1899-2007 Φιλιώ Χαϊδεμένου
(Βουρλά Μ. Ασίας 1899 - Ν. Φιλαδέλφεια 6.6.2007)
«Οσο
ζω κι αναπνέω δεν θα σταματήσω ποτέ να μιλώ για όσα ζήσαμε οι Ελληνες
της Σμύρνης, της Μικράς Ασίας, με τη Φωτιά, τον διωγμό, τον ξεριζωμό μας
από τα άγια χώματα, την καταδίκη σε προσφυγιά… Αυτά τα μάτια ώσπου να
κλείσουν, θα βλέπουν μπροστά τους τα όσα έγιναν, και δεν συμφέρουν, και
το στόμα μου θα μιλά για το άδικο του Ελληνισμού και θα ζητά την
επιστροφή εκεί που είδαμε το φως, που μεγαλώσαμε, προκόψαμε, για να
χαθούν όλα μέσα στον καπνό και στη φωτιά»…
(Φιλιώ Χαϊδεμένου)
Η
Φιλιώ Χαϊδεμένου γεννήθηκε από Ναξιώτη στην καταγωγή πατέρα και μητέρα
Σμυρνιά, στα Βουρλά της Μικράς Ασίας το 1899. Ασίγαστη λαλιά των
προσφύγων πρώτης γενιάς έβαλε σκοπό της ζωής της να διασώσει όσα
κειμήλια της πατρίδας της, της Μ. Ασίας μπορούσε. Αλλοτε κειμήλια δικά
της και άλλοτε αλλονών, πολύτιμες θύμησες της προσφυγιάς και του βίαιου
ξεριζωμού των Ελλήνων της Μ. Ασίας, η γιαγιά Φιλιώ δεν έπαψε ποτέ να
αναζητά τρόπο να τα τιμήσει προκειμένου κάποια πράγματα να μη τα
ξεχνούν οι παλιοί και να τα μαθαίνουν οι νεότεροι.
Από
σπίτι σε σπίτι, από περιοχή σε περιοχή, από Σύλλογο σε Σύλλογο (ήταν
ενεργό μέλος σε πάνω από 40 Συλλόγους Μικρασιατών) μάζευε σαν το
μερμήγκι σωσμένα αντικείμενα, φορεσιές, κειμήλια, κάθε τι που είχε σωθεί
στον Μεγάλο ξεριζωμό και είχαν φέρει διασώζοντας τα οι εκατοντάδες
χιλιάδες πρόσφυγες. Όλη της την σύνταξη την ξόδευε σε εισιτήρια
λεωφορείων και πλοίων για να οργώνει την Ελλάδα, όπου υπάρχει
μικρασιατικός ελληνισμός, και να μαζεύει αντικείμενα. Έγγραφα, ενδύματα,
βιβλία, στολές, έπιπλα... Θράκη, Μακεδονία, νησιά, Στερεά....Ποτέ δεν
κουραζόταν, ποτέ δεν βαρυγκομούσε. Άλλωστε την έτρεφε το Όραμα της
Ιωνίας !!!
"Ο
νους μου φεύγει ξανά και πηγαίνει σε μέρη πού με πονάνε, σε μέρη που
δεν θα ξεχάσω ποτέ. Ο πόνος θα σταματήσει μόνο όταν πεθάνω. Το σώμα μου
βρίσκεται εδώ, στο ΤΩΡΑ, αλλά το μυαλό μου συνεχίζει στο ΤΟΤΕ, στην αγαπημένη πατρίδα που δεν ξέχασα ούτε στιγμή...", έγραψε σε κάποιο σημείο του αυτοβιογραφικού βιβλίου της "ΤΡΕΙΣ ΑΙΩΝΕΣ, ΜΙΑ ΖΩΗ" που εκδόθηκε από τις εκδ. Λιβάνη (
εδώ).
Γιατί
η γιαγιά Φιλιώ έζησε τρεις αιώνες με μοναδικό της σκοπό προτού να
κλείσει τα μάτια της να μπορέσει κάποτε να εκθέσει τα όσα κατάφερε να
διασώσει κατά τη διάρκεια της ζωής της....τρεις αιώνες ήταν αυτοί, δεν
ήταν λίγο.....
Κι έτσι κι έγινε....
Το
Μουσείο Μικρασιατικού ελληνισμού
"ΦΙΛΙΩ ΧΑΙΔΕΜΕΝΟΥ" κάποτε έγινε πραγματικότητα.
Χώρος
μνήμης και μιας ιδιόρρυθμης αφήγησης μέσα από όσα είδε και έζησε στο
διάστημα 3 αιώνων η γιαγιά Φιλιώ, από τότε που γεννήθηκε σε μια γωνιά
της Μικρασιατικής γης έως τότε που εξαναγκάστηκε όπως και τόσοι άλλοι να
πάρει το δρόμο της προσφυγιάς. Κι όταν βεβαιώθηκε πως τα ιερά κειμήλια
βρίσκονταν πια φυλαγμένα σε ασφαλές σημείο....τότε έκλεισε τα μάτια της
ήσυχη.... (Απρίλιο του 2007 έγιναν τα εγκαίνια της επανέκθεσης της
συλλογής της και τον Ιούνιο του 2007 η γιαγιά Φιλιώ ταξίδεψε για τη νήσο
των Μακάρων)
"Κι
εδώ άγνωστε - γνωστέ φίλε συνάδελφε δρομέα, αναγνώστη, απ' όπου κι αν
είσαι, κι αν ένας λόγος παραπάνω η μακρινή σου καταγωγή είναι από τ'
άγια χώματα της Μικράς Ασίας, του Πόντου, της Πόλης είναι νομίζουμε
μονόδρομος για σένα η επίσκεψη στο Μουσείο Μικρασιατών "ΦΙΛΙΩ
ΧΑΪΔΕΜΕΝΟΥ" στη Νέα Φιλαδέλφεια και το διάβασμα του βιβλίου της. Και τότε η αδάμαστη Ελληνίδα θα ζει στις μνήμες που μας άφησε για πάντα. Και τότε αυτό το ΕΡΓΟ ΖΩΗΣ θα δικαιωθεί.
Όπως δικαιώνονται ΠΑΝΤΑ, όλοι αυτοί οι λίγοι, οι δοσμένοι, οι ρομαντικοί, αυτοί που δεν ζητούν ΠΑΡΑΣΗΜΑ από τους άλλους,
αλλά τους τα δίνει η ίδια η πράξη ζωής τους... Με το καθάριο βλέμμα,
την έμφυτη αγνότητα, την ευγενική καρδιά, την ανεξάντλητη αισιοδοξία,
την ανείπωτη αγάπη για τη ζωή και τη δημιουργία, αυτοί οι τόσο μοναδικοί
άνθρωποι που σημαδεύουν θαρρείς το κέντρο της αλήθειας, αυτοί οι
άνθρωποι οι τόσο ξεχωριστοί, ξεπερνώντας όλες τις αντιξοότητες, μας
δείχνουν το δρόμο της αρετής...
Κι ανάμεσα τους, κάποιοι τόσο....μα τόσο δικοί μας....
....ώστε....
....Μέσα στο πρώτο δεκαήμερο του Ιούνη, του κάθε Ιούνη.....
....στα καλοκαίρια της ζωής μας....
...να τους θυμόμαστε...."
(Κων. Σάμιος)
Κάπου
σε μια γωνιά του Μουσείου η γιαγιά Φιλιώ έχει εναποθέσει λίγο χώμα από
την Αναξαγόρειο Σχολή το οποίο συνέλλεξε σε ένα ταξίδι της στη γενέτειρά
της στα Βουρλά της Μ. Ασίας....έτσι....όπως έλεγε....ώστε το ιερό χώμα
της γενέτειράς της να στεριώσει τη συλλογή της....
Το Μουσείο λειτουργεί Τρίτη - Πέμπτη - Παρασκευή, 09.00 - 14.00 και Τετάρτη, 18.00 - 20.00 τηλ.: 213. 20.49.155
και εκτός των επισκεπτών, το Μουσείο επισκέπτονται σχολεία, σωματεία
και άλλοι φορείς. (Πληροφορίες για το Μουσείο μπορείτε να βρείτε εδώ)
Παρακάτω μπορείτε να παρακολουθήσετε ένα συγκινητικό αφιέρωμα στη γιαγιά Φιλιώ
