previous next

Click on a word to bring up parses, dictionary entries, and frequency statistics

epicedion in patrem Suum


Ipse malas vires et lamentabile carmen
Elysio de fonte mihi pulsumque sinistrae
da. genitor praedoete, lyrae. neque enim antra moveri
Delia nec solitam fas est impellere Cirrham
5te sine. Corycia quicquid modo Phoebus in umbra,
quicquid ab Ismariis monstrabat collibus Euhan,
dedidici. fugere meos Parnasia crines
vellera, funestamque hederis inrepere taxum 1 [p. 304]
extimui trepidamque—nefas!—arescere laurum.
10certe ego, magnanimum qui facta attollere regum
ibam altum spirans Martemque aequare canendo.
quis sterili mea corda situ. quis Apolline merso
frigida damnatae praeduxit nubila menti?
stant circum attonitae vatem et nil dulce sonantes
15nec digitis nec voce deae. dux ipsa silenti
fulta caput cithara, qualis post Orphea raptum
astitit, Hebre, tibi, cernens iam surda ferarum
agmina et immotos sublato carmine lucos.
At tu seu membris emissus in ardua tendens
20fulgentesque plagas rerumque elementa recenses,
quis deus, unde ignes, quae ducat semita solem,
quae minuat Phoeben quaeque integrare latentem
causa queat, notique modos extendis Arati,
seu tu Lethaei secreto in gramine campi
25concilia heroum iuxta manesque beatos.
Maeonium Ascraeumque senem, non segnior umbra
accolis alternumque sonas et carmina misces:
da vocem magno, pater, ingeniumque dolori,
nam me ter relegens caelo 2 terque ora retexens
30Luna videt residem nullaque Heliconide tristes
solantem curas; tuus ut mihi vultibus ignis
inrubuit cineremque oculis umentibus hausi,
vilis honos studiis, vix haec in munera solvo
primum animum, tacitisque situm depellere curis 3 4 5 [p. 306]
35nunc etiam labente manu nec lumine sicco
ordior adclinis tumulo, quo molle quiescis
iugera nostra tenens, ubi post Aeneia fata
stellatus Latiis ingessit montibus Albam
Ascanius, Phrygio dum pingues sanguine campos
40odit et infaustae regnum dotale novercae.
hic ego te—nam Sicanii non mitius halat
aura croci, dites nec si tibi rara Sabaei
cinnama, odoratas nec Arabs decerpsit aristas—
inferiis cumulande sacris, te 6 carmine plango
45Pierio; sume o gemitus et vulnera nati
et lacrimas, rari quas umquam habuere parentes.
atque utinam fortuna mihi, dare manibus aras,
par templis opus, aeriamque educere molem,
Cyclopum scopulos ultra atque audacia saxa
50Pyramidum, et magno tumulum praetexere luco!
illic et Siculi superassem dona sepulcri
et Nemees lucum et Pelopis solemnia trunci.
illic Oebalio non finderet aera disco
Graiorum vis nuda 7 virum, non arva rigaret
55sudor equum aut putri sonitum daret ungula fossa;
sed Phoebi simplex chorus, et frondentia vatum
praemia laudato, genitor, tibi rite ligarem.8
ipse madens oculis, umbrarum animaeque sacerdos, 9 10 11 [p. 308]
praecinerem gemitum, cui te nec Cerberus omni
60ore nec Orpheae quirent avertere leges.
atque ibi me 12 moresque tuos et facta canentem
fors et magniloquo non posthabuisset Homero,
tenderet et torvo pietas aequare Maroni.
Cur magis incessat superos et aena sororum
65stamina, quae tepido genetrix super aggere nati
orba sedet vel quae primaevi coniugis ignem
aspicit obstantesque manus turbamque tenentem
vincit in ardentem, liceat, moritura 13 maritum?
maior et his forsan superos et Tartara pulsem 14
70invidia: externis etiam miserabile visu
funus eat.15 sed nec modo se Natura dolenti
nec 16 Pietas in iusta 17 dedit; mihi limine primo
fatorum et viridi, genitor, ceu raptus ab aevo
Tartara dura subis. nec enim Marathonia virgo
75parcius exstinctum saevorum crimine agrestum
fleverit Icarium, Phrygia quam turre cadentem
Astyanacta parens, laqueo quin illa supremo 18 19 20 21 22 23 [p. 310]
inclusit gemitus: at te post funera magni
Hectoris Haemonio pudor est servisse marito.
80Non ego, quas fati certus sibi morte canora
inferias praemittit olor nec rupe quod atra
Tyrrhenae volucres nautis praedulce minantur,
in patrios adhibebo rogos: non murmure trunco
quod gemit et durae queritur Philomela sorori:
85nota nimis vati. quis non in funere cunctos
Heliadum ramos lacrimosaque germina dixit
et Phrygium silicem atque ausum contraria Phoebo
carmina nec fida 24 gavisam Pallada buxo?
te Pietas oblita virum revocataque caelo
90Iustitia et gemina plangat Facundia lingua
et Pallas doctique cohors Heliconia Phoebi,
quis labor Aonios seno pede ducere cantus 25
et quibus Arcadia carmen testudine mensis
cura lyrae 26 nomenque fuit quosque orbe sub omni
95ardua septena numerat Sapientia fama,
qui furias regumque domos aversaque caelo
sidera terrifico super intonuere cothurno,
et quis lasciva vires tenuare Thalia 27 28 29 [p. 312]
dulce vel heroos gressu truncare tenores.30
100omnia namque animo complexus et omnibus auctor 31
qua fandi vis lata patet, sive orsa libebat
Aoniis vincire modis seu voce soluta
spargere et effreno nimbos aequare profatu.
Exsere semirutos subito de pulvere vultus,
105Parthenope, crinemque adflato monte sepultum
pone super tumulos et magni funus alumni,
quo non Munichiae 32 quicquam praestantius arces
doctaque Cyrene Sparteve animosa creavit.
si tu stirpe vacans famaeque 33 obscura iaceres
110nil gentile tenens, illo te eive probabas
Graiam atque Euboico maiorum sanguine duci.
ille 34 tuis totiens praestabat 35 tempora sertis,
cum stata laudato caneret quinquennia versu
ora supergressus Pylii senis 36 oraque regis
115Dulichii specieque comam subnexus utraque.37
non tibi deformes obscuri sanguinis ortus
nec sine luce genus (quamquam fortuna parentum
artior expensis 38): etenim te divite ritu 39 40 41 42 43 44 45 46 47 [p. 314]
ponere purpureos Infantia legit 48 amictus
120stirpis honore datos et nobile pectoris aurum.
protinus exorto dextrum risere sorores
Aonides, puerique chelyn summisit et ora
imbuit amne sacro iam tum mihi blandus Apollo.
nec simplex patriae decus, et natalis origo
125pendet ab 49 ambiguo geminae certamine terrae.
te de gente suum Latiis ascita colonis
Graia refert Hyele,50 gravidus 51 qua puppe magister
excidit et mediis miser evigilavit in undis;
maior at inde suum longo probat ordine vitae
130Parthenope ... 52 Maeoniden aliaeque aliis natalibus urbes
diripiunt cunctaeque probant; non omnibus ille
verus, alit victos immanis gloria falsi.
atque ibi dum profers annos vitamque sanitas,
protinus ad patrii raperis certamina lustri
135vix implenda viris, laudum festinus et audax 53
ingenii, stupuit primaeva ad carmina plebes
Euboea et natis te monstravere parentes.
inde frequens pugnae nulloque ingloria sacro
vox tua: non totiens victorem Castora gyro
140nec fratrem caestu virides plausere 54 Therapnae. 55 56 57 58 59 60 61 [p. 316]
sin 62 pronum vicisse domi: quid Achaea mereri
praemia nunc ramis Phoebi nunc gramine Lernae
nunc Athamantea protectum tempora pinu,
cum totiens lassata tamen nusquam avia frondes
145abstulit aut alium tetigit Victoria crinem?
Hinc tibi vota patrum credi generosaque pubes
te monitore regi, mores et faeta priorum
discere, quis casus Troiae, quam tardus Ulixes,
quantus equos pugnasque virum decurrere versu
150Maeonides quantumque pios ditarit agrestes
Aseraeus Siculusque senex, qua lege recurrat
Pindarieae vox flexa lyrae volucrumque precator
Ibyeus 63 et tetricis Alcman cantatus Amyclis
Stesichorusque ferox saltusque ingressa viriles
155non formidata temeraria Leueade 64 Sappho,
quosque alios dignata chelys. tu pandere doctus
carmina Battiadae latebrasque Lycophronis arti 65
Sophronaque implicitum tenuisque arcana Corinnae.
sed quid parva loquor? tu par adsuetus Homero
160ferre iugum senosque pedes aequare solutis
versibus et numquam passu breviore relinqui,
quid mirum, patria si te petiere relicta,
quos Lucanus ager, rigidi quos iugera Dauni,
quos Veneri plorata domus neglectaque tellus 66 67 68 69 [p. 318]
165Alcidae vel quos e vertice Surrentino
mittit Tyrrheni speculatrix virgo profundi,
quos propiore sinu lituo remoque notatus
collis et Ausonii pridem laris hospita Cyme
quosque Dicarchei portus Baianaque mittunt
170litora, qua mediis alte permixtus 70 anhelat
ignis aquis et operta domos incendia servant?
sic ad Avernales scopulos et opaca Sibyllae
antra rogaturae veniebant undique gentes;
illa minas divum Parcarumque acta canebat
175quamvis decepto vates non irrita Phoebo.
mox et Romuleam stirpem proceresque futuros
instruis inque patrum vestigia ducere perstas.
sub te Dardanius facis explorator opertae,
qui Diomedei celat penetralia furti,
180crevit et inde sacrum didicit puer; arma probator 71
monstrasti Saliis 72 praesagumque aethera certi 73
auguribus; cui Chalcidicum fas volvere carmen,
cur Phrygii lateat coma flaminis, et tua multum
verbera succincti formidavere Luperci. 74 75 76 77 [p. 320]
185Et nunc ex illo forsan grege gentibus alter
iura dat Eois, alter compescit Hiberas,
alter Achaemenium secludit Zeugmate Persen,
hi dites Asiae populos, hi Pontica frenant,
hi fora pacificis emendant fascibus, illi
190castra pia statione tenent: tu laudis origo.
non tibi certassent iuvenilia fingere corda
Nestor et indomiti Phoenix moderator alumni
quique tubas acres lituosque audire volentem
Aeciden alio frangebat carmine Chiron.
195Talia dum celebras, subitam civilis Erinys
Tarpeio de monte facem Phlegraeaque movit
proelia, sacrilegis lucent Capitolia taedis,78
et Senonum furias Latiae sumpsere cohortes,
vix requies flammae necdum rogus ille deorum
200siderat, excisis cum tu solacia templis
impiger et multum facibus velocior ipsis
conciliis ore pio captivaque fulmina defies,
mirantur Latii proceres ultorque deorum
Caesar, et e medio divum pater annuit igni.
205iamque et flere pio Vesuvina incendia cantu
mens erat et gemitum patriis impendere damnis,
cum pater exemptum terris ad sidera montem
sustulit et late miseras deiecit in urbes.
Me quoque vocales lucos Boeotaque 79 tempe 80 81 [p. 322]
210pulsantem, cum stirpe tua descendere dixi,
admisere deae: nec enim mihi sidera tantum
aequoraque et terras, quae mos debere parenti,
sed decus hoc quodcumque lyrae primusque dedisti
non vulgare loqui et famam sperare sepulcro.
215qualis cras. Latios quotiens ego carmine patres
mulcerem felixque tui spectator adesses
muneris! heu quali confusus gaudia fletu
vota piosque metus inter laetumque pudorem!
quam tuus ille dies. quam non mihi gloria maior!
220talis Olympiaca iuvenem cum spectat harena
qui genuit, plus ipse ferit, plus corde sub alto
caeditur; attendunt cunei, spectatur Achaeis 82
ille magis, crebro dum lumina pulveris haustu
obruit et prensa vovet exspirare corona.
225ei mihi quod tantum patrias ego vertice frondes
solaque Chalcidicae Cerealia dona coronae
te sub teste tuli! qualem te Dardanus Albae
vix cepisset ager, si per me serta tulisses
Caesarea donata manu! quod subdere robur
230illa dies, quantum potuit dempsisse senectae!
nam quod me mixta quercus non pressit oliva,
et fugit speratus honos: quam 83 dulce parentis
invia 84 Tarpei caperes! te nostra magistro
Thebais urgebat priscorum exordia vatum;
235tu cantus stimulare meos, tu pandere facta 85 86 87 [p. 324]
heroum bellique modos positusque locorum
monstrabas. labat incerto mihi limite cursus
te sine et orbatae caligant vela carinae.
nec solum larga memet pietate fovebas:
240talis et in thalamos, una tibi cognita taeda
conubia, unus amor. certe seiungere matrem
iam gelidis nequeo bustis: te sentit habetque,
te videt et tumulos ortuque obituque salutat,
ut Pharios aliae ficta pietate dolores
245Mygdoniosque colunt et non sua funera plorant.
Quid referam expositos servato pondere mores?
quae pietas, quam vile lucrum, quae cura pudoris,
quantus amor recti? rursumque, ubi dulce remitti,
gratia quae dictis? animo quam nulla senectus?
250his tibi pro meritis famam laudesque benignas
iudex 88 cura deum nulloque e vulnere tristem
concessit, raperis. genitor, non indigus aevi,
non nimius, trinisque decem quinquennia lustris
iuncta ferens, sed me pietas numerare dolorque
255non sinit, o Pylias aevi transcendere metas
et Teucros aequare senes, o digne videre
me similem! sed nec leti tibi ianua tristis:
quippe leves causae, nec segnis labe senili
exitus instanti praemisit membra sepulcro,
260sed te torpor iners et mors imitata quietem
explicuit falsoque tulit sub Tartara somno,
quos ego tunc gemitus.—comitum manus anxia
vidit, vidit et exemplum genetrix gavisaque novit— 89 [p. 326]
quae lamenta tuli! veniam concedite, manes,
265fas dixisse, pater: non tu mihi plura dedisses.
felix ille patrem vacuis circumdedit ulnis:
vellet et Elysia quamvis in sede locatum
abripere et Danaas iterum portare per umbras;
temptantem et vivos molitum in Tartara gressus
270detulit infernae vates longaeva Dianae;
sic chelyn Odrysiam pigro transmisit Averno
causa minor, sic Thessalicis Admetus in oris:
si lux 90 una retro Phylaceida rettulit umbram,
cur nihil exoret, genitor, chelys aut tua manes
275aut mea? fas mihi sic patrios contingere vultus,
fas iunxisse manus, et lex quaecumque sequatur.
At vos, umbrarum reges Ennaeaque 91 Iuno,
si laudanda precor, taedas auferte comasque
Eumenidum; nullo sonet asper ianitor ore,
280Centauros Hydraeque greges Scyllaeaque monstra
aversae celent valles, umbramque senilem
invitet ripis, discussa plebe, supremus
vector et in media componat molliter alga.
ite, pii manes Graiumque examina vatum,
285inlustremque animam Lethaeis spargite sertis
et monstrate nemus, quo nulla inrupit Erinys.
in quo falsa dies caeloque simillimus aer.
inde tamen venias, melior qua porta malignum
cornea vincit ebur, somnique in imagine monstra, 92 93 [p. 328]
290quae solitus, sic sacra Numae ritusque colendos
mitis Aricino dictabat nympha sub antro,
Scipio sic plenos Latio Iove ducere somnos
creditur Ausoniis, sic 94 non sine Apolline Sylla

1 vade Pol.: unde M.

2

3

4 caelo M: caelum Heinsius.

5 tacitis ... curis M: tactis ... chordis Polster. poem was written three months after his father's death; still in any case he must have kept it by him for a long while before publishing it—if indeed the publication was not posthumous.

6

7

8

9 inferiis cumulande sacris te Phillimore: inferni cum laudae laci M: inferiis eum laude datis et Krohn: inserui cum laude loci Doni., te conj. Markland.

10 nuda ς: unda M: uncta Polster.

11 ligarem M: dicarem ς, litarent Ellis. ecce levis summo de vertice visus Iuli fundere lumen apex, etc.

12

13

14

15

16

17

18 ibi me Heinsius: tibi M.

19 moritura M: modo itura Schrader, ruitura Heinsius.

20 maior et his ... pulsem Krohn: aliis M: at his Baehrens: ais Vollmer: ab his Phillimore, who reads pulset.

21 invidia: . . eat. edd.: invidia? ... eat? Phillimore.

22 nec M: sed Phillimore, bracketing nec modo to dedit.

23 in iusta Boxhorn: iniusta edd. his father is as one untimely dead, and that therefore this bitterness is added to the grief felt by natural affection; Erigone is an example of the same thing. She bewailed her

24

25

26

27 fida M: foeda Heinsius: bifida Phillimore.

28 cantus Barth: campos M: currere campos Heinsius.

29 cura lyrae Gronovius: cydalibem M. slave of Neoptolemus, son of Achilles after the death of her husband. Hector. was therefore glad when it betrayed Marsyas. The other

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39 tenores Dom.: leones Vollmer: labores, lepores, etc. edd.

40 auctor Poni.: utor M.

41 Munichiae Pol.: moniciae M: Monichiae Heinsius: Monychiae Postgate.

42 vacans famaeque Baehrens: vetas famaeque M: nefas famaque Phillimore: vetus Poni.

43 ille M: illa Postgate.

44 praestabat Klter: prestat sed M: praestant se Vollmer.

45 senis ς: gregis M, Klotz, Vollmer: regis Pylii conj. Postgate.

46 specieque ... utraque Poni.: speciemque ... utroque M, Vollmer, Klotz.

47 expensis Avantius: extensis M.

48

49

50

51

52

53

54

55 legit M: adegit Dom.

56 ab Barth: et M.

57 Hyele Heinsius: sele M: Velie ς .

58 gravidus Ellis: gravis M: Graius ς.

59 Lacuna recognized here by Markland, as there is no mention of Parthenope; no lacuna in MSS.

60 festinus et audax Lipsius: festina sed ut dux M.

61 plausere Doni.: clausero M.

62

63

64

65

66 sin M: sit Doni.

67 Ibycus Pol.: Obsicus M.

68 Leucade Pol. (from some commentator unknown): calchide M.

69 arti Baehrens: ari M: atri ς. parsley at Nemea, the pine-branch at Isthmus (Athamas was the father of Palaemon, who with his mother Ino was worshipped there; Lerna is in the neighbourhood of Nemea). some robbers who had ill-treated him.

70

71

72

73

74 permixtus ς: permissus M.

75 probator Ellis: probatur M: probatus Vollmer: probatis Baehrens.

76 monstrasti Saliis Lipsius: monstrastis aliis M.

77 certi Vollmer: certis M. Surrentum with the promontory of Minerva, Cape Misenum. chose to ask (i.e., as many years as there were grains in a handful of dust).

78

79

80 taedis ς: rhedis M.

81 Boeotaque Baehrens: biota- or luotaque M: Inoaque etc. edd.

82

83

84

85 Achaeis Imhof: achates M: Acestes Dom.

86 quam Baehrens: qua M.

87 invia Ellis: invida M. Naples; for "patrias" cf. note on iv. 8. 45. not joined to the olive-wreath of the Alban contest, see note

88

89 iudex M: vindex Aldine.

90

91

92 si lux Heinsius: silua M: sic lux Vollmer. Lacuna before this line acc. to Postgate.

93 Ennaeaque Gronovius: aecneaque D: Aetnaeaque Pol. the darkness of the night when the Greeks took Troy; he embraced his phantom in the underworld.

94

Statius, P. Papinius. Statius, Vol I. John Henry Mozley. London: William Heinemann; New York: G.P. Putnam's Sons. 1928. Keyboarding.

The Mellon Foundation provided support for entering this text.

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 United States License.

An XML version of this text is available for download, with the additional restriction that you offer Perseus any modifications you make. Perseus provides credit for all accepted changes, storing new additions in a versioning system.

hide References (58 total)
load Vocabulary Tool
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: