Αυξίβιε ιερέ, Σόλων Ιεράρχα, και Κυπρίων άστρον λαμπρόν

ΑΓΙΟΣ ΑΥΞΙΒΙΟΣ: Α’ ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΣΟΛΩΝ

Τα λόγια του Κυρίου "ος δ' αν ποίηση και διδάξει, ούτος μέγας κληθήσεται εν τη Βασιλεία των ουρανών" βρίσκουν πέρα για πέρα την εφαρμογή τους στο πρόσωπο του αγίου Αυξιβίου, που είναι ο πρώτος επίσκοπος της Σολέας της Κύπρου.

Ο όσιος αυτός Πατήρ "και εποίησε και εδίδαξε".

Δίκαια λοιπόν, θεωρείται μέγας.

Ο ιερός και φλογερός αυτός εργάτης της Εκκλησίας του Χριστού καταγόταν από τη Ρώμη κι έζησε στα χρόνια των Αποστόλων. Οι γονείς του ήσαν πλούσιοι, αλλά ειδωλολάτρες. Είχαν δύο παιδιά, Τον Αυξίβιο κι έναν άλλο, τον Θεμισταγόρα, που ήταν πιο μικρός.

Ο Αυξίβιος είχε ωραίο κι επιβλητικό παράστημα αγαπούσε δε πολύ τα γράμματα. Όταν μεγάλωσε κι ήρθε ο καιρός να μορφωθεί, οι γονείς του τον παρέδωσαν σε σοφούς δασκάλους, κοντά στους οποίους ο νέος διδάχτηκε όλη τη σοφία και τη γνώση του καιρού του. Την ίδια περίοδο ο φιλομαθής νέος είχε γνωριστεί και με χριστιανούς, κι άρχισε κι από αυτούς να μαθαίνει τα της νέας θρησκείας.

Οι γονείς που έβλεπαν στο μεταξύ το παιδί τους να μεγαλώνει και να φτάνει στην κατάλληλη ηλικία για αποκατάσταση, άρχισαν να του μιλούν για γάμο και να τον εκβιάζουν να νυμφευτεί. Μα ο καλός και μεγαλεπήβολος νέος που διψούσε για άλλη ζωή, ζωή ανώτερη, τους παράτησε κι έφυγε κρυφά από τη Ρώμη μ' ένα καράβι, που ταξίδευε στην Κύπρο. Κάποιο πρωινό το καράβι έφτασε κι αγκυροβόλησε στον Λιμνίτη, ένα λιμάνι που βρίσκεται στη βόρεια ακτή της νήσου κι απέχει τέσσερα περίπου μίλια από την πόλη των Σόλων. Την πόλη αυτή, όπως είναι γνωστό, έκτισε ο βασιλιάς της Αίπειας Φιλόκυπρος, το πρώτο τέταρτο του έκτου αιώνος π.Χ. προς τιμή του μεγάλου νομοθέτου των Αθηνών, του Σόλωνα, που επισκέφθηκε τότε την Κύπρο. Στην πόλη αυτή η Πρόνοια του Θεού κανόνισε, ώστε ο Αυξίβιος να συναντηθεί με τον απόστολο Μάρκο και να γίνει μαθητής του. Ο νεαρός απόστολος ήταν μόνος του, γιατί ο σύντροφος του, κι αρχηγός της ιεραποστολικής ομάδας, Κύπριος απόστολος Βαρνάβας είχε υποστεί στο μεταξύ τον μαρτυρικό θάνατο στη Σαλαμίνα. Τον είχαν λιθοβολήσει ένα βράδυ οι Ιουδαίοι.

Κοντά στον ευαγγελιστή Μάρκο ο νεαρός προσήλυτος Αυξίβιος συμπλήρωσε τις γνώσεις του για τη νέα πίστη, δέχτηκε το βάπτισμα και χειροτονήθηκε επίσκοπος. Από τη στιγμή αυτή στην ψυχή του ένας πόθος φλογερός και ιερός είχε ανάψει δυνατά. Ο πόθος να μεταδώσει τον θησαυρό που βρήκε και σε άλλους. Να βοηθήσει κι άλλους να γνωρίσουν τον Χριστό και να μοιραστούν μαζί του την ανεκλάλητη χαρά του.

Στον πόθο του όμως αυτό τον ιερό και άγιο παρουσιαζόταν εμπόδιο τρανό κι ανυπέρβλητο μια υπόδειξη-εντολή, που του έκαμε ο δάσκαλος του, ο απόστολος Μάρκος:

- Προσπάθησε, του είχε πει, να επιβληθείς στους γύρω σου πρώτα με το παράδειγμα σου και τα έργα σου κι ύστερα με τα λόγια και τη διδασκαλία σου.

Την υπόδειξη αυτή ο άγιος μας την σεβάστηκε και την τήρησε πιστά. Είχε μάθει πώς η υπακοή είναι μεγάλη αρετή για τον χριστιανό. Γι' αυτό και δεν θέλησε να την αγνοήσει. Αφού αποχαιρέτησε τον ευαγγελιστή και πνευματικό πατέρα κι οδηγό του Μάρκο, που αναχώρησε για την Αίγυπτο, ο νεοφώτιστος μαθητής έφυγε κι αυτός από τον Λιμνίτη, κι ήρθε στους Σόλους. Εκεί κοντά στον μεγάλο και καλλιμάρμαρο ναό της πόλης που ήταν αφιερωμένος στον πατέρα "των θεών και των ανθρώπων", τον Δία, συνάντησε ο άγιος μας τον ειδωλολάτρη ιερέα, που μόλις τον είδε κι αντιλήφθηκε πως ήταν ξένος, τον κάλεσε για να τον φιλοξενήσει.

Στο σπίτι του ιερέα ο μακάριος Αυξίβιος έμεινε αρκετό καιρό χωρίς να μιλήσει ποτέ σε κανένα για τη χριστιανική του ιδιότητα.

Κάποια μέρα που ο ειδωλολάτρης ιερέας επέστρεψε από τον ναό, ο Αυξίβιος αποφάσισε να διακόψει τη σιωπή.

- Γιατί λατρεύετε και προσκυνάτε σαν θεούς τις πέτρες και τα μάρμαρα, του είπε; Οφθαλμούς έχουσι, μα δεν βλέπουσι. Ώτα έχουσι, μα δεν ακούουσι ούτε κι αντιλαμβάνονται τις προσευχές τις οποίες κάμνετε, και τις θυσίες που τους προσφέρετε. Ο Θεός των χριστιανών, όπως έχω ακούσει, είναι ο αληθινός Θεός. Αυτός έχει δημιουργήσει όλο τον κόσμο με μόνο τον λόγο του. Αυτός δημιούργησε και το ανθρώπινο γένος από ένα ζευγάρι. Ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο για να 'ναι ευτυχισμένος. Για την ευτυχία του, τον έβαλε σ' ένα θαυμάσιο κήπο, τον Παράδεισο μέσα στον οποίο ο άνθρωπος με λίγη δουλειά θα μπορούσε να βρίσκει, ότι του χρειαζόταν για την ευτυχία του. Για να 'ναι όμορφη η ζωή του και να 'χει νόημα, του έδωσε και μια εντολή, ένα νόμο. Του είπε να τρώγει από τους καρπούς όλων των δένδρων του Παραδείσου. Να μην τρώγει μόνο από τους καρπούς ενός δένδρου, που το ονόμασε "δένδρον της γνώσεως του καλού και του κάκου". Με την υπακοή τους οι πρώτοι άνθρωποι στην εντολή αυτή του Θεού, θα μπορούσαν να τελειοποιηθούν στην αρετή και να ομοιάσουν με τον Δημιουργό τους. Να γίνουν άγιοι, Όπως Άγιος είναι κι Αυτός. Δυστυχώς οι πρωτόπλαστοι, έτσι λέμε τους πρώτους ανθρώπους, δεν τήρησαν την εντολή του Θεού για πολύ καιρό.

Την παράβηκαν. Παράκουσαν. Και με την παρακοή τους έχασαν τον Παράδεισο.

Μόνο αυτό; Κάτι περισσότερο. Μπήκε και το κακό στον κόσμο με αποτέλεσμα ο βασιλιάς της δημιουργίας, ο άνθρωπος να γίνει σαν τα άλογα ζώα. Να κάμει σκοπό του το φαγητό και το ποτό και την ικανοποίηση των πόθων και των ορμών του. Κι όταν δεν έβρισκε τα μέσα, τότε δεν είχε παρά να κλέβει, να αδικεί, να σκοτώνει. Να σκοτώνει κι αυτούς τους δικούς του. Να σκοτώνει τ' αδέλφια του, τον σύντροφο του, τα παιδιά του.

Από το κατάντημα αυτό ο καλός Θεός θέλησε να σώσει στις ημέρες μας τα πλάσματα του. Αυτός, για τον οποίο μας μίλησαν οι μεγάλοι σοφοί μας, ήρθε. Ο υιός του Θεού έγινε άνθρωπος κι ήρθε. Γεννήθηκε σαν άνθρωπος, μεγάλωσε σαν κι εμάς, δίδαξε, πέθανε, αναστήθηκε, αναλήφθηκε στον Ουρανό και θα ξανάρθει να μας κρίνει. Να τιμωρήσει το κακό και να βραβεύσει το καλό...

Τα απλά τούτα λόγια του αγίου συγκίνησαν τον καλοκάγαθο ειδωλολάτρη ιερέα, που όχι μόνο έπαψε σε λίγο να θυσιάζει στους ψεύτικους κι ανύπαρκτους θεούς, τα είδωλα, αλλά κι άρχισε να ζητά να μάθει περισσότερα για τον Θεό των χριστιανών. Κι ο ιεραπόστολος συνέχισε να τον διδάσκει. Η κατήχηση κράτησε κάμποσες μέρες. Το αποτέλεσμα υπήρξε θριαμβευτικό. Ένα βράδυ ο κατηχούμενος ασπάστηκε την καινούργια πίστη και βαπτίστηκε στο όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Στο πρόσωπο του η χριστιανική Εκκλησία βρήκε ακόμη ένα ζηλωτή εργάτη, ένα εργάτη με κύρος και παλμό.

Λίγες μέρες μετά το περιστατικό τούτο, ο άγιος μας δέχθηκε στους Σόλους την επίσκεψη του ιερού Ηρακλειδίου, επισκόπου της Ταμασού. Αφορμή για την επίσκεψη έδωκε τούτο το γεγονός.

Ο απόστολος Μάρκος μετά την αναχώρηση του από την Κύπρο, πήγε στην Αλεξάνδρεια. Απ' εκεί, αφού ίδρυσε την πρώτη Εκκλησία στην πολυάνθρωπο εκείνη πόλη, έφυγε για να βρει τον απόστολο Παύλο. Η ευγενική ψυχή του νεαρού αποστόλου ένιωθε την ανάγκη να συναντήσει τον πολύπειρο απόστολο και να συζητήσει μαζί του μερικά προβλήματα του χριστιανικού έργου. Με τη χάρη του Θεού η συνάντηση πραγματοποιήθηκε γρήγορα. Κι οι δύο απόστολοι αφού αντήλλαξαν ασπασμό χριστιανικής αγάπης, άρχισαν με μεγάλο ενδιαφέρον να συνομιλούν για την Κύπρο. Κατά τη συνομιλία ο Μάρκος αποκάλυψε στο φλογερό απόστολο το μαρτυρικό τέλος του φίλου του αποστόλου Βαρνάβα και του φανέρωσε πώς στην Κύπρο δεν ήταν άλλος απόστολος για να συνεχίσει το έργο τους. Ο θείος Παύλος, σαν άκουσε τη δυσκολία, έσπευσε αμέσως να στείλει στο πολύπαθο νησί τους συνεργάτες του Επαφρά και Τυχικό και μερικούς άλλους. Τους έστειλε στον Ηρακλείδιο με επιστολή στην οποία του έγραφε, να εγκαταστήσει τον μεν Επαφρά επίσκοπο στην Πάφο, τον Τυχικό στη Νεάπολη, δηλαδή τη Λεμεσό και τον Αυξίβιο στους Σόλους χωρίς όμως να τον χειροτονήσει. Κι ο λόγος; Γιατί ο Αυξίβιος ήταν χειροτονημένος από τον απόστολο Μάρκο.

Ο άγιος Ηρακλείδιος μόλις πήρε την επιστολή, φρόντισε να κάμει ό,τι του έγραφε ο μακάριος Παύλος και πήγε να συναντήσει τον Αυξίβιο. Η συνάντηση υπήρξε συγκινητική. Οι ιεροί άνδρες "ησπάσθησαν αλλήλους φιλήματι αγίω" κι άρχισαν με αγάπη και κατανόηση να συζητούν. Ο Ηρακλείδιος με την ευκαιρία αυτή, αφού άκουσε τον Αυξίβιο, τον συμβούλεψε να φανερώσει πια την ιδιότητα του και ν' αρχίσει να εργάζεται με ζήλο για την πνευματική αναγέννηση των συμπολιτών του.

Το κήρυγμα του Αυξιβίου προβαλλόμενο έντονα κι απ' την άγια ζωή του και τα πολλά θαύματα με τα οποία τον χαρίτωσε ο Κύριος, έφερε καταπληκτικά αποτελέσματα. Συνεχώς το μικρό ποίμνιο του Χριστού πλήθαινε-πλήθαινε και γινόταν λαός πολύς. Τα διάφορα σπίτια στα οποία μαζευόντουσαν ως τότε οι χριστιανοί, για να εκτελούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα, μίκραιναν και δεν τους χωρούσαν. Μία ανάγκη πρόβαλε απαιτητική: Η δημιουργία ενός ειδικού χώρου για τις συναθροίσεις των πιστών. Το κτίσιμο μιας εκκλησίας.

Ένα πρωινό μετά τη συνηθισμένη συγκέντρωση ο θείος Ηρακλείδιος παράλαβε τον άγιο Αυξίβιο κι αφού ανέπεμψε μαζί του θερμή προσευχή, χάραξε σε κάποιο τόπο τον χώρο εκκλησίας, του έδωκε τις τελευταίες συμβουλές και τον αποχαιρέτησε.

Ο ιερός Ηρακλείδιος αναχώρησε με τη συνοδεία του για την πατρίδα του. Κι ο μακάριος Αυξίβιος ρίχτηκε με όλη τη δύναμη της ψυχής του στο έργο που έλαβε. Και να! Με τη βοήθεια του Θεού, σε λίγο χρόνο, μια όμορφη εκκλησία υψώθηκε στην πόλη των Σόλων. Μέσα σ' αύτη με προθυμία κι ενθουσιασμό μαζευόντουσαν οι πιστοί κι οι προσήλυτοι τις ορισμένες μέρες για ν' ακούσουν τα ρήματα της αιωνίου ζωής.

Μια βραδιά εκεί που ο άγιος Αυξίβιος δίδασκε πρόσεξε μέσα στο πλήθος μια γνωστή του αγαπημένη μορφή. Ήταν ο αδελφός του Θεμισταγόρας που είχε έλθει από τη Ρώμη με τη σύζυγο του, την ενάρετη Τιμώ, για να τον βρει. Η συνάντηση των αδελφών ύστερα από τόσο καιρό υπήρξε πολύ-πολύ συγκινητική. Ο Αυξίβιος κράτησε κοντά του το αγαπητό ζευγάρι. Το κατήχησε με ιδιαίτερη χαρά στη χριστιανική πίστη και κάποια βραδιά προχώρησε στη βάπτιση του. Μετά χειροτόνησε τον Θεμισταγόρα πρεσβύτερο της Εκκλησίας των Σόλων και τη γυναίκα του διακόνισσα γιατί ύστερα από το βάπτισμα οι δύο σύζυγοι έζησαν πια σαν αδελφοί.

Η συστηματική εργασία του αγίου Αυξιβίου που συνοδευόταν από μια πολύ προσεκτική κι ενάρετη ζωή, μαζί με τα πολλά του θαύματα έγινε αφορμή, η πρώτη εκκλησία που κτίστηκε, να είναι σε λίγο χρόνο πολύ μικρή για να εξυπηρετήσει τα πλήθη των πιστών της ιστορικής πόλεως. Με τη βοήθεια όλων των χριστιανών μια νέα προσπάθεια αναλήφθηκε. Και τη μικρή εκκλησία πολύ γοργά αντικατέστησε μια καινούργια πολύ πιο μεγάλη κι ωραία.

Αλήθεια! Τι δεν κάνει η ομόνοια, ο ζήλος των πιστών κι η αγία ζωή;

Ανθρώπους με φλογερό ζήλο κι αγία ζωή χρειάζεται κι η εποχή μας, για ν' αλλάξει και να ορθοποδήσει. Μα τους ανθρώπους με την ενάρετη κι αγία ζωή μόνο ένας μπορεί να τους δημιουργήσει: Ο Χριστός.

Κοντά στον νεοποιό Χριστό καλείται να τρέξει και να σταθεί ο καθένας που θέλει και ποθεί αληθινά να γίνει ο καινούργιος και πραγματικά κοινωνικός άνθρωπος.

Τα ιερά Μυστήρια της Εκκλησίας μας που συνέστησε ο Κύριος και προπαντός τα αγιαστικά Μυστήρια που λέγονται Μετάνοια κι Εξομολόγηση και Θεία Ευχαριστία είναι δύο μέσα μοναδικά για να πραγματώσει ο άνθρωπος, ο κάθε άνθρωπος εκείνο που έλεγαν oι πρόγονοι και πατέρες μας: "Ως χαρίεν εστ' άνθρωπος, όταν άνθρωπος η". Δηλαδή τι όμορφο πράγμα είναι ο άνθρωπος, όταν είναι άνθρωπος. Τότε, αυτών των ανθρώπων το παράδειγμα αποτελεί το ζωντανότερο κήρυγμα, κήρυγμα πολύ πιο εύγλωττο κι από τα ωραιότερα λόγια. Τέτοιο ήταν το κήρυγμα του μεγάλου αγίου μας, του ιερού Αυξιβίου. Κέρδισε την εμπιστοσύνη των συμπολιτών του με την άγια ζωή του. Πενήντα ολόκληρα χρόνια έζησε σαν αρχιερέας διδάσκοντας και νουθετώντας το ποίμνιο του.

Πριν κλείσει τα μάτια όρισε σαν διάδοχο κι αντικαταστάτη του στον επισκοπικό θρόνο των Σόλων τον μαθητή και συνεργάτη του Αυξίβιο.

Αυτός τον κατήχησε και τον βάπτισε και του έδωκε και τ' όνομα του. Μετά αφού αποχαιρέτησε με δάκρυα στοργής κι αγάπης κλήρο και λαό παρέδωκε το πνεύμα.

Οι χριστιανοί πένθησαν τον πνευματικό τους πατέρα και τον κήδεψαν με πολύ σεβασμό κι επιμέλεια.

Ο τάφος του αγίου έγινε "ιατρείον νοσημάτων άμισθον και θλιβομένων ψυχών παραμύθιον".

Χιλιάδες πιστοί από όλη τη νήσο προσέρχονται κάθε χρόνο μ' ευλάβεια στη χάρη του για να ζητήσουν με δάκρυα τη μεσιτεία και τη βοήθεια του. Αληθινά! Θαυμαστός ο Θεός εν τοις Αγίοις αυτού!.

Απολυτίκιο 

Ήχος α'. Της ερήμου πολίτης.

Αποστόλων την χάριν ως του Πνεύματος όργανον, διά Μάρκου του θείου, θησαυρίσας, Αυξίβιε, εδείχθης Ιεράρχης ευκλεής, και πρόεδρος των Σόλων και ποιμήν δια τούτό σου την μνήμην την ιεράν τιμώμεν ανακράζοντες· δόξα τω δεδωκότι σοι ισχύν, δόξα τω σε στεφανώσαντι, δόξα τω ενεργούντι διά σου, πάσιν ιάματα.

Μεγαλυνάριο

Ήχος πλ. δ'

Χαίροις, ώ Αυξίβιε ιερέ, Σόλων Ιεράρχα, και Κυπρίων άστρον λαμπρόν χαίροις ο παρέχων, εκάστω τας αιτήσεις, και άφεσιν πταισμάτων ημίν αιτούμενος.

Πηγή: Πηγή ζωής

 

Απολυτίκιον

Ήχος α’. Της ερήμου πολίτης

Τον Θεόν παιδιόθεν αγαπήσας, Αυξίβιε, ειδωλολατρίας την πλάνην ευτελές ώσπερ ράκος απέβαλες· και φεύγων εφημέρων χαρμονήν ουράνιον απήλαυσας τρυφήν, εν αυλαίς ταις του Κυρίου διακονών τον δι’ ημάς πτωχεύσαντα. Σεμνύνονται, μάκαρ, επί σοι Ρωμαίων άστυ άμα Κύπρος τε κώμη δ’ Αστρομερίτου, ως πολιούχόν σε έχουσα.

Κοντάκιον

Ήχος β’. Προστασία των Χριστιανών.

Ιεράρχα Χριστού, Αστραίων παραμύθιον, των Σόλων ποιμήν και Ρώμης ακροθίνιον, μη εάσης ημάς φρικταίς βολαίς του πονηρού, αλλά πρόστηθι ως αρωγός εις την κραταίωσιν ημών των πιστώς προσιόντων σοι. Φώτισον σαις ευχαίς σου και κράτυνον διδαχαίς σου, ίνα την τρίβον προς Θεόν επιμελώς αεί βαδίζωμεν.

Πηγή: Αρχιμ. Λεοντίου Χατζηκώστα, Κανών Παρακλητικός προς τον θαυματουργόν ιεράρχην Αυξίβιον, πρώτον επίσκοπον Σόλων, Αστρομερίτης Κύπρου: 1971, σ. 49 και 54.

Υ/γ.

(1)  Η μνήμη του Αγίου Αυξιβίου, πρώτου επισκόπου Σόλων, συνεορτάζεται μαζί με τον Άγιο Ηρακλείδιο πρώτο επίσκοπο Ταμασού στις 17 Σεπτεμβρίου. Εορτάζεται επίσης ξεχωριστά στις 17 Φεβρουαρίου.

(2) Ο μοναδικός ναός στην Κύπρο που είναι αφιερωμένος στον Άγιο Αυξίβιο βρίσκεται στον Αστρομερίτη, ένα χωριό της μητροπολικής περιφέρειας Μόρφου, και ανάγεται στα τέλη του 19^ου αιώνα (1875). Η αφιερωματική εικόνα του αγίου Αυξιβίου είναι έργο του 17ου αιώνα. Το εικονοστάσι του ναού πλαισιώνεται κατ’ εξοχήν με εικόνες του 20ού αιώνα, αλλά στον ναό φυλάσσονται αρκετές του 19^ου αιώνα, καθώς και προγενέστερες (17^ου αι.).

Οι διάφορες παραδόσεις του τόπου, καθώς και ο παλαιός βίος του αγίου, συγκεράζουν γεγονότα που πρέπει να αποδοθούν μάλλον σε 4 διαφορετικούς αγίους με το όνομα Αυξίβιος (ή Ευξίφιος): (α) τον πρώτο επίσκοπο Σόλων, (β) τον διάδοχό του, (γ) ένα άγιο που έζησε μάλλον περί τον 5^ο αιώνα και (δ) ένα άγιο εκ των Αλαμάνων ασκητών που ήρθαν στην Κύπρο από τη Μικρά Ασία (9^ο αι.). Πιθανόν ένας από τους δύο τελευταίους αγίους να είναι και αυτός που ασκήτευσε στον «σπήλιο (=σπήλαιο) του αγίου», την ύπαρξη του οποίου πλησίον του ναού θυμούνται οι γεροντότεροι κάτοικοι του χωριού.

Ο θαυμαστός βίος του Αγίου Τύχωνος

Ο Άγιος Τύχων καταγόταν από την αρχαία Αμαθούντα της Κύπρου, τη σύγχρονη αγιώνυμη κοινότητα του Αγίου Τύχωνα της Λεμεσού. Έζησε περί τα τέλη του 4ου αι. μ.Χ. Γόνος ευσεβών γονέων, αφιερώθηκε στον Θεό και αφού διαμοίρασε την περουσία τους στους φτωχούς, διαδέχθηκε στον θρόνο της Αμαθούντος τον Άγιο Μνημόνιο.

Το όνομά του ταυτίστηκε με τη μεταστροφή της πλειονότητας της επισκοπικής περιφέρειάς του στον Χριστιανισμό και τον μαρασμό της ειδωλολατρικής λατρείας της Αφροδίτης που ήκμαζε από την αρχαιότητα στην περιοχή. Ο βιογράφος του, ο Άγιος Ιωάννης ο Ελεήμων, αναφέρει μια μέρα κρήμνισε τα αρχαία είδωλα και εκδίωξε από τον ναό της Αφροδίτης την ιέρειά της, η οποία αργότερα κατηχήθηκε και ασπάσθηκε την πίστη του Χριστού, λαμβάνοντας το όνομα Ευανθία. 

Η παρουσία του Αγίου προκάλεσε τον φθόνο σε κάποιους που ενέμεναν στην πατρώα θρησκεία, οι οποίοι τον συκοφάντησαν στον ηγεμόνα της περιοχής, αποδίδοντάς του μάλιστα και φοβερά αισχρές πράξεις. Ο Άγιος Τύχων ομολόγησε την ιεραποστολική του δράση, την οποία διαβεβαίωσε ότι θα συνεχίσει παρά τις συκοφαντίες, τους χλευασμούς και τις διώξεις. Κατήγγειλε την απάτη των ειδώλων και κήρυξε για τον αληθινό Θεό που θυσιάστηκε υπέρ της σωτηρίας των ανθρώπων, αρνούμενος παράλληλα και τις ανόσιες πράξεις που του καταλογίζονταν. Ο ηγεμώνας άκουσε με προσοχή τον Άγιο και αφού πείστηκε για την αθωότητά του τον ονόμασε «ευεργέτη και φωτιστή των ψυχών» και τον άφησε ελεύθερο.

Στον βίο του Αγίου καταγράφονται πλήθος θαυμάτων, ήδη από την παιδική του ηλικία. Διασώζει ότι ο πατέρας του που ήταν αρτοποιός ανέθετε στον μικρό Τύχωνα να πωλεί τα ψωμιά. «Αυτός όμως αποταμίευε την αξία των άρτων εις τα στομάχια των φτωχών.» Όταν το έμαθε αυτό ο πατέρας του, οργίστηκε πολύ και απελπίστηκε. Όμως ο Άγιος Τύχων τον διαβεβαίωσε ότι δάνεισε στον Θεό τους άρτους και ότι ως αντάλλαγμα θα λάβει εκατονταπλάσιο μισθό! Πράγματι η «συμφωνία» επιβεβαιώθηκε όταν ο πατέρας του βρήκε τη σιταποθήκη θαυματουργικώς πλήρη με σιτάρι, περισσότερο μάλιστα από αυτό που περιείχε αρχικά.

Στα εν ζωή θαύματά του αναφέρονται ακόμη η πρόρρηση του θανάτου του και η θαυματουργική αναζωογόνηση της ξηρής αμπέλου. Ο βίος μαρτυρεί ότι από την κοίμησή του μέχρι τουλάχιστον και τις μέρες του ίδιου του βιογράφου (6ος-7ος αι. μ.Χ.) τελείτο η θαυμαστή πρώιμη ωρίμανση των σταφυλιών την ημέρα της πανήγυρης του Αγίου, τα οποία, πριν προσφερθούν στους πιστούς, τέθονταν και αγιάζονταν επί της Αγίας Τράπεζας κατά τη διάρκεια της θείας Λειτουργίας. 

Μαρτυρούνται ακόμη πλήθος θεραπειών που με τη χάρη του Θεού επιτέλεσε ο Άγιος. Μια τέτοια θεραπεία αναφέρει το ακόλουθο συγκλονιστικό περιστατικό:

Υπήρχε κάποιο παιδάκι που ήταν εκ γενετής κουφάλαλο και είχε γίνει κατοικία πονηρού δαίμονα. Οι γονείς του έκαναν για πολύ καιρό υπομονή και επειδή δεν μπορούσαν να υποφέρουν άλλο την πονηρία του δαίμονος, κατέφυγαν στον Άγιο Τύχωνα.

Ο πατέρας και η μητέρα έρχονται στον ένδοξο ναό του και το τοποθετούν κοντά στα λείψανα του Δικαίου, ζητώντας τη βοήθειά του και τη λύτρωση από την τριπλή αυτή συμφορά που υπέφερε· οι ίδιοι βέβαια νήστευαν, εκοιμώντο στο χώμα, έκλαιγαν, έκαμναν εκτεταμένες ικεσίες και με κάθε τρόπο παρακαλούσαν τον Άγιο να επιτύχουν τη μέγιστη βοήθειά του, γιατί δεν ημπορούσαν να υποφέρουν πλέον τη θλίψη της πάρα πολύ μεγάλης συμφοράς τους. Επειδή όμως πολύ χρόνο έμεναν εκεί κάνοντας αυτά και το παιδί τους δεν είδε την παραμικρή ωφέλεια, ούτε βέβαια οι ίδιοι έλαβαν κάποια παρηγοριά για τη δυσκολία που είχαν (δεν δέχθηκαν ούτε όνειρο, ούτε όραμα, ούτε κάποιο σημείο ότι θα ελευθερωθούν από τα κακά) έπαθαν κάτι το ανθρώπινο. Αυτό ήταν η ασθένεια της μικροψυχίας, η οποία καθώς αυξάνει, καταλήγει συνήθως στη διαβολική απόγνωση. Μάρτυς αυτού του πάθους ο Ιούδας και η θηλιά που είναι γέννημα της απελπισίας, δημιούργημα της διαβολικής απογνώσεως και τιμωρός της προδοσίας του διδασκάλου Χριστού. Έτσι όσοι έφθασαν, όμοια με τον Ιούδα, σε υπερβολική θλίψη, εδοκίμασαν την απόγνωση που γεννάται από αυτήν.


Κινούμενοι λοιπόν από το πάθος αυτό, ο πατέρας του παιδιού συζητά με τη μητέρα του, σπέρνοντας στην ψυχή της την απόγνωση, και προσπαθεί να την πείσει να αναχωρήσουν μαζί για το σπίτι τους. Μέχρι πότε, έλεγε, γυναίκα, θα καθόμαστε εδώ άσκοπα χάνοντας τον καιρό μας και χωρίς να ωφελούμεθα καθόλου από τη μακρά μας παραμονή εδώ, απεναντίας μάλιστα ζημιωνόμαστε πάρα πολύ; Γιατί και το σπίτι μας όλο χάθηκε και η περιουσία μας εξαφανίστηκε και όλα τα υπάρχοντά μας καταστράφηκαν, γιατί εφθάρησαν και φθείρονται συνέχεια από τη μακρόχρονη απουσία μας. Έλα λοιπόν και άκουσέ με που σε συμβουλεύω και πριν ανατείλει ο ήλιος (ήταν βράδυ όταν έλεγε αυτά τα λόγια στη σύζυγό του), αφού ευχαριστήσουμε τον Θεό που με τη δίκαιη κρίση του οικονόμησε έτσι τις δικές μας υποθέσεις, και μαζί με τον Ιώβ τον μεγάλο ομολογήσουμε «όπως εφάνη καλό εις τον Κύριο, έτσι κι έγινε· ας είναι ευλογημένο το όνομα του Κυρίου εις τους αιώνας», να φύγουμε στο σπίτι μας, αποδίδοντας το αθεράπευτο του παιδιού και τη σκληρότητα του Αγίου προς αυτό, στις πολλές μας αμαρτίες.


Με αυτά τα λόγια έπεισε τη σύζυγό του και την ώρα που όρισαν πήραν τα παλαιά ρούχα τους και τα παλαιά ψαθιά που έστρωναν για τους εαυτούς τους, και με τα οποία σκεπάζονταν όταν κοιμώνταν, και δακρυσμένοι και λυπημένοι έφευγαν από τον ναό, με τρόπο που δεν πίστευαν ότι θα επιστρέψουν πίσω όταν έρχονταν σ' αυτόν.


Βλέποντας όμως ο συμπαθής και πλήρης οικτιρμών Τύχων να αναχωρούν τόσο σκυθρωποί, τους λυπήθηκε και δέχθηκε τον στεναγμό και το δάκρυ εκείνης μόνον της ώρας με περισσότερη ευμένεια από όλες τις προσευχές και τις παρακλήσεις τόσο πολλού χρόνου. Γι' αυτό, αφού τους συμπόνεσε, παρουσιάστηκε αμέσως, ενώ ήταν ξύπνιοι, και τους συνάντησε την ώρα που πήγαιναν προς την έξοδο του ναού, εμφανιζόμενος με τη μορφή και το σχήμα κάποιου από τους λειτουργούς του. Έτσι ο Άγιος εμφανίσθηκε πρόσωπο με πρόσωπο ενώπιόν τους και προσπάθησε να εμποδίσει την έξοδό τους.


Ο πατέρας του άρρωστου παιδιού τότε, μέσα στη στενοχώρια της ψυχής του, απαντά προς αυτόν. Με ποια ελπίδα, άνθρωπε, να πεισθούμε στις προτροπές σου και να μείνωμε; Τι μπορούμε να περιμένουμε ύστερα από τόσο καιρό που εδώ καθισμένοι μάταια πραγματικά εξοδέψαμε παθαίνοντας και οι ίδιοι πολύ μεγάλες ζημιές αλλά και χωρίς να μπορέσουμε να προσφέρουμε καμία εντελώς ωφέλεια στο άρρωστό μας παιδί, ώστε αποκτώντας έστω και κάποια μικρή ελπίδα από αυτό, να περιμένουμε και την ολοκληρωτική του θεραπεία; Γνωρίσαμε μόλις τώρα τα πολλά αμαρτήματά μας εξ αιτίας των οποίων και ο Θεός μάς αποστρέφεται τόσο πολύ και αυτός ακόμη ο Άγιος Τύχων, που σ' όλους προσφέρει θεραπείες, για μας έγινε σαν πέτρα κατάξερη.


Μόλις άκουσε αυτά με ανεξικακία ο Άγιος (έβλεπε ολοφάνερα τη δυσκολία της ψυχής που έλεγε τέτοια), με παρακλητικά λόγια πάλι τους απαντά· σκεφθήτε, έλεγε, αδελφοί μου, την ωφέλεια της τελείας υπομονής («αυτός που θα κάνει υπομονή μέχρι το τέλος, αυτός, σύμφωνα με την εντολή του Σωτήρος, θα σωθεί»), η οποία βγαίνει από τη θλίψη σε όσους υπομένουν «γνωρίζοντας ότι η θλίψις δημιουργεί υπομονή, η δε υπομονή αρετή, η δε αρετή φέρει την ελπίδα, η δε ελπίδα δεν ντροπιάζει», σύμφωνα με τον μεγάλο Απόστολο. Μη φύγετε εξ αιτίας της ραθυμίας σας, αλλά δείξτε μεγαλοψυχία για να δεχθείτε την πολύ μεγάλη εύνοια Χριστού του Θεού και τη γλυκύτατη επίσκεψη του Τύχωνος. Μην απελπίζεσθε καθόλου. Οπωσδήποτε αν δεν απελπισθείτε θα λάβετε και την ποθητή θεραπεία του παιδιού σας και την απαλλαγή από τη μικροψυχία σας.


Όμως, επειδή, μολονότι είπε αυτά, δεν τους έπεισε να επιστρέψουν και να κάνουν υπομονή, υψώνει τη δεξιά του προς τον ουρανό και με δυνατή φωνή είπε προς αυτούς που τον άκουγαν. Πετάξτε από πάνω σας, αδελφοί μου, την αδάμαστη εναντίωση της ανυπακοής, πετάξτε την και μην επιμένετε συνεχώς να τη μεταχειρίζεσθε άπρεπα. Επειδή η απείθεια προξενεί μεγάλα κακά σ' αυτόν ο οποίος δεν πείθεται στις παραινέσεις του Χριστού. Γι' αυτό θελήστε να πειθαρχήσετε και να επιστρέψετε στη θέση σας. Οπωσδήποτε ο φιλάνθρωπος Χριστός θα σας ευσπλαχνισθεί και τώρα και θα σας ελευθερώσει από τον δάιμονα που σας ταλαιπωρεί. Στον ίδιο τον Χριστό ελπίζω, αδελφοί, και έχω ακλόνητη την πεποίθηση ότι, εάν ακούσετε τη συμβουλή μου, θα φύγετε από εδώ γεμάτοι χαρά και θα φθάσετε σπίτι σας με ευφροσύνη μεγάλη.


Αφού είπε αυτά προς αυτούς ο μακάριος, μόλις τα είπε και τη στιγμή ακριβώς που ολοκλήρωσε τον λόγο του, έγινε άφαντος μπροστά στα μάτια όλων. Προτού δε προχωρήσουν να φύγουν ή να επιστρέψουν στο μέρος που ήταν πριν, το παμπόνηρο εκείνο δαιμόνιο προκάλεσε στο άρρωστο παιδί σπασμούς και το έριψε μπροστά στους γονείς του που στέκονταν, δημιουργώντας σ' αυτό τριγμούς των οδόντων, υποχρεώνοντάς το να βγάζει από το στόμα του αφρούς, να συστρέφει τα μάτια του, να στρεβλώνει τα χείλη του πολύ φοβερά και ανάλογα να λυγίζει όλα τα μέλη του σώματός του. Αυτά δε όλα συνέβαιναν έτσι πιο άγρια και πιο σκληρά απ' ό,τι πριν, ώστε να πιστέψουν τότε οι γονείς ότι το παιδάκι τους πεθαίνει πια αμέσως.


Καθώς δε οι γονείς πάλευαν με αυτούς τους λογισμούς και περίμεναν πλέον τον θάνατο του παιδιού τους, το ακάθαρτο και κωφό και άλαλο πνεύμα, το οποίο ποτέ δεν είχε μιλήσει, μίλησε και έβγαλε φωνή ασυνήθιστη και δυνατή χρησιμοποιώντας το στόμα του παιδιού ως υπηρέτη για να ομολογήσει: Αλί μου, πόση δύναμη έχει ο Τύχων αλίμονο, πόση παρρησία προς τον Θεό έχει αποκτήσει! Αυτή με καταδιώκει με μαστίγιο, μου στερεί με βία την κατοικία μου και με εξορίζει από αυτή την εστία μου.

Αυτά είπε ο μισόκαλος διάβολος και αφού φανερά ομολόγησε τη δύναμη του δικαίου, χωρίς τη θέλησή του, όπως είπε, εκδιώκεται από το παιδί. Αυτός ο λόγος του πονηρού, παρ' όλο που πάντοτε ψεύδεται, βγήκε αληθινός, γιατί βέβαια και αυτόν ακούσια και χωρίς να το θέλει τον είπε. Μόλις λοιπόν έφυγε το δαιμόνιο, έγινε καλά το παιδί και γρήγορα δυνάμωσε και στο σώμα και στην ψυχή και στον νου.

Τότε άκουσε με τα αφτιά του την πρώτη φωνή που δεν είχε ποτέ ξανακούσει, και με το στόμα του άρθρωσε φωνή, την οποία δεν εγνώριζε πριν. Αυτά είδαν οι γονείς και περιήλθαν σε μεγάλη πραγματικά έκσταση. Άναυδοι και έκπληκτοι είχαν παραμείνει για πάρα πολλές ώρες. Αφού όμως συνήλθαν από την απορία και την έκπληξη, δοξολογούσαν με ύμνους πρώτα τον Θεό των όλων και ποιητή πάντων των θαυμασίων. Μετά στεφάνωσαν με προσευχές και αίνους τον θεράποντα του Θεού Τύχωνα, γιατί τον θεωρούσαν μετά τον Θεό ιατρό του παιδιού τους. Αφού σχεδόν σε όλη την πόλη και σε όλα τα περίχωρά της έκαναν γνωστές τις ευεργεσίες του Αγίου προς αυτούς, και φανερά και καθαρά ομολόγησαν το θαύμα, σκιρτώντας από χαρά και έχοντας βαθιά αγαλλίαση στην καρδιά τους, επέστρεψαν στο σπίτι τους, όπως ακριβώς και ο Άγιος Τύχων τους το είχε προαναγγείλει. 

Πηγή: Βίος και πολιτεία του εν αγίοις πατρός ημών Τύχωνος Επισκόπου Αμαθούντος της Κύπρου, του θαυματουργού, συγγραφείς παρά του εν αγίοις πατρός ημών Ιωάννου του ελεήμονος Αρχιεπισκόπου Αλεξανδρείας, έκδ. Ι. Μητρ. Λεμεσού, Λεμεσός: 2003, σ. 88-94.

Ἀπολυτίκιον

Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.

Θείας ἔτυχες, ἱερατείας, νεύσι κρείττονι, ἐκλελεγμένος, ὡς θεράπων τῆς Τριάδος ἐπάξιος· σὺ γὰρ τῶν ἔργων ἐκλάμπων ταῖς χάρισι, τὴν Ἐκκλησίαν ἐστήριξας θαύμασι. Τύχων Ὅσιε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκετευε, δωρήσασθαι ἡμῖν τὸ μέγα ἔλεος.

Ύμνος στην Κωνσταντινούπολη

Κωνσταντινούπολη,

Βασιλεύουσα Πόλη,

δίπλα στον καταγάλανο Βόσπορο,

ποιας άλλης πόλης η δόξα μπορεί ποτέ

με τη δική σου να συγκριθεί

Υπήρξες πεδίο μάχης φοβερό μεταξύ πνευματικών αντιπάλων:

βλάσφημων αιρετικών και αγίων του Θεού.

Σαν κόσκινο τους ξεκαθάρισες όλους

στο μακραίωνο πέρασμα των αιώνων,

αποκαλύπτοντας τους αποστάτες,

αλλά και τους υπηρέτες του Θεού.

Σπιλώθηκες με αμαρτίες πολλών

και με τη δυσωδία των αμαρτωλών,

αλλά καθαγιάστηκες με το ποτάμι του αίματος των μαρτύρων.

Ποιος μπορεί να απαριθμήσει

τις στρατιές όλων των πνευματικών σου ηρώων,

όλες τις ουράνιες οπτασίες κι όλα τα μυστήριά σου;

Συχνά οι άγγελοι του Θεού κατέρχονταν,

χαμήλωναν προς εσένα, Βασιλεύουσα·

και από σένα υψώνονταν προς τον ουρανό άνθρωποι ισάγγελοι.

Η Θεοτόκος εμφανίστηκε εντός των τειχών σου πολλάκις,

για να ελευθερώσει τους κινδυνεύοντες

και να γιατρέψει τους ασθενείς.

Το νέφος των εξαισίων αγίων, ως σκέπη αγία σε στέφει

και οι προσευχές των παιδιών σου

ως θυμίαμα ανεβαίνουν στον Ύψιστο.

Ω, πόσοι πολλοί άγιοι ήταν δικά σου παιδιά!

Όσα αμέτρητα υπάρχουν κρίνα του αγρού,

τόσοι υπάρχουν άγιοι επί αγίων!

Έγραψες ιστορία, Βασιλεύουσα Πόλη,

και το ημερολόγιο της ιστορίας με βαθυκόκκινο μελάνι·

με τους αγώνες σου γράφτηκε και το ακρογωνιαίο

της Εκκλησίας Σύμβολο της Πίστεως!

Έτσι λοιπόν, μπορεί για σένα τούτο να ειπωθεί:

ανάμεσα στις πόλεις τις πολλές,

εσύ μόνη ξεχωρίζεις, πορφυρή γραφή.

Φώτισες την οικουμένη με την Αγία Πίστη.

Γιάτρεψες τον κόσμο απ' την ειδωλολατρία και τις αιρέσεις.

Βασανισμένη αλλά όχι θανατωμένη, ακόμη δεν έχεις τελειώσει.

Γι' αυτό όλοι εμείς σε εορτάζουμε, Πόλη των Ομολογητών!

Σ' όλη τη γη και στους ουρανούς η δόξα σου

μεγαλόπρεπη αντηχεί·

και ο κάθε βαπτισμένος χρέος βαρύ έχυ,

ευγνωμοσύνης προς εσένα, οφειλή!

Πηγή: Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς, Ο πρόλογος της Αχρίδος: πνευματικό ημερολόγιο, Απρίλιος, εκδ. Άθως, σ.120-122.

Ο μεγαλύτερος πατέρας της Κύπρου

 

[...] Μεταξύ των Αγίων της Κυπριακής Εκκλησίας, αλλά και σύνολης της Ορθοδοξίας, ξεχωρίζει και ο δικός μας Μέγας Άγιος, ο Άγιος Επιφάνιος.

Για τον άγιο Επιφάνιο, δυστυχώς, οι πιο πολλοί από μας λίγα γνωρίζομε, αν και για 36 ολόκληρα χρόνια διετέλεσε Επίσκοπος της αρχαίας πόλεως Κωνσταντίας* (της Σαλαμίνας δηλαδή) και ταυτόχρονα υπήρξε και Αρχιεπίσκοπος Κύπρου. Καταγόταν, βέβαια από την Παλαιστίνη και ήρθε με πρόνοια του Θεού να επισκεφθεί τον γέροντά του τον άγιο Ιλαρίωνα, που ασκήτευε στην Κύπρο. Τότε χήρευσε ο θρόνος του Αρχιεπισκόπου, γι' αυτό και ο άγιος Ιλαρίωνας αλλά και η Σύνοδος και ο λαός της νήσου μας, παρά την επίμονη άρνησή του, τον εξέλεξαν Αρχιεπίσκοπό τους.

Ο Άγιός μας διέθετε, όχι μόνο για την εποχή του, αλλά και για τα σημερινά δεδομένα, μια τεράστια μόρφωση. Μέσα στα έργα του, που δεν είναι λίγα, τον βλέπομε να κατέχει σχεδόν απ' έξω τόσο την Παλαιά όσο και την Καινή Διαθήκη. Αλλά δεν ήταν μόνο άριστος γνώστης της Αγίας Γραφής. Μπορούσε να την ερμηνεύει ορθόδοξα και με αγιογραφικά επιχειρήματα να αποστομώνει έτσι τους πολλούς αιρετικούς.

Όμως η μόρφωσή του είχε και μια άλλη καταπληκτική ευρύτητα. Ήταν μελετητής των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων, Πυθαγόρα, Πλάτωνα, Αριστοτέλη κ.ά. Μέσα στα κείμενά του μας παραθέτει πληροφορίες για τη ζωή, την ιστορία, τα ήθη και τα έθιμα πολλών αρχαίων λαών. Ακόμη θαυμάζομε πως ο Άγιος γνώριζε για τις ιδιότητες των δένδρων, των φυτών, των λουλουδιών. Επίσης ήξερε ο Άγιος για τη συμπεριφορά των ζώων. Και αυτό που πιο πολύ μας καταπλήσσει είναι οι πολλές γνώσεις του για τον κόσμο της θάλασσας, για τον ορυκτό πλούτο της γης, για τις γεωγραφικές ζώνες του πλανήτη μας. Όλα όμως αυτά δεν στάθηκαν πειρασμός και σκάνδαλο για τον Άγιο, όπως συνέβηκε με πολλούς αιρετικούς. Αντίθετα τα χρησιμοποιούσε ως εργαλείο, για τη δόξα του Θεού και την υπεράσπιση της Ορθόδοξης πίστης, της οποίας ήταν ακραίος πρωταθλητής.

Ο άγιος Ιερώνυμος, ένας σύγχρονός του Άγιος, ο οποίο τον γνώριζε προσωπικά, μας πληροφορεί ότι ο άγιος Επιφάνιος μιλούσε πέντε γλώσσες: Ελληνικά, Εβραϊκά, Λατινικά, Κοπτικά, Συριακά.

Τα παιδικά του χρόνια τα πέρασε στην Παλαιστίνη. Γεννήθηκε το 310 μ.Χ. Από μικρός φαίνεται να ορφάνεψε. Η πρόνοια του Θεού όμως τον βοήθησε να γνωρίσει τον Χριστό και να βαπτισθεί.

Νέος ταξιδεύει στην Αλεξάνδρεια. Ήθελε φαίνεται να γνωρίσει τους μεγάλους ασκητές της Αιγύπτου και προπαντός να έλθει σε επικοινωνία με τον τότε γίγαντα της Ορθοδοξίας Μέγα Αθανάσιο. Οι εμπειρίες του στην Αίγυπτο στάθηκαν καθοριστικές. Ποτέ του δεν λησμόνησε τον Μέγα Αθανάσιο, γι' αυτό και πολλές φορές μέσα στα έργα του τον αναφέρει με θαυμασμό και παραπέμπει στις διδαχές του.

Αλλά στην Αίγυπτο γνώρισε και τους μεγάλους μοναχούς και εραστές της ασκητικής ζωής. Γι' αυτό και γυρίζοντας πίσω στην Παλαιστίνη, με τη βοήθεια του Θεού, ιδρύει ο ίδιος Μοναστήρι, το «Παλαιόν», όπως το ονόμασε, στο οποίο διετέλεσε και ηγούμενός του για 30 χρόνια. Την αγάπη του για τον Μοναχισμό τη διατήρησε μέχρι τέλους της ζωής του. Γι' αυτό και ερχόμενος στην Κύπρο συστηματοποιεί και ενισχύει τον Κοινοβιακό Μοναχισμό. Ο ίδιος, βέβαια, ζούσε πολύ ασκητικά.

Όμως, κάτι άλλο στάθηκε ως πόνος μεγάλος του Αγίου από την εμπειρία του στην Αλεξάνδρεια. Άκουσε και γνώρισε εκεί για τις μεγάλες αιρέσεις. Και πρώτα για την αίρεση του σατανοκίνητου Αρείου, ο οποίος δυστυχώς, ήταν κληρικός της Εκκλησίας της Αλεξανδρείας και δίδασκε, όπως και οι σημερινοί Ιεχωβάδες, ότι ο Χριστός είναι κτίσμα και όχι Θεός. Φαίνεται μάλιστα να συζήτησε και μαζί του. Επίσης έμαθε και για τις αιρέσεις των Γνωστικών. Οι Γνωστικοί ήταν πολύ επικίνδυνοι αιρετικοί. Ανακάτευαν τα χριστιανικά δόγματα με τις ελληνικές φιλοσοφίες και τις εθνικές ασχημοσύνες. Και έτσι παρέσυραν πολλούς. Μάλιστα, αναφέρεται στον βίο του ότι προσπάθησαν αυτοί οι Γνωστικοί κάποια φορά να παρασύρουν στις αιρέσεις και στις αισχρές πράξεις τους και τον Άγιο. Αλλά αυτός, παρά το νεαρό της ηλικίας του, στάθηκε ακλόνητος βράχος πίστεως και ηθικής. Και όχι μόνο δεν παρασύρθηκε αλλά, φαίνεται, πως από τότε έβαλε ως στόχο του να γίνει σφοδρός πολέμιος των αιρετικών και των Γνωστικών.

Και με τη δύναμη του Τριαδικού Θεού τα κατάφερε. Αργότερα, όταν ήλθε στην Κύπρο μας έγραψε και ευτυχώς διασώζονται δύο περισπούδαστα έργα του. Το ένα λέγεται «Αγκυρωτός», που σημαίνει πως όσοι το διαβάζουν στηρίζονται πάνω στην άγκυρα της διδασκαλίας του, που είναι η πίστη της Εκκλησίας μας και παραμένουν σταθεροί και δεν φοβούνται τις απειλές και τις φουρτούνες των αιρέσεων. Και το άλλο ονομάζεται «Πανάριον», όπου μας παρουσιάζει και ανατρέπει συγχρόνως 80 αιρέσεις. «Πανάριον» θα πει, λέγει ο ίδιος ο Άγιος, πανέρι ή κιβώτιο ή αποθήκη φαρμάκων, που σημαίνει πως, αν κάποιον τον προσβάλει οποιαδήποτε αίρεση ή ακόμη και αν τον πληγώσει με το δηλητήριό της, μπορεί να έχει ως εύκαιρο φαρμακείο το έργο του Αγίου και να το χρησιμοποιεί ως αντίδοτο με τα φάρμακα που διαθέτει.

Βέβαια, ο Άγιος δεν πολέμησε τους αιρετικούς μόνο με τα γραπτά του κείμενα. Πολλές φορές ύψωσε το ανάστημά του και συζήτησε μαζί τους. Παρέστη ακόμη ανάγκη να μεταβεί σε αρκετές περιπτώσεις και στο εξωτερικό και να πάρει μέρος σε Συνόδους, όπως στη Β' Οικουμενική το 381, και να υπερασπιστεί την ορθόδοξη πίστη. Πήγε και στην Κωνσταντινούπολη, έφθασε και μέχρι τη Ρώμη.

Αλλά και η φήμη του ως Αγίου ξεπέρασε τα μικρά όρια της Κύπρου. Ενόσω ζούσε θαυματουργούσε. Θεράπευε τους χωλούς, τους κωφούς και προπαντός τους καρκινοπαθείς. Όταν πήγαινε σε μια ενορία ή σε ένα χωριό, για να λειτουργήσει, δεν τον άφηναν να φύγει. Μετά τη Λειτουργία το πλήθος του κόσμου που μαζευόταν δεν έφευγε, αλλά έμενε, για να τον ακούσουν να τους διδάσκει και να θεραπεύει τους ασθενείς τους. Κι όταν έφθανε η νύκτα, τον κρατούσαν από τα πόδια και τον παρακαλούσαν να μη φύγει. «Μείνε ακόμη λίγο μαζί μας, Πατέρα», του έλεγαν!

Τόση ήταν η αγάπη του κόσμου και η εμπιστοσύνη που έτρεφαν στο πρόσωπό του, ώστε, σε θέματα πίστεως έλεγαν: «Αφού αυτό το λέει ο Επιφάνιος, τότε αυτό είναι το ορθό»!

Εντύπωση μας κάνει πως ενώ πολλούς άλλους σύγχρονούς του Πατέρες οι αιρετικοί αυτοκράτορες τους κατεδίωξαν ή τους εξόρισαν, όπως τον Μ. Αθανάσιο, τον Μ. Βασίλειο, όμως τον Άγιο Επιφάνιο κανένας δεν τόλμησε να τον πολεμήσει, γιατί είχε ακαταμάχητη ασπίδα την αγάπη του λαού του. Στα χρόνια της Αρχιερατείας του η Εκκλησία της Κύπρου γνώρισε μέρες πνευματικής δόξας. Ο ίδιος ο Άγιος περιήλθε όλη την Κύπρο και με τη δύναμη της άγιας προσωπικότητάς του κατόρθωσε ώστε να μη μείνει ούτε ένας ειδωλολάτρης, αλλ' ούτε και ένας αιρετικός στο νησί.

Η φήμη του ως μεγάλου Αγίου και Πατέρα της Εκκλησίας μας φαίνεται και από το γεγονός ότι η Έβδομη Οικουμενική Σύνοδος τον ονομάζει Πατέρα και Διδάσκαλο της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας.

Οι μαθητές του μετά τον θάνατό του που συνέβηκε το 403 μ.Χ. έκτισαν στη Σαλαμίνα μεγαλοπρεπέστατο ναό (επτάκλιτη βασιλική) στο όνομά του. Η μνήμη του εορτάζεται στις 12 Μαΐου. [...]

Πηγή: Ο Άγιος Επιφάνιος: Ο μεγαλύτερος Πατέρας και Διδάσκαλος της Κυπριακής Εκκλησίας και Μέγας Άγιος, έκδ. Γραφείου Θρησκευτικής Διαφωτίσεως Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου.

* Σημείωση: Κωνσταντία ήταν το βυζαντινό όνομα της αρχαίας πόλης της Σαλαμίνας της Κύπρου, η οποία βρίσκεται σήμερα στην περιοχή της κατεχόμενης Αμμοχώστου.