Mont d’an endalc’had

Departamant gall

Eus Wikipedia
Kartenn an departamantoù gall

An departamant a zo un dachennad douar, pe, evit ober gant gerioù all, ur rannadur melestradurel e Bro-C'hall. War un dro ez eo

Pa vez anv eus an dachennad douar eo kustum tud ar velestradurezh c'hall da skrivañ ar ger gant un d bihan; pa vez kaoz eus ar framm politikel e vez implijet un D bras ganto.

Abaoe 2011 ez eus kement ha 101 departamant e Bro-C'hall, hag en o zouez 5 departamant tramor.

An departamant evel pastell-vro velestradurel

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Ar bastell-vro velestradurel dindan ar gwir boutin eo an departamant abaoe ar bloaz VIII (17991800) hag e chom c'hoazh. Renet eo gant ar prefed-departamant anvet diouzh c'hoant ar gouarnamant, harpet gant isprefeded e penn an isprefetioù.

Meur a servij didolpet eus ar Riez gall a zo aozet e framm an departamant, evel Renerezh departamant an Aveiñ (DDE, e berr), pe Renerezh departamant an aferioù yec'hed ha sokial (DDASS, e berr).

An departamant evel strollegezh lec'hel

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Ur strollegezh lec'hel digreizennet eo an departamant ivez. Dindan renerezh ar C'huzul-departamant emañ. Ar c'huzul-se a vez graet Kuzul-Meur anezhañ ivez, a zo dilennet war-eeun gant mouezhioù an holl zilennerion, evit c'hwec'h vloaz.

Bodet eo bet an departamantoù da sevel ar rannvroioù. Rannet e vezont etre arondisamantoù, hag int-i isrannet etre kantonioù a zo bet savet dre vodañ kumunioù.

Niverennadur an departamantoù

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

En deroù e veze implijet niverennoù diwar an urzh alfabetek (1 da 83) evit bastañ da ezhommoù ar servijoù post. Goude an Impalaeriezh kentañ e oe dilezet ar sistem. E penn kentañ an XXvet kantved e voe adsavet an niverenniñ en ur dennañ kont eus an departamantoù ouzhpennet, met e 1922 e voe ouzhpennet an Territoire-de-Belfort nevez-krouet, dezhañ an niverenn 90.

Pa voe adrannet an Île-deFrance e 1964 e chomas gant Pariz an niverenn 75 ha gant an Yvelines, e-lec'h m'emañ Versailhez, pennlec'h ar Seine-et-Oise, an niverenn 78, hini ar bet-departamant. Ar pemp departamant nevez-krouet a resevas niverennoù diwar o urzh alfabetek ha lakaet e diwezh ar roll (91 betek 95 : Essonne, Hauts-de-Seine, Seine-Saint-Denis, Val-de-Marne, Val-d'Oise).

E 1976 e voe rannet Korsika etre daou evit krouiñ an departamant ar Corse-du-Sud (2A) ha hini Haute-Corse (2B).

Niverennet eo bet an departamantoù tramor eus 971 betek 976 (n'eus ket a zepartamant niverennet 96).

Anavezet mat eo sistem niveradur an departamantoù gant ar C'hallaoued pa vezont dispaket war blakennoù-marilh ar c'hirri-dre-dan hag ar marc'hoù-dre-dan. Aet eo da get an doare-se pa'z eus bet degemeret ur sistem europat e 2009, met chomet eo en un doare arouezel war ar c'hostez, gant arouez ar rannvro. Implijet e vez an niverennadur evit niverennoù ar Surentez sokial, e penn kodoù-post ar c'humunioù (nemet evit Korsika: implijet e vez an 20 evit kumunioù an enezenn a-bezh).

Kartenn an departamantoù gall

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Departamantoù gall

Taolenn an departamantoù gall

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Niv Departamant Kêr-brefeti Poblañs (2020)
01 Ain Bourg-en-Bresse 657 856
02 Aisne Laon 529 374
03 Allier Moulins 335 628
04 Alpes-de-Haute-Provence Digne-les-Bains (Dinha e yezh ar vro) 165 451
05 Hautes-Alpes Gap 140 605
06 Alpes-Maritimes Nice (Nisa e brezhoneg) 1 097 410
07 Ardèche Privas (Privàs e yezh ar vro) 329 325
08 Ardennes Charleville-Mézières 269 701
09 Ariège Foix (Foish e yezh ar vro) 153 954
10 Aube Troyes 311 435
11 Aude Carcassonne (Carcassona e yezh ar vro) 375 217
12 Aveyron Rodez (Rodés e yezh ar vro) 279 554
13 Bouches-du-Rhône Marseille (Marselha e yezh ar vro) 2 048 070
14 Calvados Caen 697 547
15 Cantal Aurillac (Orlhac e yezh ar vro) 144 379
16 Charente Angoulême 351 718
17 Charente-Maritime La Rochelle (ar Roc'hell e brezhoneg) 655 709
18 Cher Bourges 300 933
19 Corrèze Tulle, Tula e yezh ar vro 239 190
2A Corse-du-Sud Aiacciu 160 814
2B Haute-Corse Bastia 182 887
21 Côte-d'Or Dijon 535 078
22 Côtes-d'Armor, e brezhoneg Aodoù-an-Arvor Sant-Brieg 603 640
23 Creuse Guéret (Garait e yezh ar vro) 115 995
24 Dordogne Périgueux (Periguers e yezh ar vro) 412 807
25 Doubs Besançon 545 209
26 Drôme Valence (Valença e yezh ar vro) 517 709
27 Eure Évreux 599 668
28 Eure-et-Loir Chartres (Chartrez e brezhoneg) 431 443
29 Finistère, e brezhoneg Penn-ar-Bed Kemper 917 179
30 Gard Nîmes (Nimes e yezh ar vro) 751 457
31 Haute-Garonne Toulouse (Tolosa e yezh ar vro) 1 415 757
32 Gers Auch 191 819
33 Gironde Bordeaux (Bourdel e brezhoneg) 1 636 391
34 Hérault Montpellier (Montpelhièr e yezh ar vro) 1 188 973
35 Ille-et-Vilaine (Il-ha-Gwilen e brezhoneg) Roazhon 1 088 855
36 Indre Châteauroux 218 707
37 Indre-et-Loire Tours (Teurgn e brezhoneg) 612 119
38 Isère Grenoble 1 277 513
39 Jura Lons-le-Saunier 258 798
40 Landes Mont-de-Marsan (Lo Mont de Marsan e yezh ar vro) 418 122
41 Loir-et-Cher Blois (Bleaz a-gozh e brezhoneg) 329 357
42 Loire Saint-Étienne 768 508
43 Haute-Loire Le Puy-en-Velay (Lo Puèi de Velai e yezh ar vro) 227 489
44 Loire-Atlantique (Liger-Atlantel e brezhoneg) Naoned 1 445 171
45 Loiret Orléans (Orleañs e brezhoneg) 682 304
46 Lot Cahors (Caors e yezh ar vro) 174 670
47 Lot-et-Garonne Agen 330 844
48 Lozère Mende 76 633
49 Maine-et-Loire Angers (Añje e brezhoneg) 820 713
50 Manche Saint-Lô 495 093
51 Marne Châlons-en-Champagne 566 659
52 Haute-Marne Chaumont 171 798
53 Mayenne ("Mezven" e brezhoneg) Laval 306 538
54 Meurthe-et-Moselle Nancy 732 590
55 Meuse Bar-le-Duc 183 001
56 Morbihan (skrivet Mor-Bihan e brezhoneg) Gwened 764 161
57 Moselle Metz 1 049 155
58 Nièvre Nevers 202 670
59 Nord Lille ("Rijsel", e yezh ar vro) 2 607 746
60 Oise Beauvais 829 699
61 Orne Alençon 278 475
62 Pas-de-Calais Arras 1 462 167
63 Puy-de-Dôme Clermont-Ferrand ("Clarmont d'Auvernha" e yezh ar vro) 661 852
64 Pyrénées-Atlantiques Pau 687 240
65 Hautes-Pyrénées Tarbes (Tarba e yezh ar vro) 229 788
66 Pyrénées-Orientales Perpignan (Perpinyà e yezh ar vro) 482 765
67 Bas-Rhin Strasbourg (Straßburg e yezh ar vro) 1 148 073
68 Haut-Rhin Colmar (Kolmar e yezh ar vro) 767 842
69 Rhône Lyon 1 883 437
70 Haute-Saône Vesoul 234 601
71 Saône-et-Loire Mâcon 551 063
72 Sarthe Le Mans 566 993
73 Savoie Chambéry 439 750
74 Haute-Savoie Annecy 835 206
75 Pariz
Gwechall edo an niverenn-se gant departamant ar Seine
Paris (Pariz e brezhoneg) 2 145 906
76 Seine-Maritime Rouen (Rouan e brezhoneg) 1 254 739
77 Seine-et-Marne Melun 1 428 636
78 Yvelines
Gwechall edo an niverenn-se gant ar Seine-et-Oise
Versailles (Versailhez e brezhoneg) 1 449 723
79 Deux-Sèvres Niort 374 481
80 Somme Amiens 568 748
81 Tarn Albi 391 066
82 Tarn-et-Garonne Montauban (Montalban e yezh ar vro) 262 316
83 Var Toulon (Toullon pe "Toulon" e brezhoneg) 1 085 189
84 Vaucluse Avignon (Avinhon e yezh ar vro) 561 941
85 Vendée ("Vañde" e brezhoneg) La Roche-sur-Yon 692 705
86 Vienne Poitiers 439 332
87 Haute-Vienne Limoges (Limòtges e yezh ar vro; ha Lemojez e brezhoneg) 372 123
88 Vosges Épinal 362 397
89 Yonne Auxerre 334 156
90 Territoire de Belfort Belfort 140 120
91 Essonne Évry-Courcouronnes 1 306 118
92 Hauts-de-Seine Nanterre 1 626 213
93 Seine-Saint-Denis Bobigny 1 655 422
94 Val-de-Marne Créteil 1 407 972
95 Val-d'Oise Cergy/Pontoise¹ 1 251 804
971 Guadeloupe² (Gwadeloup e brezhoneg) Basse-Terre ("Bastè" e yezh ar vro) 383 559
972 Martinique² (Martinik e brezhoneg) Fort-de-France ("Fòd Fwans" e yezh ar vro) 361 225
973 Guyane² (Gwiana e brezhoneg) Cayenne ("Kayèn" e kreoleg) 285 133
974 La Réunion² Saint-Denis 863 083
976 Mayotte² Mamoudzou 256 518


Evezhiadennoù:

  1. Edo prefeti ar Val-d'Oise da vezañ lakaet e Pontoise pa voe krouet an departamant, nemet kaset e voe d'ar gumun nes, Cergy; bremañ e reont ar ville nouvelle anvet Cergy-Pontoise.
  2. An departamantoù tramor gall a zo douaroù a oa trevadennoù pell diouzh Bro-C'hall, hag a zo bet roet dezho ur statud heñvel ouzh hini departamantoù "european" Bro-C'hall. Bez' ez int, hervez al lezenn, lodoù eus Frañs hag eus Unaniezh Europa, nemet reolennoù europat arbennik zo evito. Pep hini eus an departamantoù-se zo ivez ur rannvro.

Evezhiadennoù all

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Evezhiadennoù all a c'haller ober war anvioù ar c'hêrioù a zo pennlec'hioù departamantoù :

  1. Kêrioù gall zo o deus un anv brezhonek a-gozh pe goshoc'h, evel Bourdel, Orleañs, ar Roc'hell, Teurgn, ...
  1. Kêrioù gall zo n'eo ket gallek hepken o anvioù ofisiel: kavout a reer anezho digemm a-wechoù e yezhoù all ar vro, evel Bastia e korseg, Pau en okitaneg (nemet distaget disheñvel); kemm bihan a vez alies evel etre Quimper ha Kemper, Strasbourg ha Straßburg en alamaneg (Strossburi en elzaseg), Perpignan ha Perpinyà e katalaneg, Ajaccio hag Aiacciu e korseg; kemm bras a vez a-wechoù all, evel etre Vannes ha Gwened, hag etre Lille ha Rijsel e nederlandeg.
  1. Kêrioù gall zo o deus anvioù all e yezhoù all: Toulouse a zo Tolosa del Llengadoc e katalaneg, Bourdel a zo Burdeos e spagnoleg, Pariz a zo Parigi en italianeg, Marseille zo Marseilles ha Reims zo Rheims e saozneg.

Pennadoù kar

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Liammoù efedus evit deskiñ dre an eñvor gwirvoud an departamantoù gall

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]