8/1/10

στο περασμα του χρονου

Η τυχαία και άσκοπη περιπλάνηση, υπήρξε για κάποιους μεγάλους σκηνοθέτες το προσφιλές θέμα, πάνω στο οποίο έχτισαν με μοναδικό, αριστοτεχνικό τρόπο εξαιρετικά κινηματογραφικά δοκίμια για την υπαρξιακή αγωνία του σύγχρονου ανθρώπου και τις ανθρώπινες σχέσεις γενικότερα. Οι μοναχικοί ήρωες των ταινιών αυτών (road movies) κινούνται σε έρημες, συνήθως, περιοχές, χωρίς κάποιο συγκεκριμένο σκοπό, με ελάχιστο προσωπικό εξοπλισμό, απροστάτευτοι και εκτεθειμένοι σε άγνωστες (σ' αυτούς) συνθήκες, πολλές φορές αντίξοες και αφιλόξενες. Περιφέρονται συνήθως με κάποιο όχημα σαν απαθείς παρατηρητές, είναι φειδωλοί στα λόγια τους και σπάνια συνάπτουν κάποια σχέση, μέσα στην οποία περιφρουρούν με αυστηρότητα την αυτονομία τους και τον δικό τους ζωτικό χώρο.
Είναι οι ήρωες του Μικελάντζελο Αντονιόνι, του Βιμ Βέντερς, του Τζιμ Τζάρμους.

Το "King of the road" είναι ταινία του 1975, από τις πρώτες παραγωγές του Βιμ Βέντερς, της πρώιμης γερμανικής εποχής του (μαζί με την "Αγωνία του τερματοφύλακα στο πέναλτι", την "Αλίκη στις πόλεις" και τη "Λάθος κίνηση"). Η ταινία στην Ελλάδα προβλήθηκε με τον τίτλο "Στο πέρασμα του χρόνου" υιοθετώντας την γαλλική εκδοχή ("Au fil du temps"), που νομίζω ότι είναι και πιο συνεπής με το περιεχόμενο του έργου.
Οι δύο βασικοί ήρωες συναντώνται τυχαία και ξεκινούν μια περιπλάνηση χωρίς κάποιο συγκεκριμένο προορισμό (κάποιες επαγγελματικές υποχρεώσεις του ενός εξ αυτών λειτουργούν μάλλον προσχηματικά) παραδομένοι στην τυχαία εξέλιξη των γεγονότων. Στη διάρκεια του ταξιδιού τους, με τρόπο λιτό και αυστηρό, που δεν του λείπει ωστόσο το χιούμορ, προσεγγίζουν ο ένας τον άλλο μέσα από αμοιβαίες εξομολογήσεις συνθέτοντας έτσι ένα φιλικό ζευγάρι με χαλαρούς, βέβαια, δεσμούς.
Η συνύπαρξη τους χαρακτηρίζεται από μια ψύχραιμη υπαρξιακή αγωνία, που οφείλεται περισσότερο στο τραυματικό παρελθόν τους (αδυναμία υπέρβασης οικογενειακών αρχετύπων, αποτυχία στην επικοινωνία με τις γυναίκες) και λιγότερο στο αβέβαιο μέλλον τους.
Η έλλειψη οποιουδήποτε σχεδίου είναι εμφανής και αποτελεί τον καμβά της περιπέτειας που βιώνεται -από την πλευρά τους- περισσότερο σαν ένα παιχνίδι παρά σαν μια εμπειρία που εμπνέει ανησυχία. Οι κινήσεις τους δείχνουν ότι απολαμβάνουν το εφήμερο αγνοώντας προκλητικά οποιαδήποτε αγωνία για το μέλλον.
Στο τέλος, με ένα τρόπο απλό, φυσικό και χωρίς συναισθηματικές φορτίσεις αποχωρίζονται τραβώντας ο καθένας το μοναχικό δρόμο του, μελαγχολικά χαμογελαστοί και, μάλλον, αισιόδοξοι...


Τη συγκεκριμένη ταινία διάλεξε να δω χθες βράδυ, ως αντίδοτο, αμέσως μετά το βραδινό δελτίο ειδήσεων των καναλιών, όπου κυριαρχούσαν οι "τρέντι" φιγούρες των τεχνοκρατών ελεγκτών των Βρυξελλών, που μετέφεραν στις δερμάτινες αποσκευές τους το "σχέδιο σωτηρίας" της χώρας μας για την έξοδο από την οικονομική κρίση και την αποκατάσταση της ψυχικής (και υπαρξιακής) μας ισορροπίας.