previous next
ŏcŭlus (sync. oclus, Prud. στεφ. 10, 592 dub.), i, m. kindr. with Sanscr. akshi and aksha, from the root ītsh, videre; Gr. ὄσσομαι, ὄσσε; Goth. augō; Germ. Auge; Engl. eye,
I.an eye.
I. Lit.: “quae (natura) primum oculos membranis tenuissimis vestivit et saepsit ... sed lubricos oculos fecit et mobiles,Cic. N. D. 2, 57, 142; cf. Cels. 7, 7, 13; Plin. 11, 37, 52, § 139 sq.; Cic. de Or. 3, 59, 221: “venusti,id. Tusc. 5, 16, 46: “eminentes,prominent, id. Vatin. 2, 4: “oculi tanquam speculatores,id. N. D. 2, 57, 140: “acuti,id. Planc. 27, 69: “maligni,Verg. A. 5, 654: “minaces,Luc. 2, 26: oculos conicere in aliquem, to cast or fix one's eyes upon, Cic. Clu. 19, 54: “oculos conjecit in hostem,Verg. A. 12, 483: adicere alicui rei, to cast one's eyes upon, glance at: “ad eorum ne quem oculos adiciat suos,Plaut. As. 4, 1, 24; to covet, Cic. Verr. 2, 2, 15, § 37: “adicere ad rem aliquam,id. Agr. 2, 10, 25: “de aliquo nusquam deicere,to never turn one's eyes away from, to regard with fixed attention, Cic. Verr. 2, 4, 15, § 33: “deicere ab aliquā re,to turn away, id. Phil. 1, 1, 1: “in terram figere,to fix one's eyes upon the ground, Tac. H. 4, 72: “deicere in terram,to cast down to, Quint. 1, 11, 9: “demittere,Ov. M. 15, 612: “erigere,id. ib. 4, 146: attollere. Verg. A. 4, 688; Ov. M. 2, 448: “circumferre,id. ib. 6, 169: “premere,Verg. A. 9, 487: deponere, to fix, Hor C. 1, 36, 18: “distorquere,id. S. 1, 9, 65: “spargere,to direct hither and thither, Pers. 5, 33: “oculis cernere,to see with one's own eyes, Nep. Timol. 2, 2: “oculos auferre spectanti,to blind the eyes of an observer, to cheat him before his eyes, Liv. 6, 15 fin.: ponere sibi aliquid ante oculos. i. e. to imagine to one's self any thing, Cic. Agr. 2, 20, 53: “proponere oculis suis aliquid,id. Sest. 7, 17: “esse ante oculos,to be before one's eyes, id. Lael. 11, 38: res posita in oculis, and ante oculos, that lies before one's eyes, is apparent, evident: “de rebus ante oculos positis,id. Ac. 1, 2, 5: “omnia sunt enim posita ante oculos,id. de Or. 1, 43, 192: “inque meis oculis candida Delos erat,before my eyes, Ov. H. 21, 82: vivere in oculis, habitare in oculis, to live in the sight of, in the presence of, in intercourse with: “in maximā celebritate atque in oculis civium quondam viximus,Cic. Off. 3, 1, 3: “habitavi in oculis,id. Planc. 27, 66; cf.: “in foro palam Syracusis in ore atque in oculis provinciae,Cic. Verr. 2, 2, 33, § 81; Liv. 22, 12; 35, 10; Tac. H. 4, 77: “habere in oculis,to keep in sight, to watch, observe, Plaut. Ps. 3, 2, 66: “in oculis omnium submergi,Curt. 9, 4, 11: “se ante oculos suos trucidari sinerent,Liv. 2, 6, 2; 4, 14, 5; Auct. Her. 4, 36, 48: ab oculis alicujus abire (ire), to leave one's presence: “Abin' hinc ab oculis?Plaut. Trin. 4, 2, 147; id. Truc. 2, 5, 24; Sen. Ep. 36, 10; cf.: “ab oculis recedere,Plin. Ep. 2, 1, 11: “ab oculis concedere,Cic. Cat. 1, 7, 17: “(angues) conspecti repente ex oculis abierunt,out of sight, Liv. 25, 16, 2: “prodigii species ex oculis elapsa,id. 26, 19, 7: “(avem) ablatam ex oculis,Tac. H. 2, 50: “facesserent propere ex urbe ab ore atque oculis populi Romani,Liv. 6, 17, 8: “sub oculis alicujus,before a person's eyes, in his presence, Caes. B. C. 1, 71; Vell. 2, 79, 4: “sub oculis domini esse,Col. 9, 5, 2: “quos honores sub oculis tuis gessit,Plin. Ep. 10, 11, 2: “sub avi oculis necari,Just. 1, 4, 5; Flor. 4, 7, 8: “hostes sub oculis erant,Liv. 22, 14, 3; 26, 38, 9: “sub oculis Caesaris,Tac. A. 2, 35: hunc oculis suis nostrarum numquam quisquam vidit, with his own eyes, i. e. actually, in person, Ter. Eun. 4, 4, 10: “numquam ante hunc diem meis oculis eam videram,id. Hec. 5, 4, 23: ad oculum, for display, to be seen: “non ad oculum servientes,Vulg. Eph. 1, 18; id. Col. 3, 22.—As a term of endearment, the apple of my eye, my darling: “ubi isti sunt quibus vos oculi estis, quibus vitae estis, quibus deliciae?Plaut. Ps. 1, 2, 46: “bene vale, ocule mi!id. Curc. 1, 3, 47 —Hence, in a double sense: “par oculorum in amicitiā M. Antonii triumviri,Suet. Rhet. 5.—The ancients swore by their eyes: “si voltis per oculos jurare, nihilo magis facietis,Plaut. Men. 5, 9, 1.—
B. Transf.
1. The power of seeing, sight, vision: ut eum quoque oculum, quo bene videret, amitteret, lost, i. e. became blind, Cic. Div. 1, 24, 48: “oculos perdere,id. Har. Resp. 18, 37: “restituere alicui,Suet. Vesp. 7; cf.: “oculis usurpare rem,” i. e. see, Lucr. 1, 301.—
2. A luminary, said of the sun and stars (poet. and in post-Aug. prose): mundi oculus. i. e. the sun, Ov. M. 4, 228: “stellarum oculi,Plin. 2, 5, 4, § 10.—
3. A spot resembling an eye, as on a panther's hide, a peacock's tail, etc., Plin. 8, 17, 23, § 62: “pavonum caudae,id. 13, 15, 30, § 96. —So arch. t. t.: “oculus volutae,Vitr. 3, 5. —
4. Of plants.
a. An eye, bud, bourgeon: oculos imponere, i. e. to bud, inoculate, Verg. G. 2, 73: “gemmans,Col. 4, 24, 16.—
b. A bulb or knob on many roots, on the reed, etc.: “harundinis,Cato, R. R. 6, 3; Varr. R. R. 1, 24, 3: “seritur harundo bulbo radicis, quem alii oculum vocant,Plin. 17, 20, 33, § 144.—
c. A plant, called also aizoum majus, Plin. 25, 13, 102, § 160. —
II. Trop.
A. A principal ornament: hi duo illos oculos orae maritimae effoderunt (Corinth and Carthage), Cic. N. D. 3, 38, 91: “ex duobus Graeciae oculis,” i. e. Athens and Sparta, Just. 5, 8, 4.—
B. The eye of the soul, the mind's eye: “eloquentiam quam nullis nisi mentis oculis videre possumus,Cic. Or. 29, 101: “acrioribus mentis oculis intueri,Col. 3, 8, 1: “oculos pascere re aliquā,to feast one's eyes on any thing, Cic. Verr. 2, 5, 26, § 65; cf.: “concupiscentia oculorum,Vulg. 1 Joh. 2, 16: fructum oculis (dat.) capere ex aliquā re, Nep. Eum. 11, 2: oculi dolent, the eyes ache, i. e. one is afflicted by something seen, Ter. Ph. 5, 8, 64; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 1; cf.: “pietas, pater, oculis dolorem prohibet,” i. e. forbids me to take offence, Plaut. As. 5, 1, 4: in oculis, in the eye, i. e. in view, hoped or expected: “frumenti spes, quae in oculis fuerat, utrosque frustrata pariter,Liv. 26, 39, 23: “acies et arma in oculis erant,Curt. 3, 6, 3: “Philotae supplicium in oculis erat,id. 8, 6, 21: “esse in oculis,to be beloved, esteemed, Cic. Att. 6, 2, 5: “esse in oculis multitudinis,id. Tusc. 2, 26, 63: ferre, gestare in oculis, to love, esteem, value: “oderat tum, cum, etc....jam fert in oculis,id. Phil. 6, 4, 11: “rex te ergo in oculis,Ter. Eun. 3, 1, 11: aequis oculis videre, i. e. contentedly, with satisfaction (like aequo animo), Curt. 8, 2, 9: ante oculos, in mind, in view: “mors ante oculos debet esse,Sen. Ep. 12, 6; Plin. Ep. 3, 16, 6; also plain, obvious: “simul est illud ante oculos,Cic. de Or. 2, 85, 349: “sit ante oculos Nero,” i. e. set him before you, consider him, Tac. H. 1, 16: ante oculos habere, to keep in mind (post-class.): “habe ante oculos hanc esse terram,Plin. Ep. 8, 24, 4: “mortalitatem,id. ib. 2, 10, 4; Just. 5, 6, 1; for which (late Lat.) prae oculis: prae oculis habere terrorem futuri judicii, Greg. M. Ep. 2, 48; “3, 27 al.: nec jam fas ullum prae oculis habent,Amm. 30, 4, 18: ob oculos versari, to be before the mind, etc.: “mors (ei) ob oculos versatur,Cic. Rab. Post. 14, 39; Liv. 28, 19, 14; cf.: “usu versatur ante oculos vobis Glaucia,Cic. Rosc. Am. 35, 98; id. Fin. 2, 22, 75; 5, 1, 3; id. Dom. 55, 141; Liv. 34, 36, 6: ponere aliquid ante oculos, to call up in mind, imagine, etc.: “ (translatione) utimur rei ante oculos ponendae causā,Auct. Her. 4, 34, 45: “ora eorum ponite vobis ante oculos,Cic. Phil. 13, 2, 4: “calamitatem Cottae sibi ante oculos ponunt,Caes. B. G. 6, 37: “exsilium Cn. Marci sibi proponunt ante oculos,Liv. 2, 54, 6: “conjurationem ante oculos ponere,id. 24, 24, 8: “studia eorum vobis ante oculos proponere,Auct. Her. 4, 36, 48; “rarely: constituere sibi aliquid ante oculos,Cic. Cael. 32, 79; Aug. Serm. 233, 3: ante oculos ponere (proponere), with ellips. of dat. of person, Cic. Marc. 2, 5; id. Deiot. 7, 20; id. Phil. 2, 45, 115; 11, 3, 7; id. N. D. 1, 41, 114: “nec a re publicā deiciebam oculos,id. Phil. 1, 1, 1.
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: