I.to declare or set apart as sacred; to consecrate, dedicate, or devote to a divinity (class.; cf. consecro).
I. Lit.: “ne quis agrum consecrato. Auri, argenti, eboris sacrandi modus esto,” Cic. Leg. 2, 9, 22: “eum praedam Veientanam publicando sacrandoque ad nihilum redegisse, ferociter increpant,” Liv. 5, 25: “(agrum) Cypriae,” Ov. M. 10, 644: “Capitolino Jovi donum ex auro,” Suet. Tib. 53 fin.: “(laurum) Phoebo,” Verg. A. 7, 62: “aras,” id. ib. 5, 48: “vigilem ignem,” id. ib. 4, 200: “votum immortale,” id. ib. 8, 715: “inter haec auream aquilam pinnis extendenti similem sacraverant,” Curt. 3, 3, 16: “templum, in quo Helena sacravit calicem ex electro,” Plin. 33, 4, 23, § 81.—In part. perf.: “duabus aris ibi Jovi et Soli sacratis cum immolasset,” Liv. 40, 22: “arae,” Suet. Tib. 14: “sacratas fide manus,” Liv. 23, 9: “sacrata Crotonis Ossa tegebat humus,” Ov. M. 15, 55: “rite pecudes,” Verg. A. 12, 213: “templum,” id. ib. 2, 165 al. —
2. With a bad accessory signif. (cf. sacer, II.), to devote or doom to destruction, to declare accursed, to condemn: “de sacrando cum bonis capite ejus, qui regni occupandi consilia inisset, gratae in vulgus leges fuere,” Liv. 2, 8; cf.: “caput Jovi,” id. 10, 38.—
B. Transf., in gen., to set apart, consecrate, devote, give, dedicate a thing to any one (poet. and rare): “quod patriae vocis studiis nobisque sacrasti, Cic. poët. Div. 1, 13, 22: hunc illi honorem Juppiter sacravit,” Verg. A. 12, 141: “tibi sacratum opus,” Ov. Tr. 2, 552.—In a bad sense: “injecere manum Parcae, telisque sacrarunt Evandri (Halaesum),” Verg. A. 10, 419.—
II. Meton.
1. To render sacred or inviolable by consecration; to hallow, consecrale: “hoc nemus aeterno cinerum sacravit honore Faenius,” Mart. 1, 117, 1: “foedus, quod in Capitolio sacratum fuisset, irritum per illos esse,” that had been decreed inviolable, Liv. 38, 33; cf.: “sanctiones sacrandae sunt genere ipso aut obtestatione legis, aut, etc.,” Cic. Balb. 14, 33: “sacrata lex,” a law whose violation was punished by devoting the offender to the infernal gods, id. Sest. 7, 16; id. Dom. 17, 43; Liv. 2, 33; 3, 17; 7, 41; 9, 39; 36, 38; cf.: “sacratae leges sunt, quibus sanctum est, qui quid adversus eas fecerit, sacer alicui deorum sit cum familia pecuniaque,” Fest. p. 318 Müll.—
2. Of a deity, to hold sacred, to worship or honor as sacred: “haud frustra te patrem deum hominumque hac sede sacravimus,” Liv. 8, 6: “Vesta sacrata,” Ov. M. 15, 864.—
B. Transf., in gen., to render imperishable, to immortalize (rare): “aliquem Lesbio plectro,” Hor. C. 1, 26, 11; cf.: “miratur nihil, nisi quod Libitina sacravit,” id. Ep. 2, 1, 49: “vivit vigetque eloquentia ejus (Catonis), sacrata scriptis omnis generis,” Liv. 39, 40: “avum Sacrārunt carmina tuum,” Ov. P. 4, 8, 64.—Hence, să_crātus , a, um, P. a., hallowed, consecrated, holy, sacred: “sacrata jura parentum,” Ov. M. 10, 321: “jura Graiorum,” Verg. A. 2, 157: “vittae Sacrati capitis,” id. ib. 3, 371: “dux,” i. e. Augustus, Ov. F. 2, 60; cf.: “manus (Tiberii),” id. ib. 1, 640: “dies sacratior,” Mart. 4, 1, 1: “numen gentibus sacratissimum,” Plin. 33, 4, 24, § 82: “homines,” devoted to the gods, Macr. S. 3, 7; “Aug. Civ. Dei, 2, 26.—At a later per., Sacratissimus,” an epithet of the emperors, Most Worshipful, Dig. 38, 17, 9; Mamert. Pan. ad Maxim. 1 et saep.—Adv.: să_-crātē , in eccl. Lat.,
1. Holily, piously: “vivere,” Aug. Ep. 22 fin.—
2. Mysteriously, mystically, Aug. Doctr. Chr. 2, 16.