Przejdź do zawartości

Max Brod

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Max Brod (1965)

Max Brod (ur. 27 maja 1884 w Pradze, zm. 20 grudnia 1968 w Tel Awiwie) – czeski, a następnie izraelski pisarz i kompozytor narodowości żydowskiej, tworzący w języku niemieckim. Przyjaciel i biograf Franza Kafki, wykonawca jego testamentu.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Pradze w 1884 roku w rodzinie niemieckojęzycznych Żydów. Uczęszczał do szkoły pijarów razem z wieloletnim przyjacielem Felixem Weltschem(inne języki), następnie studiował prawo na Niemieckim Uniwersytecie Karola i Ferdynanda w Pradze. W 1907 roku ukończył studia i podjął pracę w służbie cywilnej. W 1912 roku pod wpływem Martina Bubera został syjonistą. W 1913 roku ożenił się z Elsą Taussig. Po odzyskaniu niepodległości przez Czechosłowację w 1918 roku przez krótki czas był wiceprzewodniczącym Jüdischer Nationalrat. Od 1924 roku pisał jako krytyk literacki do Prager Tagblatt(inne języki).

W 1939 roku, po wkroczeniu Niemców do Pragi, Brod i jego żona Elsa uciekli do Palestyny i osiedlili się w Tel Awiwie. Pisał na potrzeby teatru Habima przez kolejne trzydzieści lat.

Przyjaźń z Kafką

[edytuj | edytuj kod]

Brod poznał Kafkę 23 października 1902, gdy obaj jeszcze byli studentami na Uniwersytecie Karola. Wkrótce Brod i Kafka spotykali się bardzo często, niekiedy codziennie, i pozostali przyjaciółmi do śmierci Kafki. Kafka był częstym gościem w domu rodziców Broda, tam poznał przyszłą kochankę i narzeczoną Felice Bauer, kuzynkę przyrodniego brata Broda Maxa Friedmanna. Brod, Kafka i Weltsch tworzyli krąg przyjaciół (nazywany niekiedy „Der enge Prager Kreis”).

Wiadomo, że Brod wielokrotnie zapewniał Kafkę o jego talencie i przekonał go do publikacji części dzieł. Przypuszczalnie dzięki niemu Kafka zaczął pisać pamiętnik.

Dzieła

[edytuj | edytuj kod]
Dzieła literackie
  • Tod den Toten (1906)
  • Schloss Nornepygge. Roman 1908
  • Ein tschechisches Dienstmädchen (1909)
  • Die Erziehung zur Hetäre (1909)
  • Jüdinnen (1911)
  • Weiberwirtschaft. Novellen 1913
  • Anschauung und Begriff (razem z Felixem Weltschem) (1913)
  • Die Höhe des Gefühls (1913)
  • Ein Kampf um Wahrheit
    • Tycho Brahes Weg zu Gott (1915)
    • Reubeni, Fürst der Juden (1925)
    • Galilei in Gefangenschaft (1948)
  • Die Frau, nach der man sich sehnt (1927)
  • Die Frau, die nicht enttäuscht (1934)
  • Novellen aus Böhmen (1936)
  • Annerl (1937)
  • Unambo (1949)
  • Der Meister (1952)
  • Beinahe ein Vorzugsschüler oder Piece touchee (1952)
  • Das Schloß (1953)
  • Armer Cicero (1955)
  • Rebellische Herzen (1957)
  • Prager Tagblatt (1957)
  • Mira (1958)
Prace krytyczne
  • Über die Schönheit häßlicher Bilder (1913)
  • Heidentum, Christentum und Judentum (1921)
  • Sternenhimmel. Musik- und Theatererlebnisse (1923)
  • Leoš Janáček. Leben und Werk (1925)
  • Heinrich Heine (1934)
  • Rassentheorie und Judentum. Mit einem Anhang über den Nationalhumanismus von F. Weltsch (1936)
  • Diesseits und Jenseits (2 tomy):
    • Von der Krisis der Seelen und vom Weltbildes der neuen Naturwissenschaft (1946)
    • Von der Unsterblichkeit der Seele, der Gerechtigkeit Gottes und einer neuen Politik (1947)
  • Israels Musik (1951)
  • Streitbares Leben (autobiografia) (1960)
  • Johannes Reuchlin und sein Kampf (1965)
O Kafce
  • Der Dichter Franz Kafka (1921)
  • Franz Kafkas Nachlass (1924)
  • Franz Kafka und Max Brod in ihren Doppelberufen (1927)
  • Franz Kafkas Grunderlebnis (1931)
  • Aus Franz Kafkas Kindertagen (1937)
  • Franz Kafkas Glaubensposition (1937)
  • Franz Kafka. Eine Biographie (pierwsze wydanie 1937, wydanie poprawione 1954, wydanie polskie Franz Kafka. Opowieść biograficzna, Warszawa 1982)
    • wydanie pod zmienionym tytułem Über Franz Kafka, 1974
  • Das Jüdische in Franz Kafka (1947)
  • Franz Kafkas Glauben und Lehre (1948)
  • Franz Kafka als wegweisende Gestalt (1951)
  • Ermordung einer Puppe namens Franz Kafka (1952)
  • Verzweiflung und Erlösung im Werke Franz Kafkas (1959)
  • Der Prager Kreis (1966)

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Bernd W. Wessling: Max Brod: Ein Porträt. Stuttgart, Berlin, Köln und Mainz: Kohlhammer, 1969. Neuausgabe: Max Brod: Ein Porträt zum 100. Geburtstag. Gerlingen: Bleicher Verlag, 1984.
  • Werner Kayser: Max Brod. Hamburg: Christians, 1972. (Hamburger Bibliographien; Bd. 12)
  • Margarita Pazi (red.): Max Brod 1884-1984. Untersuchungen zu Max Brods literarischen und philosophischen Schriften. New York/Bern/Frankfurt am Main: Peter Lang Verlag, 1987.
  • Renate Lerperger: Max Brod. Talent nach vielen Seiten (Ausstellungskatalog) Wien, 1987
  • Schalom Ben-Chorin: Erinnerungen an Max Brod aus drei Jahrzehnten in: Zeitschrift für die Geschichte der Juden ZGDJ, 1969 Heft 1. Tel Aviv: Olamenu; S. 1–10.
  • Claus-Ekkehard Bärsch: Max Brod im „Kampf um das Judentum”. Zum Leben und Werk eines deutsch-jüdischen Dichters aus Prag. Wien 1992, ISBN 3-85165-024-7.
  • Paul Raabe: Zu Gast bei Max Brod. Eindrücke in Israel 1965; Hg. Niedersächsische Landesbibliothek. Hameln: Niemeyer 2004; ISBN 3-8271-8813-X (Reihe: Lesesaal, 13).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]