Schizofrenia - diagnoza, objawy, leczenie, profilaktyka

Schizofrenia jest przewlek³± chorob±, któr± trzeba leczyæ od diagnozy przez ca³e ¿ycie. Na chorobê sk³ada siê kilka powa¿nych zaburzeñ pracy mózgu, z powodu których chorzy odmiennie interpretuj± rzeczywisto¶æ. Schizofrenia mo¿e wywo³ywaæ: halucynacje, urojenia, zaburzenia my¶lenia i zachowania. W Polsce schizofreniê zdiagnozowano u oko³o 400 tysiêcy osób, niemniej jednak uwa¿a siê, ¿e chorych jest wiêcej - wielu ludzi bowiem nie szuka pomocy w przypadku do¶wiadczania jakichkolwiek dolegliwo¶ci psychicznych.

Przyczyny schizofrenii

Nazwa choroby pochodzi z jêzyka greckiego; "schizein" oznacza: "rozszczepiaæ", "rozdzieraæ", "dzieliæ", natomiast "phren" to "umys³", "rozum", "my¶l".

Nie jest jasne, co powoduje schizofreniê. Uwa¿a siê jednak, ¿e na jej rozwój wp³yw maj± czynniki biologiczne i psychospo³eczne.

Zgodnie z jedn± z hipotez, to niedobór takich neuroprzeka¼ników, jak noradrenalina i serotonina oddzia³uj± na objawy choroby. Inna hipoteza zak³ada, ¿e schizofrenia jest spowodowana nadmiern± aktywno¶ci± dróg neuronalnych, w których neuroprzeka¼nikiem jest dopamina.

Je¶li chodzi o czynniki psychospo³eczne, najczê¶ciej wymienia siê:

• ¶mieræ bliskich
• rozstanie
• dramatyczne sytuacje ¿yciowe
• indywidualne czynniki osobowo¶ciowe.

Dotychczas nie zidentyfikowano konkretnego uposa¿enia genetycznego mog±cego mieæ wp³yw na schizofreniê, ale z danych wynika, ¿e ryzyko zachorowania jest o 15 proc. wy¿sze u osób, których cz³onkowie rodziny cierpieli na tê chorobê.

Czynniki ryzyka

Jakkolwiek dok³adna przyczyna schizofrenii nie jest znana, niektóre czynniki wydaj± siê zwiêkszaæ ryzyko jej rozwoju; w¶ród nich wymienia siê:

• schizofreniê w rodzinie
• nara¿enie na wirusy, toksyny lub niedo¿ywienie p³odu w ³onie matki, zw³aszcza w pierwszym i drugim trymestrze ci±¿y
• du¿o stresuj±cych do¶wiadczeñ ¿yciowych
• bycie dzieckiem starszego ojca
• stosowanie ¶rodków psychoaktywnych w okresie dojrzewania

Objawy schizofrenii

Schizofrenia ma charakter wielosystemowy i obecnie eksperci nie potrafi± okre¶liæ cechy, któr± odznaczaliby siê wszyscy pacjenci zmagaj±cy siê z t± chorob±. Znaczn± wiêkszo¶æ (60-70 proc.) zachorowañ odnotowuje siê relatywnie wcze¶nie, w czwartej dekadzie ¿ycia, niemniej jednak symptomy mog± rozwijaæ siê latami.

Schizofrenia jest definiowana jako psychoza, która ujawnia siê poprzez zaburzenia postrzegania lub wyra¿ania rzeczywisto¶ci. Pacjent nierzadko do¶wiadcza omamów s³uchowych, zaburzeñ mowy, urojeñ, a tak¿e zaburzeñ zdolno¶ci logicznego my¶lenia.

W¶ród symptomów schizofrenii wyró¿nia siê objawy pozytywne, tj. aktywne zaburzenia mózgu, objawy negatywne, tj. zaburzenia dotychczasowych funkcji, a tak¿e problemy kognitywne.

Objawy pozytywne:

• halucynacje
• urojenia
• zaburzenia zachowania

Symptomy negatywne:

• stêpienie ekspresji emocjonalnej
• alogia (zubo¿enie mowy)
• anhedonia (niemo¿no¶æ odczuwania przyjemno¶ci, do¶wiadczania zwi±zków emocjonalnych)
• wycofanie z ¿ycia spo³ecznego
• zaniedbanie higieny osobistej
• bierno¶æ, apatia
• brak motywacji

Objawy poznawcze:

• problemy ze zrozumieniem trzymywanych informacji
• zaburzenia koncentracji
• k³opoty z pamiêci±

Leczenie schizofrenii

Leczenie schizofrenii obejmuje zwykle: farmakoterapiê, psychoterapiê i socjoterapiê.

W leczeniu schizofrenii najczê¶ciej stosowane s± leki psychotropowe. Celem podawania tych farmaceutyków jest kontrolowanie objawów poprzez wp³yw na neuroprzeka¼niki, takie jak dopamina i serotonina. Pacjentom do¶wiadczaj±cym du¿ego wzburzenia przepisuje siê benzodiazepiny takie jak lorazepam, które mog± byæ po³±czone z lekami przeciwpsychotycznymi.

Jakkolwiek leki s± niezbêdne, komplementarnie stosuje siê przy schizofrenii psychoterapiê i socjoterapiê. Obejmuj± one:

• trening umiejêtno¶ci spo³ecznych maj±cy na celu poprawê komunikacji i interakcji spo³ecznych
• wsparcie terapeutyczne umo¿liwiaj±ce zachowanie dotychczasowej aktywno¶ci zawodowej
• terapiê indywidualn± pozwalaj±c± na lepsze radzenie sobie ze stresem i identyfikowanie wczesnych sygna³ów ostrzegawczych ataku, co pomaga lepiej zarz±dzaæ schizofreni±