Nerwica / Nerwice - diagnoza, objawy, leczenie, profilaktyka

Nerwica , inaczej neuroza, to zespó³ zaburzeñ psychicznych ujawniaj±cych siê poprzez ró¿norodne symptomy. Neurozy nie s± jednolite i obejmuj± zaburzenia o rozmaitym pod³o¿u i objawach. Odró¿nia siê je od zaburzeñ psychotycznych, poniewa¿ przy tych ostatnich pacjenci nie s± ¶wiadomi do¶wiadczanej dolegliwo¶ci. Nerwice natomiast, chocia¿ znacznie obni¿aj± jako¶æ ¿ycia, s± dostrzegane przez pacjentów i rozumiane jako odstêpstwa od normy.

Do najogólniejszego tradycyjnego podzia³u choroby nale¿±:

• nerwica lêkowa; choroba psychiczna objawiaj±ca siê odczuwaniem nadmiernego niepokoju i ci±g³ym zamartwianiem siê, a tak¿e atakami paniki oraz symptomami fizycznymi, takimi jak: dr¿enie, bóle w klatce piersiowej, pocenie siê, nudno¶ci;
• nerwica depresyjna; charakteryzuje siê g³êbokim uczuciem smutku i rozpaczy, a tak¿e brakiem zainteresowania rzeczami, które kiedy¶ by³y postrzegane jako przyjemne;
• nerwica obsesyjno-kompulsyjna; uporczywy i dokuczliwy nawrót natrêtnych my¶li lub obrazów (obsesje) oraz powtarzalne zachowania lub czynno¶ci psychiczne (kompulsje);
• zaburzenia somatyzacyjne; cechuj± siê obecno¶ci± prawdziwych i znacz±cych objawów fizycznych, które nie mog± byæ wyja¶nione przez stan chorobowy, ale stanowi± przejaw lêku lub innego cierpienia psychicznego;
• stres pourazowy; g³êboki stres i niepe³nosprawno¶æ funkcjonalna spowodowana uczestnictwem w jakim¶ traumatycznym wydarzeniu, takim jak wojna lub inne sytuacje, z którymi zwi±zana jest ¶mieræ lub powa¿ne obra¿enia;
• nerwica kompensacyjna; w istocie nie jest neuroz±, ale form± zamierzonego symulowania objawów czy niewydolno¶ci fizycznych lub psychicznych dla jakiej¶ korzy¶ci (emocjonalnej, materialnej, etc.)

Szacuje siê, ¿e na nerwicê cierpi 20-30 proc. populacji. Relatywnie rzadko jednak pacjenci wymagaj± leczenia psychiatrycznego.

W Polsce z neurozami zmaga siê 20-25 proc. ludzi. Znaczna wiêkszo¶æ nie udaje siê po profesjonaln± pomoc, ale te¿ du¿y odsetek chorych wykazuje samodzielno¶æ ¿yciow±.

Przyczyny nerwicy

W latach dziewiêædziesi±tych odkryto gen i jego odpowiednie allele (warianty genu), które s± zwi±zane z neurozami. Zidentyfikowany gen i pary jego alleli pomagaj± kontrolowaæ ilo¶æ serotoniny (neroprzeka¼nika o¶rodkowego uk³adu nerwowego) uwalnianej w organizmie poprzez wytwarzanie bia³ka znanego jako transporter. Bia³ko to pomaga przenosiæ serotoninê w ca³ej przestrzeni synaptycznej w celu stymulacji komórek nerwowych, a tak¿e pomaga komórkom we wch³anianiu serotoniny.

Okaza³o siê, ¿e okre¶lona wersja wspomnianego genu produkuje zbyt ma³o lub zbyt du¿o bia³ka transportera. Jego nieodpowiednia ilo¶æ skutkuje miejscowo znaczn± ilo¶ci± serotoniny i nadmiern± stymulacj± komórek nerwowych, co przek³ada siê na objawy neurozy.

Czynniki genetyczne jednak nie wyja¶niaj± w pe³ni rozwoju neuron; maj± nañ wp³yw tak¿e aspekty spo³eczne, rodzinne i ¶rodowiskowe. W¶ród nich wymienia siê zjawiska patologiczne, takie jak brak opieki rodzicielskiej, traumatyczne wydarzenia, nieodreagowane urazy, konflikty wewnêtrzne, odczuwanie silnej presji, etc.

Objawy nerwicy

Objawy nerwic tradycyjnie dzieli siê na trzy grupy. Pierwsza obejmuje symptomy somatyczne, do których nale¿± m. in.:

• bóle i zawroty g³owy
• bóle ¿o³±dka
• ko³atanie serca
• bóle krêgos³upa
• dr¿enie r±k i nóg
• zaburzenia wzroku i s³uchu
• nadwra¿liwo¶æ na bod¼ce
• pora¿enia narz±dów ruchu
• nadmierne pocenie siê
• fale gor±ca
• zaburzenia równowagi
• napady drgawkowe
• zaburzenia seksualne (np. zaburzenia erekcji)
• zaburzenia snu

Druga grupa objawów dotyczy zdolno¶ci poznawczych, obserwuje siê tu:

• problemy z koncentracj± uwagi
• natrêctwa ruchowe
• os³abienie pamiêci
• my¶lenie natrêtne

Na trzeci± grupê sk³adaj± siê symptomy emocjonalne:

• lêki
• apatia
• stany podwy¿szonego napiêcia
• poirytowanie
• emocjonalne rozchwianie
• przygnêbienie
• wyczerpanie
• ci±g³e poczucie znu¿enia
• brak motywacji

Leczenie nerwicy

Nerwice leczy siê objawowo g³ównie przy pomocy leków oraz przyczynowo, tj. identyfikuj±c i pozbywaj±c siê przyczyn neuroz. W przypadku, gdy przyczyny objawów maj± miejsce sporadycznie, polecane s± dzia³ania niespecyficzne. Jednak¿e, gdy symptomy utrzymuj± siê d³u¿ej, rekomenduje siê psychoterapiê.

W ramach terapii farmakologicznej stosuje siê ¶rodki uspakajaj±ce, ³agodz±ce napiêcie, lub antydepresanty. Leki zmniejszaj± symptomy nerwicowe ujawniaj±ce siê w trudnych sytuacjach ¿yciowych, a tak¿e wspomagaj± dzia³anie psychoterapeutyczne. Farmaceutyki relatywnie szybko ³agodz± os³abiaj±ce jako¶æ ¿ycia objawy, jednak¿e d³ugotrwa³e ich za¿ywanie mo¿e prowadziæ do uzale¿nienia.

Najskuteczniejsz± metod± leczenia nerwic jest psychoterapia. Jej celem jest rozpoznanie przyczyn zachowañ nerwicowych oraz wypracowanie takich form funkcjonowania, które pozwol± na ¿ycie bez dokuczliwych objawów. Celem dzia³añ psychoterapeutycznych jest przyswojenie przez pacjentów nowych wzorców reagowania i uwolnienia od zaburzeñ percepcji. Rozumienie przyczyn rozwoju nerwic pozwala na modyfikacjê stosunku do w³asnych do¶wiadczeñ i umo¿liwia rewizjê przekonañ chorego co do samego siebie.

Do g³ównych form psychoterapii nale¿±: psychoterapia indywidualna, grupowa, rodzinna i terapia kompleksowa (na któr± sk³adaj± siê elementy poszczególnych rodzajów terapii).

Terapeutycznym postêpowaniem komplementarnym jest stosowanie substancji zio³owych. W¶ród specyfików koj±cych nerwy jest np. koz³ek lekarski wykazuj±cy dzia³anie uspokajaj±ce, a tak¿e podnosz±ce koncentracjê i sprawno¶æ umys³ow±. Poza tym rekomendowane s± szyszki chmielu, które zmniejszaj± objawy zaburzeñ nerwowych, ³agodz± stany zintensyfikowanej dra¿liwo¶ci i u³atwiaj± zasypianie. Co wiêcej, mo¿na zastosowaæ wyci±g z ziela mêczennicy cielistej - specyfik równie¿ daje efekt uspokajaj±cy i u³atwiaj±cy zasypianie. Wreszcie pomocny mo¿e byæ równie¿ li¶æ melisy, który zmniejsza dolegliwo¶ci ¿o³±dka i narz±dów trawiennych wywo³ane stresem.