Seneca, De Ira
John W. Basore, Ed.

20. Ne illud quidem iudicandum est, aliquid iram ad magnitudinem animi conferre. Non est enim illa magnitudo ; tumor est. Nec corporibus copia vitiosi umoris intentis morbus incrementum est sed pestilens abundantia. [2] Omnes, quos vecors animus supra cogitationes extollit humanas, altum quiddam et sublime spirare se credunt ; ceterum nil solidi subest, sed in ruinam prona sunt quae sine fundamentis crevere. Non habet ira cui insistat. Non ex firmo mansuroque oritur, sed ventosa et inanis est tantumque abest a magnitudine animi, quantum a fortitudine audacia, a fiducia insolentia, ab austeritate tristitia, a severi- tate crudelitas. [3] Multum, inquam, interest inter sub- limem animum et superbum. Iracundia nihil amplum decorumque molitur ; contra mihi videtur veternosi et infelicis animi, imbecillitatis sibi conscii, saepe indolescere, ut exulcerata et aegra corpora, quae ad tactus levissimos gemunt. Ita ira muliebre maxime ac puerile vitium est. " At incidit et in viros." Nam viris quoque puerilia ac muliebria ingenia sunt. [4] " Quid ergo ? Non aliquae voces ab iratis emittuntur quae magno emissae videantur animo ? " Immo¹ veram ignorantibus magnitudinem, qualis illa dira et abominanda : " Oderint, dum metuant." Sullano scias saeculo scriptam. Nescio utrum sibi peius [p. 162] optaverit, ut odio esset, an ut timori. " Oderint." Occurrit illi futurum, ut exsecrentur, insidientur, opprimant. Quid adiecit ? Di illi male faciant, adeo repperit dignum odio remedium. " Oderint "—quid tum ? Dum pareant ? Non ; dum probent ? Non ; quid ergo ? " Dum timeant." Sic ne amari quidem vellem. Magno hoc dictum spiritu putas ? Falleris ; [5] nec enim magnitudo ista est sed immanitas. Non est quod credas irascentium verbis, quorum strepitus magni, minaces sunt, intra mens pavidissima. [6] Nec est quod existimes verum esse, quod apud disertissimum virum T. Livium dicitur : " Vir ingenii magni magis quam boni." Non potest istud separari; aut et bonum erit aut nec magnum, quia magnitudinem animi inconcussam intellego et introrsus solidam et ab imo parem firmamque, qualis inesse malis ingeniis non potest. [7] Terribilia enim esse et tumultuosa et exitiosa possunt ; magnitudinem quidem, cuius firmamentum roburque bonitas est, non habebunt. Ceterum sermone, conatu et omni extra paratu facient magnitudinis fidem ; [8] eloquentur aliquid, quod tu magni animi² putes, sicut C. Caesar, qui iratus caelo, quod obstreperetur pantomimis, quos imitabatur studiosius quam spectabat, quodque comessatio sua fulminibus terreretur—prorsus parum certis—ad pugnam vocavit Iovem et [p. 164] quidem sine missione, Homericum illum exclamans versum :

ἤ μ᾽ ἀνάειρ᾽ ἐγὼ σέ;

³ Quanta dementia fuit ! Putavit aut sibi noceri ne ab Iove quidem posse aut se nocere etiam Iovi posse. Non puto parum momenti hanc eius vocem ad incitandas coniuratorum mentes addidisse ; ultimae enim patientiae visum est eum ferre, qui Iovem non ferret !