Άνθρωποι προερχόμενοι από κάθε χώρο εννοούν να έχουν άποψη επί του θεσμού των Εξετάσεων, επί των θεμάτων, επί της βαθμολόγησης, επί των επιλογών κατά τη συμπλήρωση του μηχανογραφικού, επί της λειτουργίας των Σχολών, επί των τιμών των ενοικιαζομένων στους φοιτητές καταλυμάτων, επί παντός του επιστητού… Τελευταία μάλιστα, ίσως επειδή φαίνεται ότι ξεθώριασε η εντύπωση που προκαλούσαν πολιτικοί, εκπαιδευτικοί, αναλυτές και στατιστικολόγοι, η τηλεόραση καταφεύγει σε αστρολόγους, καφετζούδες και χαρτορίχτρες, για να ενημερωθούν οι υποψήφιοι αν θα γράψουν καλά, ανάλογα με το ζώδιό τους!
Είκοσι τέσσερα συναπτά έτη μέσα στις σχολικές αίθουσες και δώδεκα χρόνια σε βαθμολογικά κέντρα δίνουν το δικαίωμα έκφρασης παραινέσεων προς τους υποψηφίους, όσο βέβαια γεννούν και το χρέος αίτησης συγγνώμης από τους παραπονούμενους. Γι’ αυτό, το σημερινό κείμενο συνεχίζεται σε β΄ πληθυντικό πρόσωπο, αφού μπορεί να θεωρηθεί ότι απευθύνεται προσωπικά στα παιδιά που δίνουν Εξετάσεις.
Καλημέρα, παιδάκια!
(κατανόηση για την προσφιλή πρωινή προσφώνηση στην τάξη).
Σήμερα απευθύνομαι σε εσάς, γιατί… ήλθε η ώρα σας ! Μια ώρα δύσκολη, γιατί είναι κρίσιμη για το μέλλον σας, αλλά ταυτόχρονα και καλή, γιατί σάς δίνεται η ευκαιρία να καταξιωθεί στο παρόν η παιδεία που ούτως ή άλλως αποκτήσατε στο παρελθόν.
Σε κάθε μάθημα που θα εξεταστείτε δε θα κριθείτε μόνο για τις πληροφορίες που έχετε συσσωρεύσει. Μεγαλύτερο ρόλο θα παίξει η μεθοδικότητα στη μελέτη, η καλή φυσική κατάσταση, η ψυχραιμία στην αντιμετώπιση των θεμάτων, η αξιοποίηση του χρόνου που θα σάς διατεθεί, η φροντίδα για την εμφάνιση του γραπτού. Γι’ αυτό η ψυχολογική σας προετοιμασία έχει μεγάλη σημασία.
Το πρώτο που συνηθίζουμε να λέμε είναι ότι δε χρειάζεται να αποστηθίσετε κάτι και να το γράψετε χωρίς προηγουμένως να το έχετε αφομοιώσει. Το τελικό αποτέλεσμα της μελέτης σας θα είναι δικό σας, καθαρά προσωπική δημιουργία.
Ίσως πιστεύετε ότι κατά τη βαθμολόγηση όλα είναι υποκειμενικά, και μάλιστα στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας (που παλαιότερα τη λέγαμε Έκθεση). Σκεφτείτε όμως ότι η Πολιτεία μεριμνά για τα παιδιά της και φρόντισε να θεσπίσει ασφαλιστικές δικλίδες, ώστε η βαθμολόγηση των γραπτών να μην είναι αυθαίρετη. Είναι καλό να προσέλθετε στις Εξετάσεις πληροφορημένοι για τον τύπο των θεμάτων και για την κατανομή των μορίων. Άλλωστε, ζούμε στην εποχή της Πληροφορίας και πετυχαίνουν περισσότερα όποιοι έχουν μάθει να συλλέγουν και να επεξεργάζονται τις απαραίτητες πληροφορίες από τον καταιγισμό που δεχόμαστε.
Ακόμη κι αν κάποιο θέμα δεν σάς έχει απασχολήσει στο παρελθόν, είναι σίγουρο πως μετά από τόσα χρόνια στην Εκπαίδευση έχετε βρει κάτι σχετικό, έχετε μάθει να αντιμετωπίζετε παρόμοιες απαιτήσεις. Θυμηθείτε ότι χρειάζεται να εμβαθύνετε στα κυριότερα και όχι απλώς να παραθέτετε στοιχεία που θα δείχνουν σκέτη απομνημόνευση.
Ο αναγνώστης-βαθμολογητής θα αξιολογήσει στο γραπτό σας την ευστοχία στις απαντήσεις, την ανάπτυξη των απαραίτητων, τη σαφήνεια στην έκφραση, το ευανάγνωστον του γραπτού σας. Να θυμάστε ότι υπάρχει κίνδυνος να παρασυρθείτε σε άσκοπη φλυαρία ή και ακαταλαβίστικη λακωνικότητα. Μην περιοριστείτε σε περιγραφές, αλλά φροντίστε για πολύπλευρη εξέταση και ανάλυση. Για κάθε απάντηση απαιτείται αιτιολόγηση επιστημονικά τεκμηριωμένη και υπάρχει σχετική δέσμευση της Πολιτείας (βλ. σημείωση στο τέλος της φωτοτυπίας που θα σάς δοθεί).
Ιδιαίτερα στα φιλολογικά μαθήματα, εκείνο στο οποίο δίνεται συχνά υπερβολική σημασία είναι η έκφραση. Και βέβαια είναι σημαντική, αλλά δε χρειάζεται να αισθάνεστε ότι μειονεκτείτε, εάν αγνοείτε εντυπωσιακά σχήματα λόγου ή σπάνιες λέξεις.
Έκφραση είναι το ύφος, η ορθογραφία, η σύνταξη και η σύνδεση των προτάσεων. Μπορείτε να αποφύγετε πολλά σφάλματα, εάν γράφετε απλά, ώστε τελικά να βγαίνει νόημα, να καταλαβαίνει ο αναγνώστης τι θέλετε να πείτε. Γι’ αυτό όχι μακροπερίοδος λόγος αλλά σύντομες φράσεις, με απλή σύνταξη και λέξεις που γνωρίζετε τη σημασία τους. Λόγιες και σπάνιες λέξεις μη χρησιμοποιείτε, αν δεν είναι φυσικά ενσωματωμένες στο λόγο σας, γιατί θα δείχνουν σαν ακριβά κοσμήματα σε παλιά ρούχα.
Το ύφος σας είναι απαραίτητο να είναι φυσικό, λιτό, να προκαλεί το ενδιαφέρον. Μην ξεχνάτε όμως ότι το δικό σας κείμενο δεν είναι ούτε κήρυγμα από άμβωνος ούτε διδασκαλία από καθέδρας ούτε πολιτικό μανιφέστο. Είστε έφηβοι, το γνωρίζουν οι Εκπαιδευτικοί. Το γραπτό σας είναι αναμενόμενο να αποπνέει την ελπίδα και τη διάθεση για δημιουργία, που χαρακτηρίζουν τη νιότη, και όχι καταστροφολογία και απαισιοδοξία.
Το γραπτό σας είναι ένα πνευματικό πόνημα, που αξίζει την προσοχή και το σεβασμό του αναγνώστη. Σεβαστείτε όμως πρώτοι οι ίδιοι τον εαυτό σας και μην τον ταλαιπωρείτε με αλόγιστη σπατάλη δυνάμεων και ψυχολογική πίεση, που ίσως σάς οδηγήσει να χάσετε κι αυτά που έχετε κερδίσει τόσα χρόνια.
«Ο καθείς και τα όπλα του» γράφει ο Ελύτης στο Άξιον Εστι. Κι αν κάποιοι από εσάς εξεταστείτε προφορικά ως φυσικώς αδύνατοι, θυμηθείτε ότι για τους ανθρώπους που σάς γνωρίζουν από κοντά, άρα και σάς αγαπούν, είστε υπέρ φύσιν δυνατοί. Μπορείτε να πετύχετε με αξιοπρέπεια τον προσωπικό σας στόχο παραβλέποντας τα κακόβουλα σχόλια κι έχοντας τα μάτια σας στραμμένα αποκλειστικά στα πρόσωπα τα αγαπημένα.
Έχετε πολλά να προσέξετε. Μεγάλη σημασία έχει η διαχείριση του χρόνου καθ’ όλην τη διάρκεια των Εξετάσεων. Διακρίνετε τις ώρες της μελέτης από εκείνες της ανάπαυσης. Ο χρόνος είναι για να τον αφιερώνουμε και όχι για να τον σκοτώνουμε. Επιλεκτικοί επίσης χρειάζεται να είστε στην επικοινωνία με τα άλλα πρόσωπα, προκειμένου να νιώσετε καλά και να μην ταραχθείτε. Ό,τι γνωρίζετε οι ίδιοι πως σάς προκαλεί άγχος, αποφύγετέ το, ώστε να μη χαραμίσετε το μέλλον σας για την απερισκεψία λίγων ημερών. Είναι γραφτό να αντιμετωπίζουμε τις περιστάσεις του βίου αθώοι σαν τα περιστέρια και ψύχραιμοι σαν τα φίδια.
Μπορεί η πραγματικότητα να σκιαγραφείται ζοφερή, αλλά πάντα υπάρχει και η φαιδρή πλευρά. Γι’ αυτό, τούτες τις ημέρες δώστε τον καλύτερο εαυτό σας: εάν (και μόνον εάν) η μητέρα σας υπερβαίνει τα όρια της στοργής, ενθαρρύνετέ την να πάει σε γυμναστήριο. Εάν (και μόνον εάν) ο πατέρας σας επιμένει στη δική του επιλογή της Σχολής, πολύ ευγενικά στείλτε τον για ψάρεμα. Κατόπιν, με νηφαλιότητα θα συζητήσετε διεξοδικά. Κι αν σάς χτυπήσουν την πόρτα απρόσμενα, μη φανταστείτε ότι ήλθε μια καλόγρια, για να σάς πουλήσει λιβάνι. Κατά πάσαν πιθανότητα θα είναι μια γνωστή – άγνωστη, που θα ρωτήσει γεμάτη ενδιαφέρον «πώς γράφει το παιδί;», για να έχει τροφή στον απογευματινό καφέ με τις φίλες της.
Μεταξύ σοβαρού και αστείου, τα ψέματα τελείωσαν. Η αλήθεια όμως είναι πως δεν ήλθε και η συντέλεια του κόσμου! Ένας σταθμός στο ταξίδι της ζωής σας είναι και οι Εξετάσεις, προτού ανοίξετε πανιά για νέους ορίζοντες. Η δική μας γενιά τραγουδούσε «τίποτε δεν πάει χαμένο…». Η δική σας «φτιάξε, καρδιά μου, το δικό σου παραμύθι…». Δεν άλλαξε και τίποτε. Το πνεύμα είναι το ίδιο.
Κι επειδή απ’ όλα όσα θα ακούσετε αυτές τις ημέρες, μπορεί να έχετε την αίσθηση ότι δεν θυμάστε τίποτε, το πρωί που θα ξεκινάτε από το σπίτι σας θυμηθείτε αυτό που έκαναν τόσες γενιές Ελλήνων σε κάθε αρχή: κάντε τον σταυρό σας… με την ψυχή σας, για την ψυχή σας!»
Αφιερωμένο στα παιδιά που γράφουν Εξετάσεις και -ας συγχωρεθεί η προσωπική αδυναμία- εξαιρετικά στους Μαθητές και τις Μαθήτριες της Γ΄ τάξης του 1ου Γενικού Λυκείου Καστοριάς.
Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 14.5.2009
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.