Η παραβολή του πλουσίου και του Λαζάρου
Η ΑΠΕΙΛΗ ΤΟΥ ΚΕΝΟΥ
Με «πορφύραν» πολυτελή και επίσημα γεύματα ο πλούσιος της σημερινής ευαγγελικής διήγησης προσπαθούσε να ξεχνά το αδυσώπητο κενό που σοβούσε στη συνείδηση του. Ένα κενό αγεφύρωτο μέχρι που κάποια στιγμή έρχεται ο θάνατος για ν’ αποκαλύψει την τραγικότητα σε όλη της την έκταση σκοτώνοντας μαζί με τη ζωή του και την ελπίδα.
Αυτό το θανατηφόρο κενό της πνευματικής ζωής, που σήμερα εξαπλώνεται σ’ όλα τα κοινωνικά στρώματα με εκατομμύρια θύματα, σημαίνει τη μεγαλύτερη απειλή κατά του ανθρώπου.
Είναι αρκετά δύσκολο να προσδιορίσει κανείς την έννοια του κενού στη ζωή των άλλων και δυσκολότερο στη δική του ζωή. Κενά όμως φιλοξενούμε όλοι μέσα μας, πότε προσωρινά και πότε δυστυχώς μόνιμα. Πρόκειται για τις αρρώστιες της ψυχής που μας προκαλεί «η εμπερίστατη αμαρτία».Η θεραπεία των «ψυχικών νόσων», λέγει ο ι.Χρυσόστομος, δεν είναι μόνο διαφορετική, αλλά και δυσκολότερη των σωματικών ασθενειών.
Μπορεί κανείς να ρωτήσει:
-Με ποια έννοια ο πλούτος ή η φτώχεια μπορούν να έχουν ενοχή στην πρόκληση των ψυχικών κενών του ανθρώπου.
Η απάντηση εντοπίζεται στον «τρόπο» διαχείρισης του πλούτου όσο και της φτώχειας. Ο Μ. Βασίλειος θα μας βοηθούσε να το καταλάβουμε καθώς κινείται μέσα στο πνεύμα της παραβολής μας. Γράφει συγκεκριμένα : «όποιος αγαπάει τον πλησίον του ως εαυτόν δεν πρέπει να έχει τίποτε περισσότερο από τον πλησίον. Όσο περισσεύουν χρήματα τόσο περισσότερο λείπει η αγάπη». Γίνεται σαφές, ότι η υποταγή στους όρους του πλούτου συνεπάγεται εξ ορισμού εκτόπιση των αισθημάτων και πάνω απ’ όλα της αλληλεγγύης.
Ο συγκεκριμένος πλούσιος δεν συνειδητοποιεί τις ανάγκες του άλλου. Του είναι δύσκολο να έρθει στη θέση του Λαζάρου, που βλέπει καθημερινά στην είσοδο του μεγάρου του. Κατά τα άλλα ο πλούσιος μπορεί να είναι ένας « πιστός τηρητής του νόμου» και να θεωρείται ευσεβής. Αυτά, όμως, δεν τον ευαισθητοποιούν, απλώς καθιερώνουν μέσα του μια κατάσταση.
Η αδιαφορία του στην κραυγή του άλλου και η σκληροκαρδία του παραμένουν μέχρι τον θάνατο και την τελική κρίση. Αρχή όλων των κακών είναι η φιλαργυρία και η υποταγή στις διαταγές του πλούτου, που εν τούτοις δεν νοείται «καθ’εαυτόν» ως η πραγματική αιτία της καταστροφής του ανθρώπου, όπως είπαμε.
Παραμένει όμως πάντα επικίνδυνος, όταν συγκεντρώνεται στα χέρια λίγων, τόσο για τους ίδιους όσο και για τους άλλους, ακόμα όταν η εμπιστοσύνη στη δύναμη του πολλαπλασιάζεται.
Ο ι. Χρυσόστομος λέγει στην «προς Ευτρόπιον» ομιλία του: «δεν σου έλεγα διαρκώς, ότι ο πλούτος είναι άστατος; Αλλά εσύ δεν με πίστευες. Ότι είναι αγνώμων δούλος; Αλλά δεν ήθελες να το παραδεχθείς. Ιδού τώρα τα γεγονότα βοούν, ότι όχι μόνο άστατος, όχι μόνο αγνώμων αλλά και φονιάς είναι». Βέβαια αγνώμων και άστατος δεν είναι ο πλούτος-ρητορικός λόγος είναι- είναι ο πρώην ηγεμόνας και πλούσιος Ευτρόπιος.
Ο πλούτος χαρακτηρίζεται επικίνδυνος , αλλά η ευθύνη και φυσικά ο κίνδυνος αναφέρεται στους κατόχους και διαχειριστές του. Είναι επικίνδυνος πολύ περισσότερο απ’ όσο νομίζουν όσοι ηθελημένα ή όχι, αγνοούν τον λόγο του Κυρίου : «εὐκοπώτερον ἐστίν κάμηλος διά τρυμαλιάς ραφίδος διελθεῖν ἤ πλούσιον εἰς τήν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ εἰσελθεῖν» ( Μρκ. 10,25).
Σε διαμετρική αντίθεση με τον πλούσιο και τον πλούτο, ο πτωχός Λάζαρος και η τραγωδία του φέρνουν στην επιφάνεια ένα αντίστοιχο συμπέρασμα: ότι δηλ. η οικονομική και σωματική εξαθλίωση «καθ’ εαυτές» δεν μας εξασφαλίζουν και το εισιτήριο για τον παράδεισο. Ο Λάζαρος θα μπορούσε να καταστραφεί στη δοκιμασία του, αν άφηνε τη μανία της αδικίας, του μίσους και της απελπισίας να επικρατήσουν και να καταρρακώσουν την ψυχή του, όπως γίνεται πολλές φορές.
Το «κενό» μέσα του θα ήταν τραγικό και θανατηφόρο όπως εκείνο του πλουσίου. Όμως μέσα από την επίγεια κόλαση του, οπλίζεται με υπομονή και κατορθώνει να βγει ακέραιος από τη ματαιότητα του κόσμου, για να παραδώσει την ψυχή του άθικτη και ανεπίληπτη στο Θεό.
π.Γ.Στ.
