Բաքու
Azerbaijan /
Baki /
Baku /
World
/ Azerbaijan
/ Baki
/ Baku
/ Կաբո-Վերդե
քաղաք, capital city of state/province/region (en), invisible (en), first-level administrative division (en), capital city of country (en)
Բաքու - ներկայիս Ադրբեջանի մայրաքաղաքը։ Հայկական պատմական աղբյուրներն այն անվանում են՝ Բագավան։ Գտնվում է Ապշերոնյան թերակղզու հարավային մասում։ Կասպից ծովի ամենամեծ նավահանգիստն է և Կովկասի ամենամեծ քաղաքը։ Բաքվում հայերը բնակվել են հնագույն ժամանակներից։ 500-ին Արցախի հայոց Վաչագան Բարեպաշտ թագավորը քաղաքում կառուցել է տվել առաջին հայկական եկեղեցին։ 1820-ին Բաքվում ապրել է 434 հայ։ 1899-ի մարդահամարի տվյալներով՝ Բաքվի բնակչության ընդհանուր թիվը 182897 էր, որից հայ՝ 22506 հայ։ 1915-ի տվյալներով՝ Բաքուն ունեցել է 86,5 հազար հայ բնակիչ։ Հետագա տարիներին այդ թիվն աճում էր։ 1918 թ. սկզբներին հայերի թիվն անցել է 90 հազարից։ Հաշվի առնելով, որ քաղաքն ուներ ընդամենը մոտ 200 հազար բնակիչ, դա նշանակում է, որ հայերը քաղաքի բնակչության մոտ կեսն էին։ Իսկ նկատի ունենալով, որ կովկասյան թուրքերը՝ որոնք 1936 թ. Ստալինի կողմից կնքվեցին ՛՛ադրբեջանցիներ՛՛ անվամբ, այդ ժամանակ կազմում էին բնակչության մոտ 1/4-ը, պարզ է դառնում, որ Բաքվում հայերը 1-ին տեղն էին գրավում, թուրքերը 2-րդ, իսկ ռուսները՝ 3-րդ տեղը, մնացած ազգերը՝ համեմատաբար փոքր թիվ էին կազմում։ Ահա ինչու Բաքուն, 80-տոկոսանոց հայկական բնակչությամբ Թիֆլիսի հետ իրավամբ համարվում էր Կովկասի հայկական քաղաքներից մեկը։ Ցավոք, 1918 թ. սեպտեմբերի 15-ին՝ 9-ամսյա պայքարից հետո Բաքուն ընկավ օսմանյան բանակի և նրանց եղբայրակից կովկասյան թուրքերի ձեռքը։ Հայերի թիվն արագ կրճատվեց. միայն այդ օրերին 30 հազար հայ ոչնչացվեց։ Բաքվում հայերն ապրել են որոշակի թաղամասերում ու քաղաքի մերձակա ավաններում։ 20-րդ դարասկզբին թաղամասային սահմանները վերացել են. հայաշատ են մնացել Հայկաշեն (Արմենիքենդ) և Զավակզալնի կոչված թաղամասերը, ինչպես նաև քաղաքի կենտրոնը։ 1970-ի տվյալներով՝ Բաքվի 1, 27 միլիոն բնակչից ավելի քան 200 հազարը հայ էր։ 1980-ականների վերջին այստեղ բնակվել է շուրջ 300 հազար հայ։ 1990-ի հունվարի 13-19-ին Բաքվում կազմակերպված հայերի ջարդերից հետո դարավոր հայ համայնքը այլևս գոյություն չունի։ Հայերը հեռացել են քաղաքից՝ այնտեղ թողնելով իրենց ամբողջ ունեցվածքը։ 1863-69-ին Բաքվի հայերը կառուցել են Ս. Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցին (Կույսի աշտարակի մերձակայքում)։ Այն մի քանի անգամ նորոգվել ու վերակառուցվել է. եկեղեցուն կից պահպանվում էին 18-19-րդ դարասկզբի թվակիր հայերեն արձանագրություններով տապանաքարեր։ Խորհրդային իշխանության տարիներին այն միակ գործող հայկական եկեղեցին էր ամբողջ Ադրբեջանում։ 1895-ին օծվել է Բաքվի հայկական գերեզմանատան Սուրբ Հարություն մատուռ-եկեղեցին, 1911-ին՝ Բաքվի հայության միջոցներով կառուցված Ս. Թադեոս և Բարդուղեմեոս եկեղեցին (ունեցել է 1500-տեղանոց աղոթասրահ, ընդարձակ նախասրահ և աչքի է ընկել վեհ ճարտարապետությամբ ու շքեղ կահավորմամբ)։ Քանդվել է 1930-ականներին, տեղում կառուցվել է Բաքվի կոնսերվատորիայի շենքը։ Հայկաշեն թաղամասում մինչև 1920-ականները գործել է Ս. Թարգմանչաց եկեղեցին։
Wikipedia article: http://hy.wikipedia.org/wiki/Բաքու
Nearby cities:
Դիրքացույցները․ 40°7'26"N 49°49'26"E