ՀԷԿ-երը և շրջակա միջավայրը

 ՀԷԿ-երի միջոցով էլեկտրաէներգիայի ստացման պրոցեսը էկոլոգիապես անվնաս է: ՀԷԿ-երի սարքավորումների նորմալ վիճակում գտնվելու դեպքում շրջակա միջավայր արտանետումներ չեն դիտվում, սակայն ամեն դեքում ՀԷԿ-երը ևս թողնում են  իրենց բացասական հետևանքները բնության վրա: Լուրջ հիմնախնդիրներից մեկն այն է, որ ՀԷԿ-երի կառուցումը հանգեցնում է հողային տարածությունների ջրածածկման: Շատ հաճախ, ՀԷԿ-եր կառուցված վայրերում ականատես ենք լինում հողերի տեղատարման (էրոզիա) երևույթի: Նմանատիպ երևույթների հաճախ ականատես ենք լինում Ռուսաստանում, որտեղ հարթավայրային խոշոր գետերի վրա կառուցվում են հսկայական ջրամբարներ: Առաջին հերթին մենք գործ ունենք հսկայական տարածք զբաղեցնող հողաշերտի օտարացման հետ: Ջրամբարները սահմանափակում են հողային տարածությունների գյուղատնտեսության մեջ օգտագործման հնարավորությունը:

Հսկայական ջրամբարները` ինչպիսիք են, Կարիբան (Կանադա), Բրատսկը (Ռուսաստան), Նասերը (Եգիպտոս) ,  Գուրին(Վենեսուելա)  և այն, ազդում են նաև կլիմայի ձևավորման վրա: Խոշոր ջրամբարների շնորհիվ տվյալ հատվածում ավելի ինտեսիվ է դառնում գոլորշիացումը, ինչը նպաստում է տվյալ տարածքւոմ տեղումների քանակի աճին, նպասում օդի խոնավության բարձրացմանը և հաճախակի մառախուղների առաջացմանպատճառ դառնում, մի խոսքով հանգեցնում եմ ընդհանուր կլիմայի փոփոխության:

Կլիմայական փոփոխություններ նկատվում են ոչ միայն խոշոր ջրամբարների շրջաններում, այլ նաև մերձափնյա շրջաններում, որտեղ ջրի քանակը նվազում է ջրամբարներում կուտակելու հետևանքով:

Ռուսաստանի Դաշնությունում ջրամբարների շահագործման փորձը ցույց է տալիս, որ մերձափնյա շրջաններում տեղումների քանակը զգալիորեն փոքրանում է, իսկ խոշոր ջրամբարների գոտում միջին տարեկան ջերմաստիճանի նվազում: Մերձափնյա շրջաններում, որտեղ արհեստականորեն նվազեցվում է ջրի հոսքը (այն կուտակվում է ջրամբարներում), նկատվում է ջրի ջերմաստիճանի փոփոխություն, ինչը հանգեցնում է բուսական ու կենդանական աշխարհի փոփոխությանը, երբեմն էլ` կորստի:

ՀԷԿ-երի կառուցման հետևանքով հսկայական, երբեն էլ անդառնալի կոցարուստներ են հասցվում բուսական ու կենդանական աշխարհին:

ՀԷԿ-ի ամբարտաակի կառուցումը խոչնդոտում եմ ձկների ազատ տեղաշարժին և ձվադրմանը: Շատ հաճախ ականատես ենք լինում ձկնատեսակների քանակի կտրուկ նվազման կամ իսպառ վերցման:

ՀԷԿ-երի առաջացրած բացասական հետևանքներին ցավոք սրտի ականատես ենք լինում նաև ՀՀ-ում: 

Կարդալ ավելին

Ջուրը էլեկրաէներգիայի աղբյուր

 Հիդրոէլէկտրակայաններ: Հիդրոէլեկրակայնների (ՀԷԿ) աշխատանքը հիմնված է հոսող ջրի էներգիայի վերափոխման վրա: ՀԷԿ-եր հիմնականում կառուցում են գետերի վրա, դրանց զուգահեռ կառուցելով նաև ամբարտակներ ու ջրամբարներ: ՀԷԿ-երի արդյունավետ աշխատանքի համար անհրաժեշտ է երկու նախապայման` շուրջտարյա կայուն հոսք և մեծ թեքություն ունեցող գետ:

Ներկայումս ամողջ աշխարհում արտադրվող էլեկտրաէներգիայի մոտ 20%-ը ստացվում է ՀԷԿ-երից: Մի շարք երկրներում, ինչպիսիք են Նորվեգիան, Կանադան և Շվեդիան, հիդրոէլեկտրակայաններից են ստացվում սպառվող էներգիայի մեծ մասը, իսկ Պարագվայում էլեկտրաէներգիա ստանում են միայն ՀԷԿ-երից: ՀԷԿ-երից ստացվող էներգիայի ծավալով առաջատար երկրներն են` Չինաստանը, Կանդան Բրազիլիան, ԱՄՆ-ը, Ռուսաստանը:

Հիդրոէլեկտրականությունը էներգիայի անսպառ աղբյուր է, մաքուր է, չաղտոտող: Չնայած այն հանգամանքին, որ էներգիայի ստացման այս եղանակը բացառում է առտանետումներն ու շրջակա միջավայրի աղտոտումը, այնուամենայնիվ այս դեպքում էլ բնապահպանական խնդիրներ են ծագում`կապված ամբարտակներ կառուցելու հետ. հսկայական հողային տարածքներ ծածկվում են ջրով, խաթարվում է կենդանական աշխարհը, տեղահանվում են մարդիկ: Հատկապես մեծ են լինում կորուստները, երբ հարթավայրային գետերի վրա կառուցվում են հսկայական ջրամբարներ ու ամբարտակներ:

Ի տարբերություն էլեկտրաէներգիայի ստացման ավանդական աղբյուրների, ՀԷԿ-երից ստացվող էներգիան նաև անհամեմատ էժան է, ինչը և մեծացնում է նրա նկատմամբ հետաքրքրությունը:

Ալիքների էներգիան: Երբ քամին անցնում է ջրի վրայով, նրա էներգիայի մի մասը փոխանցվում է ջրին` սետղծելով ալիքներ: Այս Էներգիան կարելի է անջատել հատուկ սարքերի օգնությամբ: Նշված սարքավորումները դեռևս փորձարկման փուլում են, բայց ըստ հաշվարկների` ընդունակ են ալիքներից ստանալ էլեկտրաէներգիայի մեծ պաշարներ:

Մակընթացության ուժ: Մակընթացությունները Արևի, Լուսնի և Երկրի գրավիտացիոն փոխազդեցության հետևանքով համաշխարհային օվկիանոսի ջրի մակարդակի պարբերական տատանումներն են: Որոշ վայրերում ջրի մակարդակի փոփոխությունը հասնում է ավելի քան 4 մետրի: Մակընթացությունների ժամանակ ջրային հզոր ալիքների ճանապարհներին ծովածոցերում կարելի է ամբարտակներ կառուցել, որոնց վրա տեղադրված տուրբինները ջրի մեխանիկական էներգիան կվերածեն էլեկտրաէներգիայի: Սովորական հիդրոէլեկտրակայաններից մակընթացային էլեկտրակայանների հիմնական տարբերությունն այն է, որ սրանց տուրբինները պետք է ընդունակ լինեն աշխատել և՛ մակընթացությունների, և՛ տեղատվությունների ժամանակ: Այսօր գործող ամենահաջողված մակընթացային էլեկտրակայանը կառուցված է Ֆրանսիայում` Լա Ռանս գետի վրա:

Կարդալ ավելին