Πρόκειται για ομιλία υπουργού Οικονομικών στη Βουλή στα τέλη του 1847, δηλαδή λίγους μήνες μετά το θάνατο του Γ. Κωλέττη... Δε μοιάζει αρκετά επίκαιρη μολονότι έχουν περάσει 165 χρόνια; Περίπου στην ίδια κατάσταση βρίσκονταν το υπουργείο Οικονομικών όταν ανέλαβε η νέα κυβέρνηση και βρίσκεται ακόμα και σήμερα καθώς οι σοβαρές αλλαγές που προωθούνται χρειάζονται χρόνο.
Ο προϋπολογισμός συντάσσεται ακόμα και σήμερα με άγνωστα στοιχεία (π.χ. δαπάνες ΟΤΑ, υπουργών, κλπ), οι συνολικές οφειλές προς το δημόσιο παραμένουν άγνωστες (αναφέρονται διάφορα νούμερα, χωρίς να εξηγείται πόσες από αυτές είναι δυνατόν να καταβληθούν π.χ. γιατί δεν αφορούν σε χρεοκοπημένες επιχειρήσεις). Στην Ελλάδα, σήμερα διαπιστώνουμε πως η ετήσια φαρμακευτική δαπάνη, που αγγίζει τα 10 δισ. ευρώ είναι υπερτριπλάσια της αντίστοιχης του Βελγίου, δηλαδή μιας χώρας με κοινά πληθυσμιακά χαρακτηριστικά.
Τα τελωνεία της Σύρου δεν έχουν σήμερα την ισχύ που κατείχαν την εποχή του Γ. Κωλέττη, ο οποίος παρέδωσε την κυβέρνηση στην κατάσταση που περιέγραφε ο υπουργός. Υπάρχουν, όμως, πολύ περισσότερα άνδρα διαφθοράς στο δημόσιο στα οποία έχουν επικρατήσει εδώ και χρόνια οι επίορκοι και όχι οι συνεπείς δημόσιοι υπάλληλοι.
Ο Κωλέττης ήταν ο πρωθυπουργός ο οποίος παραδέχθηκε από το βήμα της Βουλής πως είχε εισπράξει πολύ περισσότερα χρήματα ως μισθό, σε σύγκριση με τα προβλεπόμενα, και υποσχέθηκε πως θα τα επιστρέψει με την πρώτη ευκαιρία! Την εποχή της παντοδυναμίας του (και με τη χορηγία του Γάλλου πρεσβευτή...) κυκλοφορούσε με δεκάδες μπράβους... Οταν πέθανε δημεύτηκε ολόκληρη η περιουσία του, χωρίς αυτό να σημαίνει πως οι διάδοχοί του πολιτεύτηκαν με διαφορετικό τρόπο.
Ο Κωλέττης "καλλιέργησε, όσο κανείς προηγούμενός του, τα σπέρματα της συναλλαγής και της πολιτικής διαφθοράς, ενώ ήταν ο πρώτος Ελληνας πολιτικός που, διαχειριζόμενος τα κοινά, απέκτησε μεγάλη περιουσία (630.000 δραχμές της εποχής εκείνης). Ο Π. Καρολίδης γράφει πως στη Γαλλία "οξόν από την ακίνητη περιουσία, είχε καταθέσεις στις γαλλικές τράπεζες διακόσες χιλιάδες φράγκα - ποσόν σημαντικότατο για τότε - και στην Ελλάδα, οξόν από τα χτήματά του στ' Ανάπλι, ήταν ιδιοχτήτης ολάκερων χωριών στη Φθιώτιδα".
Στόχος του Κωλέττη ήταν η «μακροβιότητα» των κυβερνήσεών του και όχι οι μεταρρυθμίσεις και η εθνική ανασυγκρότηση. Με τις αθρόες απολύσεις κομματικών αντιπάλων, το διορισμό «ημετέρων», την κατοχύρωση των προνομίων των διαφόρων τοπαρχών και τις εκλογές βίας και νοθείας, ήταν πράγματι ο πρώτος που διασφάλισε «μακρόβιες» κυβερνήσεις".
Ο Κωλέττης "μέχρι αργά το απόγευμα ασχολείτο με τη διεκπεραίωση ρουσφετιών πρώτα στην κατοικία του και μετά στην έδρα της κυβερνήσεως. Στη διάρκεια των υπηρεσιακών συσκέψεων που επακολουθούσαν συνήθως κοιμόταν, ενώ απουσίαζε συστηματικά από τις συνεδριάσεις της Βουλής".
Ο κουμπάρος του Κωλέττη, στρατηγός Γ. Μακρυγιάννης, γράφει στα Απομνημονεύματά του: «Τότε έβγαλαν και το σώμα του Κωλέττη άλιωτο από την τάφο του. Αφού αρρώστησε ο γκενεράλ Κωλέττης και φώναζε νύχτα και ημέρα και βάβιξε και γκάριξε και βγήκε η ψυχή του, κοντά σε τρία χρόνια θέλησαν οι συγγενείς να τον ξεχώσουν..και τον βγάνουν καθώς τον θάψαν…Μόνο τα μάτια του ήταν βουλιασμένα…ότι έβλεπαν τις πράξεις οπούκανε διά την πατρίδα και θρησκεία του και τόσους άδικους φόνους αγωνιστών… και πόσες μείναν χείρες κι ορφανά (εξαιτίας του)…" Κατά τον Μακρυγιάννη, ο Κωλέττης "είχε συνάξει όλους τους κακούργους της κοινωνίας απ' ούλες τις τάξεις και τους βοήθαγε με τα πλούτη της πατρίδας και με τις θέσες. Και ξεμάκρυνε και κατάτρεξε όλους τους τίμιους ανθρώπους".
Ο Κωλέττης πέθανε στις 31 Αυγούστου 1847, αλλά είχε ζήσει για να δει μια ακόμα χρεοκοπία της Ελλάδας, αυτή του 1843. Τότε η κυβέρνηση δήλωσε πως αδυνατεί να πληρώσει το τοκοχρεολύσιο του δανείου του 1833 (που είχε εκδοθεί από τους Rothchild). Το δάνειο, ύψους 57 εκατ. φράγκων, είχε καταναλωθεί, ως συνήθως στη διαδρομή. Τα 33 εκατ. είχαν παρακρατηθεί για προκαταβολές (αποπληρωμή προηγούμενων δανείων των εγγυητριών δυνάμεων προς Ι. Καποδίστρια, τόκους, χρεολύσια, κλπ). Τα 12,5 εκατ. πήραν οι Τούρκοι για "εξαγορά επαρχιών Αττικής, Εύβοιας και Φθιώτιδας". Για τα υπόλοιπα δείτε τι γράφει ο Φίνλεϋ: "Ο Αρμανσμπεργκ, ο Μάουρερ και ο Εϋδεκ συνεκρότησαν εν Μονάχω σύσκεψιν καθ' ην, μεταξύ πολλών άλλων επαίσχυντων καταχρήσεων των ελληνικών χρημάτων, προσέθεσαν σχεδόν 4,500 λίρες εις τον μισθόν του κόμητος Αρμανσμπεργκ δια να δύναται ούτος να δίδει χοροεσπερίδας...".
Το 1843, τα 57 εκατ. είχαν γίνει 90... Με ετήσια έσοδα 14 εκατ. φράγκα η κυβέρνηση έπρεπε να πληρώνει για μια δόση 6 εκατ. φράγκα δηλαδή το 43% όσων χρημάτων πήγαιναν σε ένα χρόνο στα ταμεία του κράτους. Η Ελλάδα σώθηκε (προσωρινά) από τον πρώτο Διεθνή Οικονομικό Ελεγχο χάρη και στην εξέγερση του Σεπτεμβρίου 1843. Αλλά η επιτυχή κατάληξη της εξέγερσης επανέφερε στην πρώτη γραμμή της πολιτικής τύπους όπως ο Κωλέττης και Μαυροκορδάτος, ιδρυτές του συστήματος της "πατρονίας" που ζει μέχρι και τις ημέρες μας...
Η "πατρονία"
Ο Ευαγγ. Κοροβίνης στο βιβλίο του "η Νεοελληνική Φαυλοκρατία" εξηγεί πως το σύστημα της «πατρονίας» - στο οποίο βασίστηκε η ανάπτυξη της Ελλάδας μέχρι σήμερα - έχει ένα μεγάλο πλεονέκτημα για τους πολιτικούς: "Εμποδίζει την κινητοποίηση του πληθυσμού για την επίτευξη συλλογικών στόχων (εθνικών και ταξικών). Εκφράζει τα συμφέροντα της πολιτικής τάξης πρωτίστως και δευτερευόντως επιμέρους συμφέροντα (μεγάλα, μεσαία ή μικρά). Στη βάση του φαινομένου βρίσκεται ένας αχαλίνωτος ατομικισμός συνυφασμένος με μια βαθιά αδιαφορία για τις τύχες και τις προοπτικές της χώρας, για τη δυνατότητα ύπαρξης ενός κοινού παραγωγικού μέλλοντος. Το ατομικό «βόλεμα», η ατομική σωτηρία «συν γυναιξί και τέκνοις», με την παράκαμψη κάθε έννοιας νομιμότητας και αξιοκρατίας, ανάγεται σε υπέρτατη ρυθμιστική αρχή του δημόσιου βίου".
Ο Εμμ. Ροϊδης το έγραψε πριν από 120 και πλέον χρόνια αλλά ισχύει και σήμερα: «Εις μεν τας άλλας χώρας η δύναμις του βουλευτού έγκειται εις το να ανατρέπει κυβερνήσεις, ενώ εν Ελλάδι ουδείς υπάρχει της παντοδυναμίας του περιορισμός. Εκ του βουλευτού εξαρτάται όχι μόνο της κυβερνήσεως ο βίος, αλλά και η τιμή, η περιουσία, η ασφάλεια, η απονομή της δικαιοσύνης και ο επιούσιος άρτος ή τουλάχιστον η πλήρωσις πόθου τινός των πλείστων Ελλήνων. Ο κύκλος αρμοδιότητος και ενεργείας του είναι δεκάκις ευρύτερος παρά εις πάσαν άλλην χώραν. Περί όλων των ζητημάτων διά τα οποία εις άλλας χώρας αποφασίζει ο νόμος, η προτίμηση της ικανότητας και το κοινόν συμφέρον παρ’ ημίν εκ μόνο του θελήματος του βουλευτού εξαρτώνται. Τα πάντα τα απορροφά και τα εκμηδενίζει η πολιτική διά τον λόγον ότι ουδέν ημπορεί να υπάρξει ανεξάρτητον απ’ αυτής. Αλλαχού τα κόμματα γεννώνται, διότι εκεί υπάρχουν διαφωνούντες και έκαστος άλλα θέλοντες. Εν Ελλάδα συμβαίνει το ανάπαλιν, αιτία της γεννήσεως και της πάλης των κομμάτων είναι η θαυμάσια συμφωνία μεθ’ ης πάντες θέλουσι το αυτό πράγμα, να τρέφονται δαπάνη του δημοσίου»
Γράφει ο Γιώργος Παγουλάτος («Καθημερινή», 21/2/2010 και επισημαίνει ο Χαρ. Τσούκας): «Το σύστημά μας διαχρονικά στηρίχθηκε σε ένα άγραφο κοινωνικό συμβόλαιο: οι πολλοί θα ανέχονται την υψηλή διαφθορά των ολίγων, αρκεί οι λίγοι να κάνουν τα στραβά μάτια στη μικροδιαφθορά των πολλών». Ο Τσούκας το πάει ακόμα πιο μακριά: "εδώ και τριάντα χρόνια, το πελατειακό πολιτικό σύστημα προσέφευγε συστηματικά στον εξωτερικό δανεισμό για να εξυπηρετεί τους πολίτες-πελάτες, οδηγώντας πολιτικούς και πολίτες στην ηθική εξαχρείωση και την οικονομία στη χρεοκοπία. Αυτός είναι ο μεγάλος φαύλος κύκλος που τώρα συνειδητοποιούμε με οδυνηρό τρόπο".
Ο πρώην υπουργός Αλ. Παπαδόπουλος έδωσε προ ημερών τη δική του εκδοχή για την κατάντια της χώρας: "Η ιδεολογία και ο πολιτισμός του φαινομένου ταυτίζεται με το έμβλημά του σε όλη τη διάρκεια της μεταπολίτευσης: «ένας λαός που έχει το ένα χέρι με υψωμένη γροθιά και το άλλο στη ζητιανιά». Η υψωμένη γροθιά εξέφραζε το μεταδικτατορικό σφρίγος της κοινωνίας, που ξοδεύτηκε όμως άδοξα με την παραγωγική απενεργοποίηση της χώρας και την αναζήτηση δανείων από τις διεθνείς αγορές και πόρων από την Ευρωπαϊκή Ένωση από το άλλο χέρι. Υπεύθυνη του φαινομένου αυτού είναι όλη η πολιτική τάξη της χώρας με κεντρική ευθύνη και του ίδιου του ΠΑΣΟΚ. Στην αντίληψη αυτή προσχώρησαν και όλες οι πολιτικές δυνάμεις. Τόσο η ιστορικά πάντα λαϊκίστικη ελληνική Δεξιά, όσο και η απροσάρμοστη και παρωχημένη ελληνική Αριστερά. Αν υπήρξαν πολιτικές διαφωνίες μεταξύ τους, αφορούσαν μόνο στην πλειοδοσία των παροχών και σε ανούσιες διαδικασίες. Αυτός ο συνδυασμός ήταν το εκρηκτικό μείγμα στη σύγχρονη Ελλάδα, που επέφερε κοινωνικές αλλοιώσεις, γέννησε απληστία, αφυδάτωσε το πολιτικό σύστημα, κατασκεύασε καρπωτές παράνομων και «νομιμοφανών» προσόδων, σώρευσε επιρροή σε παραθεσμικά κέντρα εξουσίας".
Γι' αυτό πολλοί θα συμφωνήσουν με την άποψη του Αλ. Παπαδόπουλου σύμφωνα με την οποία "θα πρέπει άμεσα να συγκροτηθούν και να λειτουργήσουν σύμφωνα με τις σύγχρονες ελεγκτικές μεθόδους νέες διοικητικές και δικαστικές μορφές ελέγχου και κολασμού όσων παρανομούν σε βάρος του δημοσίου, των πολιτών και του δημοσίου συμφέροντος γενικότερα". Οψόμεθα...
Πηγές: Καθημερινή 25/4/2010, Ευαγγ. Κοροβίνη: Η Νεοελληνική Φαυλοκρατία, Ν. Μπελογιάννη: Το ξένο κεφάλαιο στην Ελλάδα (Εκδ. Αγρα), Γιάννης Γ. Μπενέκος: Κωλέτης.
