Bonanza

Ευτυχώς η πραγματικότητα είναι αρκετά πιο σύνθετη από ένα "καλώς έκλεισε η ΕΡΤ" ή "κακώς έκλεισε ΕΡΤ". Είναι επίσης και πιο σύνθετη από ένα "θα μείνουν στο δρόμο παιδιά των 700 ευρώ" ή ένα "επιτέλους τα λαμόγια με μισθούς 200.000 θα απολυθούν". Η πραγματικότητα δεν έχει ούτε πολιτική θέση, ούτε αίσθηση δικαιοσύνης και ισότητας. Η πραγματικότητα σε τέτοια θέματα, συνήθως ισορροπεί ανάμεσα σε κάποια νούμερα, διακριτές καταστάσεις, γενικότητες και τις ευρύτερες κοινωνικές αντιλήψεις.

Έχει χιλιοειπωθεί σε αυτό το ιστολόγιο πόσο ανούσια είναι η μανιχαϊστική προσέγγιση στα θέματα της επικαιρότητας. Πόσο άκαρπο αλλά και επικίνδυνο είναι να βλέπουμε μόνο άσπρο και μαύρο σε ένα μονόχνοτο επίπεδο, σε καταστάσεις που εξ΄ορισμού είναι πολύχρωμες και πολυεπίπεδες. Η ένταση της πλειοψηφίας των αντιδράσεων, τόσο αυτών που εναντιώθηκαν στο κλείσιμο, όσο και αυτών που γέμισαν με πανηγυρικές ιαχές τα social media, απέδειξαν όχι μόνο ότι πλέον έχει χαθεί η ψύχραιμη σκέψη και το μέτρο στην κοινωνία, αλλά και ότι η κάθε αντίληψη ή άποψη έχει οχυρωθεί πλέον πίσω από αντιδιαμετρικά δογματικά τείχη αρνούμενη τον οποιονδήποτε διάλογο ή την αμοιβαία κατανόηση που τόσο ανάγκη έχουμε ως κοινωνία.

Η ερώτηση «Έπρεπε να κλείσει η ΕΡΤ;» δεν είναι ειλικρινής. Οποιαδήποτε απάντηση θα έπρεπε να ξεκινήσει με ένα «Εξαρτάται». Η δικιά μου απάντηση, για παράδειγμα, θα ήταν «Έπρεπε βασικά να συρρικνωθεί και να εξυγιανθεί. Να καθαρίσει η ίδια το όνομά της βγάζοντας έξω τα λαμόγια, τα βύσματα και τους αργόμισθους, περικόπτοντας αυτούσια δαπάνες, κρατώντας το πραγματικά εργαζόμενο προσωπικό». Όμως αυτό, ποιος δημόσιος οργανισμός και ποιος κλάδος το κάνει πραγματικά υπό το πλαίσιο της νεοελληνικής νοοτροπίας; Από την άλλη, αν τελικά η μοναδική λύση ήταν ο ακαριαίος θάνατος με συνοπτικές αποφάσεις (τις οποίες παρεμπιπτόντως δεν τις είδαμε για όλες τις δανειοδοτήσεις και τις παράνομες εκπομπές τηλεοπτικού σήματος των ιδιωτικών καναλιών), σημαίνει ότι η Κυβέρνηση δεν ήταν ικανή να εξυγιάνει την ΕΡΤ και εφάρμοσε την τακτική «πονάει δόντι, κόψει κεφάλι». 

Άρα, καλώς έκλεισε η ΕΡΤ, αλλά αυτό έγινε με τον χείριστο δυνατό τρόπο, με τις γνωστές οριζόντιες περικοπές επί χλωρών και ξερών, προκαλώντας το δημοκρατικό αίσθημα του κάθε λογικά σκεπτόμενου πολίτη αυτή της χώρας. Και φυσικά το οποιοδήποτε κυβερνητικό δίκαιο χάνεται τη στιγμή που ανάμεσα στο αργόμισθο και λαμογιακό προσωπικό της ΕΡΤ, υπήρχαν πολλές περιπτώσεις ανθρώπων που ούτε είχαν τη συνδικαλιστική δύναμη, αλλά ούτε και τα μέσα να προκαλέσουν οι ίδιοι την εξυγίανση του οργανισμού τους. Χάνεται επίσης το κυβερνητικό δίκαιο, όταν αποφασίζεται και διατάσσεται το κλείσιμο της ΕΡΤ μιλώντας για εξυγίανση και περικοπή της κρατικής σπατάλης, την ώρα που Δημόσιοι Οργανισμοί με πραγματικά κανένα αντικείμενο, συνεχίζουν να λειτουργούν υπερστελεχωμένοι με στρατιές βυσματούχων και «παιδιών» του πελατειακού Κράτους.

Όμως η σημερινή κυβέρνηση, όπως και η σημερινή αξιωματική αντιπολίτευση, θερμοί οπαδοί του πελατειακού Κράτους, γνωρίζουν πως η κοινωνία δεν θα ασχοληθεί με αυτές τις «παραβλέψεις», γιατί η ίδια κοινωνία έχει οπαδοποιηθεί ήδη ανάμεσα στα δόγματα που της σερβίρουν και που αυτοδημιουργεί. Έτσι συνεχίζουν να παίζουν το πολιτικό τους παιχνίδι, ενδεχομένως με μία αίσθηση ικανοποίησης παρατηρώντας αφ’ υψηλού αυτή την παράλογη πόλωση και την ασπρόμαυρη ερμηνεία της πραγματικότητας.

Χαρές και πανηγύρια

Το τελευταίο διάστημα πληθαίνουν οι θετικές εκτιμήσεις για την οικονομική πορεία της χώρας, ενώ καταγράφεται μία ευρύτερη αλλαγή οικονομικού κλίματος σε διάφορους χρηματοπιστωτικούς και επιχειρηματικούς κύκλους. Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση προκειμένου να εκμεταλλευτεί πολιτικά αυτή την αλλαγή, προσπαθεί με κάθε τόνο να δημιουργήσει μία αίσθηση βελτίωσης για ολόκληρο το φάσμα της ελληνικής κοινωνίας. Τα  οικονομικά στοιχεία, ειδικά αυτά που διασταυρώνονται εντός και εκτός της χώρας δεν μπορώ να τα αμφισβητήσω. Για το δεύτερο όμως, που αφορά την διάχυση αισιοδοξίας της κυβέρνησης, έχω πολλούς λόγους να διατηρώ τις επιφυλάξεις μου.

Όσοι παρακολουθούν τακτικά το παρόν ιστολόγιο, γνωρίζουν πως η απαισιοδοξία, η μιζέρια και η κακομοιριά είναι κόκκινο πανί για τον γράφοντα, αφού μόνο στοιχεία οπισθοδρόμησης και συντηρητισμού μπορούν να αποτελούν. Το ζητούμενο είναι πάντα ο ρεαλισμός, όμως με μία πινελιά συνεχούς αισιοδοξίας που θα δίνει ώθηση σε ότι δημιουργικό και αναπτυξιακό μπορεί να έχει απομείνει σε αυτή τη χώρα. Και σε ότι αφορά τις προχειροστημένες ιαχές νίκης της κυβέρνησης, ο ρεαλισμός επιτάσσει μία επιφυλακτική αμφισβήτηση.

Διότι, αλλαγή οικονομικού κλίματος που δεν συνοδεύεται από ανάλογη αλλαγή κοινωνικού, θεσμικού, δομικού και πολιτικού περιβάλλοντος, σημαίνει στην ουσία καμία αλλαγή. Πάλι εστιάζουμε στα συμπτώματα και όχι τις αιτίες. Πάλι ανάγουμε τα δομικά και θεσμικά προβλήματα της χώρας σε «φράγκα». Και το χειρότερο είναι πως όσα μαθήματα μπορούσαμε να πάρουμε από την χρεοκοπία του κοινωνικοπολιτικού κατεστημένου της τελευταίας 30ετίας, τα αφήσαμε στην άκρη. Με τα πρώτα θετικά οικονομικά σημάδια, το υπάρχον πολιτικό σύστημα άρχισε ήδη να επιστρέφει στον παλιό καλό γνώριμο πελατειακό, σαθρό και διεφθαρμένο μηχανισμό σπατάλης του δημοσίου πλούτου χωρίς αναπτυξιακές πολιτικές. Βγάζοντας πάλι στην επιφάνεια νοοτροπίες από τις οποίες τρία χρόνια τώρα προσπαθούμε να απαλλαγούμε.

Επιστρέφουν τα stage. Άχρηστοι και άεργοι δημόσιοι οργανισμοί που λειτουργούν ως δεξαμενές κρατικοδίαιτων βυσματούχων και κατάφεραν να «επιβιώσουν στην καταιγίδα», παραμένουν ακέραιοι. Οι μεταρρυθμίσεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση κατακρεουργήθηκαν. Το μεταναστευτικό το ίδιο. Παραμένει ασταθές το επιχειρηματικό κλίμα με συνεχώς μεταβαλλόμενό φορολογικό και γραφειοκρατικό σύστημα. Με έκτακτες φορολογήσεις που εξυπηρετούν πρόχειρα «μπαλώματα» και όχι ρεαλιστικούς οικονομοτεχνικούς σχεδιασμούς που θα διασφάλιζαν τις όποιες κρατικές υποχρεώσεις. Αυτές που θα μπορούσαν σταδιακά να βελτιώσουν τα κοινωνικά αγαθά της παιδείας, της υγείας, της κοινωνικής ασφάλισης και άλλων παροχών. Μεταρρυθμίσεις που θα έσπαγαν εις βάθος τα θεμέλια του σαθρού σπάταλου και άδικου κρατικοδίαιτου κτίσματος και θα δημιουργούσαν βάσεις για κάτι νέο και εκσυγχρονιστικό, έμειναν να αραχνιάζουν σε φάκελους. Από αυτούς που παρουσιάζουμε σε κάθε αξιολόγηση της τρόικας για να δείχνουμε την καλή μας θέληση. Μελέτες για την άμεση και πλήρη μηχανοργάνωση της δημόσιας διοίκησης, μένουν επίσης κάπου αραχνιασμένες. Ίσως επειδή δεν έχει βρεθεί ο «κατάλληλος» ανάδοχος/ κουμπάρος. Ίσως επειδή μία τέτοια κίνηση θα καθιστούσε άχρηστες τις εκατοντάδες κοστοβόρες, χρονοβόρες και γραφειοκρατικές διαδικασίες που μπορεί να ταλαιπωρούν και να καθυστερούν μία ολόκληρη κοινωνία και οικονομία, αλλά αν μη τι άλλο διασφαλίζουν μερικές εκατοντάδες θέσεις εργασίας στους «πελάτες» του συστήματος. Αυτού που με νύχια και με δόντια προσπαθεί να διατηρήσει το βολικό του status quo. Και βέβαια σε σοβαρά κοινωνικά ζητήματα όπως η έξαρση του φασισμού και του ρατσισμού, βγάζουμε έναν νόμο και θαρρούμε πως ξεμπερδεύουμε με ένα από τα πιο σύνθετα και βαθιά προβλήματα της κοινωνίας μας.

Δεν είναι το πρόβλημα οι δημόσιοι υπάλληλοι, αλλά το πλαίσιο μέσα στο οποίο καλούνται να εργαστούν και να παράγουν. Η ευρύτερη Δημόσια Διοίκηση και ο τρόπος που διαχειρίζεται τις υλικοτεχνικές δομές και αξιολογεί το ανθρώπινο δυναμικό. Διεξάγεται η γνωστή αντιπαράθεση γύρω από τους δημόσιους υπάλληλους, ενώ τελικά το πραγματικό πρόβλημα βρίσκεται στις δαιδαλώδεις και αναχρονιστικές δομές ολόκληρης της Δημόσιας Διοίκησης. Αυτές που ευνοούν το πελατειακό κράτος. Αυτές που αποτελούν τροχοπέδη στην αποδοτικότητα, τη διαφάνεια και την εξυπηρέτηση των δημοσίων υπηρεσιών, δηλαδή τα στοιχεία που θα αποτελούσαν αναπτυξιακούς παράγοντες όχι μόνο για την οικονομία αλλά και για την εύρυθμη λειτουργία ολόκληρης της κοινωνίας.

Η κοινωνία, και κατ’ επέκταση οι πολιτικοί και κυβερνητικοί κύκλοι ή δεν έχουν καταλάβει τίποτα, ή κάνουν πως δεν καταλαβαίνουν. Με το ίδιο πάθος που είχε εκφραστεί η οργή και η αγανάκτηση πριν τρία χρόνια από την κοινωνία, σήμερα η κυβέρνηση προσπαθεί να στήσει αποχαιρετιστήριο πάρτι για την κρίση. Όπως πριν τρία χρόνια, έτσι και τώρα μου είναι ξεκάθαρη η υποκρισία. Η αμοιβαία. Αυτή που οδηγεί μία ολόκληρη χώρα να χορεύει ή να πλακώνεται γύρω από το πρόβλημα και όχι συλλογικά αντιμέτωπη με αυτό.

Το παγκάκι της κυρίας Δημουλά

*** UPDATE στο τέλος ***

Αναδημοσιεύω από άρθρο της LiFO:

Η Άννα Δαμιανίδη αναφέρεται σήμερα στη στήλη της «Τρίτη Ματιά» στο ρατσιστικό -σύμφωνα με τα όσα περιγράφει- ξέσπασμα της ποιήτριας Κικής Δημουλά κατά τη διάρκεια εκδήλωσης των Atenistas στην Κυψέλη.   Συγκεκριμένα γράφει:   «Στο τέλος της περιήγησης στην αυλή του σχολείου περιμέναμε ν' ακούσουμε κάτι ωραίο και αξέχαστο από τα χείλη πνευματικών ανθρώπων.   Και τι είπε η ποιήτρια; Ότι δεν αντέχει τους μετανάστες στην Κυψέλη, τόσοι πολλοί που είναι, πιάνουν και τα παγκάκια, δεν βρίσκεις να καθίσεις στην πλατεία, άσε που κλέβουν και φοβάται να βγει από το σπίτι της, α-πα-πα! χάλια. Εντάξει δεν χρειαζόταν να είσαι διακεκριμένη ποιήτρια για να πεις τέτοια. Τα λένε κάθε μέρα γριές στο τρόλεϊ για να πιάσουν κουβέντα. Κι ούτε καν όλες, κάμποσες έχουν καταλάβει ότι δεν μπορείς να γενικεύεις έτσι και συγκρατούνται».

Το άρθρο συνεχίζει και με κάποιες εξτρά πληροφορίες, που δεν έχουν και τόση σημασία.

Η μεγαλύτερη νίκη της Χρυσής Αυγής δεν ήταν η είσοδός της στη Βουλή, αλλά η αυτόματη κατάρρευση των νεοελληνικών κοινωνικών ταμπού απέναντι στον ρατσισμό. Η ξενοφοβία, οι δηλώσεις μίσους και η απέχθεια προς το διαφορετικό, μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα πήραν ένα γενικότερο κοινωνικό συγχωροχάρτι προκειμένου να εκφράζονται ανοιχτά, επώνυμα και από οποιονδήποτε. Είτε αμόρφωτο, είτε μορφωμένο, είτε άνθρωπο της τέχνης και των γραμμάτων.

Και παρόλο που το παρόν ιστολόγιο συνεχίζει να αραιώνει όλο και περισσότερο τις αναρτήσεις του για να μην επαναλαμβάνεται συνεχώς, το θέμα της ανόδου του ρατσισμού και του φασισμού θα πρέπει πάντα να παραμένει σε μία κατάσταση διαρκούς επαγρύπνησης. Διότι, όσο και αν έχουν αναλυθεί τα αίτια και τα γεγονότα που οδήγησαν στην «εκτόξευση» της Χρυσής Αυγής, το χειρότερο που μπορεί να συμβεί είναι η σταδιακή απορρόφηση της ρητορικής μίσους από την κοινωνία μας. Η ευρύτερη αποδοχή ότι κάπου κάπου δεν έγινε και τίποτα να πέφτει καμιά ανάποδη. Ότι δεν έγινε και τίποτα αν συνεχώς διαχωρίζουμε τους ανθρώπους σε Πακιστανούς, Αλβανούς και Έλληνες. Ότι έχουμε αποδεχτεί πως οι υπηρέτες του πολιτεύματος είναι όλοι διεφθαρμένοι προδότες, οπότε η λύση θα έρθει είτε από «χαρισματικούς» ηγέτες είτε από την εκτενή αυτοδικία.

Σε μία πολιτισμένη κοινωνία, η Κα Δημουλά δεν θα μπορούσε να πει αυτά που είπε, τόσο ανοιχτά και ανέμελα, γιατί πολύ απλά δεν θα μπορούσε να βρει τον κατάλληλο διαλεκτικό τρόπο ώστε να τα εκφράσει χωρίς να βρει μία σειρά από επικοινωνιακά εμπόδια ανάμεσα στην ίδια και το κοινό της. Θα ήταν, ίσως, αδύνατο για την μέση κοινωνική συνείδηση να συνδυάσει το πνεύμα της με τα λεγόμενά της και στην καλύτερη των περιπτώσεων, μάλλον θα εισέπραττε αμήχανα περιπαιχτικά γέλια. 

UPDATE

Από σχόλιο αναγνώστη, ολόκληρη η ομιλία της κυρίας Δημουλά εδώ. Προκύπτουν δύο συμπεράσματα:
α) Η Κα Δαμιανίδη παραποίησε ξεκάθαρα, και προφανώς σκόπιμα, τη φράση με τα παγκάκια καθώς και άλλες προτάσεις της κυρίας Δημουλά, προσπαθώντας να προσάψει το ρατσιστικό στοιχείο σε ολόκληρη την ομιλία.
β) Η διάκριση των κατοίκων της Κυψέλης σε ξένους και Έλληνες από την κυρία Δημουλά παραμένει.

Όπως έγραψα και αλλού, η κυρία Δημουλά δεν είναι το κεντρικό θέμα της ανάρτησης αλλά η αφορμή. Το σκεπτικό και το περιεχόμενο της ανάρτησης δεν αλλοιώνονται.

Χάνοντας τον λόγο

Οι παντός τύπου κρίσεις δεν είναι ποτέ μονόπλευρες. Για να υπάρξει οικονομική, σημαίνει ότι υπάρχει κοινωνική ή πολιτική ή πολιτισμική, αλλά και διάφοροι συνδυασμοί με διαφορετικές χρονικές ιεραρχίες, όλων αυτών των τύπων˙ ανάλογα τις περιόδους, τις ιστορικές, κοινωνικοπολιτικές συγκυρίες, κλπ. Με τον ίδιο τρόπο, τα αποτελέσματα ενός τύπου κρίσης, μπορούν να φανούν και στα αποτελέσματα άλλων τύπων.

Ένα τέτοιο αποτέλεσμα φαίνεται πλέον καθημερινά και στον δημόσιο λόγο. Όχι μόνο στην ποιότητά του, αλλά και στην επιπολαιότητα του περιεχομένου του. Ίσως να έχουμε συνηθίσει πλέον στα κεφαλαία, τα greeklish, και τα ανορθόγραφα κείμενα που έχουν πλημμυρίσει το διαδίκτυο, σε τέτοιο βαθμό, που στην καλύτερη περίπτωση αν δεν τα σατιρίσουμε, απλά τα προσπερνάμε. Επειδή έχουν γίνει μέρος της καθημερινότητάς μας. Έχουν ενσωματωθεί στο σύνολο της πληροφορίας που λαμβάνουμε, χωρίς να υπάρχει κάποια τάση εξάλειψής τους. Αντιθέτως, δημιουργείται η εντύπωση πως πληθαίνουν. Πλέον είναι φυσιολογικό στην συλλογική μας ηθική να βλέπουμε έναν βουλευτή, ανεξαρτήτου πολιτικού χώρου, ή έναν καθηγητή ή ένα οποιοδήποτε δημόσιο πρόσωπο να εκφράζεται με περιεχόμενο και λεξιλόγιο «του δρόμου». Μας είναι οικεία η μεγάλη ένταση της φωνής, άνευ ουσιαστικού περιεχομένου, καθώς εμμένουμε περισσότερο στην γενικότερη ένταση παρά στο διά ταύτα.

Στα μάτια μου, αυτή η υποβάθμιση του γραπτού λόγου, αποτυπώνει την γενικότερη υποβάθμιση κάθε τύπου λόγου. Δημοσίου, προφορικού, επικοινωνιακού, κλπ. Και όσοι κατηγορούμαστε για ελιτισμό, ή μορφωτικό σνομπισμό, καλούμαστε να υποβαθμίσουμε και τον δικό μας λόγο για να βρούμε μία κοινή βάση επικοινωνίας. Όπως κάποιος που γράφει σωστά, αδυνατεί να πάρει στα σοβαρά ένα κείμενο γεμάτο ορθογραφικά λάθη, ανεξαρτήτως περιεχομένου, έτσι και κάποιος που έχει μάθει να εκφέρει ορθό και επικοινωνιακό λόγο, δηλαδή αφήνοντας περιθώρια διαλόγου και αμοιβαίας επιχειρηματολογίας, χωρίς προσωπικούς χαρακτηρισμούς, αδυνατεί να επικοινωνήσει ουσιαστικά με κάποιον «ανορθόλογο». Και αυτές οι αδυναμίες δεν είναι τόσο περιπτώσεις σνομπισμού, όσο διαφορετικού τρόπου σκέψης που δεν μπορεί να βρει κοινές βάσεις με άλλους. Άλλωστε, ο απώτερος σκοπός ενός διαλόγου ή δημοσίου λόγου είναι η αμοιβαία και εις βάθος κατανόηση και η ζύμωση ιδεών για την παραγωγή νέων. Ο ποιοτικότερος λόγος δεν εξασφαλίζει απαραίτητα αυτή τη συνθήκη, αλλά σίγουρα κινείται προς αυτή πιο άμεσα και πιο αποδοτικά.

Τα τελευταία τρία χρόνια, η οικονομική κρίση, ανέδειξε την πολιτική κρίση, που ανέδειξε την κοινωνική, και αυτή με τη σειρά της, την διαλεκτική. Μοιάζει με μία ατελείωτη ανατροφοδοτούμενη λούπα. Όσο πέφτει το βιοτικό επίπεδο, τόσο απαξιώνεται η κοινωνία ως οντότητα που θα πρέπει να έχει απαραίτητα συλλογικό και αλληλέγγυο χαρακτήρα υπό την αμοιβαία συμφωνημένη λειτουργία των θεσμών. Και όσο απαξιώνεται η κοινωνία, τόσο απαξιώνονται οι τρόποι με τους οποίους η ίδια η κοινωνία επικοινωνεί, συνδιαλέγεται και συναλλάσσεται.

Σε ατομικό επίπεδο, όμως, αυτό δεν θα έπρεπε να αποτελεί δικαιολογία. Η απαξίωση του λόγου δεν είναι άλλοθι για προσωπική απαξίωση και μικρότερη διαλεκτική προσπάθεια. Όπως και η απαξίωση των θεσμών δεν σημαίνει αυτόματα και την κατάργησή τους. Τουναντίον, όλες αυτές οι καταστάσεις δείχνουν την μεγαλύτερη ανάγκη που προκύπτει, ώστε να ενισχυθεί η ποιότητα του λόγου, της επικοινωνίας και εν τέλει του πραγματικού διαλόγου.

f(x) = 1/x

"What the human being is best at doing is interpreting all new information so that their prior conclusions remain intact." – Warren Buffett

Οι άνθρωποι τρελαίνονται για ταμπέλες. Έχουν αυτή την εγκεφαλική διεργασία, που προφανώς εξυπηρετεί εξελικτικούς μηχανισμούς επιβίωσης, να προσπαθούν μέσα στο μικρότερο χρονικό διάστημα να έχουν σχηματίσει την καλύτερη δυνατή εικόνα για τα μούτρα του άλλου. Μπαίνουν έτσι στην απλοϊκότητα της διεργασίας όπου πασχίζουν να κατατάξουν 85 δισεκατομμύρια νευρώνες μέσα σε τέσσερεις – πέντε χαρακτηρισμούς και ταμπέλες που έχει επινοήσει ο ίδιος ο άνθρωπος, όσο πιο γρήγορα μπορούν και κάνοντας τις ανάλογες εκπτώσεις. Στην πολιτική, στη δουλειά, στις παρέες, στις πνευματικές αναζητήσεις, στις σεξουαλικές προτιμήσεις και στη δημιουργικότητα, θα έρθει ο άσχετος Χ από το πουθενά για να σε εντάξει στο αυστηρό ιδεολογικό πλαίσιο του μικρόκοσμου των δικών του 85 δισεκατομμυρίων νευρώνων.

Τις έχω δει τις παγίδες που κρύβονται πίσω από αυτή την, φυσική κατά τ’ άλλα, ανθρώπινη εγκεφαλική διεργασία, και έτσι προτιμώ την δυσκολία που κρύβεται πίσω από την χρονοβόρα και πολυσύνθετη αποδόμηση όσων περισσότερο λεπτομερειών γίνεται. Και βέβαια δεν ξεμπερδεύω ποτέ. Κάθομαι και σκαλίζω μυαλά, βγάζω συμπεράσματα που μετά αναθεωρώ, για να καταλήξω σε μία ακόμα πιο πλήρη εικόνα που μετά φυσικά πάλι αναθεωρώ κ.ο.κ. Η εικόνα που σχηματίζω για τους άλλους μοιάζει περισσότερο με τη συνάρτηση f(x) = 1/x. Είτε στα αρνητικά, είτε στα θετικά, δεν αγγίζω ποτέ τους ιδεατούς άξονες σκέψης και συναισθημάτων του άλλου. Απλά τα προσεγγίζω όσο πιο καλά μπορώ, γνωρίζοντας την ανθρώπινη αδυναμία μου της πλήρους κατανόησής τους και ενδεχομένως γνωρίζοντας τελικά πολλά περισσότερα για τον μικρόκοσμο του άλλου.

Το όλο πράγμα όμως δεν πήγαινε σ τα δικά μου μυαλά, αλλά περισσότερο για να εκφράσω την απορία μου για τη σιγουριά των πάντων για τα πάντα. Πόσο μάλλον για τη σιγουριά και τους χαρακτηρισμούς απέναντι σε άγνωστους ή ανθρώπους από τους οποίους έχεις δει μόνο το 0,01% του κόσμου τους. Κάπου μέσα σε αυτή τη σιγουριά κρύβεται συνήθως και η υπεροψία. Και κάπου εκεί παίζουν παιχνίδι η βεβαιότητα και η ισχυρογνωμοσύνη που έχουν θωρακίσει πλέον όλα τα βλέμματα. Κάπως έτσι βγαίνουν τα βιαστικά συμπεράσματα, λαμβάνονται οι βιαστικές αποφάσεις και τελικά η καθημερινότητα καταλήγει μία συνεχής διαμάχη με κάτι αόριστες ιδέες και ανύπαρκτα φαντάσματα. Κάπως έτσι περνάνε και τα χρόνια, αλλά αυτό είναι άλλη συζήτηση.

Οι δικοί σου νεκροί και οι δικοί μου

Η φωτογραφία που έχει κατακλύσει τα social media τις τελευταίες δύο ημέρες είναι όντως σοκαριστική. Ένα μωρό που προσπαθεί να θηλάσει τη νεκρή μητέρα του. Οι πληροφορίες για την ιστορία πίσω από τη συγκεκριμένη φωτογραφία είναι λίγο συγκεχυμένες. Κάποια sites γράφουν για Βιρμανία, άλλα για περιστατικό στη Σρι Λάνκα. Δεν έχει σημασία. Το θέμα της φωτογραφίας είναι το ένα και το αυτό. Το ίδιο και το κείμενο που συνοδεύει την εν λόγω φωτογραφία:

«3 Αμερικανοί σκοτώθηκαν χθες και όλος ο κόσμος ήξερε γι 'αυτούς.

Χιλιάδες βασανίζονται και δολοφονούνται κάθε μέρα σε όλο τον κόσμο στη Βιρμανία, την Παλαιστίνη, το Ιράκ, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν και τη Συρία ...

Αλλά ποιος νοιάζεται!»

Μάλιστα, αν και το κείμενο έχει την χαρακτηριστική νεοελληνική κομπλεξική χροιά, και ομολογώ πως προέτρεξα να το εκλάβω ανάλογα, φαίνεται τελικά πως είναι αντιγραφή από άλλο που έχει γραφτεί στα αγγλικά και έχει κατακλύσει και τα social media άλλων χωρών.

Θα ήθελα λοιπόν να σηκωθώ λίγο όρθιος και να επικαλεστώ το δικαίωμά μου να νοιάζομαι τόσο για τους χιλιάδες θανάτους και βασανισμούς όσο και για τους 3 νεκρούς της Βοστώνης. Και μάλιστα με τον ίδιο τρόπο. Την ίδια ένταση και την ίδια οργή. Με το ίδιο συναίσθημα για τους άδικους θανάτους που προήλθαν από τα ίδια αρρωστημένα μυαλά, αλλά που βρίσκονται μέσα στα κεφάλια διαφορετικών ανθρώπων.

Διότι το ανθρώπινο μυαλό είναι ένα. Και οι κτηνωδίες που έχουν τελεστεί ιστορικά και συνεχίζουν και θα συνεχίζουν να τελούνται, από το ίδιο μυαλό προέρχονται. Ανεξαρτήτως φυλής, έθνους, θρησκείας, πολιτικού ή οικονομικού συστήματος. Έχουμε πλέον τις ιστορικές γνώσεις, αλλά και τις ψυχαναλυτικές ικανότητες ως είδος για να κατανοήσουμε πως οι φρίκες που μπορεί να εκτελέσει ο ανθρώπινος εγκέφαλος ποτέ δεν έκαναν διακρίσεις σε τέτοιες επίπλαστες κατηγορίες.

Γι’ αυτό και για κάθε αντι-αμερικάνικό σου κόμπλεξ, μπορώ να σου τρίψω στη μούρη ένα αντι-μουσουλμανικό, ή ένα αντι-κομμουνιστικό, ή ένα αντι-ναζιστικό, ή ένα αντι-σοσιαλιστικό, ή ένα αντί-τρομοκρατικό, και πάει λέγοντας, κόμπλεξ δικό μου. Αλλά επειδή η ανουσιότητα και η ρητορική ανακύκλωση σε μία τέτοια διαμάχη είναι τόσο ξεκάθαρη, προφανώς και ποτέ δε θα μπορούσα να βγάλω ένα τέτοιο κόμπλεξ που διαχωρίζει τους ανθρώπους σε φτωχούς, πλούσιους, χριστιανούς, μουσουλμάνους, άθεους, άνδρες, γυναίκες, παιδιά, Αμερικάνους, Πακιστανούς, Αφγανούς, Παλαιστίνιους, ομοφυλόφιλους, ετερόφυλους, καπιταλιστές, σοσιαλιστές, κουστουμάτους, λέτσους και ένα κάρο άλλους διαχωρισμούς που έχει επινοήσει το ίδιο μυαλό που σου έλεγα πιο πάνω.

Ίσως, πάλι οι περισσότεροι άνθρωποι να μπορούν και, ενδόμυχα να θέλουν αυτούς τους διαχωρισμούς. Είτε για να ενισχύουν τις ιδεολογίες τους, είτε για να βγάζουν το κόμπλεξ που πάλι έλεγα πιο πάνω. Ο Diderot είχε πει: «Υπάρχει μόνο ένα βήμα από τον φανατισμό στην βαρβαρότητα». Και επειδή τελικά όλες οι νοητικές μας διεργασίες που μας οδηγούν σε συμπεράσματα και ανάλογες πράξεις φιλανθρωπίας ή απανθρωπιάς, βήματα είναι, προσέχετε λίγο αυτά τα βήματα που προηγούνται του φανατισμού. Διότι, εσκεμμένα ή μη, ενδεχομένως να τα «περπατάτε» μέσα σας.

Υποκρισία είναι...

Να προσάπτεις ταξικά ή φυλετικά χαρακτηριστικά στη μάχη μεταξύ των αναγκαίων ανατροπών και του σάπιου κατεστημένου.

Να παθιάζεσαι τόσο πολύ περιβαλλοντικά με αυτό που συμβαίνει στις Σκουριές, σε μία χώρα που έχει ήδη καταστραφεί και συνεχίζει να καταστρέφεται περιβαλλοντικά από άκρη σε άκρη από τους ίδιους τους κατοίκους της.

Να κλείνεις ένα portal με αντιεξουσιαστικό περιεχόμενο, και να μιλάς για νίκη της Δημοκρατίας.

Να αγνοείς τα εκατό στραβά του σπιτιού σου και να κραδαίνεις το δάχτυλο σε έναν άγνωστο ξένο που δεν έχεις γνωρίσει ποτέ σου.

Να αναζητάς συνεχώς τη στήριξη του Κράτους την ώρα που το μουντζώνεις σε κάθε ευκαιρία.

Να βλέπεις όλη αυτή τη σαπίλα που συνεχίζει να αναδύεται καθημερινά από τα σωθικά της κοινωνίας και να προσπαθείς να μας πείσεις ότι η σαπίλα απλά δημιουργήθηκε τα τελευταία τρία χρόνια.

Να μιλάς για λαϊκό συμφέρον την ώρα που υπερασπίζεσαι τα «κεκτημένα» συμφέροντα των λίγων.

Να αναζητάς τη νομιμότητα, εθελοτυφλώντας στην παρανομία των δικών σου πεπραγμένων.

Να λες "φασίστες κουφάλες, έρχονται κρεμάλες".

Να λες "εδώ γίνεται το Χ, το Ψ σε πείραξε;"

Να πιάνεις στο στόμα σου λόγια σπουδαίων ανθρώπων, χωρίς καν να καταλαβαίνεις τι σημαίνουν.

Να χρησιμοποιείς πολιτική ρητορική του αποτυχημένου συστήματος για να εμπνεύσεις τις ανάγκες πολιτικής σκέψης του παρόντος.

Να κατακρίνεις προτάσεις χωρίς να μπορείς να διατυπώσεις ούτε μία για τις δικές σου θέσεις.

Να μιλάς για κοινωνική αλληλεγγύη, την ώρα που στάζεις με μίσος προς την κοινωνία.

Ο κοινωνικός διασυρμός δεν θα επέλθει από την οικονομική κατάρρευση, αλλά από την αδυναμία να αναγνωρίσει ο καθένας μας τον υποκριτή μέσα του. Την αδυναμία να συμφωνούμε σε στοιχειώδη, αλλά και να διαφωνούμε σε μία δημιουργικά αναδυόμενη βάση. Αυτή η εμμονή στην άρνηση, την ισοπέδωση και το παθιασμένο μίσος, σύντομα θα αναγκάσει την πραγματικότητα να μας γνέφει περιπαικτικά καθώς απομακρύνεται από το κεφάλι του καθενός μας. Η άρνηση που καλά κρατεί εδώ και δύο αιώνες σχεδόν τώρα και που με κάθε κρίση βρίσκει πρόσφορο έδαφος για να αναδεικνύει τις αδυναμίες μας ως κοινωνία. Άλλωστε, μέσα στην παράκρουση, ο διάλογος παύει να αποτελεί μέσο επικοινωνίας, και τον ρόλο του αναλαμβάνουν άλλα μέσα. Αυτά που βλέπουμε συνεχώς να πληθαίνουν γύρω μας.

Συστημικοί αντισυστημικοί

Το τοπικό ειδησεογραφικό-wannabe blog κάνει μία παράκληση προς τον Δήμο και την Τροχαία. «Σταματήστε να κόβετε κλήσεις στα διπλοπαρκαρισμένα και παράνομα σταθμευμένα ΙΧ, μπας και κινηθεί η αγορά στα μπαράκια, τις καφετέριες και τα μαγαζιά. Δείξτε συμπόνια στους δοκιμαζόμενους από την κρίση πολίτες». Δεν έχει σημασία ποιο είναι το blog, ούτε σε ποιο Δήμο απευθύνεται. Το blog είναι ο νεοέλληνας, που εδώ και 3 χρόνια δεν έχει καταλάβει, ή κάνει πως δεν καταλαβαίνει, τι συμβαίνει και προσπαθεί πάλι να βρει την δικαιολογία της λαϊκής υποστήριξης, με την οποία θα τη βγάλει καθαρή.

Είναι το σκεπτικό που ακόμα δεν μπορεί να κατανοήσει σε τι εξυπηρετεί ο νόμος και κατά προέκταση το πρόστιμο, εκτός από τον περιορισμό της ατομικής αυθαιρεσίας. Αν με ρώταγες ποιο ήταν το γεγονός της τελευταίας 3ετίας που απέδειξε με τον πιο περίτρανο τρόπο ότι σε κοινωνικό και κρατικό επίπεδο έχουμε πολύ δρόμο να διανύσουμε μέχρι να νοικοκυρευτούμε κοινωνικά, και κατά προέκταση οικονομικά, θα σου απαντούσα τον «αντικαπνιστικό νόμο» με τα παρελκόμενά του. Από τον ωχαδερφισμό και ατομικισμό του καπνιστή, μέχρι την κουτοπονηριά του μαγαζάτορα, και την απαξίωση των αρχών, μέχρι τα μικροσυμφέροντα που αντικρούονται από τον συγκεκριμένο νόμο. Διότι, αν η κατανόηση των δικαιωμάτων των μειονοτήτων είναι τελικά αδύνατη να συμβεί στη συλλογική και ατομική συνείδηση, καταλαβαίνεις πόσο δύσκολο είναι να συλληφθούν παρεμφερείς έννοιες που απαιτούν κοινή κοινωνική συνοχή και προσπάθεια για έξοδο από την κρίση.

Η κατανόηση των αναγκών του άλλου, και κατά προέκταση ο συνειδητός περιορισμός της δικής μας αυθαιρεσίας είναι το πρώτο βήμα για οποιαδήποτε κοινωνική συνοχή. Οι Έλληνες οδηγοί συνεχίζουν να μην ανάβουν τα φώτα τους στα τούνελ, αλλά ακόμα και αν έβαζες ένα περιπολικό στην άκρη κάθε τούνελ για να κόβει πρόστιμα, θα ήταν αδύνατο για την απαίδευτη και ακαλλιέργητη συνείδηση να κατανοήσει τον λόγο για το συγκεκριμένο πρόστιμο. Αυτή με τη σειρά της θα ψάξει να βρει καταφύγιο στον όχλο ή στο χάιδεμα των αφτιών που προσφέρει ο φτηνός λαϊκισμός. Καταφύγια που έχουν κατακλείσει πλέον την επικράτεια της χώρας.

Δεν είναι ο νόμος που είναι υπεράνω όλων. Ο νόμος όμως είναι που θα πρέπει να εκφράζει το αποτέλεσμα της συλλογικής ευθύνης και της ανάλυσης που αρμόζουν σε σύνθετα κοινωνικά ζητήματα. Δεν μπορεί να είναι η καταστρατήγηση του νόμου από κράτος και κοινωνία ο τρόπος για την βελτίωση της κοινωνικής αλληλεγγύης, αλλά η βελτίωση του νόμου ώστε σε κάθε αναθεώρηση να γίνεται όσο πιο δίκαιος και ορθολογικός γίνεται. Διαφορετικά, σίγουρα ο καθένας από εμάς έχει τη δική του ερμηνεία για το κοινωνικό γίγνεσθαι και επειδή αυτό διαφέρει από άτομο σε άτομο σε νομοτελειακό βαθμό, θα ήταν αδύνατο να συνυπάρξουμε εφαρμόζοντας τις καλοπροαίρετες, κατά τ’ άλλα, υποκειμενικές μας ερμηνείες. Διαφορετικά, καθώς πολλοί είναι εκείνοι που ευαγγελίζονται πως οποιαδήποτε αντισυστημική αντίδραση είναι θεμιτή διότι επιτίθεται στο σάπιο σύστημα, με την ίδια λογική θεμιτή είναι και η δράση Πχ της Χρυσής Αυγής. Τέτοιου είδους παραλογισμοί είναι που κάνουν αδύνατο για τον προαναφερθέντα νεοέλληνα να κατανοήσει σε τι ωφελεί ο περιορισμός της αυθαιρεσίας του. Και φυσικά είναι πολύ βολικό όταν οτιδήποτε αντιδραστικό μπορεί να βαφτιστεί αυτόματα επαναστατικό.

Στην Ελλάδα η αυθαιρεσία, ο ατομικισμός και η ασυδοσία είναι το σύστημα. Το κατεστημένο. Η ρίζα πολλών κρίσεων κοινωνικών και οικονομικών.  Άρα επαναστατικό και αντισυστημικό επί της ουσίας είναι οτιδήποτε φθείρει αυτά τα τρία σε κοινωνικό επίπεδο. Ότι χρώμα και αν έχει η σημαία που κραδαίνεις, εφόσον οι ιδέες και οι πράξεις σου δεν φθείρουν αυτά τα τρία, είναι εξ ορισμού συστημικές και σε πλήρη εναρμόνιση με τη σαπίλα του συστήματος που υποτίθεται πως πολεμάς. Γι’ αυτό δίνω και τόση σημασία στα «μικρά πράγματα». Διότι αυτά είναι που πλαισιώνουν ολόκληρη την καθημερινότητά μας, τις ιδέες και τις πράξεις μας. Αυτά είναι τα θεμέλια πάνω στα οποία χτίζει η πολιτική αυθαιρεσία, ο φασισμός και ο επικίνδυνος λαϊκισμός.

Κάτι δικά μου, κυπριακά

«Το πρόβλημα δεν είναι οι άγνωστοι Κυπρολόγοι, αλλά οι γνωστοί κοπρολόγοι».

– Αύγουστος Κορτώ.

Πράγματα που μου επιβεβαίωσαν / δίδαξαν (διαγράψτε κατά προτίμηση), τα πρόσφατα γεγονότα με την Κύπρο:

• Η συναισθηματική πολιτική δεν έχει καμία επαφή με την πραγματικότητα. Εξυπηρετεί μόνον εκείνα τα επιφανειακά σημεία της πολιτικής που χαϊδεύουν αφτιά χωρίς να μεταφέρουν κάποια ουσιαστικότερη πληροφορία πιο μέσα από αυτά.
• Μπορείς να ασκείς συναισθηματική πολιτική μόνο όταν απευθύνεσαι σε όχλους και όχι  σε άτομα. Οι όχλοι πάντα ήταν επιρρεπείς σε συναισθηματικές πολιτικές. Τα άτομα, από την άλλη μπορούν να διακρίνουν τον δογματισμό πίσω από αυτές.
• Ο ρομαντισμός δεν έχει πεθάνει. Απλά δεν μπορεί να ασκείται σε κοινωνικό επίπεδο. Ο ρομαντισμός είναι ανθρώπινο στοιχείο, όχι κοινωνικό. Η ανάγκη που έχει ο άνθρωπος να νιώθει γεμάτος συναισθηματικά, πνευματικά και εγκεφαλικά δεν αφορά την κοινωνία, αλλά τον ίδιο τον άνθρωπο. Κατ’ επέκταση όταν προσπαθείς να μετουσιώσεις μία προσωπική έκσταση πατριωτισμού, ή συναισθηματικής άμυνας στις ανάγκες μίας ολόκληρης κοινωνίας, το σίγουρο είναι ότι θα φας τα μούτρα σου. Όχι από κάποιον εκδικητικό αντίπαλο, αλλά από την ίδια την πραγματικότητα που δεν κατανοεί την έννοια του πατριωτισμού.

• Η πραγματικότητα δεν κατανοεί επίσης κοινωνικές έννοιες όπως ισότητα, αδελφοσύνη ελευθερία και αλληλεγγύη. Αυτά είναι ανθρώπινα τερτίπια, για τα οποία ευτυχώς (ή δυστυχώς για αρκετούς), η Ευρώπη έχει κάνει βήματα για να τα συστηματοποιήσει ώστε να τα εξασφαλίζει για τις κοινωνίες της.

• Κάπως έτσι, οι ρομαντικοί φιλελεύθεροι του 19^ου αιώνα και οι ρομαντικοί αριστεριστές του 20^ου, αδυνατούν να εντάξουν την ιδεολογία τους στο πραγματιστικό πλαίσιο της σύγχρονης παγκοσμιοποιημένης οικονομίας. Έτσι αντιδρούν σαν ένα παιδί που ξέρει πως πάντα θα είναι πιο αδύναμο από τον γονιό του. Παραλογίζονται και προσπαθούν να παίξουν το παιχνίδι σε άλλο επίπεδο. Μακριά από τους όρους της πραγματικότητας. Σε μέρη που θαρρούν πως αυτοί έχουν το πάνω χέρι. Πχ, ιδεολογίες, εικασίες, υποκειμενικές απόψεις καμουφλαρισμένες ως αντικειμενικές και ουτοπικές περιγραφές.

• Η παγκοσμιοποιημένη οικονομία έχει ξεφύγει και από τα πιο ασταθή οικονομικά μοντέλα που θα μπορούσε να αναπτύξει ο καλύτερος οικονομολόγος. Η προσπάθεια απλούστευσης μίας τόσο πολυεπίπεδης σύνθεσης οδηγεί απλά σε εσφαλμένα συμπεράσματα. Ως εκ τούτου, κάποιοι αναγκάζονται να εφαρμόσουν την προαναφερθείσα τακτική «του παιδιού».

• Η Ευρωπαϊκή Ένωση, προσπαθεί επίσης να κατανοήσει τον ρόλο της μέσα σε αυτό το παγκοσμιοποιημένο παιχνίδι. Όχι ενιαία, αλλά ως σύνολο Κρατών που κατά βάθος το καθένα κοιτάει το συμφέρον του. Γι’ αυτό έχουν δίκιο όσοι φωνάζουν χρόνια τώρα ότι εφόσον δεν υπάρξει πρώτα ευρωπαϊκή πολιτική ενοποίηση, δεν μπορεί να υπάρξει οικονομική.

• Οι δηλώσεις του συνόλου των ελληνικών κομμάτων, αλλά κυρίως των αυτοχαρακτηριζόμενων αντιμνημονιακών, ήταν τόσο παράλογες και εκτός πραγματικότητας, λες και οι δηλούντες είχαν ξεχάσει τι είχαν δηλώσει μία μέρα πριν ακριβώς. Με την τρικομματική κυβέρνηση να πετάει άσκοπους πατριωτικούς θούριους, την αξιωματική αντιπολίτευση να ακυρώνει τις ίδιες της τις θέσεις για το θέμα των τραπεζικών καταθέσεων και τους εθνικιστές να φαντασιώνονται πάλι σενάρια με το Δ’ Ράιχ (sic), ένας παρατηρητής του πολιτικού σκηνικού της προηγούμενης εβδομάδας θα έπρεπε απλά να σταματήσει να παρατηρεί πριν αρχίσει να θεωρεί πως χάνει τα λογικά του. Εκτός βέβαια αν είχε συνηθίσει ο εγκέφαλός του στην ξενοφοβική συνομωσιολογία των τελευταίων τριών ετών.

• Κανένα οριζόντιο μέτρο δεν είναι δίκαιο. Αυτά είναι κατάλοιπα του ολοκληρωτισμού που επέβαλλε ο υπαρκτός Σοσιαλισμός. Αυτό ήταν και το μεγαλύτερο σφάλμα του πρώτου Eurogroup. Εκεί βγήκαν στην επιφάνεια αυτά τα προαναφερθέντα στοιχεία που δείχνουν ότι η οικονομική Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να περάσει πρώτα από την πολιτική.

• Ίσως το βασικότερο: Δεν υπάρχουν εναλλακτικοί «Σαμαρείτες». Ούτε Ρώσοι, ούτε Κινέζοι, ούτε οι «σύντροφοι» λατινοαμερικανικών χωρών. Υπάρχουν μόνο κοινωνικές και οικονομικές δυναμικές, καθώς και οικονομικά συστήματα που είναι πολύ σύνθετα για οποιονδήποτε να τα ελέγξει. Και μέσα σε αυτό το περιβάλλον, οι κοινωνίες, οριοθετημένες ή μη από εθνικά σύνορα, καλούνται να επιβιώσουν και να ευημερήσουν. Είναι στο χέρι τους να προσαρμοστούν σε κάποιες συνθήκες ώστε να το πετύχουν, όπως στο χέρι τους είναι οι οποιοιδήποτε απαιτούμενοι διπλωματικοί ή οικονομικοί ελιγμοί. Και όσο πιο κοντά στην πραγματικότητα ζουν οι εκάστοτε κοινωνίες, τόσο μεγαλύτερες οι πιθανότητες να τα καταφέρουν. Διαφορετικά θα βαυκαλίζονται με απλοϊκή ποίηση εν μέσω πολυσύνθετων γεγονότων.

Το κουβάρι

Αν είχαμε τον τρόπο να ανακαλύψουμε αμέσως τις παρανομίες και την ληστεία του δημόσιου χρήματος, και απεικονίζαμε για παράδειγμα τους δημόσιους και ιδιωτικούς οργανισμούς, με συγκεκριμένα άτομα, που εμπλέκονται σε διαπλεκόμενες και παραβατικές συναλλαγές σε ένα διάγραμμα ροής, θα αποτυπώναμε ένα κουβάρι χωρίς ιδιαίτερη συνοχή. Ίσως κάποιος Υπουργός με δυο-τρια έμπιστα άτομα κάτω από αυτόν, που με τη σειρά τους θα είχαν από άλλα δυο-τρία άτομα στις κατάλληλες θέσεις, στις κατάλληλες Δημόσιες Υπηρεσίες που θα κινούσαν τις κατάλληλες διαδικασίες προκειμένου να γίνει η λαμογιά. Σε άλλες περιπτώσεις, ίσως και να μην υπήρχε καν Υπουργός ή υψηλό στέλεχος. Λίγοι υπάλληλοι μόνο, πάλι στις σωστές θέσεις, με νταραβέρια ανάμεσα στο δημόσιο χρήμα και τους ιδίους ή ιδιώτες εκτός Δημοσίου. Και όλη αυτή η σχετικά ξεκάθαρη πυραμιδωτή δομή, γεμάτη μουτζούρες από χιλιάδες μικροδιαπλοκές πολιτών, απαθή βλέμματα μπροστά σε παρανομίες, «φακελάκια», γρηγορόσημα, κλεισίματα ματιών, «έχω-έναν-δικό-μου» και εκμεταλεύσεις νομικών κενών προς πάσα κατεύθυνση.

Αυτό το «κουβάρι» είναι πλέον αποδεκτό στις νεοελληνικές συνειδήσεις μας. Αυτό το «κουβάρι», που δεν ανήκει σε συγκεκριμένο πολιτικό χώρο, ούτε σε συγκεκριμένο κοινωνικό στρώμα, συνοδεύει την ιστορία του ελληνικού Κράτους από την ίδρυσή του. Μπορεί να έχουμε βρει στη Μεταπολίτευση ένα βολικό κατηγορητήριο για όλα τα δεινά της διαφθοράς των τελευταίων δεκαετιών, αλλά οι πολιτικές και κοινωνικές συνειδήσεις δεν πλάθονται ούτε μέσα σε μία μέρα, ούτε σε μία επταετία. Το έδαφος πρέπει να είναι γόνιμο και να καταδέχεται τέτοιες αντιλήψεις. Και το έδαφος γονιμοποιήθηκε μετά από μία μακρά συνέχεια ιστορικών και γεωπολιτικών κοινωνικών πεπραγμένων.

Αυτό το «κουβάρι» συνοδεύει ολόκληρη τη σύγχρονη ελληνική Ιστορία σε σημείο που αν τη μελετήσει κανείς θα ανακαλύπτει χιλιάδες εμφυλίους πολέμους σε καθημερινό επίπεδο. Διαμάχες μεταξύ συμφερόντων, εις βάρος της κοινωνίας, εις βάρος του διπλανού, επειδή οι νόμοι τελικά δεν φτιάχνονταν πάντα για να εξυπηρετούν το Κράτος και την κοινωνία, αλλά αρκετές φορές για να εξυπηρετούν συγκεκριμένα συμφέροντα. Ίσως από εκεί να πηγάζει και το εθνικιστικό μας κόμπλεξ. Επειδή πάντα αποστρέφαμε το βλέμμα από τους μικρούς, διάσπαρτους, εσωτερικούς εχθρούς, οπότε έπρεπε να δημιουργήσουμε εξωτερικούς.

Τα μεγάλα λαμόγια, αυτά που έχουν τα μέσα να εμπλέκονται στις μεγάλες λαμογιές καταλήστευσης του Κράτους και ακολούθως να εξαπατούν τους συμπολίτες τους χωρίς να αφήνουν εύκολα ίχνη, γνωρίζουν πολύ καλά πώς να περιβάλλουν την εικόνα τους. Όλα θέμα image making είναι άλλωστε στη συνείδηση του μέσου Έλληνα, και εφόσον η Δικαιοσύνη και οι ελεγκτικοί μηχανισμοί παραπέουν ανάμεσα σε γραφειοκρατικούς λαβύρινθους και διαβλητά νομικά πλαίσια γεμάτα παράθυρα, φυσικό είναι τα λαμόγια αυτής της κατηγορίας να γλυστράνε σαν χέλια. Πόσο μάλλον όταν η παρανομία και η λαμογιά πλαισιώνουν σχεδόν όλες τις διαδικασίες και τις νοοτροπίες σε κοινωνικό και διοικητικό επίπεδο που θα επέτρεπαν τις εκάστοτε «γλίστρες».

Το image making δημιουργείται με «λαϊκά δικαστήρια», με μόδες και με κραυγές, χωρίς καιρό για εις βάθος αναλύσεις. Το image making, δημιουργεί ιδιώτες που περιτριγυρίζονται από μία φήμη, μία αόριστη ιδεολογία, και μέσα σε αυτό το σύννεφο ζουν και συναλλάσσονται όπως τους βολεύει. Με τον τρόπο που ο Ανδρέας Παπανδρέου επικαλούνταν έναν γενικό και αόριστο Σοσιαλισμό, εκμεταλλευόμενος τα μεταχουντικά λαϊκά αισθήματα, έτσι και σήμερα άλλοι επικαλούνται φιλομνημονιακές και άλλοι αντιμνημονιακές φανφάρες για να συσπειρώσουν αισθήματα διαφόρων συχνοτήτων τριγύρω τους και μέσα σε αυτό το «σύννεφο» να συνεχίσουν να εξυπηρετούν τα ατομικά και αντικοινωνικά συμφέροντά τους. Ευτυχώς όμως, οι φανφάρες συνήθως αποκαλύπτονται διότι στηρίζονται πάντα σε σαθρά θεμέλια. Και μέχρι να το συνειδητοποιήσουμε αυτό, ο καθένας ατομικά, ώστε να το προβάλλουμε και σε κοινωνικό επίπεδο, θα συνεχίζουμε να αναλωνόμαστε σε ψευδοδιλήμματα που προτάσσει ο κάθε δημαγωγός, χάνοντας την ουσία.

Νέα φίλτρα

Τρέμω στην ιδέα κάποια στιγμή να σταματήσει η εξέλιξή μου˙ η εγκεφαλική, αφού η σωματική είναι προγεγραμμένη. Και λέγοντας «εγκεφαλική», μιλάω για ιδεολογίες, πολιτικές αντιλήψεις, συμπεράσματα, ευρύτερες γνώσεις και υποκειμενικές αντιλήψεις. Μιλάω για την σταδιακή επίγνωση πως όλες οι αντιλήψεις μας είναι ντε φάκτο υποκειμενικές. Την ακύρωση αυτής της βιασύνης στα 20’s μας να κατακτάμε μία «αντικειμενική» αλήθεια. Τουλάχιστον όσοι από εμάς στα 20’s μας ήμασταν ερωτευμένοι με την ιδέα αυτής της εξέλιξης.

Πιάνω τον εαυτό μου να φοβάται όλο και περισσότερο αυτούς που έχουν σταματήσει εδώ και χρόνια να επενδύουν σε αυτή την εξέλιξη. Για τα δικά τους μυαλά. Με φοβίζει ο 40άρης με μυαλά 20χρονου, όπως και ο 30άρης που είναι πιο συντηρητικός από έναν 40άρη. Ίσως επειδή διαπιστώνω ένα βραχυκύκλωμα με δύσκολη επιδιόρθωση. Ίσως επειδή προδίδεται ο άνθρωπος που κουβαλάει «αλάθητο» χαρακτήρα, που είναι από τους πιο επικίνδυνους χαρακτήρες ανθρώπου.

Για αυτή τη συνεχή εξέλιξη είχα μία γραμμικότητα κατά νου. Μία σταθερή ανοδική πορεία μέχρι το σημείο που και το πνεύμα μπαίνει σιγά σιγά στη δική του κατάσταση γήρανσης και αντικειμενικής αδυναμίας. Και όλο αυτό ήταν πολύ όμορφα και «αντικειμενικά» πλασμένο μέσα μου. Μέχρι που πριν ένα χρόνο και κάτι από τώρα έγινα γονιός. Και οι ευθύνες της δικής μου εξέλιξης για λίγο κατακερματίστηκαν. Η γραμμικότητα έσπασε και μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα η αντίληψη της πραγματικότητας άρχισε να φιλτράρεται πρώτα μέσα από τις αισθήσεις του παιδιού μου.

Ξαφνικά, οι προβληματισμοί μου για την ποιότητα της κοινωνίας μας άρχισαν να εστιάζουν στην ποιότητα της κοινωνίας που θα βιώσει η κόρη μου. Η ανάγκη για τις μεταρρυθμίσεις στην παιδεία δεν ήταν πλέον ένας γενικός σκοπός που θα συνέβαλλε στην ποιότητα της κοινωνίας, αλλά ειδικός: ένα άγχος για το ποιόν του δασκάλου που θα διδάσκει τον κόσμο στο παιδί μου. Την εκπαιδευτική ύλη, τις προπαγάνδες των μαθημάτων της ιστορίας και των θρησκευτικών. Τον ξεπεσμό των ελληνικών Πανεπιστημίων. Τα περιεχόμενα των μαθημάτων που διαπλάθουν την αντίληψη ενός νέου ατόμου στην σάπια κοινωνία μας. Όλα αυτά που εγώ ούτως ή άλλως έπρεπε να παλέψω μόνος μου για να ανατρέψω και τελικά τα κατάφερα μετά από πολύ εξωσχολικό κόπο και χρόνο.

Η έγνοια για το πολιτικό σύστημα, αν με προβλημάτιζε μία φορά, πλέον με προβληματίζει πέντε. Μία ημέρα πριν τις εκλογές της 17^ης Ιουνίου, είχα γράψει:

«Η αυριανή βραδιά δεν θα είναι ευχάριστη. Ανεξαρτήτως ποσοστιαίας πρωτιάς, θα δούμε την λαϊκή νομιμοποίηση της συντήρησης, της ξενοφοβίας, του υπερεθνικισμού, της ανευθυνότητας, του λαϊκισμού, της εθνικής απομόνωσης και της βίας.

Δεν τρέφω πια αυταπάτες για την κατάντια μας, και επειδή όλα αυτά θέλουν πολλά χρόνια για να απαλειφθούν, από αύριο θέλω να εστιάσω στην κόρη μου. Να της εξηγήσω πως αν και η δική μου γενιά τα σκάτωσε και είναι υπεύθυνη για το μέλλον της, αυτή θα πρέπει να πάρει πολλά εφόδια για να ανταπεξέλθει στην εξέλιξή της και αν είναι δυνατόν, όταν μεγαλώσει να ψάξει μία καλύτερη κοινωνία για να φτιάξει τη δική της ζωή.

Κυρίως όμως, όταν φτάσει στην κατάλληλη ηλικία θα πρέπει να της εξηγήσω ότι στην Δημοκρατία, ανεξαρτήτου αποτελέσματος, οι αποφάσεις της κοινωνίας πρέπει να είναι σεβαστές και ότι αν θέλει να φτιάξει κάτι διαφορετικό, θα πρέπει να "πολεμάει" πάντα στα πλαίσια σεβασμού αυτών των αποφάσεων».

Αυτό το «φίλτρο» των σκέψεων και των ιδεών μέσα από τα μάτια ενός άλλου ανθρώπου είναι ίσως ένα από τα μεγαλύτερα εξελικτικά άλματα στη ζωή κάποιου. Και θεωρώ τυχερούς όσους γονείς και παιδιά μπορούν να βιώνουν αυτή την αντίληψη σε αμοιβαίο επίπεδο. Θεωρώ ότι είναι το σπουδαιότερο χάρισμα για την στήριξη ενός ανθρώπου από τη στιγμή που γεννιέται μέχρι να φτάσει στην ενηλικίωση όπου θα πρέπει να έχει τα κατάλληλα εφόδια. Και ο διαχωρισμός του πλέον ενήλικα από τους δύο ενήλικες γονείς του να γίνει με σιγουριά και αισιοδοξία. Χωρίς δράματα, αλλά με τις αμφισβητήσεις που θα κληθεί να αντιμετωπίσει η νέα γενιά σε πιο ώριμα θεμέλια.

Καλημέρα λαουτζίκο

Δεν επέκρινα ποτέ την «ΑΛΤΕΡοποίηση» του ΣΚΑΙ. Οι συνθήκες είναι δύσκολες. Ο λαϊκός άρτος και τα λαϊκά θεάματα πουλάνε. Τί πιο αυτονόητο για μία επιχείρηση να στραφεί στην κερδοφορία που αποφέρει η μιζέρια και η συνομωσιολογία της τελευταίας τριετίας;

Αυτό που πάντα επικρίνω όμως, και θα συνεχίσω να το κάνω, είναι η ισοπέδωση και η υπεραπλούστευση, ως έννοιες που αρμόζουν στη νοημοσύνη μίας ολόκληρης κοινωνίας. Τον παραγκωνισμό της κριτικής, αναλυτικής και σύνθετης σκέψης για χάρη της όποιας συναισθηματικής προπαγάνδας. Την πνευματική «ανθρωποφαγία» στην οποία επενδύουν όσο το δυνατόν περισσότερο τα ΜΜΕ και οι διάσπαρτοι ανά την ελληνική επικράτεια opinion makers. Αυτή η συνεχής τροφοδότηση ηττοπάθειας ενός άβουλου «λαουτζίκου» που δεν είχε ποτέ την ευκαιρία να σταθεί στα πόδια γιατί πάντα τον αδικεί κάποια αόρατη και αόριστη δύναμη.

Στην παραπάνω εικόνα, μπορεί ο κ. Αυτιάς να κάνει το γνωστό σόου του, περιτριγυρισμένος από «καθηγητάδες» και μπορεί να αναρωτιέται σχεδόν κάθε δύο λεπτά γιατί δεν μοιράζουν το 1,5 τρις στο λαό, αλλά ενδεχομένως να παραγνωρίζει πως η ανοησία πάντα επιστρέφει μπούμερανγκ σε όποιον την προάγει. Ενδεχομένως η μικρότητα των επαγγελματικών του προτεραιοτήτων να τον εμποδίζει να δει πώς επιδρά το σόου του στον οργισμένο πιτσιρικά, τον άνεργο, τον συνταξιούχο και τον μεροκαματιάρη. Αυτούς δηλαδή με τους οποίους προσπαθεί διακαώς να ταυτιστεί.

Και αν μου ζητούσε κανείς να περιγράψω με μία εικόνα τη σημερινή κοινωνική κατάσταση της χώρας, μάλλον αυτή την εικόνα θα χρησιμοποιούσα. Ακριβώς έτσι. Με τον κ. καθηγητή κάτω αριστερά να ωρύεται. Με το όλο «επιστημονικό» πάνελ να πετάει υπονοούμενα για δοσίλογους, ξεπουλήματα, ανθρωποφαγίες, λαουτζίκους κλπ. Τον κ. Αυτιά, τον γνήσιο εκπρόσωπο του ανήσυχου λαού να παρακολουθεί με περίσσιο ενδιαφέρον, μέσα σε μία έκφραση σοβαροφάνειας. Και φυσικά, την υπεραπλουστευμένη λεζάντα που απευθύνεται στο μυαλό ενός ερπετού και όχι ενός ανθρώπου.

Ο ανθρωποφάγος είστε εσείς κ. Αυτιά. Ο «λαουτζίκος» εξευτελίζεται από την διαρκή προσπάθεια να τον πείσετε πόσο ανήμπορος και θύμα είναι. Εισβάλλοντας από νωρίς το πρωί στο σπίτι του και παρουσιάζοντάς τον σαν το αδύναμο μερμήγκι στη μπότα ενός αόριστου και αόρατου κατακτητή. Δεν του δίνετε καμία ελπίδα, κανένα όραμα, καμία προσωπική δύναμη. Δεν του δίνετε καμία ευθύνη για να ορίσει τη μοίρα του. Είστε μία από τις αιτίες της σημερινής, ελληνικής, κοινωνικής κρίσης.

Στην Ελλάδα των άκρων...

…για να διαμαρτυρηθείς, πρέπει να παρανομήσεις.

Για να συλλάβεις πρέπει να κακοποιήσεις.

Για να αντισταθείς, πρέπει να βιαιοπραγήσεις.

Για να εργαστείς, πρέπει να γλείψεις.

Για να ακουστείς, πρέπει να ουρλιάξεις.

Για να δημιουργήσεις, πρέπει πρώτα να σου κόψουν τα χέρια.

Για να εκφραστείς, πρέπει να σιωπήσεις.

Στην Ελλάδα των άκρων, η κατρακύλα κάνει θόρυβο. Δεν χάνεται σιγά σιγά στο βάθος του πηγαδιού, αλλά ολοένα γίνεται δυνατότερη και πιο εκκωφαντική. «Αριστεροί» που αναπολούν θηριωδίες του κομμουνισμού. «Δεξιοί» που αναπολούν θηριωδίες του ναζισμού. «Φιλελεύθεροι» που ονειρεύονται θηριωδίες της ανθρώπινης απληστίας. «Δημοκράτες» που έχουν ξεπεράσει προ πολλού τα όρια της ασυδοσίας. «Πολιτικοί» χωρίς πολιτική. Εσκεμμένα τα εισαγωγικά σε όλους αυτούς. Μην ψάχνεις πάλι αφορμή για καυγά.

Οι τραμπούκοι καλλιεργούνται στα σπίτια και στα σχολεία όπως καλλιεργούνταν χρόνια τώρα. Με ιστορίες από φαντάσματα του παρελθόντος. Με κατοχικά, εμφυλιακά και χουντικά σύνδρομα. Τους βλέπεις καθημερινά τριγύρω. Να βρίζουν, να προσβάλουν, να διαχέουν μία ακατάπαυστη αγένεια και να την πετάνε στα μούτρα σου, είτε σε ξέρουν προσωπικά είτε όχι. Με την πρώτη ευκαιρία, είτε φορώντας κουκούλες, είτε στολές με εθνόσημα, καμουφλαρισμένοι και αμπαρωμένοι δηλαδή πίσω από ένα ιδεολογικό άλλοθι, θα τραμπουκίσουν στο τέλος εσένα και τα παιδιά σου. Χωρίς λόγο. Επειδή απλά τα ίδια τα άκρα παρέχουν πλέον το άλλοθι για τα πάντα. Αυτό είναι το πραγματικό πρόσωπο της κοινωνικής κρίσης και όχι η σύμπλευση με την οικονομική.

Η άνοδος της Χρυσής Αυγής είναι το σύμπτωμα. Το ίδιο και οι πιτσιρικάδες που πουλάνε αντιεξουσιαστική έκσταση. Η αιτία είναι βαθύτερη και πιο καλά ριζωμένη στον ατομικισμό, την ασέβεια προς τον διπλανό και την μηδενική ανοχή στην διαφορετικότητα. Αιτία που χάνεται πολύ πίσω στην ιστορία και δεν μπορεί να γνωρίζει ούτε ο πιτσιρικάς «επαναστάτης», ούτε ο πιτσιρικάς μπάτσος. Τα άκρα απλά νιώθουν και επειδή στην Ελλάδα μεγαλώνουμε, εκπαιδευόμαστε, εργαζόμαστε, δημιουργούμε, διαμαρτυρόμαστε και αναπολούμε ουτοπικές κοινωνικές αξίες, μόνο νιώθοντας, χωρίς το «βάσανο» της ορθολογικής σκέψης, συνέχεια ελκόμαστε από τα άκρα.

Δες το και στα mainstream ΜΜΕ. Ξέρουν πολύ καλά τι προϊόν πουλάνε. Ακραίες, δήθεν δημοσιογραφικές, αναλύσεις για τις ακραίες αισθήσεις μας, με μία ακατάπαυστη σπορά πανικού και μιζέριας προς κάθε γωνιά αυτής της χώρας. Μην υποτιμάς ποτέ τα στερεότυπα και τα mainstream ΜΜΕ. Έχουν ψυχαναλύσει την κοινωνία πολύ πριν εσύ αντιληφθείς τις ίδιες σου τις απόψεις. Αυτή είναι η δουλειά τους. Και τα άκρα, αυτή την περίοδο, είναι η πιο κερδοφόρα επένδυση για κάθε τύπου δημαγωγό.

Intermission #72 (Συμβολικά πάντα edition)

Συμβολικός εκσκαφέας που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί συμβολικά για τη συμβολική απομάκρυνση τρακτέρ που κλείνουν συμβολικά τα εθνικά οδικά δίκτυα.

Στο σπίτι του κρεμασμένου μιλάμε μόνο για σχοινί

Κάθε Σάββατο βράδυ η εκπομπή "Στην υγειά μας" προσπαθεί να ψυχαγωγήσει τις τηλεόπληκτες εσώκλειστες ψυχές με τηλεοπτικά λαϊκά γλέντια. Και ο Σπύρος, μετά από τόσα χρόνια που κάνει την ίδια δουλειά, έχει απλά κουραστεί. Αλλά συνεχίζει. Λόγω δουλειάς, λόγω γούστου, δεν ξέρω. Το βλέπεις στο πρόσωπό του. Και αυτό το πρόσωπο, στα μάτια μου βγάζει αυτόν τον παραιτημένο λαϊκό ήρωα που σέρνεται σε έναν ανούσιο νταλκά νοσταλγίας και λατρείας για το παρελθόν και το συναίσθημα, που απλά περιμένει να λυτρωθεί από τον θάνατο. Χωρίς καμία λατρεία για το παρόν ή προσμονή για το μέλλον. Αυτός ο παραιτημένος, ηττοπαθής μηδενιστής που μεθάει, νοσταλγεί και αδυνατεί να δημιουργήσει κάτι νέο.

Δεν μιλάω προσωπικά  για τον Σπύρο. Μιλάω για το πρόσωπο και το βλέμμα του που πλέον αποτυπώνεται στον μέσο Έλληνα. (Αυτόν με τα 1,8 παιδιά). Μιλάω για μία παρακμιακή εκπομπή που εκφράζει αυτά ακριβώς τα στοιχεία. Μιλάω για την εμμονή σε καταστάσεις του παρελθόντος, ως μέσο ανακούφισης για το θλιβερό παρόν.

Πριν τον Σπύρο, πέφτει αυλαία σε μία εβδομάδα ανούσιων αντιπαραθέσεων. Ο Δένδιας που αποκαλεί παράνομο τον ΣΥΡΙΖΑ, ο ΣΥΡΙΖΑ που αντιδρά. Μία παρέλαση από «Εισαγγελάτους» που δίνουν ορισμό στη βία σύμφωνα με τα γούστα τους. Πριν ήταν της μοδός οι καταλήψεις, πιο πριν η λίστα Λαγκάρντ. Τώρα πάλι το έλλειμμα του 2009. Τόση κατανάλωση για το παρελθόν, τις διάσπαρτες ιδέες και τα πολιτικά στρατόπεδα. Ποτέ για το παρόν, τις πραγματικές ανάγκες, τις ριζικές αλλαγές που έχει ανάγκη το πολιτικό σύστημα, οι σκουριασμένες ιδέες και η κουτοπόνηρη κούτρα μας. Ποτέ κανένα πάθημα δεν μας έγινε μάθημα. Μόνο αφορμή για νέους καυγάδες και νέους φανατισμούς.

«Στο σπίτι του κρεμασμένου, δεν μιλάνε για σχοινί», λέει η λαϊκή ρήση. Εμείς κάνουμε ακριβώς το αντίθετο. Έχουμε το κουφάρι μπροστά μας και αναλύουμε το σχοινί μέχρι εξάντλησης. Μέχρι από το κουφάρι να απομείνει σκελετός και ακόμα και τότε να συνεχίσουμε να αναλύουμε το σχοινί. Μέσα στα ίδια στρατόπεδα. Εσώκλειστοι στην υποκειμενική μας παράνοια. Αναζητώντας εξυπνακίστικες ατάκες. Ο μεγαλύτερος εξυπνάκιας κερδίζει. Όλη η εβδομάδα ένας αγώνας εξυπνακίασης αλλά ταυτόχρονα και σοβαροφάνειας. Μέχρι να έρθει το Σάββατο, η ελαφρά χαλάρωση της Κυριακής και από Δευτέρα πάλι στο ρινγκ.

Πόσα χρόνια άραγε θα περάσουμε έτσι ακόμα; Πόσες γενιές θα φυτοζωούν ανάμεσα στα πυρά-φαντάσματα του Εμφυλίου, της ανόητης μικρότητας και μίας χούφτας πολιτικών ξεφτίλων που απλά «ρουμπώνει» πολιτικούς αντιπάλους στα κανάλια λες και αναπολεί την προεφηβική γαλαρία; Πόσο συνήθεια μάς έχει γίνει ο φτηνός λόγος, η ισοπέδωση, ο λαϊκισμός και οι πρετεντερικές αναλύσεις; Ποιος δίνει ακόμα σημασία στα λαμόγια-πολιτικούς και στα λαμόγια-συνδικαλιστές;

Η οικονομική κρίση θα περάσει. Η μούχλα του παρελθόντος όμως, παλεύει για να μείνει.

Τρομοκράτες συνειδήσεων

Γράφει ένας (συνομήλικος) φίλος στο status του:

«Τρομοκρατία είναι να σε διώχνουν από την δουλειά να είσαι άνεργος να σε φορολογούν για περσινά εισοδήματα , να μην έχεις καμία παροχή από το κράτος , να σε φορολογούν για το παλιό σπίτι των γονιών σου , να σε κλέβουν για το αυτοκίνητο η μηχανάκι σε δρόμους καρμανιόλες , να σε κλέβουν μονοπωλιακές εταιρίες στην χώρα με της ευλογίες της κυβέρνησης, να σε λυντσάρουν σε γραφειοκρατικά γρανάζια σε ότι θέλεις να κάνεις , να παθαίνεις στα νοσοκομεία της ανέχειας . Αυτή είναι τρομοκρατία , αυτό είναι βία όλα τα υπόλοιπα είναι αντίδραση.»

Για τα «παιχνίδια» με τις λέξεις και τις έννοιες, έχω τοποθετηθεί στο παρελθόν. Δεν είναι οι έννοιες που θέλω να σταθώ, ούτε να εκφράσω τη συμφωνία ή τη διαφωνία μου στο συγκεκριμένο status, αν και σίγουρα με τρώει η ανάγκη να διαχωρίσω την «τρομοκρατία» από την αδικία, τη διαφθορά, τη γραφειοκρατία, τον κρατικισμό, τη διαπλοκή, κλπ. Το διάβασα όμως και αμέσως θυμήθηκα την εφηβεία μου. Και αυτό δεν το αναφέρω υποτιμώντας με οποιονδήποτε τρόπο αυτόν που – επαναλαμβάνω – αν και συνομήλικος , καταλαβαίνω με πιο σκεπτικό το γράφει. Το αναφέρω γιατί είναι μία πρόταση που κρύβει μία πολύ μεγάλη αλήθεια στον τρόπο που η κοινωνία μας έχει καταφέρει να διαστρεβλώσει έννοιες και να δημιουργεί αδιέξοδα στις φιλοδοξίες και τα όνειρα πολλών ανθρώπων, ειδικά όταν βρίσκονται στην εφηβεία τους.

Βλέπεις, την περίοδο που ενηλικιώνεσαι σε αυτή τη χώρα, ανεξαρτήτως νοητικού ή αντιληπτικού επιπέδου, μπορείς να καταλάβεις ότι πολλά πράγματα δεν λειτουργούν σωστά και ότι στην επικοινωνία σου με τους ανθρώπους, περισσότερη πέραση έχει η φωνή παρά η επιχειρηματολογία. Ο γραφειοκρατικός λαβύρινθος που ορθώνεται μπροστά σου με τις πρώτες συναλλαγές με το Δημόσιο, η αγένεια και αυτή η αίσθηση που για όλα πρέπει να βγάλεις το φίδι από την τρύπα μόνος σου, με ανύπαρκτο Κράτος πρόνοιας και πραγματικού ενδιαφέροντος προς το άτομο, δεν είναι ευχάριστη εμπειρία. Το ίδιο ευχάριστη δεν είναι και η εικόνα που αντικρίζεις στο ελληνικό Πανεπιστήμιο, όταν σύντομα ανακαλύπτεις ότι ο χώρος που θα έπρεπε να είναι χώρος έρευνας, μελέτης, στοχασμού και ελεύθερης διακίνησης ιδεών, δεν είναι παρά μία διαρκής προσπάθεια ελιγμών ανάμεσα σε επιστρατεύσεις κομματόσκυλων, φασιστοειδών στοιχείων εκτός ακαδημαϊκής κοινότητας και ενός αχταρμά πολιτικοποιημένων καθηγητών και ενός ποσοστού που θέλει να κάνει σωστά και επιστημονικά τη δουλειά του. Και μετέπειτα, με ή χωρίς πτυχίο, στην αναζήτηση εργασίας, θα αντιμετωπίσεις εργοδότες με παραξενιές, με στάση κάποιας αόριστης ανωτερότητας, με παρανομίες εις βάρος σου που θα αναγκαστείς να καταπιείς και εκμετάλλευση για την οποία δεν θα μπορείς να βρεις το δίκιο σου.

Και εκεί, σε αυτές τις περιόδους ενηλικίωσης είναι που έρχεσαι αντιμέτωπος με μία από τις μεγαλύτερες λογικές πλάνες της νεοελληνικής κουλτούρας. Πιστεύεις πως ό,τι εναντιώνεται σε αυτή την καθημερινή σαπίλα της κοινωνίας, του Ελληναρά, του Κράτους, και της εργασιακής αδικίας, είναι αυτό που είναι σωστό. Ό,τι καταδικάζει γενικά και αόριστα αυτά που σου δυσκολεύουν τη ζωή, που βάζουν πλαφόν στις φιλοδοξίες σου και που δημιουργούν μία ανυπόφορη καθημερινότητα, είναι αυτόματα σύμμαχός σου και ιδεολογικός πόλος έλξης. Το δόγμα «ή είσαι μαζί μας ή εναντίον μας», αυτό το άθλιο, μονιστικό, φασιστικό έκτρωμα του ανθρώπινου ολοκληρωτισμού, προβάλλεται πλέον σε οποιαδήποτε ιδεολογική αναζήτησή σου. Και σου γίνεται οικείο. Λειτουργείς έτσι κι εσύ ο ίδιος χωρίς να το καταλαβαίνεις. Μπαίνεις σε μία μανιχαϊστική αντίληψη της ιδεολογίας και της καθημερινότητάς σου, διαιωνίζοντας ιδεολογικά φαντάσματα του παρελθόντος. Μπερδεύεις τη διαφθορά, τον φασισμό, τον καπιταλισμό, τον σοσιαλισμό, την ανομία, τη δημοκρατία, τον φιλελευθερισμό, την ισότητα, την ελευθερία, τον νεοφιλελευθερισμό, τον συντηρητισμό, την απληστία, τη βία, την τρομοκρατία και την αδικία σε μία σαλάτα χωρίς καμία λογική συνοχή. Και πετώντας τη σαλάτα σου εδώ κι εκεί, δεξιά και αριστερά, γεμίζεις ακόμα περισσότερο τον βούρκο της κοινωνίας σου. Με την οργή που περισσεύει, πιστεύεις πως μπορείς να χτίσεις κάτι.

Ευτυχώς για την πραγματικότητα, τις ανθρώπινες κοινωνίες, και την ανθρώπινη ζωή εν τέλει, οι λογικές πλάνες που προτάσσουν οι δογματικές και ολοκληρωτικές ιδέες, κάποια στιγμή αποκαλύπτονται και οι άνθρωποι προχωράνε χωρίς τα δεκανίκια τέτοιων ιδεών. Το να ανακαλύπτεις ότι το σύστημα και η κοινωνία που ζούμε είναι σάπια, είναι το πρώτο στάδιο. Το να βρεις τον τρόπο να διώξεις την σαπίλα και την αδικία και να δημιουργήσεις κάτι καλύτερο, αποφεύγοντας δόγματα, αντιλήψεις και πρακτικές που απέτυχαν στο παρελθόν, είναι το δεύτερο στάδιο. Και φυσικά, κάτι τέτοιο είναι άθλος στο περιβάλλον και τη φασαρία που ζεις. Εκεί όμως φαίνεται η πραγματική προσπάθεια, η δυσκολία του αγώνα και η ουσιαστική επανάσταση. Τους ανθρώπους που έχουν καταφέρει να φέρουν εις πέρας αυτόν τον προσωπικό αγώνα, αρχίζεις να τους διακρίνεις μέσα στη μάζα και τελικά αποκτάς την αισιοδοξία που σου λείπει. Βλέποντας απλά, ότι υπάρχουν και τέτοιοι άνθρωποι στην κοινωνία που ζεις. Ανεξαρτήτως πολιτικού χώρου, ιδεολογικών πεποιθήσεων, οικονομικής κατάστασης και επαγγελματικής ιδιότητας.

Οπότε, πάμε πάλι... 

Γονατίζοντας ευλαβικά στη θεά Μιζέρια

Πρόσφατα μία έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι εύποροι άνθρωποι τείνουν να έχουν έντονη την αίσθηση ότι δικαιούνται 100% την ευημερία και τον πλούτο που κατέχουν. Όσο η ευπορία μειώνεται, δηλαδή όσο κατεβαίνουμε κοινωνικά στρώματα, συμβαίνει το αντίστροφο˙ οι φτωχότεροι άνθρωποι τείνουν να έχουν την έντονη αίσθηση ότι αδίκως βρίσκονται στην κατάσταση που βρίσκονται. Το βασικό στοιχείο της έρευνας δεν είναι τόσο το αυτονόητο που μόλις ειπώθηκε, αλλά το γεγονός ότι και στις δύο ομάδες ανθρώπων, εύπορων και άπορων, δεν γίνεται διάκριση σε αυτούς που δικαίως αισθάνονται αυτό που αισθάνονται και τους άλλους. Δηλαδή, το ίδιο ισχύει για τους πλούσιους που έφτιαξαν με κόπο τον πλούτο τους, αλλά και αυτούς που είτε κληρονόμησαν, είτε ενεπλάκησαν σε παράνομες και διαπλεκόμενες συναλλαγές ή χρησιμοποίησαν αθέμιτα μέσα για τον πλουτισμό τους. Το ίδιο επίσης ισχύει για τους φτωχούς που όντως υπέπεσαν σε μία σειρά από κακουχίες, ατυχίες και λάθος επιλογές, αλλά και αυτούς που ενώ είχαν ευκαιρίες να ανέλθουν προτίμησαν συνειδητά να μην τις εκμεταλλευτούν.

Πριν δύο χρόνια είχε βγει μία άλλη έρευνα που είχε καταλήξει σε ένα εξίσου ενδιαφέρον συμπέρασμα. Οι άνθρωποι που είναι σε συνεχή εγρήγορση και έχουν μία γενικότερη αισιοδοξία και θετική στάση ζωής, είναι πιο «τυχεροί» από τους παραιτημένους και τους απαισιόδοξους. Το «τυχεροί» σε εισαγωγικά, καθώς η έρευνα αναγνώριζε ότι η τύχη δεν είναι κάποια μεταφυσική έννοια, αλλά ο χαρακτηρισμός της στάσης ζωής και συμπεριφοράς που μας επιτρέπει να αναγνωρίζουμε τις διάφορες διάσπαρτες ευκαιρίες όταν παρουσιάζονται και να τις εκμεταλλευόμαστε τάχιστα και απερίσκεπτα. Στο παράρτημα της ίδιας έρευνας επιβεβαιώθηκε και η γνωστή λαϊκή ρήση «η τύχη ευνοεί τους τολμηρούς».

Δυστυχώς δεν έχω διαδικτυακές πηγές για αυτές τις έρευνες, καθώς τις είχα εντοπίσει εκτός διαδικτύου, και θα είχε ενδιαφέρον να παρουσιαστούν τόσο τα αναλυτικά αποτελέσματα όσο και η μεθοδολογία τους. Τις θυμήθηκα προχθές, όταν η Μελίνα Δασκαλάκη με ρώτησε στην ραδιοφωνική εκπομπή της στον Amagi, γιατί ως κοινωνία δεν μπορούμε να ξεκολλήσουμε από τα στάδια της άρνησης, της οργής και της κατάθλιψης προκειμένου να προχωρήσουμε σε αυτά του συμβιβασμού, της αποδοχής και κατ’ επέκταση της δημιουργίας και ανάπτυξης. Ανάμεσα στον αχταρμά των ιστορικών κατάλοιπων, των πολιτικών δυναμικών του τελευταίου αιώνα, των συνθηκών ίδρυσης του ελληνικού κράτους, της έντονης επιρροής της θρησκείας στη μοιρολατρία, της κοινωνιολογικής επέκτασης της συνεχούς σύγκρουσης του ανατολίτικου συναισθηματισμού με τον ευρωπαϊκό λόγο, μου ήρθαν στο μυαλό και αυτές οι δύο έρευνες.

Αυτές τις μέρες, φιλοξενούμαι σε ένα χωριατόσπιτο και τυχαίνει – παρά τη θέλησή μου - να παρακολουθώ διάσπαρτα δελτία ειδήσεων, και πρωινάδικα τηλεπαράθυρα με το γνωστό δημοσιογραφικό και πολιτικό τσίρκο στην καθιερωμένη τηλεοπτική καθημερινή του παρέλαση. Και όταν η παραίτηση, η εξαθλίωση, ο μηδενισμός, ο λαϊκισμός και η τρομολαγνία γίνονται τόσο αναπόσπαστα μέρη της καθημερινότητας του μέσου δύσμοιρου που ψάχνει μία νότα αισιοδοξίας από τους επαγγελματίες ΜΜΕδες της απαισιοδοξίας, φυσικό είναι να κατανοείς κι εσύ την απελπισία του. Φυσικό είναι να πιάνεις τον εαυτό σου στιγμιαία να μπαίνει στη λούμπα που προσπαθεί να μας πείσει η νεοελληνική Αριστερά χρόνια τώρα, ότι ο μέσος ψηφοφόρος απλά εξαπατάται την ημέρα των εκλογών.

Σε μία κοινωνία που έχει βαλτώσει, προσπαθώ να βρω εκείνη την απειροελάχιστη μεταβλητή, που με ένα butterfly effect θα διογκωθεί και θα τα μεταμορφώσει όλα. Μη νομίζεις ότι δεν γίνεται. Εξαρτάται πάντα από το χρονικό δικαίωμα που του δίνεις. Απλά στη δική μας χώρα και στις κοινωνίες που κατοικούν εντός αυτής, τα συμπλέγματα είναι πολλά και μπερδεμένα μεταξύ τους με διάφορους τρόπους που αυτή η μεταμόρφωση φαντάζει σχεδόν ουτοπική. Σε κάθε περίπτωση, όσο νομοτελειακά η ακμή και η παρακμή ενός πολιτισμού έχουν συγκεκριμένη περιοδικότητα, τόσο τυχαίο παραμένει το μέλλον μίας κοινωνίας που προσπαθεί να λύσει σημερινά προβλήματα με λογαριασμούς και κοινωνικά χρωστούμενα του παρελθόντος μέσα σε ένα γενικότερο περίβλημα μαζικής μιζέριας και απαισιοδοξίας.

Οι ύστατες προσπάθειες επιβίωσης του λαμόγιου

Τον βλέπεις τον κύριο στα δεξιά; Δεν ξέρω ποιος είναι. Δεν με ενδιαφέρει να μάθω. Εσύ πιθανώς να ξέρεις. Εγώ τον είδα να ποζάρει σε διάφορα πλάνα στην τηλεόραση και να συνοδεύει τις μάχιμες δηλώσεις κάποιου άλλου «αγωνιστή» της ΠΟΕ – ΟΤΑ. Με το γνωστό απεχθές βλέμμα που κουβαλάει πάνω του όλη τη μιζέρια του πλανήτη. Με την πρώτη ευκαιρία, άρπαξε από τη γραβάτα τον Γενικό Γραμματέα του Δήμου Αμαρουσίου, είτε για να κάνει το εφέ του μπροστά στις κάμερες, είτε γιατί όντως ήθελε να εκφράσει έμπρακτα τη μιζέρια του.

Υπάρχει πλέον δεδικασμένο σε τέτοιου είδους τραμπουκισμούς. Ο «λαϊκός αγώνας» απλά σκοντάφτει πάνω σε κεφάλια και σε γραβάτες. Όπως παλιότερα «ταραχοποιοί» σκόνταφταν πάνω σε ζαρτινιέρες.

Δεν τσιμπάω πια το παραμύθι περί αίσθησης δικαίου σε τέτοια σκηνικά που κλείνουν το μάτι στους τραμπουκισμούς, όπως δεν τσίμπαγα πριν δύο χρόνια στην αθωότητα του γιαουρτιού και των «αυθόρμητων» προπηλακισμών από «απλούς» πολίτες. Φάνηκε στις εκλογές και φαίνεται καθημερινά πλέον, ποιοι επωμίζονται κέρδη από την διάχυση της κουλτούρας της οργισμένης αυθόρμητης αυτοδικίας. Φαίνεται και που πάει το πράγμα και πόσο απροκάλυπτα οι τραμπουκισμοί συμβαίνουν πλέον σε ολόκληρο το πολιτικό φάσμα υπό το αδιάφορο και κυνικό βλέμμα του Κράτους.

Οι απόφοιτοι Δημοτικού που προπηλάκισαν τον Γερμανό πρόξενο και που μπροστά στις κάμερες ξέρουν να πουλάνε μαγκιά και τσαμπουκά, αλλά στο εδώλιο του Δικαστηρίου κλαίγονται και δικαιολογούνται σαν κλαμένα αιδοία, είναι αυτό το είδος Ελληναρά που προσπαθεί να επιβιώσει στο νέο τοπίο. Και δεν αναφέρομαι στην πραγματική επιβίωση που καλούνται να αντιμετωπίσουν χιλιάδες οικογένειες που πλήττονται άμεσα από την κρίση. Αναφέρομαι στην πολιτική και ιδεολογική επιβίωση. Σε αυτό το λαμόγιο που είτε ως συνδικαλιστής είτε ως επιχειρηματίας έχει πελατειακές δοσοληψίες με το Δημόσιο και έχει μάθει να επιβιώνει μόνο ως παράσιτο της υπόλοιπης κοινωνίας. Ο «παράγοντας» που ξέρει μόνο τους «κατάλληλους» ανθρώπους ώστε να γλύφει ή να εκβιάζει ανάλογα για να επιβιώνει ο ίδιος και να πουλάει μούρη στην ομήγυρη του. Το ακαλλιέργητο ανθρωπάριο που δεν ξέρει καν πώς να αναλαμβάνει την στοιχειώδη ευθύνη των πράξεών του, αλλά πάντα κρύβεται πίσω από όχλους και αόριστες συνθηματολογίες.

Δες πόσο περίτεχνα παρανομούντες συνδικαλιστές και επιχειρηματίες επιπέδου Λαυρεντιάδη καλύπτονται από τους εκάστοτε πολιτικούς τους χώρους- ξενιστές. Δες με πόσο περίσσιους ελιγμούς, το πολιτικό φάσμα αναδιατάσσεται προκειμένου να κρύψει «κάτω από το χαλάκι» τα λαμόγια που εξέθρεψε. Το ΠΑΣΟΚ διαχέεται σε άλλους χώρους που φλερτάρουν με την εξουσία, ο ΣΥΡΙΖΑ μεταμορφώνεται μέσα σε μία νύχτα σε βασικό συστημικό παίκτη, ακολουθώντας πιστά τα χνάρια του «ριζοσπαστικού» ΠΑΣΟΚ των 70’s και η ΝΔ προσπαθεί να φορέσει το προσωπείο του εκσυγχρονισμού και των μεταρρυθμίσεων. Ότι προλάβει ο καθένας να επωμιστεί. Ακόμα και αν το τίμημα είναι η πλήρης απαξίωση των θεσμών και του πολιτεύματος. Η κοινωνία τροφοδοτεί το σύστημα και αυτό με τη σειρά του την κοινωνία. Είμαστε σε αρένα. Όλα επιτρέπονται.

Μοναδικό θετικό σημάδι όλων αυτών, είναι το σκάσιμο της φούσκας των Καμμένων Ελλήνων που ενδεχομένως να σηματοδοτεί την σταδιακή αποδόμηση όσων δήθεν πολιτικών βασίστηκαν στα προχειροστημένα θεμέλια του λαϊκισμού και της διάχυτης ανοησίας. Και πάλι όμως, κρατάω πολύ μικρό καλάθι.