Ο ουμανισμός της Λούξεμπουργκ συνδεόταν με μιαν αντίληψη της επανάστασης ως απελευθέρωσης όλων των ανθρώπινων υπάρξεων από τη διπλή ταπείνωση του να καταπιέζουν ή να καταπιέζονται
 |
| Ρόζα Λούξεμπουργκ, Photograph: Henry Guttmann/Getty Images (τροποποιημένη από Ρο) |
Του Θανάση Γιαλκέτση
Η φράση «Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα» διατυπώθηκε από τη Ρόζα Λούξεμπουργκ το 1915, στο δοκίμιό της «Η κρίση της Σοσιαλδημοκρατίας». Είναι γνωστά τα ιστορικά γεγονότα που είχαν προηγηθεί. Η έκρηξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου σηματοδότησε την έναρξη της πτώσης στη βαρβαρότητα, εγκαινιάζοντας μιαν από τις πιο φονικές περιόδους που έχουν καταγραφεί μέχρι σήμερα στην ανθρώπινη ιστορία. Στις 4 Αυγούστου 1914, η κοινοβουλευτική ομάδα του Γερμανικού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος ψήφισε τις πολεμικές πιστώσεις, τασσόμενη ουσιαστικά υπέρ του ιμπεριαλιστικού πολέμου.
—–
Η φράση «Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα» διατυπώθηκε από τη Ρόζα Λούξεμπουργκ το 1915, στο δοκίμιό της «Η κρίση της Σοσιαλδημοκρατίας». Είναι γνωστά τα ιστορικά γεγονότα που είχαν προηγηθεί. Η έκρηξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου σηματοδότησε την έναρξη της πτώσης στη βαρβαρότητα, εγκαινιάζοντας μιαν από τις πιο φονικές περιόδους που έχουν καταγραφεί μέχρι σήμερα στην ανθρώπινη ιστορία. Στις 4 Αυγούστου 1914, η κοινοβουλευτική ομάδα του Γερμανικού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος ψήφισε τις πολεμικές πιστώσεις, τασσόμενη ουσιαστικά υπέρ του ιμπεριαλιστικού πολέμου.
—–
Αυτή η συνθηκολόγηση της γερμανικής σοσιαλδημοκρατίας σηματοδοτούσε την ηθική και πολιτική της χρεοκοπία και οδήγησε μοιραία στην κατάρρευση της Β’ Διεθνούς.
—–Η Ρόζα Λούξεμπουργκ, ήδη από τις 4 Αυγούστου 1914, μαζί με τον Φραντς Μέρινγκ, την Κλάρα Τσέτκιν, τον Καρλ Λίμπκνεχτ και άλλους, οργάνωνε την παράνομη πάλη εναντίον του πολέμου και συντόνιζε τη διαμαρτυρία και την αντίσταση κατά της προδοτικής πολιτικής της σοσιαλδημοκρατίας. Για τη δράση της αυτή η Ρόζα φυλακίστηκε στις 18 Φεβρουαρίου 1915. Στο κελί της φυλακής μπόρεσε να γράψει το δοκίμιο «Η κρίση της Σοσιαλδημοκρατίας», το οποίο κυκλοφόρησε ένα χρόνο μετά τη συγγραφή του, τον Απρίλιο του 1916. Το κείμενο αυτό έγινε γνωστό ως «μπροσούρα Γιούνιους», επειδή οι σύντροφοί της έπεισαν τη Λούξεμπουργκ να μην το υπογράψει με το όνομά της, αλλά να χρησιμοποιήσει το ψευδώνυμο Γιούνιους, του υπερασπιστή του αγγλικού Συντάγματος εναντίον των απολυταρχικών προσβολών του μονάρχη.
—–Θέτοντας το δίλημμα «Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα», η Λούξεμπουργκ έρχεται σε ρήξη με την -κυρίαρχη στους κόλπους της Β’ Διεθνούς- αντίληψη της Ιστορίας ως γραμμικής και αναπόφευκτης προόδου, «εγγυημένης» από τους «αντικειμενικούς» νόμους της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης.
—–Η ιδέα ότι η κοινωνία βρίσκεται μπροστά σε μια κρίσιμη διλημματική επιλογή («είτε πέρασμα στον σοσιαλισμό είτε πτώση στη βαρβαρότητα») προϋποθέτει μιαν αντίληψη της Ιστορίας ως διαδικασίας ανοιχτής σε διαφορετικές πιθανές εκβάσεις, στην οποία ο υποκειμενικός παράγοντας -δηλαδή η συνείδηση, η οργάνωση και η πρωτοβουλία του εργατικού κινήματος- γίνεται αποφασιστικός. Το ζητούμενο δεν είναι πλέον να περιμένουμε να ωριμάσουν οι αντικειμενικές συνθήκες με βάση τους φυσικούς «νόμους» της οικονομίας ή της Ιστορίας, αλλά να δράσουμε έγκαιρα ώστε να επηρεάσουμε καθοριστικά την πορεία των γεγονότων.
—–Η Ρόζα Λούξεμπουργκ, ήδη από τις 4 Αυγούστου 1914, μαζί με τον Φραντς Μέρινγκ, την Κλάρα Τσέτκιν, τον Καρλ Λίμπκνεχτ και άλλους, οργάνωνε την παράνομη πάλη εναντίον του πολέμου και συντόνιζε τη διαμαρτυρία και την αντίσταση κατά της προδοτικής πολιτικής της σοσιαλδημοκρατίας. Για τη δράση της αυτή η Ρόζα φυλακίστηκε στις 18 Φεβρουαρίου 1915. Στο κελί της φυλακής μπόρεσε να γράψει το δοκίμιο «Η κρίση της Σοσιαλδημοκρατίας», το οποίο κυκλοφόρησε ένα χρόνο μετά τη συγγραφή του, τον Απρίλιο του 1916. Το κείμενο αυτό έγινε γνωστό ως «μπροσούρα Γιούνιους», επειδή οι σύντροφοί της έπεισαν τη Λούξεμπουργκ να μην το υπογράψει με το όνομά της, αλλά να χρησιμοποιήσει το ψευδώνυμο Γιούνιους, του υπερασπιστή του αγγλικού Συντάγματος εναντίον των απολυταρχικών προσβολών του μονάρχη.
—–Θέτοντας το δίλημμα «Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα», η Λούξεμπουργκ έρχεται σε ρήξη με την -κυρίαρχη στους κόλπους της Β’ Διεθνούς- αντίληψη της Ιστορίας ως γραμμικής και αναπόφευκτης προόδου, «εγγυημένης» από τους «αντικειμενικούς» νόμους της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης.
—–Η ιδέα ότι η κοινωνία βρίσκεται μπροστά σε μια κρίσιμη διλημματική επιλογή («είτε πέρασμα στον σοσιαλισμό είτε πτώση στη βαρβαρότητα») προϋποθέτει μιαν αντίληψη της Ιστορίας ως διαδικασίας ανοιχτής σε διαφορετικές πιθανές εκβάσεις, στην οποία ο υποκειμενικός παράγοντας -δηλαδή η συνείδηση, η οργάνωση και η πρωτοβουλία του εργατικού κινήματος- γίνεται αποφασιστικός. Το ζητούμενο δεν είναι πλέον να περιμένουμε να ωριμάσουν οι αντικειμενικές συνθήκες με βάση τους φυσικούς «νόμους» της οικονομίας ή της Ιστορίας, αλλά να δράσουμε έγκαιρα ώστε να επηρεάσουμε καθοριστικά την πορεία των γεγονότων.
