Ουκ αν λάβοις, ταινία μικρού μήκους - Thessaloniki Arts and Culture

Ουκ αν λάβοις, ταινία μικρού μήκους - Thessaloniki Arts and Culture

Ενός λεπτού σιγή για μια κοινωνία που πεθαίνει

Η πιο επικίνδυνη μαζική αυταπάτη που έχει δημιουργήσει η οικονομική κρίση στην Ελλάδα είναι πως η καταστροφή που βιώνουμε σε κάθε επίπεδο της δημόσιας ζωής πρόκειται για μια πρόσκαιρη αναποδιά που θα ξεπεραστεί, αν όχι ξεχαστεί, μόλις ανανήψει η αγορά.

Κοντόφθαλμα, αυτή η άποψη εξετάζει μόνο την οικονομική διάσταση της πολυσύνθετης κοινωνικο-πολιτικής ανωμαλίας που έχει διαλύσει την χώρα αυτή.

Το να ταυτίζεις την εξυγίανση της Ελληνικής κοινωνίας αποκλειστικά με την οικονομική της εξισορρόπηση σημαίνει πως παρατηρείς μόνο μια από τις ζωτικές λειτουργίες της, άρρηκτα συνδεδεμένη με όλες τις υπόλοιπες – βλέπεις μόνο το πρώτο από πολλά ντόμινο που πέφτουν αλλεπάλληλα.

Ακόμα χειρότερα, όσοι αναγνωρίζουν γύρω τους μόνο οικονομική δυσπραγία, και εστιάζουν την αγωνία και τις ευαισθησίες τους αποκλειστικά σε αυτήν, αγνοούν πως η ευμάρεια δεν είναι καν η σημαντικότερη εγγύηση για μια υγιή, δημοκρατική κοινωνία. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα κρατών όπου το κατά κεφαλήν εισόδημα είναι υψηλό και η οικονομία εύρωστη, ενώ το επίπεδο του πολιτικού και κοινωνικού τους πολιτισμού παραμένει εναρμονισμένο με αυταρχικές, ανελεύθερες και αντιδημοκρατικές αρχές που δεν έχουν εξελιχθεί ούτε κατ'ελάχιστο για αιώνες.

Πιο απλοϊκά, μπορεί κανείς να παρομοιάσει την οικονομική καταστροφή της Ελλάδας με ένα βαρύ εγκεφαλικό που παραλύει το θύμα του σε ένα κρεβάτι νοσοκομείου για μήνες. Μπορεί το επεισόδιο να μην αποβεί μοιραίο, και σίγουρα είναι βάσιμες οι ελπίδες για την σωτηρία του ασθενή, ταυτόχρονα όμως δεν μπορεί κανείς να περιμένει ότι εκείνος που το υπέστη θα επανέλθει αλώβητος και ανεπηρέαστος από την σοβαρή περιπέτεια της υγείας του.

Αντίθετα, χρειάζεται πολύς χρόνος και εντατικές αποθεραπείες προκειμένου να ανακτήσει ο ασθενής τις δυνάμεις του, ενώ καλό θα ήταν να προσαρμοστεί στην προοπτική πως η οργανική βλάβη θα αφήσει ανεξίτηλα σημάδια. Στραβό και μουδιασμένο το χαμόγελο, ενίοτε απλανές το βλέμμα, κινησιακές δυσκολίες, μερική απώλεια μνήμης – εκεί θα βρίσκονται, σε καθημερινή βάση, οι υπενθυμίσεις πως η ζωή κάποτε ήταν αλλιώς και το μόνο που απομένει τώρα είναι ο συμβιβασμός με ό,τι απέμεινε από αυτήν.

Όπως λοιπόν και μια οποιαδήποτε σοβαρή περιπέτεια υγείας, έτσι και το καίριο τραύμα που επιφέρει η παρατεταμένη κρίση στο κοινωνικό σώμα έχει πολλά συμπτώματα. Όλα τους είναι εξίσου σοβαρά, για διαφορετικούς, και συχνά αλληλένδετους, λόγους το καθένα.

Το τραγικότερο όλων όμως είναι η ηθική και νοητική διάβρωση που υφίσταται η νεολαία του τόπου.

Από τον διαρκή υποβιβασμό και εξευτελισμό της (ούτως ή άλλως υποχρηματοδοτούμενης και χαμηλού επιπέδου) Ελληνικής παιδείας, μέχρι τα Χρυσαυγίτικα παιδομαζώματα, είναι ορατή η έλευση μιας γενιάς Ελλήνων που διαμορφώνει πολιτικο-κοινωνική συνείδηση με προσλαμβάνουσες ακόμα πιο άθλιες, αν αυτό είναι δυνατόν, από εκείνες της μωροφιλόδοξης και νεοπλούτιστικης αγυρτείας που χαρακτήρισε την δική μου, επαίσχυντης και καταστροφικής γενιάς (είμαι 45 χρονών).

Ένας νέος άνθρωπος στην Ελλάδα σήμερα είναι αντιμέτωπος με ένα τοπίο καταστροφής τόσο σοφά μελετημένο που είναι αδύνατον να υπερβεί τις περίτεχνες δυσκολίες που έχουν ανορθωθεί από το σύστημα προκειμένου να σκύβουν το κεφάλι όσο το δυνατόν πιο πειθήνια όσοι εισέρχονται σε αυτό.

Ακόμα και αν κάποιο παιδί καταφέρει και δεν απαξιώσει ολοκληρωτικά την έννοια της μόρφωσης, έχοντας αηδιάσει με την άθλια Ελληνική παιδεία, όλων των βαθμίδων, με αποτέλεσμα να αυτο-αποκλειστεί ταξικά ως εφ' όρου ζωής χειρωνάκτης, έχει να αντιμετωπίσει την κατάρρευση της οποιασδήποτε εργασιακής υπόσχεσης και κοινωνικού συμβολαίου, μιας και δεν υπάρχει πια καμία εγγύηση πως αν δουλέψεις, θα ανταμειφθείς.

Ο τρόμος της εφ' όρου ζωής ανεργίας μαίνεται διαρκώς με αποτέλεσμα όλο και περισσότεροι νέοι να είναι έτοιμοι να συμβιβαστούν με την Νεοφιλελεύθερη αναβίωση της δουλείας. Η είσοδος στην αγορά εργασίας, που δεν είναι τίποτε άλλο από εθελοδουλία, παρουσιάζεται ως εθελοντισμός, stage, internship, ευέλικτη εργασιακή σχέση ή με οποιονδήποτε άλλο ευφημισμό σκαρφίζονται οι τεχνοκρατικοί δουλέμποροι προκειμένου να στελεχώσουν τα κάτεργα του αναρχοκαπιταλισμού.

Η αξιοπρεπής εργασία και αμοιβή, έχει πάψει προ πολλού να είναι αναφαίρετο ανθρώπινο δικαίωμα και αποτελεί προνόμιο μιας ελάχιστης ελίτ. Στην ελίτ αυτή συμπεριλαμβάνονται μόνο εκείνοι που είναι κληρονομικοί αποδέκτες προνομίων και έχουν διαπραγματευτική ισχύ απέναντι στους εργοδότες, δηλαδή στους γόνους της ίδιας της τάξης τους. Ξαφνικά, έχει πάψει να υπάρχει οποιαδήποτε ανοιχτή δίοδος και επικοινωνία μεταξύ των τάξεων – τα πλουσιόπαιδα προσλαμβάνουν μόνο εκείνα τα πλουσιόπαιδα που μπορούν να κάνουν υποχωρήσεις, να «βάλουν πλάτες». Εκείνοι που δεν έχουν οικονομικό περιθώριο για να είναι τόσο «συνεργάσιμοι» με τα αφεντικά είναι υποχρεωμένοι είτε να δουλεύουν σε άθλιες συνθήκες για αστεία λεφτά, είτε να απειλούνται με μακρόχρονη ανεργία και ό,τι αυτή συνεπάγεται.

Πέρα από την τραγελαφική παιδεία και τον εργασιακό ζόφο, υπάρχει και άλλη μαζική παράμετρος που ανακόπτει την δυναμική θετικής εξέλιξης της Ελληνικής νεολαίας σήμερα και την οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε αδιέξοδο – η απουσία οποιουδήποτε είδους ηγετικής φυσιογνωμίας που να μπορεί να ενώσει ένα ευρύ κοινωνικό τόξο κάτω από μια πολιτικο-κοινωνική ιδεολογία που δεν θα είναι ούτε λαϊκίστικη, ούτε επικίνδυνη, ούτε ουτοπική. Εν ολίγοις, κανείς δεν διαπραγματεύεται μαχητικά για τα συμφέροντα της νεολαίας στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή, ενώ άπειροι επωφελούνται από τα όσα έχει να προσφέρει – κυρίως τσάμπα δουλειά.

Η ακροδεξιά κυβέρνηση δεν έχει κανένα πρόβλημα γι'αυτό – γνωρίζει ότι εκείνοι οι εργοδότες που είναι τόσο ασυνείδητοι ώστε να μην διστάζουν να εκμεταλλεύονται τον ιδεαλισμό και το φιλότιμο νέων ανθρώπων είναι και εκείνοι οι εργοδότες που διαιωνίζουν το πολιτικό κατεστημένο που έχει πεθάνει προ πολλού και συνεχίζει να βρομίζει τον τόπο με την ξεδιάντροπη μπόχα του.

Δεν έχει κανένα σκοπό η αστική τάξη στην Ελλάδα να επιτρέψει στις νέες γενιές να ονειρευτούν κάτι καλύτερο από έναν θλιβερό μισθό που καταβάλλεται με δυσκολία σε τσακισμένους ανθρώπους, είτε πολύ εξουθενωμένους να αντιδράσουν, είτε πολύ αμόρφωτους για να καταλάβουν το μέγεθος της εκμετάλλευσης που υφίστανται. Δεν συμφέρει η χρηματοδότηση της μεσαίας και εργατικής τάξης, επειδή η άρχουσα τάξη δεν έχει σκοπό να εξυπηρετήσει τίποτε πέρα από τις δικές της ανάγκες. Θα επιβιώσουν μόνο οι υπηρέτριες και οι εξυπηρετικοί κολλητοί – έτσι τουλάχιστον μοιάζει να είναι το σχέδιο.

Η νεολαία περιμένει απλά ένα άλλοθι, ένα σύνθημα, για να κινητοποιηθεί ενάντια σε αυτή την προσχεδιασμένη μαζική αδικία. Αυτήν την δυναμική την εκμεταλλεύεται επικερδέστατα η Χρυσή Αυγή, επενδύοντας στην επικίνδυνη οργή των καταναγκαστικά αργόσχολων νέων και διαχειριζόμενη την αμάθεια και την ματαίωση τους. Όσοι πιστεύουμε ότι η κρίση στην Ελλάδα θα αφήσει πίσω της μια αφήγηση που θα περιορίζεται στα λιπόθυμα από την πείνα παιδιά, στους άστεγους, στους απλήρωτους λογαριασμούς και σε κάποιες χιλιάδες αυτοκτονίες κάνει μεγάλο λάθος και είναι υπερβολικά αισιόδοξος. Εκείνοι που βλέπουν τι γεννάει η κρίση ως μέλλον ξέρουν ότι σε λίγο καιρό θα αποδεχόμαστε την βία απ'όπου και αν προέρχεται επειδή απλά θα είναι καθεστώς και όχι παραβατικότητα. Πολύ απλά επειδή θα έχουν ενηλικιωθεί εκείνοι που μεγάλωσαν μέσα σε αυτή και θα την αναπαράγουν στο πολλαπλάσιο, είτε ως αντικοινωνική σκέψη, είτε ως δολοφονική πράξη. Ενός λεπτού σιγή για το μέλλον μιας χώρας που έχει τέτοια νεολαία, αφού οι αχαρακτήριστοι κηδεμόνες τους είναι νηπενθείς – δεν αξίζει να θρηνείς για τα άχρηστα κορμιά τους.

Πολιτική Παναγιώτης Χατζηστεφάνου

 

Ο Καβαφης και εμείς ....

Του Μιχάλη Τζανάκη

           Κάθε μας συζήτηση πλέον περιστρέφεται γύρω απ το ρήμα «έρχεται». Όλοι μας περιμένουμε να «έρθει» κάτι. Ίσως ο απειλητικός χειμώνας, ίσως η χριστιανική πίστη, ίσως το «dum spiro, spero», ίσως η εναγώνια απορία μας για το πού και πότε θα πιάσουμε επιτέλους «πάτο» επιτείνουν την αγωνία μας για τον «ερχομό». Έρχεται η δόση, έρχονται επενδύσεις, έρχεται ανάπτυξη, έρχεται φτώχεια, πείνα, καταστροφή, έρχεται το καλό ή το κακό αναλόγως με την οπτική του καθενός μας. Κι όμως μάλλον όλοι μας αγνοούμε τι ακριβώς «έρχεται». Μια κοινωνία που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «τελειωμένη», όσο δεν αφυπνίζεται και δεν αντιλαμβάνεται τον πραγματικό επερχόμενο «κίνδυνο».

            Ο Αλεξανδρινός κάτι έχει να πει και γι αυτό….

Κωνσταντίνος Καβάφης «Τελειωμένα»

Μέσα στον φόβο και στες υποψίες,

με ταραγμένο νου και τρομαγμένα μάτια,

λυώνουμε και σχεδιάζουμε το πώς να κάμουμε

για ν’ αποφύγουμε τον βέβαιο

τον κίνδυνο που έτσι φρικτά μας απειλεί.

Κι όμως λανθάνουμε, δεν είν’ αυτός στον δρόμο•

ψεύτικα ήσαν τα μηνύματα

(ή δεν τ’ ακούσαμε, ή δεν τα νοιώσαμε καλά).

Άλλη καταστροφή, που δεν την φανταζόμεθαν,

εξαφνική, ραγδαία πέφτει επάνω μας,

κι ανέτοιμους — πού πια καιρός — μας συνεπαίρνει.

           Η ελληνική κοινωνία φαίνεται να χει περιέλθει σε μια αφασιακή κατάσταση πλήρους σύγχυσης, ανάλογη μ αυτήν που περιγράφει ο Κ. Καβάφης στο ποίημα του «τελειωμένα». Για να φτάσουμε σ αυτό το σημείο έγιναν επισταμένως οι προετοιμασίες ξεκινώντας απ την ενοχοποίηση, περνώντας στηντρομοκράτηση και φτάνοντας στη μοιρολατρική προσμονή.

           Θεατές ενός «θεάτρου του παραλόγου», αναμένουμε άραγε τι; Έναν αδιόρατο «κίνδυνο που φρικτά μας απειλεί;», τον οποίο κατά τα άλλα αδυνατούμε να προσδιορίσουμε.

           Άλλωστε «μέσα στο φόβο και στες υποψίες», με «ταραγμένο νου» διαρκώς, αλλά και «τρομαγμένα μάτια», απ τα απανωτά χτυπήματα, πορευόμαστε χωρίς μπούσουλα, χωρίς προορισμό σ ένα χάος.

           Κι όμως οι κίνδυνοι είναι πολλοί, δεν είναι ένας. Ο «εχθρός» δεν είναι οι «προδότες» πολιτικοί κι οι «ανθέλληνες» Ευρωπαίοι. «Εχθρός» μας πρωτίστως είναι το διαρκές κοινωνικό «βέρτιγκο», που ανέχεται τους παραπάνω να ομνύουν στην «ανάπτυξη», στη «δόση»,στην «ανταγωνιστικότητα» και κανείς να μην αντιδρά και να μη βλέπει τον πραγματικό κίνδυνο. Όχι δεν είναι η χρεοκοπία, το μέγιστο κακό, δεν είναι το οικονομικό κραχ, δεν είναι η ανεργία, η εφεδρεία, οι περικοπές, η διάλυση του νεοελληνικού σαθρού κράτους, που απ τη σύσταση του υπήρξε παρασιτικό, ξενόδουλο και διεφθαρμένο.

           Η «καταστροφή, που δεν τη φανταζόμεθαν» κι έτσι «εξαφνική, ραγδαία πέφτει επάνω μας, κι ανέτοιμους μας συνεπαίρνει», είναι η απάλειψη απ την πολιτική ορολογία των λέξεων ΑΝΘΡΩΠΟΣ, ΗΘΙΚΗ, ΖΩΗ. Απωλέσαμε οτιδήποτε είχαμε «παντιέρα» μέχρι πρότινος. Δημοκρατία, Ελευθερία, Δικαιοσύνη και κυρίως την Αριστοτελική Λογική. Το χειρότερο βέβαια δεν είναι η απώλεια αυτών, αλλά η αποδοχή της απώλειας.

            Δεν αναφερόμαστε και δεν ανησυχούμε για τα τεκταινόμενα, γιατί χάνεται κάθε έννοια ανθρωπισμού και βάλλεται η υπέρτατη αξία που είναι η ζωή. Καθένας μας αφηγείται το προσωπικό του «δράμα» που σχετίζεται με το τι ακριβώς έχασε, και την αντιπαραβάλλει με μια άλλη αφήγηση κάποιου άλλου ανθρώπου, ώστε να παρηγορηθεί ή ν ανησυχήσει περισσότερο. Εθιστήκαμε να παρακολουθούμε τηλεοπτικώς θλιβερά ανθρωπάκια να διαξιφίζονται, για το ποια είναι η εναλλακτική λύση και ποια είναι η ασφαλέστερη πηγή χρηματοδότησης. Αυτός, ακριβώς, είναι ο μεγαλύτερος εγκλωβισμός μας, αυτό είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο ν αποδράσουμε απ τα «Τείχη» (άλλο σπουδαίο ποίημα του Καβάφη).