διαβάζονται θαυμάσια κείμενα για την τεράστια ιστορική καί διαχρονική σημασία του γεγονότος καί ακούγονται συγκλονιστικές περιγραφές των μαρτυρικών στιγμών πού έζησε, καθώς ψυχορραγούσε, ή Κωνσταντινούπολη. Ακόμα, ψάλλαμε ύμνους καί μοιρολόγια, θυμόμαστε ξανά την «καλόγρια πού μαγείρευε ψαράκια στο τηγάνι», παρηγορούμε, με βουρκωμένη φωνή, την πολυδσκρυσμένη «Κυρά Δέσποινα» πώς «πάλι με χρόνια με καιρούς, πάλι δικά της θα 'ναι» καί δεόμαστε για τίς ψυχές πού χάθηκαν εκείνες τίς ώρες της μεγάλης συμφοράς. Κι όσοι αφήνουμε ελεύθερη τη φαντασία μας να πορευτεί, με συντροφιά τη γνώση, στα αγιασμένα τείχη, βιώνουμε μια ατμόσφαιρα ζυμωμένη με λιβάνι, δάκρυα καί αίμα, με θυσίες καί προδοσίες, με τους ήχους από τα σήμαντρα της Άγια-Σοφίάς καί τίς ψαλμωδίες των βασανισμένων χριστιανών να πνίγονται από τον αχό της φοβερής λομπάρδας καί τα βογκητά των λαβωμένων σπαθάριων.Καί γονατίζουμε ευλαβικά για να προσκυνήσουμε τον μαρτυρικό κι αξεπέραστο, σε μεγαλείο ψυχής, τελευταίο αυτοκράτορα του Βυζαντίου, τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο. Αυτόν πού συναντούμε εκεί, στη μέση της φωτιάς καί του ολέθρου, στα ανάκτορα των Βλαχερνών, στα τείχη πού στοίχειωσαν, μέσα στην ολόφωτη εκκλησιά, αλλά καί στην πύλη του Ρωμανού, δίπλα στους ήρωες πολεμιστές του. Εκείνος παντού, εκείνος. Ό αυτοκράτορας, πού δεν ήξερε να απαιτεί παρά μόνο να παρακαλεί, εκείνος, άλλοτε να εμψυχώνει καί άλλοτε να προ-σεύχεται με συγκίνηση στο Θεό, για να τον αξιώσει να κάνει το χρέος του ως χριστιανός καί ως βασιλέας.
Πάντα καί παντού εκείνος, ό Κωνσταντίνος, όρθιος αλλά καί γονατιστός, βασανισμένος αλλά καί άδάκρυτος, ταπεινός καί ανθρώπινος, αλλά υπερφυσικός καί μεγαλειώδης μάρτυρας. Αυτός πού τάχθηκε να γίνει ό θεματοφύλακας της Όρθόδοξης Χριστιανικής Πίστης στην Ανατολή καί δέχθηκε, με αληθινό σπαραγμό ψυχής, την ενωτική λειτουργία πού αξίωσαν από αυτόν οι απεσταλμένοι της Καθολικής Ρώμης καί του επέβαλε ή ζοφερή ανάγκη. Αυτός πού ξαγρυπνά μερόνυχτα, κοιτάζοντας με τα ματωμένα μάτια του τη θάλασσα, μάταια περιμένοντας τη βοήθεια πού του είχε υποσχεθεί ό Πάπας καί πού ποτέ δεν ήρθε. Αυτός πού, λίγες μέρες πριν από το βέβαιο τέλος, όταν ό Μεχμέτ του μήνυσε να παραδώσει την Πόλη με αντάλλαγμα να φύγει ελεύθερος με όλα του τα υπάρχοντα καί να γίνει αφέντης του Μοριά, άρθρωσε τον ιερό λόγο πού από
τήν καρδιά του τον είχε μεταγγίσει στους στρατηγούς του, τους συμβούλους του, τους συγκλητικούς, τον μεγάλο δούκα. Τον λόγο πού φέρνει ρίγος άφοϋ προφήτευε μαζί τον θάνατο καί την τιμή: «Το δε την Πόλιν σοι δοϋνε, ουκ έμόν εστίν οϋτ' άλλου των κατοικούντων εν ταύτη. Κοινή γαρ γνώμη, πάντες αυτοπροαιρέτως άποθανοϋμεν καί ου φεισόμεθα της ζωής ημών».
Ό Κωνσταντίνος, αγιασμένο σύμβολο του ελληνικού Βυζαντίου, άφοϋ ό ίδιος ήθελε να τον αποκαλούν «Αυτοκράτορα των Ελλήνων», είναι μια μορφή ιερή καί ανθρώπινη, περήφανη στην απόγνωση της, μια συνείδηση πού σήκωσε όλη την ευθύνη καί το βάρος των περιστάσεων, έχοντας, από την πρώτη ώρα της στέψης του στο Μυστρά, την πικρή επίγνωση πώς είναι νομοτελειακά ό αμνός της θυσίας καί του ολέθρου. Κακότυχος στη δική του προσωπική ζωή, με ελάχιστες ώρες χαράς, ήταν ένας ηγέτης πού ένέπνεε λατρεία, σεβασμό καί αυταπάρνηση. Ίσως όμως να ήταν καί καλότυχος, ποιος ξέρει; Μετά από τα τελευταία λόγια του, πριν από την τελική μάχη, μέσα στην κατάμεστη εκκλησιά, «Άποθάνωμεν υπέρ Χριστού πίστεως καί της πατρίδος ημών» καί με την κίνηση να άγκαλιάσει έναν έναν τους συστρατιώτες του, ζητώντας τους συγχώρεση για να κοινωνήσει των Άχραντων Μυστηρίων, παραμένει μέγιστος καί αξεπέραστος. Κλώνος καί συνέχεια του Λεωνίδα, πρόγονος του Διάκου καί του Παπαφλέσσα, των ηρώων του έπους του '40 καί των παλληκαριών της Κύπρου.
Μένει ό μαρμαρωμένος γενναίος, μαρμαρωμένος στο χρόνο καί στην Ιστορία μας, για όσους τουλάχιστον θησαυρίζουν ακόμα στην κιβωτό της ψυχής τους, αξίες της Ιστορίας μας. Αξίες καί έννοιες πού δίνουν νόημα καί αξία στο πέρασμα μας από αυτή τη ζωή, κι έχουν ονόματα μυριάκριβα, όπως πατρίδα, θρησκεία, χρέος καί θυσία.
Εϊθε, ό Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, να μείνει καί για τίς επερχόμενες γενιές, πληγή καί όνειρο, ματωμένη πορφύρα καί κατάλευκο μάρμαρο, σύμβολο μαζί καί τάμα.
ΜΕΡΟΠΗΣ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ
Σχόλιο πού ακούστηκε από τον Ραδιοφωνικό Στοθμό της "Πειραϊκής Εκκλησίας 91,2 FΜ"
