I.inf. moderarier for moderari, Lucr. 5, 1298), v. dep. modus, to set a measure, set bounds to a thing (syn.: tempero, rego, guberno).
I. Lit., to moderate, mitigate, restrain, allay, temper, qualify; with dat. (class.): “moderari linguae,” Plaut. Curc. 4, 1, 25: “moderare animo, ne sis cupidus,” id. Mil. 4, 5, 16: “dictis,” id. Curc. 1, 3, 39: “alicui,” Cic. Att. 5, 20, 9; cf.: “moderari uxoribus,” id. Rep. 4, 6, 16 (also ap. Non. 499, 15): “quis illi finem statuet aut quis moderabitur,” Sall. C. 51, 36: “irae,” Hor. Ep. 1, 2, 59: “fortunae suae,” Liv. 37, 35, 5: “animo et orationi,” Cic. Q. Fr. 1, 1, 13: “cursui,” to sail slowly, Tac. A. 2, 70.—
(β).
With acc. (post-Aug.): “gaudium moderans,” Tac. A. 2, 75: “duritiam legum,” Suet. Claud. 14: “pretia,” id. Dom. 7.—
II. Transf., to manage, regulate, rule, guide, govern, direct (class. with acc.): “senatum servire populo, cui populus ipse moderandi et regendi sui potestatem tradidisset?” Cic. de Or. 1, 52, 226: “deus, qui regit et moderatur et movet id corpus,” id. Rep. 6, 24, 26: “linguam,” Sall. J. 82, 2: “moderari equos ac flectere,” Caes. B. G. 4, 33: “habenas,” Ov. M. 6, 223: “hocine fieri, ut inmodestis te hic moderere moribus? i. e. immodeste te geras,” Plaut. Curc. 1, 3, 44: “res rusticas,” Cic. Verr. 2, 3, 98, § 227: “officio consilia,” id. Fin. 2, 25, 81: “fidem blandius Orpheo,” to strike more harmoniously, Hor. C. 1, 24, 14: “mens quae omnia moderetur,” Cic. Ac. 2, 37, 119: “cantus numerosque,” id. Tusc. 5, 36, 104.—With dat.: “ego inscitus sum, qui ero me postulem moderarier,” Plaut. Men. 2, 3, 88: “non vinum hominibus moderari, sed homines vino solent,” id. Truc. 4, 3, 57: “pleni moderari frena theatri,” Juv. 10, 128: “funiculo navi moderari,” Cic. Inv. 2, 51, 154.—Absol.: “in utroque magis studia partium quam bona aut mala sua moderata (sunt),” Sall. J. 73, 4: “fortuna, cujus libido gentibus moderatur,” id. C. 51, 25.