσε ως πληροφοριοδότης του FBI. Η υπεράσπισή του για τα ψυχεδελικά προέκυψε παράλληλα με την εξερεύνηση της ίδιας της CIA για ουσίες όπως το LSD κατά τη διάρκεια της εποχής MK-Ultra. Ο Τζον Λένον αργότερα συλλογίστηκε αυτή τη συμβολή με δηκτική ειρωνεία: «Πρέπει πάντα να θυμόμαστε να ευχαριστούμε τη CIA και τον στρατό για το LSD. Αυτό ξεχνάει ο κόσμος... Εφηύραν το LSD για να ελέγχουν τους ανθρώπους και αυτό που έκαναν ήταν να μας δίνουν ελευθερία». Αυτό το φαινομενικό μπούμερανγκ του προγράμματος κάλυψε μια βαθύτερη επιτυχία – τη διάλυση της δυνητικής αντίστασης μέσω της προώθησης της χημικής απεμπλοκής.
Διαδίδοντας το μάντρα «Ενεργοποιήστε, συντονιστείτε, εγκαταλείψτε», ο Leary προώθησε αυτή την ατζέντα. Αυτή η ανακατεύθυνση όχι μόνο κατακερμάτισε την αντιπολίτευση των νέων, αλλά αποδυνάμωσε τους δεσμούς τους με τα παραδοσιακά συστήματα υποστήριξης, όπως οι οικογένειες και οι κοινότητες – ακριβώς το είδος της κοινωνικής εξατομίκευσης που θα διευκόλυνε τον μελλοντικό έλεγχο.
Η επικάλυψη μεταξύ της χρηματοδοτούμενης από την κυβέρνηση έρευνας για το LSD και της αναδυόμενης μουσικής σκηνής δεν ήταν καθόλου τυχαία. Ενώ το MK-Ultra εξερευνούσε τα χημικά μέσα ελέγχου της συνείδησης, η μουσική βιομηχανία τελειοποιούσε ταυτόχρονα τις πολιτιστικές μεθόδους – με συγκροτήματα όπως οι Grateful Dead να γεφυρώνουν και τους δύο κόσμους μέσω των δεσμών τους με τα υποστηριζόμενα από την κυβέρνηση πειράματα LSD και την ταχέως αναπτυσσόμενη αντικουλτούρα.
Αντίσταση ανακατεύθυνσης
Τα μοτίβα των κυβερνητικών ηγετικών συνδέσεων με τα μουσικά κινήματα δεν περιορίζονταν στην ψυχεδελική εποχή. Καθώς η δημοφιλής μουσική εξελίσσεται μέσα από νέα είδη και δεκαετίες, οι ίδιες υποκείμενες σχέσεις συνεχίζονται μεταξύ της εξουσίας του κατεστημένου και της πολιτιστικής επιρροής.
Στη hardcore punk σκηνή, φιγούρες όπως ο Ian MacKaye (Minor Threat, Fugazi) του οποίου ο πατέρας ήταν στο Σώμα Τύπου του Λευκού Οίκου και παρών στη δολοφονία του JFK, θα γινόταν ειρωνικά μια από τις πιο έντονα ανεξάρτητες φιγούρες στη μουσική, πρωτοπορώντας στην ηθική του DIY μέσω της εταιρείας του Dischord Records. Η αυτόνομη προσέγγισή του φάνηκε να αντιστέκεται στο σύστημα, αλλά οι συνδέσεις του κατεστημένου υπογραμμίζουν ένα ευρύτερο μοτίβο. Ακόμη και στο εναλλακτικό ροκ, ο πατέρας του Dave Grohl υπηρέτησε ως ειδικός βοηθός του γερουσιαστή Robert Taft Jr. κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Reagan. Η Madonna, η οποία έγινε η καθοριστική ποπ σταρ της δεκαετίας του 1980, ήταν κόρη του Tony Ciccone, μηχανικού που εργάστηκε σε στρατιωτικά έργα για την Chrysler Defense και την General Dynamics Land Systems.
Η συμμετοχή των γονέων στο έργο της κυβέρνησης, της άμυνας ή των μυστικών υπηρεσιών δεν συνεπάγεται αδικοπραγία από αυτούς τους καλλιτέχνες. Ωστόσο, αυτά τα παραδείγματα αντιπροσωπεύουν μόνο ένα κλάσμα των τεκμηριωμένων συνδέσεων μεταξύ των μορφών αντικουλτούρας και των δομών εξουσίας. Το μοτίβο εκτείνεται σε δεκαετίες και είδη, με εκατοντάδες παρόμοιες περιπτώσεις να υποδηλώνουν όχι σύμπτωση αλλά συστηματικό σχεδιασμό - από μουσικούς τζαζ που υποστηρίζονται από τραπεζικές οικογένειες έως πανκ ρόκερ με κυβερνητικές διασυνδέσεις έως mainstream ποπ σταρ από οικογένειες της αμυντικής βιομηχανίας. Αυτοί οι διάχυτοι δεσμοί εγείρουν θεμελιώδη ερωτήματα σχετικά με τη σχέση μεταξύ της εξουσίας της άρχουσας τάξης και της πολιτιστικής επιρροής.
Ίσως καμία οικογένεια δεν αποτελεί καλύτερο παράδειγμα της σκόπιμης συγχώνευσης των επιχειρήσεων πληροφοριών και της πολιτιστικής παραγωγής από τους Copelands. Ο Miles Copeland Jr., ο οποίος βοήθησε στην ίδρυση της CIA και ενορχήστρωσε πραξικοπήματα σε όλη τη Μέση Ανατολή, περιέγραψε λεπτομερώς τις ψυχολογικές στρατηγικές πίσω από αυτή την ενσωμάτωση στο βιβλίο του The Game of Nations. Σε αυτό το αποκαλυπτικό κείμενο, ο Copeland περιέγραψε ρητά τη μεθοδολογία χειραγώγησης που θα διαμόρφωνε τόσο τις επιχειρήσεις πληροφοριών όσο και τη λαϊκή κουλτούρα: «Στον κόσμο των μυστικών επιχειρήσεων, τίποτα δεν είναι αυτό που φαίνεται να είναι. Το κλειδί δεν είναι μόνο ο έλεγχος των ενεργειών, αλλά ο έλεγχος της αντίληψης των ενεργειών».
Ο γιος του Miles Copeland III έγινε βασική φιγούρα στη μουσική βιομηχανία, διευθύνοντας σημαντικές πράξεις όπως οι The Police (με τον αδελφό του Stewart ως ντράμερ) και ιδρύοντας την I.R.S. Records. Μέσω του I.R.S., ο Copeland θα διαμορφώσει την mainstream εμφάνιση της εναλλακτικής μουσικής, διευθύνοντας συγκροτήματα όπως οι R.E.M. με μπροστάρη τον Michael Stipe, ένα άλλο στρατιωτικό παιδί. Τα Copelands αντιπροσωπεύουν μια κρίσιμη γέφυρα μεταξύ των μυστικών επιχειρήσεων και της πολιτιστικής παραγωγής, αποδεικνύοντας πώς οι μεθοδολογίες πληροφοριών εξελίχθηκαν από την άμεση παρέμβαση στη λεπτή επιρροή μέσω της ψυχαγωγίας. Η επιτυχία τους στην ανάμειξη της ελκυστικότητας της αντικουλτούρας με την εμπορική βιωσιμότητα έγινε πρότυπο για τη μελλοντική αφηγηματική γλυπτική.
Αυτό το πρότυπο πολιτιστικής μηχανικής ακολουθεί ιστορικά συνεπείς αρχές. Οι καλλιτέχνες και τα κινήματα που ευθυγραμμίζονται με τους στόχους των μυστικών υπηρεσιών λαμβάνουν συντριπτική προώθηση, ενώ η πραγματική αντίσταση αντιμετωπίζει καταστολή ή εξάλειψη. Το τραγικό τέλος προσωπικοτήτων όπως ο Phil Ochs και ο John Lennon, και οι δύο υπό τεκμηριωμένη παρακολούθηση του FBI για τις άμεσες προκλήσεις τους στην κρατική εξουσία, έρχονται σε αντίθεση κυρίως με τις πορείες σταδιοδρομίας εκείνων που παρουσίασαν εξέγερση μέσα σε πιο συμβατικά όρια.
Φύλο κατασκευής
Ενώ η μουσική αποδείχθηκε το τέλειο εργαστήριο για τον έλεγχο της μαζικής συνείδησης, αυτές οι μέθοδοι σύντομα θα επεκτείνονταν πολύ πέρα από την ψυχαγωγία. Πουθενά αυτό δεν ήταν πιο εμφανές από ό, τι στη σκόπιμη αναδιαμόρφωση των ρόλων των φύλων και των οικογενειακών δομών, με στόχο τη μεταμόρφωση των οικείων πτυχών της ανθρώπινης ταυτότητας και των σχέσεων.
Η στρατηγική βαθμονόμηση των φεμινιστικών αφηγήσεων αναδείχθηκε ως ένα ιδιαίτερα ισχυρό παράδειγμα, με τις υπηρεσίες πληροφοριών να διαμορφώνουν ενεργά την πολιτική των φύλων μέσω των μέσων ενημέρωσης και του οργανωμένου ακτιβισμού. Η Gloria Steinem, η οποία αναγνώρισε τη συνεργασία με οργανισμούς που χρηματοδοτούνται από τη CIA, όπως η Ανεξάρτητη Υπηρεσία Ερευνών κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1950 και του 1960, αποτελεί παράδειγμα αυτής της διασταύρωσης. Το περιοδικό της, που ξεκίνησε το 1972, συγχώνευσε φεμινιστικά ιδεώδη με προσεκτικά επιμελημένα μηνύματα, ενώ η Steinem αργότερα παραδέχτηκε ότι συμμετείχε σε εκδηλώσεις χρηματοδοτούμενες από τη CIA με στόχο να επηρεάσει τα φεμινιστικά κινήματα κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.
Η ειλικρινής παραδοχή του Nicholas Rockefeller στον φίλο του Aaron Russo υπογράμμισε πώς η απελευθέρωση των γυναικών χρηματοδοτήθηκε στρατηγικά για την επέκταση του κρατικού και εταιρικού ελέγχου – διπλασιάζοντας τη φορολογική βάση μέσω της συμμετοχής του εργατικού δυναμικού, αποδυναμώνοντας τους οικογενειακούς δεσμούς μέσω αυξημένων ποσοστών διαζυγίων και αυξάνοντας την κρατική επιρροή στα παιδιά μέσω της κρατικής παιδικής μέριμνας.
Κατά τη διάρκεια της ίδιας περιόδου, σημαντικές εκπομπές όπως το That Girl και το The Mary Tyler Moore Show βοήθησαν στην ομαλοποίηση αυτών ακριβώς των αλλαγών, διαδίδοντας το αρχέτυπο της ανεξάρτητης, εστιασμένης στην καριέρα γυναίκας με τρόπους που ευθυγραμμίζονταν κυρίως με τους συστημικούς στόχους.
Αυτός ο μετασχηματισμός ήταν συστηματικός. Τα γυναικεία περιοδικά μετατοπίστηκαν από το κυρίως οικιακό περιεχόμενο στα μηνύματα που εστιάζουν όλο και περισσότερο στην καριέρα. Η δραματική εξέλιξη του Cosmopolitanυπό την επιμέλεια της Helen Gurley Brown στη δεκαετία του 1960 αποτέλεσε παράδειγμα αυτής της μεταμόρφωσης, ομαλοποιώντας όχι μόνο τη συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό, αλλά και προωθώντας τη σεξουαλική απελευθέρωση εκτός του παραδοσιακού γάμου – μια διπλή ατζέντα που ευθυγραμμίστηκε απόλυτα με τα εταιρικά συμφέροντα στην επέκταση τόσο της δεξαμενής εργασίας όσο και της καταναλωτικής βάσης.
Αυτή η σκόπιμη διαμόρφωση των έμφυλων κινημάτων επεκτείνεται στο παρόν, με το Ινστιτούτο Tavistock να συνεχίζει να διαμορφώνει σύγχρονες αφηγήσεις. Από τη μετατόπιση των γυναικείων περιοδικών προς τα μηνύματα σταδιοδρομίας στη δεκαετία του 1960 έως τη σημερινή αδιάκοπη προώθηση των εξελισσόμενων αφηγήσεων φύλου, αυτά τα κινήματα ευθυγραμμίζονται σταθερά με τους στόχους που καθορίζονται από την ατζέντα.
Εμπορευματοποίηση της αντίστασης
Οι τεχνικές που τελειοποιήθηκαν στο Laurel Canyon για τη μετατροπή της γνήσιας αντίστασης σε κερδοφόρα πολιτιστικά προϊόντα θα εξελίσσονταν σε όλο και πιο περίπλοκα πλαίσια ελέγχου. Από την πρωτοπορία των Grateful Dead στην κουλτούρα των φεστιβάλ μέχρι τα σύγχρονα εταιρικά μουσικά φεστιβάλ όπως το Coachella, οι αυθεντικοί χώροι αντικουλτούρας θα μετατρέπονταν συστηματικά σε εμπορικές επιχειρήσεις.
Μέχρι τη δεκαετία του 1990, αυτές οι μέθοδοι είχαν εξελιχθεί σε συστηματική συν-επιλογή αυθεντικής αντίστασης. Ενώ οι Boomers βίωσαν τη μετάβαση από την αισιοδοξία στην απογοήτευση, η γενιά X αντιμετώπισε έναν πιο εκλεπτυσμένο μηχανισμό που εμπορευματοποίησε την ίδια την αποξένωση. Η πορεία του Kurt Cobain από την αυθεντική φωνή της δυσαρέσκειας των γενεών στο εμπόρευμα του MTV έδειξε πώς εξελίχθηκε ο μηχανισμός επιρροής – όχι πλέον απλώς ανακατευθύνοντας την αντίσταση, αλλά μετατρέποντάς την σε κερδοφόρα πολιτιστικά προϊόντα.
Αυτή η εμπορευματοποίηση επεκτάθηκε πέρα από τη μουσική – μάρκες όπως η Nike μεταμόρφωσαν την αντικαθεστωτική κουλτούρα του δρόμου σε παγκόσμιες εκστρατείες μάρκετινγκ μέσω προσωπικοτήτων όπως ο Michael Jordan και ο Charles Barkley. Η «εναλλακτική» κουλτούρα της εποχής εμπορευματοποιήθηκε τόσο διεξοδικά που εμφανίστηκαν λιανοπωλητές εμπορικών κέντρων όπως το Hot Topic για να πουλήσουν προσυσκευασμένη «εξέγερση» σε εφήβους των προαστίων, μετατρέποντας τα σύμβολα της αντικουλτούρας σε τυποποιημένες προσφορές λιανικής.
Η ολοκληρωτική αεροπειρατεία των underground μουσικών σκηνών καταδεικνύει πόσο διεξοδικά η δομή της εξουσίας τελειοποίησε την πολιτιστική χειραγώγηση. Ακριβώς όπως οι μυστικές υπηρεσίες είχαν ανακατευθύνει την αντικουλτούρα της δεκαετίας του '60, οι εταιρείες ανέπτυξαν προηγμένες μεθόδους για τη σύλληψη και την εμπορευματοποίηση της οργανικής διαφωνίας.
Η περιοδεία Vans Warped Tour μεταμόρφωσε το punk rock - κάποτε μια γνήσια έκφραση της εξέγερσης της νεολαίας - σε μια περιοδεύουσα εταιρική πλατφόρμα μάρκετινγκ, με χορηγίες και επώνυμα εμπορεύματα. Το πρόγραμμα της μουσικής ακαδημίας της Red Bull προχώρησε περαιτέρω, δημιουργώντας αυτό που ισοδυναμεί με ένα σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για δυνητικά ανατρεπτικά πολιτιστικά κινήματα. Εντοπίζοντας έγκαιρα αναδυόμενα underground είδη και καλλιτέχνες, μπορούσαν να ανακατευθύνουν την αυθεντική πολιτιστική έκφραση σε εμπορικούς διαύλους πριν αναπτύξει γνήσιο επαναστατικό δυναμικό.
Ακόμη και οι πιο έντονα ανεξάρτητες σκηνές αποδείχθηκαν ευάλωτες σε αυτό το σύστημα. Οι μεγάλες ετικέτες δημιούργησαν ψεύτικα ανεξάρτητα αποτυπώματα για να διατηρήσουν την υπόγεια αξιοπιστία ενώ ελέγχουν τη διανομή. Οι καπνοβιομηχανίες στόχευαν ειδικά σε υπόγεια κλαμπ και ρέιβ πάρτι, κατανοώντας ότι η αξιοπιστία της υποκουλτούρας θα μπορούσε να μετατραπεί σε μερίδιο αγοράς. Το μοτίβο που καθιερώθηκε στο Laurel Canyon – της μετατροπής της αυθεντικής αντίστασης σε κερδοφόρα προϊόντα – είχε εξελιχθεί σε μια επιστήμη πολιτιστικής αιχμαλωσίας.
Ακριβώς όπως οι κυβερνητικές διασυνδέσεις των Grateful Dead βοήθησαν στη δημιουργία προτύπων για ελεγχόμενους πολιτιστικούς χώρους, τα σύγχρονα μουσικά φεστιβάλ χρησιμεύουν ως σημεία συλλογής δεδομένων και εργαστήρια συμπεριφοράς. Η εξέλιξη από τα Acid Tests στα αλγοριθμικά επιμελημένα lineups των φεστιβάλ δείχνει πόσο διεξοδικά έχει ψηφιοποιηθεί το πλαίσιο επιρροής.
Η μηχανή των διασημοτήτων
Η προσέγγιση που τελειοποιήθηκε μέσω της Gloria Steinem – διοχετεύοντας αυθεντικά κοινωνικά κινήματα μέσω προσεκτικά διαχειριζόμενων εκπροσώπων – θα εξελισσόταν στο σημερινό σχολαστικά κατασκευασμένο μοντέλο ακτιβισμού διασημοτήτων.
Αυτή η αλγοριθμική διαχείριση εκτείνεται πέρα από το περιεχόμενο στο ίδιο το ταλέντο, με τις πλατφόρμες να καθορίζουν όλο και περισσότερο όχι μόνο τι πετυχαίνει αλλά και ποιες φωνές αναδεικνύονται. Η στρατηγική τοποθέτηση των ακτιβιστών διασημοτήτων δείχνει πόσο βαθιά τα θεσμικά συμφέροντα έχουν διεισδύσει στην ψυχαγωγία. Η συμμετοχή του Τζορτζ Κλούνεϊ στο Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων, συνεχίζοντας μια οικογενειακή σύνδεση πολλών γενεών με την εξουσία που ξεκίνησε με τη δημοσιογραφία του πατέρα του Νικ Κλούνεϊ την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, αποτελεί παράδειγμα για το πώς αυτοί οι δεσμοί ψυχαγωγίας-κατεστημένου συχνά εκτείνονται σε γενιές.
Η εξέλιξη της Αντζελίνα Τζολί από επαναστάτρια του Χόλιγουντ σε Ειδική Απεσταλμένη της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγεςαποτελεί παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο η έκκληση της αντικουλτούρας μπορεί να αναπροσανατολιστεί προς κρατικούς στόχους. Ομοίως, η περιβαλλοντική υπεράσπιση του Λεονάρντο Ντι Κάπριο - που προωθείται μέσω πλατφορμών WEF διατηρώντας παράλληλα έναν τρόπο ζωής ιδιωτικού τζετ - δείχνει πώς ακόμη και οι νόμιμες ανησυχίες διαμορφώνονται για να ευθυγραμμιστούν με τα πλαίσια της ελίτ. Ομοίως, το μοτίβο του Sean Penn για παρεμβάσεις υψηλού προφίλ σε κρίσεις - από τον τυφώνα Κατρίνα έως την Αϊτή, τον Hugo Chávez της Βενεζουέλας και πιο πρόσφατα την Ουκρανία - εγείρει ερωτήματα σχετικά με την επιλεκτική πρόσβαση στην πλατφόρμα. Ενώ οι διασημότητες που ευθυγραμμίζονται με το κατεστημένο λαμβάνουν ατελείωτη ενίσχυση, εκείνοι που αμφισβητούν τις επίσημες αφηγήσεις συχνά βρίσκονται γρήγορα περιθωριοποιημένοι ή φιμωμένοι.
Όπως και η υποστηριζόμενη από τη CIA φεμινιστική οργάνωση της Steinem, ο σύγχρονος ακτιβισμός των διασημοτήτων συχνά ευθυγραμμίζεται εξαιρετικά καλά με τους στόχους της άρχουσας τάξης. Ο δρόμος από τη φιγούρα της αντικουλτούρας στη φωνή του κατεστημένου έχει γίνει ένα επαναλαμβανόμενο πρότυπο.
Μάρκετινγκ Σύγχρονος Πολιτισμός
Τα σύγχρονα ισοδύναμα του αντιπολιτισμικού προγραμματισμού δείχνουν πώς αυτά τα συστήματα παραμένουν εξαιρετικά αποτελεσματικά. Από τη βιομηχανία ψυχαγωγίας μέχρι τους πολυτελείς οίκους μόδας, οι σημερινοί πολιτιστικοί μηχανικοί δημιουργούν αφηγήσεις που ευθυγραμμίζονται με τα συμφέροντα της ελίτ υπό το πρόσχημα της προόδου.
Αυτό το πρότυπο συντονισμένης κοινωνικής αναδιάρθρωσης εκτείνεται σε πολλούς κλάδους και πλατφόρμες. Ο ρόλος της βιομηχανίας της μόδας έγινε σαφής μέσα από περιστατικά όπως η αμφιλεγόμενη καμπάνια του Balenciaga για το 2022 με παιδιά με εικόνες δουλείας. Ενώ η δημόσια κατακραυγή επικεντρώθηκε στην άμεση διαμάχη, το περιστατικό αποκάλυψε πώς οι οίκοι μόδας προωθούν όλο και περισσότερο αφηγήσεις σχετικά με το φύλο, τη σεξουαλικότητα και τους κοινωνικούς κανόνες.
Ακριβώς όπως οι Stones και οι Beatles διοχέτευσαν την εξέγερση σε αποδεκτές μορφές, οι σημερινοί πολιτιστικοί αρχιτέκτονες δημιουργούν προσεκτικά βαθμονομημένη αντίσταση. Τα θέματα της Billie Eilish για την αποξένωση παρέχουν στη Gen Z μια εμπορικά βιώσιμη διέξοδο για δυσαρέσκεια, ενώ η πρόκληση της Lizzo για τα συμβατικά πρότυπα ομορφιάς ευθυγραμμίζεται με τα εταιρικά συμφέροντα στην προώθηση φαρμακευτικών προϊόντων, προϊόντων ευεξίας και καταναλωτικών αγαθών προσαρμοσμένων σε διαφορετικά ακροατήρια. Ακόμη και οι πιο επιτυχημένοι εμπορικά καλλιτέχνες αντικατοπτρίζουν αυτές τις συνδέσεις με το κατεστημένο – οι οικογενειακοί δεσμοί της Taylor Swift με τραπεζικές δυναστείες, συμπεριλαμβανομένου του ρόλου του παππού της στην Federal Reserve, αποδεικνύουν πόσο βαθιά ενσωματωμένες παραμένουν αυτές οι σχέσεις. Όπως έχει τεκμηριώσει ο ερευνητής Mike Benz, τα εκπαιδευτικά υλικά του ίδιου του ΝΑΤΟ προσδιορίζουν το Swift ως βασικό πρόσωπο για την ενίσχυση των μηνυμάτων, αποκαλύπτοντας πώς λειτουργεί η γραφειοκρατική επιρροή στην ψηφιακή εποχή.
Όταν η υγεία γίνεται ιδεολογία
Η προώθηση ανθυγιεινών τρόπων ζωής εξυπηρετεί πολλαπλούς συστημικούς σκοπούς. Ένας πληθυσμός που επικεντρώνεται στο «body positivity» ενώ παλεύει με την παχυσαρκία και τις χρόνιες παθήσεις υγείας γίνεται τόσο πιο κερδοφόρος για τις φαρμακευτικές εταιρείες όσο και περισσότερο εξαρτημένος από θεσμικά συστήματα.
Αυτή η ατζέντα εκδηλώνεται στον τρόπο με τον οποίο η ανθυγιεινή γιορτάζεται ως προοδευτική και χωρίς αποκλεισμούς. Οι εταιρικές εκστρατείες και τα μέσα ενημέρωσης απεικονίζουν τους παχύσαρκους τύπους σώματος και τον ανθυγιεινό τρόπο ζωής ως ενδυναμωτικές, ομαλοποιημένες συμπεριφορές που στις περισσότερες περιπτώσεις θα οδηγήσουν σε κακή μακροπρόθεσμη υγεία. Για παράδειγμα, το Cosmopolitan παρουσίασε ένα εξώφυλλο τον Φεβρουάριο του 2021 που έλεγε: «This is Healthy!» μαζί με εικόνες αντισυμβατικών σωματότυπων, ενώ η Nike εισήγαγε μανεκέν plus size στα κορυφαία καταστήματά της, δημιουργώντας σημαντικό θόρυβο στα μέσα ενημέρωσης. Αυτές οι προσπάθειες γιορτάστηκαν ως ορόσημα ενσωμάτωσης, εδραιώνοντας το κίνημα «body positivity» ως πολιτιστική λυδία λίθο.
Ταυτόχρονα, η φυσική κατάσταση και η άσκηση πλαισιώνονται όλο και περισσότερο ως σύμβολα του εξτρεμισμού. Άρθρα και άρθρα γνώμης συνδέουν την κουλτούρα της προπόνησης και τη σωματική υγεία με επικίνδυνες ιδεολογίες, ζωγραφίζοντας την προσωπική πειθαρχία ως δείκτη πολιτικής ριζοσπαστικοποίησης. Αυτή η ολοφάνερα παράλογη αφήγηση αναπλαισιώνει διακριτικά την άσκηση όχι ως ευεξία και προσωπική πειθαρχία, αλλά ως σύμβολα του ακροδεξιού εξτρεμισμού.
Αυτή η σκόπιμη αντιστροφή αντικατοπτρίζει τη δυστοπία του Όργουελ: η υγεία γίνεται επιβλαβής, ενώ η ανθυγιεινή γίνεται ενάρετη. Επαναπροσδιορίζοντας τη σωματική ευεξία και την αυτοβελτίωση ως μορφές απόκλισης, αυτές οι αφηγήσεις διαστρεβλώνουν τις κοινωνικές αξίες, ευθυγραμμίζοντάς τις με τον εφησυχασμό ως ηθικό ιδεώδες.
Οι σπόροι αυτής της αλλαγής φυτεύτηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19, όπου οι πολιτικές δημόσιας υγείας αγνόησαν σε μεγάλο βαθμό τις θεμελιώδεις πρακτικές ευεξίας. Αντί να προωθούν τον ήλιο, την άσκηση, τη σωστή διατροφή ή την απώλεια βάρους - παρά το γεγονός ότι η παχυσαρκία είναι ο υψηλότερος παράγοντας κινδύνου - τα επίσημα μηνύματα τόνισαν την απομόνωση, τη μάσκα και τη συμμόρφωση.
Στην εποχή μετά την πανδημία, αυτά τα θέματα έχουν εξελιχθεί περαιτέρω, επαναπροσδιορίζοντας την προσωπική υγεία και πειθαρχία όχι μόνο ως περιττή, αλλά και ως πολιτικά επικίνδυνη.
Η θεραπεία της υγείας και της φυσικής κατάστασης αποκαλύπτει μια υπολογισμένη ατζέντα – η προώθηση ανθυγιεινών τρόπων ζωής ενώ δαιμονοποιείται η σωματική πειθαρχία εξυπηρετεί τον ίδιο σκοπό: τη δημιουργία ενός πιο εξαρτημένου και ελεγχόμενου πληθυσμού. Αυτό δεν είναι αντίφαση αλλά σύγκλιση: και οι δύο προσεγγίσεις ωθούν τους ανθρώπους μακριά από την αυτοδυναμία και προς τη θεσμική εξάρτηση. Αυτό δεν είναι τυχαία αντίφαση, αλλά υπολογισμένη εξαπάτηση: ακριβώς όπως ο Tavistock έμαθε να χρησιμοποιεί την ψυχολογική ευπάθεια για να αναμορφώσει τη συνείδηση, οι σύγχρονοι οργανισμοί αναπτύσσουν αφηγήσεις υγείας για να δημιουργήσουν νέες μορφές κοινωνικού ελέγχου.
Αυτή η συστηματική αναμόρφωση της συνείδησης υγείας παραλληλίζεται με έναν ακόμη ευρύτερο μετασχηματισμό: τον επαναπροσδιορισμό της ιδιότητας του πολίτη και της ίδιας της εθνικής ταυτότητας. Ακριβώς όπως η φυσική κατάσταση αναδιατυπώθηκε ως εξτρεμισμός, οι παραδοσιακές έννοιες του πατριωτισμού και της εθνικής υπερηφάνειας θα ανακατασκευάστηκαν προσεκτικά για να εξυπηρετήσουν τις δομές εξουσίας. Η βιομηχανία του θεάματος, έχοντας τελειοποιήσει τεχνικές για την τροποποίηση των αφηγήσεων για την υγεία, θα αναπτύξει αυτές τις ίδιες μεθόδους για να αναδιαμορφώσει την κατανόηση του κοινού για την πίστη και τον εθνικό σκοπό.
Διαμορφώνοντας τον πατριωτισμό
Από τη βιομηχανία γυμναστικής μέχρι το Χόλιγουντ, οι αφηγήσεις δημιουργούνται για να διασφαλίσουν τη συμμόρφωση με τα συστημικά ιδανικά, συχνά απηχώντας τακτικές που αναπτύχθηκαν για πρώτη φορά για να αναμορφώσουν το δημόσιο αίσθημα κατά τη διάρκεια της εποχής του απομονωτισμού που συζητήθηκε νωρίτερα. Ακριβώς όπως η απόκτηση εφημερίδων από την JP Morgan το 1917 βοήθησε να πλαισιωθεί η απρόθυμη είσοδος της Αμερικής σε παγκόσμιες συγκρούσεις ως ηθική επιταγή, οι τηλεοπτικές σειρές, οι εκπομπές ροής και οι ταινίες διαμορφώνουν όλες τις αντιλήψεις του κοινού για τη στρατιωτική δράση ωραιοποιώντας την αναγκαιότητα και τον ηρωισμό της.
Σύγχρονα blockbusters όπως το Top Gun: Maverick δείχνουν πώς τα στούντιο πρέπει να υποβάλλουν σενάρια στο Υπουργείο Άμυνας για έγκριση, με στρατιωτικές αλλαγές που απαιτούνται για την πρόσβαση σε βασικό εξοπλισμό και τοποθεσίες γυρισμάτων. Η επιρροή του Πενταγώνου εκτείνεται βαθιά στο κινηματογραφικό σύμπαν της Marvel. Ο Captain Marvelχρειάστηκε εκτεταμένες αναθεωρήσεις σεναρίου για να εξασφαλίσει στρατιωτική υποστήριξη, μετατρέποντας τον πρωταγωνιστή από πολιτικό πιλότο σε αξιωματικό της Πολεμικής Αεροπορίας. Παρόμοια στρατιωτική εποπτεία διαμόρφωσε τον Iron Man, με το Πεντάγωνο να απαιτεί έγκριση σεναρίου σε αντάλλαγμα για πρόσβαση σε βάσεις και εξοπλισμό. Αυτές δεν είναι μόνο συμφωνίες τοποθέτησης προϊόντων, αλλά αντιπροσωπεύουν συστηματικό αφηγηματικό έλεγχο στην καρδιά της σύγχρονης ψυχαγωγίας. Άλλες ταινίες, όπως το Zero Dark Thirty και το Argo, έχουν παραχθεί σε άμεση συνεργασία με τη CIA, προωθώντας αφηγήσεις ευθυγραμμισμένες με στρατιωτικά συμφέροντα.
Το NFL παρέχει ένα άλλο εντυπωσιακό παράδειγμα για το πώς τα αθλητικά πρωταθλήματα λειτουργούν ως επεκτάσεις του δικτύου ψυχαγωγίας, αξιοποιώντας συναισθηματικές αφηγήσεις για να διαμορφώσουν το δημόσιο αίσθημα. Στρατιωτικές πτήσεις, αφιερώματα παικτών σε στρατιώτες και διαφημίσεις Super Bowl παρουσιάζονται συχνά ως οργανικοί εορτασμοί εθνικής υπερηφάνειας.
Ωστόσο, αυτές οι στιγμές προέρχονται συχνά από πληρωμένες συνεργασίες με το Υπουργείο Άμυνας, θολώνοντας τα όρια μεταξύ αυθεντικού πατριωτισμού και ενορχηστρωμένων μηνυμάτων. Ακριβώς όπως οι ταινίες blockbuster ωραιοποιούν τη στρατιωτική δράση, τα αθλητικά πρωταθλήματα κανονικοποιούν τη σχέση μεταξύ πατριωτισμού και στρατιωτικής θητείας, ενισχύοντας τις καθεστωτικές αφηγήσεις υπό το πρόσχημα της ψυχαγωγίας.
Ενώ είναι αλήθεια ότι ο γνήσιος πατριωτισμός και ο σεβασμός για τα μέλη των υπηρεσιών αντικατοπτρίζουν τις αυθεντικές αμερικανικές αξίες, η προσεκτική επιμέλεια των στρατιωτικών αφηγήσεων από τη βιομηχανία ψυχαγωγίας εξυπηρετεί έναν βαθύτερο σκοπό: την ομαλοποίηση των διαρκών ξένων επεμβάσεων χωρίς να ενθαρρύνει τη βαθύτερη κατανόηση αυτών των συγκρούσεων και των τρομερών συνεπειών τους. Συγχέοντας την υποστήριξη των στρατευμάτων με την αδιαμφισβήτητη αποδοχή της στρατιωτικής δράσης, αυτά τα πολιτιστικά προϊόντα κατασκευάζουν συναίνεση για δεσμεύσεις που οι περισσότεροι πολίτες ούτε καταλαβαίνουν ούτε συζητούν ουσιαστικά. Ο μετασχηματισμός σύνθετων γεωπολιτικών πραγματικοτήτων σε απλοποιημένες αφηγήσεις ηρώων συμβάλλει στη διασφάλιση της δημόσιας συμμόρφωσης χωρίς δημόσια κατανόηση.
Ακόμη και φαινομενικά κριτικές ταινίες όπως το The Bourne Films και το Charlie Wilson's War συνδυάζουν γεγονότα και μυθοπλασία με τρόπους που δοξάζουν διακριτικά το έργο των μυστικών υπηρεσιών και τις παρεμβατικές πολιτικές. Αυτή η αφηγηματική διαμόρφωση διασφαλίζει ότι ο σκεπτικισμός αυτών των οργανώσεων παραμένει περιορισμένος, ενισχύοντας μια αίσθηση πατριωτισμού που συνδέεται με τα κρατικά ιδεώδη και πολιτικές.
Παράλληλα με αυτά τα κινηματογραφικά παραδείγματα, η βιομηχανία βιντεοπαιχνιδιών έχει γίνει ένα ισχυρό εργαλείο για στρατηγικές επιρροής συμπεριφοράς. Franchises όπως το Call of Duty έχουν ενσωματώσει φιλοστρατιωτικές αφηγήσεις στο καθηλωτικό gameplay τους, χρησιμεύοντας ως προηγμένα εργαλεία στρατολόγησης για τις ένοπλες δυνάμεις.
Ενώ το Χόλιγουντ και τα παιχνίδια στρατολογούν το κοινό στον μηχανισμό του πολέμου, η σύγχρονη μουσική έχει οπλιστεί με τρόπο παρόμοιο με τα παραδείγματα της τζαζ διπλωματίας στη δεκαετία του 1950, τη «βρετανική εισβολή» και τους μουσικούς του Laurel Canyon που συζητήθηκαν προηγουμένως. Πουθενά δεν είναι αυτό πιο εντυπωσιακό από ό, τι στο hip-hop, όπου η μεταμόρφωση του είδους από μουσική διαμαρτυρίας σε «gangsta rap» φωτίζει πώς οι μεσίτες εξουσίας οικειοποιούνται αυθεντικές φωνές για να ευθυγραμμιστούν με τα ίδια τα εταιρικά και πολιτικά συμφέροντα που εργάζονται ενεργά για να τους υποτάξουν.
Αγωγός κέρδους φυλακής
Η άνοδος του χιπ-χοπ στη δεκαετία του 1980 συνέπεσε με την επιδημία κρακ, ένα καταστροφικό κεφάλαιο στην αμερικανική ιστορία που επιδεινώθηκε από την εμπλοκή της CIA με τους αντάρτες των Κόντρας στη Νικαράγουα - ένας σύνδεσμος που αποκαλύφθηκε από τον δημοσιογράφο Gary Webb στην πρωτοποριακή έρευνά του. Αυτό που ξεκίνησε ως ένα είδος που τεκμηριώνει τις επιπτώσεις της συστημικής καταπίεσης και της μάστιγας των ναρκωτικών στις μαύρες κοινότητες σύντομα εμπορευματοποιήθηκε. Οι ωμές αφηγήσεις επιβίωσης και αντίστασης μετατράπηκαν σε ωραιοποιημένες απεικονίσεις της κουλτούρας των ναρκωτικών, ευθυγραμμισμένες με τα συμφέροντα που καθοδηγούνται από την εξουσία και διαιωνίζουν κερδοφόρους κύκλους φυλάκισης και ελέγχου.
Η πραγματική ατζέντα της μουσικής βιομηχανίας γίνεται σαφής μέσω προσωπικοτήτων όπως το είδωλο της χιπ-χοπ Ice Cube, ο οποίος αποκάλυψε πώς οι δισκογραφικές εταιρείες και οι ιδιωτικές φυλακές ευθυγράμμισαν σκόπιμα τα συμφέροντά τους. «Φαίνεται πραγματικά κάπως ύποπτο», σημείωσε ο Cube, «ότι τα αρχεία που βγαίνουν είναι πραγματικά προσανατολισμένα στο να ωθήσουν τους ανθρώπους προς αυτή τη βιομηχανία φυλακών». Ο ισχυρισμός του ότι «οι ίδιοι άνθρωποι που κατέχουν τις [δισκογραφικές εταιρείες] κατέχουν τις φυλακές» εξέθεσε τη στρατηγική ανάπτυξη περιεχομένου για την τροφοδοσία συστημάτων φυλάκισης.
Όπως εξήγησε ο Cube, «πολλά τραγούδια που αρέσουν στους ανθρώπους φτιάχνονται από μια ομάδα ανθρώπων που λένε στους ράπερ τι να πουν», αντικαθιστώντας την οργανική καλλιτεχνική έκφραση με προσεκτικά αναπτυγμένες αφηγήσεις. Αυτή η σκόπιμη μετατόπιση διοχέτευσε τον θυμό και τη δυσαρέσκεια σε αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές, διαιωνίζοντας κύκλους φυλάκισης που ευθυγραμμίζονταν τακτοποιημένα με τα εταιρικά συμφέροντα. Το σωφρονιστικό-βιομηχανικό σύμπλεγμα έδειξε πώς ο συστημικός έλεγχος θα μπορούσε να συγχωνεύσει τα κίνητρα κέρδους με τον κοινωνικό προγραμματισμό. Αυτή η συγχώνευση επιτήρησης, τροποποίησης συμπεριφοράς και οικονομικού εξαναγκασμού θα γίνει το πρότυπο για το πλαίσιο ψηφιακής εποπτείας, όπου οι αλγόριθμοι παρακολουθούν τη συμπεριφορά, διαμορφώνουν επιλογές και επιβάλλουν τη συμμόρφωση μέσω οικονομικών κυρώσεων - μόνο σε παγκόσμια κλίμακα.
Αυτό που οι δισκογραφικές εταιρείες πέτυχαν χειροκίνητα στο χιπ-χοπ – αναγνώριση, ανακατεύθυνση και εμπορευματοποίηση αυθεντικής έκφρασης – θα γινόταν το πρότυπο για ψηφιακό έλεγχο. Ακριβώς όπως τα στελέχη έμαθαν να μετατρέπουν την κουλτούρα του δρόμου σε κερδοφόρα προϊόντα, οι αλγόριθμοι σύντομα θα αυτοματοποιούσαν αυτή τη διαδικασία σε παγκόσμια κλίμακα. Ο μετασχηματισμός από τη διαμαρτυρία στο κέρδος δεν περιορίστηκε στη μουσική – έγινε το σχέδιο για το πώς θα μπορούσε να διαχειριστεί όλη η πολιτιστική αντίσταση στην ψηφιακή εποχή.
Στο επόμενο άρθρο, θα δούμε πώς αυτές οι τεχνικές πολιτιστικής διαμόρφωσης έχουν αυτοματοποιηθεί και τελειοποιηθεί μέσω ψηφιακών συστημάτων. Οι μέθοδοι πολιτισμικού ελέγχου εξελίχθηκαν από σωματικές σε ψυχολογικές, από τοπικές σε παγκόσμιες, από χειρωνακτικές σε αυτοματοποιημένες. Αυτό που ξεκίνησε με τα μονοπώλια υλικού του Edison και έφτασε στο αναλογικό του αποκορύφωμα στη χειραγώγηση της λαϊκής κουλτούρας θα έβρισκε την απόλυτη έκφρασή του στα ψηφιακά συστήματα. Ο μετασχηματισμός από μηχανικό σε αλγοριθμικό έλεγχο αντιπροσωπεύει όχι μόνο μια τεχνολογική εξέλιξη, αλλά ένα κβαντικό άλμα στην ικανότητα διαμόρφωσης της ανθρώπινης συνείδησης.
