Neveron del Albo - La Puerta de Atras / Neveron de Urriellu - Maldita Vecindad

 

Ez zen nahita izan, erabaki hori hartzera behartu gintuzten. 

Egia da, baita ere, bidaia hasteko furgonetara igo ginenean, beste asmo askoren artean, aukera hori han zegoela, baina alferkeriaz, kilometro amaigabeen ondorioz, buruan geneuzkan obzioen artean erosoena nagusitu zen.

Tamalez, bizi dugun errealitatea beste bat da.

Larunbat eguerdian Poncebosko bidegurutzera iritsi ginenean, zeina autoz beteta zegoen, eta Careserako bidea ixten zuten basozainek esan ziguten ezin ginela igaro, jendetzatik gehien ihes egiten zuen aukeraren alde egin genuen.

Esan behar dut beldurrez hartu genuela mendi malkartsuetarako errepidea, dagoeneko zalantzan jarria dut gailurretako bakardade goretsia. 

Pandebanosen antzeko zerbait gertatzeko probabilitatea zegoen. Aurreko egunetako eguraldi txarra, eta asteburuko aurreikuspen ez oso motibagarriak, itxaropen izpia ematen zigun.

Urrielluko ibarrean, beti lasaiagoa den aukeraren alde egin genuen ere, kanpoan kanpatzea. Vivac gunean kokatu ginen; Iñakik eta Markelek harkaitzezko bloke handi baten azpian egingo zuten lo, eta nik, igo nuen denda arinaren intimitatean.

Ez zen nahita izan, zer eskalatu aukeratzera behartu gintuen. 

Gaua aurrera zihoan nire denda ahula astintzen hasi zenean. Halako zarata egiten zuen haizearen haserreak aterpeko olana berdea astintzean, nire lagunak, hartz-gordelekuan babestuta, kezkatzen hasi zirela. 

Hurrengo goizean, gau txarra igaro duen pertsona baten aurpegiarekin jaiki nintzenean, azaldu egin behar izan nien. < < Zergatik ez zinen gurekin zuloan sartu? < < Hain gustura nengoen lo-zakuaren gozotasunean, ez nintzela altxatuko Picu Urriellu erorita ere.

Beraz, hego haize bortitzak bultzatu gintuen Picu Urriellu mendebaldeko horma hotzean ez sartzera.

Gure eskalada-irrika baretzeko haizearen babesean zegoen horma bat izan behar zuen. Azkenean, Urriellora urte askoan igo ondoren, Picuren eragina behingoz gainditu eta urrutiko lepoko ate zirraragarria zeharkatzeko aukera zabaldu zitzaidan.

Telefonoan Neveron del Albo-ko argazki bat genuen, "La puerta de atras" bidearena, Cholotarren liburu bikainetik hartua.

Eguzki argi indartsu baten pean Corona el Rasuren lepoa zeharkatu ondoren, Picu Urrielloren horma liraina kontraargiaz lausoturik, gure aurrean agertu zen ikuspegia gailur harritsuen eztanda bizigarria izan zen. Atzeko atea gurutzatu berria genuen, eta Neveron de Urriellu mendiaren iparraldeko hegal malkartsua zeharkatzen duen bidezidor nabarmenetik desagertu ginen, Picos de Europa mendien bihotzean sartuz.

Ez da zaila Pico del Albo identifikatzea, Pandebanos lepora iristen zarenetik mendi puska begi bistan duzu. Hau jakinda, ez zitzaigun zaila egin Neveron del Albo kokatzea haitz masa handi horren barruan. Horma griserantz jaisten hasteko unea zela uste izan genuenean, bide zabala utzi eta mendian behera abiatu ginen.

Iñakiren ahots irmoa nagusitu zen gure pauso orekagabeak harrikaritik jaistean sortzen zuten zarataren gainean. << Kaka zaharra, bustia dago. Eta bai, lehen begiratuan, horma ikaragarrian eskalada-bide bat irekitzeko aukerarik nabarmenenak hezetasun-orban beltz luze bat zuen. Egoera kezkagarriak horma lisua hobeto aztertzera behartu gintuen, eta begira nondik ikusten dugun kantabriar kordada ohiko lerrotik ateratzen dela, horman sartzen direla plaka trinkoak gaindituz, eta gero arroka grisezko itsaso batek irensten dituela.

Bi gauza bideaz nire iritzia eman aurretik; ez gutxietsi krokisean agertzen diren zailtasunak, kanal zabalaren gainean dagoen azken bilera iristean eskalada-bide handi bat igo duzun sentsazioa izango duzu. Eta, oinak txikituta edukitzeaz gain, zeren; zehaztasun handiaz zapaldu behar da haiekin harkaitz lisoan zehar lebitatzeko, gerria txikituta edukiko duzu bilera deserosoetatik zintzilik egoteagatik, ez dago erlaitz txikirik bide osoan.

Argi dago, eskalada-bide bikain hau zeharkatzean, irekitzaileek dena eman zutela hain horma eder eta zorrotza hain modu soilean igotzeko. Ez da sobratzen seguru finkorik, harrizko zubi errakitikoren bat izan ezik. Faltan bota dezakeguna, izaera lasaikoak ez bagara, adorea da, ezaugarri horrek eramango gaitu hormaren goialdera.

Cholotarren aurrean kapela kentzen dut. Pasioaren muturrera eramandako eskalada hauek merezi duten eskalatzaile handien ospea eman diete.

Ez zen nahita izan, atseden gehiago hartzera behartuak geunden.

Haize bortitzaren aitzakiak ez zuen balio goiz hartako argitasunarekin. Baldintza okerragoetan genuen Picu Urrielloko mendebaldeko horma igota, aurreko eguneko jipoiak bere pisua izan zuen gure planak beste horma batera desbideratzeko.

Harrizko blokearen azpiko zoru gogorretik, burua pixka bat altxatzearekin bakarrik, argi eta garbi ikus nezakeen egun hartan igo nahi genuen horma, Neveron de Urriello, eta haren ekialdeko aurpegian, eguzki berriak argituta, "Maldita vecindad" bidea. 

Oraingoan ere Cholotarren bide bat aukeratu genuen, ez bakarrik kalitate zigilua bermatua duelako, baizik eta Kantabriako eskalatzaile hauek Picu Urrielluren orbitan bide asko ireki zituztelako.

Guk aukeratutako bideak "Los Celtas" -ekin partekatzen du sarrera, eta bidelagunak dira bi luzetan zehar. Bi bide horiek diedro bikaina dute komunean; gero, hirugarren tiradan, banandu egiten dira, gurea zuzen doa eta bestea ezkerrera.

Berriro ere txalogarriak iruditu zaizkit bide bikain honen luze guztiak. Egia da osagai onekin beti aterako dela ona paella, baina aparta izateko sukaldariak eskua izan behar du, eta hauek Master Chefak dira. Goiko horman dagoen arroka grisezko plaka trinkoa, kanalizo ugariz zizelatua, gozamena dira eskalatzailearentzat eta gustu onarentzat, bere egoera naturalean aurkitzen baitituzu.

Arratsaldea sartu berritan iritsi ginen gailurrera, zonaldeaz gozatzeko denbora nahikoarekin. Neveron de Urriellu behatoki aparta da. Hemendik tontor guztiak ikusten dira, oihal baten zimurrak bezala. Eta gailurren leherketa honetan konturatzen zara inor ez dela nabarmentzen bestearen gainetik. Itxuran aldeak badituzte, bat bestea baino zorrotzagoa da, edo zabalagoa, baina ez altuagoa, denak garaiera antzekoa dute. Pluraltasun horrek, nire ustez, ez ditu igoera guztiak mendi batean zentralizatu, beste leku askotan gertatzen den bezala, non gailur batek mendizaleen uholdea jasaten duen, hemen denak antzekoak dira.

Isilik, ertz zorrotzak zeharkatuz, harkaitzetan behera, askatasuna arnastuz, behe-haranerako bidea hartu genuen.

Ez da nahita izan, eguraldi txarrak behartu nau.

Leiho zabalaren beste aldean euri etengabeak zuhaitzen hostoak jotzen ditu soinu erlaxagarri bat sortuz. Ni, leiho horretatik paisaia berdeari begira, gorputza oraindik nekaturik, mendiko kronika bat idazten saiatzen ari naiz. Ez zait erraza egiten aurrean dudan mihisea nire burmuinean ditudan bizipenekin margotzea, bizitakoaren marrazki zehatza egitea, sentsazio bakoitzerako koloreak aukeratzea, uholde handi batek irauten duena eraman diezadake margolana bukatzea.

Kolore primarioak erabiltzen ditut nik kronika abstraktu hauek egiteko; kolore gorria eskalada-bideen emozioa marrazteko da, kolore biziz plasmatzen dut ezezagunak sentiarazten didana. Urdina, deskribatzen saiatzen naizen leku horretan egoteak sortzen didan ilusioa irudikatzeko erabiltzen dut, egindako ahalegin guztiak merezi duen mezua helarazi nahi du. Eta horiaren beroak laguntasuna adierazi nahi du, mendizaletasunaren zutabe indartsuena, adiskidetasuna.

Beraz, orain, dudan pintzelik lodiena pintura horiko potoan sartzen dut, eta ondo busti ondoren, traza handiz marrazten dut; << eskerrik asko Iñaki eta Markel margolan hau posible egiteagatik.

 

DESFILADERO DEL CARES - Los Tichis, Fake

 

Aurpegia freskatzen digun euri txikiak ez du kaleko zorua bustitzen, aldiz, sortzen duen laino zuri hezeak lortzen du mendi harritsuak gure begirada egitez irrikatsutik ezkutatzea. Kareharrizko horma trinko eder hauek dira Alex Kamerlander eta biok Arenas de Cabralesera egin dugun bidaia bizkorraren arrazoia. Bidai motz hau eta zer eskalatuko dugun zoriak hautatu du, ahaztua nuen eskalada krokis batek, aspaldi Ibrak whatsappez bidali zidana, bere lesioagatik helarazi nizkion animoek nire telefonoaren pantailan agerrarazi duena. Alexi erakutsi besterik ez dut behar izan gure noranzkoa markatzeko.

Iker Artolarekin egin nuen ihazko bidaian, Wabi Sabi bidea eskalatu genuenerakoan, ikusi nuen horma ikusgarrian dago gure erronka. Ez da Los Tichis pareta tentea zeharkatzen duten marra ausart horietan errezena, ez eta zailena, ba daude arnasa kentzen duten proposamen beldurgarriagoak, denborak idatziko du osasunak uzten didan hauek saiatzen.

Jende multzoak kemena ematen du, furgonetak errepide ondoan lotarako geldirik topatzeak debekuaren beldurra lausotu digu, segurtasun gehiagorekin segitzen dugu aurrera. Cares ibaiaren errepide bukaeran geratu gara, mendi bidea hasten den puntutik aurrerago, pistaren bazterrean. Ez da hau kotxeak uzteko leku egokitua, gutxiago gaua bertan pasatzeko, gure eskaladatik ahalik eta hurbilen dagoenez, egokia egiten du.

Goiz griseko argi itzalia esnatzean, paisaia basatia zabaltzen du gure aurrean, piztientzako egokia, hauntzak dira hemen errege. Ibai gardenak sigi-saga egiten duen amildegiaren sakonetik harkaitzezko dorre zorrotzetaraino, naturak gainezka egiten du. 

Tamalez, blaitzen nauen soseguzko sentipen hori, ez du asko irauten. Biltzen gaituen isiltasun organikoa zarata mekanikoz betetzen doa, Desfiladero del Cares bidearen bazterrak autoz topera egongo dira dagoeneko, eta gure ondoan pilatzen hasten dira kotxeak puzle bat bezala. Arraro begiratzen gaituzte mendizale hauek eskalada materialea prestatzen dugun bitartean.

Erosoa da horma hurbiltzeko bidea, bukaera duen pista bat da, koskada bat bezala haitz bizian zizelkatutako pasoa. Zaila da arreta oinezko pausoetan jartzea, gainean ditugun horma ikusgarriak askotan desbideratzen dute gure begirada, estroputz egin ezkero amildegian behera erortzeko arriskua dago.

Ez dugu luzeen zozketa egin, ni prestatu naiz eskaladarekin hasteko, Alex komunetik pasatu beharrak eman dit aurrea hartzeko aukera, hormaren azpira itzuli denerako goruntz irteteko zain nengoen.

Lehen luzeak ez du zailtasunik, ezin dugu esan ederra denik ere, pareta kilkilgarriaren oinarrira eramaten zaitu, horma gorri tentearen azpira.

Bigarrengoarekin hasi genezake aldeko kalifikatiboak erabiltzen. Horma tentean sartzean harkaitzaren kalitatea hobetzen da, eta eskalada mugimenduak plazera sortzen dute, bikaintzat jo dezaket.

Hirugarrenak txorrera tipoko pareta motz bat du hasieran, friendaz babesten dena, eta hau ez da oso ohikoa horrelako eskalada motan, berezitasun horrek sentsazio berriak sortu ditu nire zentzumen dagoeneko ohituan.

Laugarrena txapela kentzekoa da. Luze egin dakigukeen tirada honetan, plaka teknikoen eskaladari aurre egin beharko diogu. Nabarmentzekoa da bilera aurreko zatia, gogorra bezain ederra.

Seigarrenak du bidearen luze zailena izatearen ohorea, eta bai da puntutxo bat gehiago, kalitatean ordea berdin jarraitzen du, dena da aparta.

Zazpigarrenak paretatik ateratzen zaitu, Cares ibaiko arroila erraldoia atzean utzita. Ez lehenago tiradaren hasieran estutu gabe, pauso okertu bat du bileratik irten eta berehala.

Errealitatearekin topo egiten duzu hankak orizontalean jarri bezain laster, Cares amildegiko bidearen ondoan zaude eta ikuskizun bihurtzen zara mendizale andanarentzat, beste behin ere arrotz sentituz.

Bidezidor zabaletik behera irudi bat nabarmentzen da gora eta behera dabiltzan mendizaleen artean, bizkarrean daraman petate mardulak salatzen du, gazte honek masifikazio horizontala utzi eta bertikalaren bake-espazioan sartu nahi du. Bere parera hurbiltzen garenean, eta, nahiz eta eguzkitako betaurrekoak eraman, bere irribarre betearen bidez identifikatzen dut, Víctor Sánchez da, bostekoa ematen diogu elkarri. Eskalada-gune bateko kide dela harro esan dezakeen pertsona bat badago, Asturiar hau da. Elkarrizketa alaiak berpiztu egiten gaitu, beste bide bat egiteko prest gaude, bideak ezabatu behar ditugu, Victorren erritmoan lana pilatzen ari zaigu.

Furgonetan mokadu azkarra egin eta eguneko bigarren bidearen bila abiatzen gera. Oraingoan ere ez dugu eztabaidatu, Fake bidea ezin hobeto egokitzen da gure beharretara.

Hormaren azpira iristean bat batean gure desioa zearo hozte da, berrehun metro gorago dagoen gailurretik harriak hasten dira erortzen. Ahuntzak madarikatzen ditugu, azpian daukatenaz kanpo, gure buruen gainean lasai bazkatzen direnak. Zuhurtzia eta egin nahiaren arteko borrokan bihotz beroak irabazten du, Alexek lotzen du soka muturra eta goruntz igotzen hasten da.

Azkar pasatzen zaigu harrikada bat jasotzeko beldurra, bigarren luzearekin hormak bertikalitatea irabazten du eta gure kalkuluen arabehera harri batek jotzeko aukera hasko jaisten da.

Beste behin gozatu egiten dugu, ez zaigu Fake bidearen metro bat ere txarra iruditu.

Grabedadearen indarra aprobetxatuz, igo garena baino askoze azkarrago, horma rapelatzen dugu. Beherakoan, beste bide batzuen aztarnak ikusten ditugu gure ondoan, eta ziur gaude eskalada onak izango direla. Eta horrek pozten gaitu, zeren automatikoki hasten baita hurrengorako atzera kontua.

 

PILAR DE LA HERMIDA - Salvajes de Leyenda

 

Indar eta trebetasun mugimendu orekatu bakoitzarekin itxaropen izpi bat sentitzen nuen, hein handi batean, nire zaurgarritasun-egoera arrazoitzen zuelako. Zirrara ero bat zen, harrizko plaka leun eta garbian gora igotzen uzten zidana, nire espiritu grinatsua justifikatzen zuena. Ez zitzaidan arrotza egiten egoera, gustukoa dut, ez dut modu hobeagorik ezagutzen eskalatzaile sentitzeko. 

Horma bertikal hori lehen aldiz zeharkatu zuten eskalatzaileek adeitasunez eta errespetuz egin zuten, harria minerala baino gehiago dela pentsatuz, gure aurrean besterik gabe altxatzen den elementu hotz eta gogorra, eta mirespenez egin zioten aurre erronkari.

Sarritan defendatu izan dut orritxo hauetan eskalada garbia, hain pasionala den kirol honen piramidearen punta bezala, perfekziora iristeko era bakarra. Baina, zoritxarrez, gehienetan, kasu bakanetan izan ezik, beste garai bateko bideetan aurkitzen dut abentura gunea, non, teknologia faltagatik, eskalatzaileek bide berriak sortzeko gaitasuna oso murriztua zuten. Kemenez ordezten zuten.

Pablok eta Victor Sánchezek horrelako zerbait sentituko zuten Pilar de la Hermidan, edo Peña Llaneces, bide berri baten aukera ikuskatu zutenean; haitzarekiko miresmena eta beraiek baino lehenago ertz ederra igo zutenekiko begirunea. Horrela hausnartzen du eskalatzaile asturiar indartsuak bere bloggean: https://artedelalibertad.blogspot.com/2024/02/salvajes-de-leyenda-230-mts-6c-pena.html

Pilar de la Hermida 1995tean izan zen gainditua lehen aldiz eskalatzaile cantabriar bikote baten eskutik; Javier saiz eta Angel Bengoechea. Bi eskalatzaile handi horiek, Los Cholos taldeko kideak, joan den mendearen amaierako urte errebeldeetan eskalada bide piloa sortu zituzten Kantauriko mendietan zehar. Gaur egun horietako asko kultu-bideak dira.

Victorren anbizio eskalatzaileak zutabe ederrean jarri zituen begiak, baina horma hau ez da besteak bezalakoa, hemen dago aipatu dudan bidea, eta bera da jaun eta jabe, ez dago lekurik estilo honetan ez den beste bide baterako.

Santutegi hori zulatzeko makinaren zarata mingarriarekin profanatzea krimena izango litzateke, eskalatzaile talde handi batek ez luke barkatuko.

Gaua ilunagoa da hermidaren amildegi estuan, ilbeherak proiektatzen duen argi urria ez da amildegi horretan sartzen, urruneko gailurren eta hondo meharraren arteko ibilbide luzean xurgatzen da.

Baina ez da itsualdi hori izutzen duena. Egunsentian, amildegiaren hondoa oraindik ilunpetan dagoenean eta gailur iritsezinak tinki argitzen direnean, itotzen duen mundu malkartsu bat sortzen da, dimentsio bertikal menderaezin bat, gizatiarki lorgarria denaren eta absurduaren arteko muga.

Pozik esnatzen gera ordea Arizio, Iker Artola eta ni La Hermida herrixka azpian dagoen aparkalekuan, egun ederra dugu aurrean, zorioneko egiten gaituzten horietakoa.

Aritzek ondo ezagutzen ditu txoko hauek, alpinista bizkaitar gehienek bezala, eskalatzaile gisa trebatu da hemen, baina Iker eta biok, gipuzkoarrak izanik, Pirinioak izan dira gure jolas lekua, uzten gara gidatzen.

Beraz, salvajes de Leyenda Arizioren proposamena izan zen, Victorrek aholkatu omen zion, eta guk ez genuen zalantzan jarri asturiarraren hitza, arroka basatien mundu malkartsu honetan eskalada bideen kalitateaz dakien inor badago, Victor da.

Pilar de La Hermida hurbiltzea ez da zaila, hogei bat minutuko ibilbidea da, mendiko bidezidor bati jarraituz. Jaitsiera, ordea, gailurrera igoz gero, gure kasuan horrela izan zen; Pilarreko bide klasikoaren azken luzea eskalatu genuen, eta jatorrizko jaitsieratik jaitsi ginen; kanal zabal bat lehen zatian, estuagoa ondoren, lau rapel luzeetan jaisten da. Era horretara eginda, Salvajes de Leyendak, kutxu alpinoagoa hartzen du.

Bidearen lehen bi luzeek ez dute zailtasun fisikorik, eta ikaragarri politak dira, Picos haitzaren kalitate-zigiluarekin. Bi tirada luze hauek Pilarraren eskuin aldean dagoen diedro nabarmena hartzea dute elburu. 

Hirugarrena diedro zabal horretatik gora hasten da, arroka tenteagoa da hemen, baina diedroan sartu bezain laster, ezkerretara agertzen zaigun pareta bertikal eta trinkozko plaka baterantz utzi behar da. Ikaragarri ona da luze hau.

Laugarren luzeak bideko ederrena izateko ohorea du; ur-zuloz eta pitzadura txikiz betetako harkaitzezko plaka trinko batetik doa, zalantzen aurrean trebea den eskalatzailearentzat plazer bat.

Salvajes de Leyenda bidearen bosgarren eta azken luzea, estiloz, alpetarrena bezala definitu genezake. Eskuinerantz dagoen diedro etzan batetik hasten da, tarte labur baten ondoren uzteko, aurrera egiteko aukera piloa duen horma batetik zuzen-zuzen, gailurra bilatuko dugu ezkerrerantz joera txiki batekin. Gailurrera iritsi aurretik, bost bat metrora, bilera bat dago, rapelatzeko prest. Deseroso ikusten da, erdi zintzilik, hobeto, eta, batez ere, gailurrerako bidea hartzea pentsatu badugu, hormaren amaierara iristea, erlaitz eroso bat aurkituko dugu. Friendez eta fisuekin erraz egiten da bilera seguru bat.

Lepo motz eta zorrotz batek bereizten ditu gure gailur txikia eta gailurreko bidean jartzen zaituen ondoko lirainenetik. Azken hau jarraituz, soka guztia eramango duen tirada batek, mendiaren magalean utziko gaitu.

Esan dudan bezala, jaitsiera kanal batetik doa, hormaren ezkerraldeko malda malkartsuetara daraman kanal handi batetik. Hori hartzeko, gailurrerantz jo behar da, gorantz. Ez gara gailurrera iritsiko, gainera ez dakit horma honek gailurrik duen. Zirku moduko kanal batera iristen garenean, jaisten hasiko gara, horma laranja baten azpian rapel bat bilatu arte. 

Guk kanala lau rapelatan jaitsi genuen: lehena espit bat da eta iltze zahar pare bat. Bigarrena harkaitz-tontor bat da. Hirugarrena zuhaitz bat; hau kordino fin batez hornitu behar izan genuen, materialik ez zegoelako. Eta laugarrena, parabolt bat da bi iltze zaharrekin batera. Ondoren, behin mendi-mazela aldapatsuan, ondo orientatzea eskatzen du, ez baitago ondo definitutako biderik.

Eskaladaren gauzarik txarrena ezin egin ahal izatea da. Beraz, berdin dio bide luzeak igotzen baditugu, edo motzak, zailak ala errezak, seguroak zein arriskutsuak, dena da eskalada. Garrantzitsuena egiten dugunarekin disfrutatzea da, ingurunea eta jendea errespetatuz, era horretara lortuko dugu gogobetetzea. Gu bezainbeste gozatzen baduzue ez zabiltzate gaizki.