Egzema - diagnoza, objawy, leczenie, profilaktyka

Egzema to wspólna nazwa dla chorób skóry spowodowanych jej alergicznym lub niealergicznym stanem zapalnym. W przypadku alergicznego charakteru choroby mówi siê o atopowym zapaleniu skóry. Termin s³owo pochodzi od greckiego ?ekzein", co oznacza ?zagotowaæ siê", ?kipieæ", ?wybuchn±æ czym¶". Zazwyczaj choroba powoduje, ¿e skóra staje siê swêdz±ca, zaczerwieniona , sucha, a tak¿e popêkana. Egzema mo¿e pojawiæ siê na ka¿dej czê¶ci cia³a, ale zwykle ujawnia siê okolicach ³okci, kolan, kostek, nadgarstków, na twarzy i klatce piersiowej. Szacuje siê, ¿e jedna na dziesiêæ osób ma styczno¶æ z t± chorob±. Atopowe zapalenie skóry jest najczêstsz± form± egzemy.

Przyczyny egzemy

Nie jest znana dok³adna przyczyna egzemy, ale wskazuje siê na uszkodzenie skóry, które zaburza jej funkcjê bariery ochronnej w po³±czeniu z zaburzeniami czynno¶ci uk³adu odporno¶ciowego. Ponadto pod³o¿em atopowego zapalenia skóry s± czynniki genetyczne zwi±zane z zaburzeniami okre¶lonych bia³ek odpowiadaj±cych za utrzymywanie normalnego funkcjonowania skóry.

Niektóre formy egzemy mog± byæ wywo³ywane poprzez czynniki ¶rodowiskowe. Okre¶lone substancje, takie jak myd³o, kosmetyki, odzie¿, detergenty, bi¿uteria, czy pot wchodz± w kontakt ze skór± wyzwalaj±c reakcje chorobowe.

Czynniki ryzyka

Czynniki zwiêkszaj±ce ryzyko egzemy to na przyk³ad:

• odziedziczone sk³onno¶ci uk³adu odporno¶ciowego do reakcji alergicznych
  
• alergie pokarmowe, np. skaza bia³kowa
• stres
• nadmierne pocenie siê
• zimny, suchy klimat
• przesuszona skóra
• kontakt z dra¿ni±cymi substancjami, np. myd³em lub syntetycznymi i we³nianymi tkaninami

Objawy egzemy

Najpowszechniejsze objawy egzemy to:

• zmiany skórne w okolicach ³okci, kolan, kostek, nadgarstków, na twarzy i klatce piersiowej
• swêdzenie skóry, szczególnie intensywne w nocy
• permanentna sucho¶æ skóry
• zgrubienia wywo³ywane czêstym drapaniem swêdz±cej skóry
• zaczerwienienia i stany zapalne na powierzchni cia³a
• pêcherze i guzki pojawiaj±ce siê na skórze

Diagnoza

Diagnoza jest stawiana po analizie stanu skóry, jak równie¿ przeprowadzeniu wywiadu z pacjentem na historii rozwoju objawów. Konieczne jest podanie lekarzowi informacji o okoliczno¶ciach wyst±pienia zmian skórnych oraz ich intensywno¶ci. Wypryski mog± mieæ podobny wygl±d do innych chorób skóry, w tym infekcji lub reakcji na niektóre leki, wiêc rozpoznanie nie zawsze jest ³atwe. W niektórych przypadkach biopsja skóry mo¿e byæ konieczna w celu wykluczenia innych chorób skóry, które mog± skutkowaæ objawami podobnymi do egzemy.

W celu potwierdzenia alergii wykonywane testy skórne i serologiczne, a testy ekspozycyjne pomagaj± w okre¶leniu, jakie alergeny s± odpowiedzialna za objawy chorobowe w poszczególnych narz±dach.

Leczenie egzemy

Je¶li chodzi o atopowe zapalenie skóry, nie istnieje skuteczna terapia ca³kowicie eliminuj±ca chorobê, mo¿na jedynie ³agodziæ jej objawy.

Je¶li mo¿liwe jest wskazanie alergenu najwa¿niejszy element terapii stanowi ca³kowite unikanie lub przynajmniej zminimalizowanie kontaktu z nim.

Chorzy na egzemê powinni zwracaæ szczególn± uwagê na odpowiedni± pielêgnacjê skóry. Poleca siê:

• stosowanie ³agodnych preparatów myj±cych i kosmetyków nawil¿aj±cych; najlepiej stosowaæ ekwiwalent myd³a, który nie wysusza skórê. Preparaty tego rodzaju mo¿na zakupiæ w ka¿dej aptece. Dobry krem nawil¿aj±cy pomaga zachowaæ skórze naturaln± wilgoæ; nale¿y go stosowaæ po wyj¶ciu spod prysznica, ale i w ci±gu dnia. Niektórzy pacjenci z ciê¿k± form± choroby dodaj± ma³± ilo¶æ wybielacza do wody, preparat ten pomaga zabiæ bakterie, które ¿yj± na skórze osób z egzem±.
• unikanie kontaktu z szorstkimi, dra¿ni±cymi skórê powierzchniami (w tym okre¶lonymi tkaninami)
• stosowanie krótkich, ciep³ych pryszniców zamiast d³ugich gor±cych k±pieli, które mog± dodatkowo wysuszaæ skórê
• unikanie kontaktu ze zwierzêtami
• u¿ywanie nawil¿aczy powietrza
• ograniczenie przebywania w zamkniêtych, sztucznie ogrzewanych pomieszczeniach
• ograniczenie bod¼ców stresogennych

Farmakoterapia

Sprzedawane bez recepty kremy i ma¶ci z hydrokortyzonem mog± pomóc w ³agodzeniu objawów egzemy.

Leki przeciwhistaminowe powstrzymuj± ¶wi±d, pieczenie i zaczerwienienie skóry. Niektóre z nich wywo³uj± senno¶æ, co u³atwia zasypianie, pomimo swêdzenia skóry.

Kortykosteroidy s± przepisywane przez lekarza w przypadku, gdy inne metody leczenia zawodz±.

Leki immunosupresyjne hamuj± dzia³anie uk³adu odporno¶ciowego, dziêki czemu ³agodz± jego reakcje intensyfikuj±ce problemy skórne.

W ciê¿kich przypadkach chorobowych stosowana bywa te¿ terapia ¶wiat³em ultrafioletowym.

Profilaktyka

W przypadku chorób o pod³o¿u genetycznym, czy alergicznym, nie da siê wskazaæ dzia³añ profilaktycznych. Niemniej jednak szereg dzia³añ umo¿liwia znaczne z³agodzenie objawów choroby. Trzeba zatem:

• unikaæ zbyt d³ugich k±pieli
• zrezygnowaæ z artyku³ów spo¿ywczych mog±cych wywo³aæ reakcje alergiczne
• nosiæ lu¼ne, najlepiej bawe³niane ubrania
• odpowiednio czêsto stosowaæ preparaty nawil¿aj±ce skórê
• unikaæ przebywania w dusznych, niewietrzony pomieszczeniach lub stosowaæ w nich nawil¿acze powietrza
• æwiczyæ, poniewa¿ pomaga to zmniejszyæ odczuwanie stresu, który wzmaga objawy egzemy
• nosiæ rêkawice ochronne przy czynno¶ciach wymagaj±cych czêstego moczenia r±k (np. przy zmywaniu, sprz±taniu, etc.)