kinutoban sa kahinam

kon pananglit masaag ko
sa mahayag nga padulngan ug
mabiyaan sa panahon nga padayon
paghikyad nianang mga pulpog
nga dahon sa akong agianan

hinaot intawon makaw-itan
sa akong dila ang galabyog
nga sumpay sa taghoy subay
sa ginhawa sa akong inahan
dihang gihawanan sa laylay
ang lasang sa katulogon

unta dili ko mawitkan
sa sanga sa damgo nga wala
mamunga ug igo rang magmahay
maghilom bisan pa’g buot ko
manawag sa batang laagan
nga naatlan sa iyang kalaay

unta kuyogan ko niya bisan pa’g
makasunggo ang hangos sa uwan
sa udtong tutok hangtod ngadto
sa kinasang-an sa hilanat
ug sulirap sa kahiamgo

nahanaw ang langgam

(hubad sa Iningles ni Sam Hammil gikan sa balak ni Li Po)

Nahanaw ang mga langgam padulong sa langit,
ug karon nahubas palayo ang kataposang panganod.

Kuyog mi'g lingkod, ang bukid ug ako,
hangtod ang nagpabilin mao na lang ang bukid.

tan-awa

(hubad sa Iningles ni Olav Grinde gikan
sa balak ni Rolf Jacobsen)

Gapakli ang buwan lahos sa libro sa kagabhion.
Gakaplag sa lanaw diin wala’y napatik.
Gadibuho og tul-id nga linya. Mao ni tanan
iyang gibuhat. Igo na kini.
Baga nga linya. Tul-id paingon nimo
—Tan-awa.

usa ka gabii sa kinabuhi sa sinuholang mamumuno

ug nipaghot ang tambutso sa iyang motorsiklo
bulhot palayo sa lanog sa iyang pistola ug sa pula
nga alibwag sa anino sa nalup-og: nagnganga

gipaksi niya ang tabon sa iyang nawong ug ulo
sa pagnaog niya tungod sa iyang barong-barong

gituktok niya ang pultahan samtang gisangpit
ang asawang’ nagkagidlay og laylay sa ilang anak

gihapuhap sa iyang halok ang hilak sa masuso
nga kalit nahinanok sa kainit sa iyang kamot

ug naghuwat sa talad ang namugnaw nga sabaw
ug hagkot nga hiwa sa nilat-ang baka: lami usbon
og ihaw aron di na magkagot sa iyang ngipon

kahilom

(hubad gikan sa Iningles ni William I. Elliott ug
Kazuo Kawamura sa balak ni Toshio Nakae)

Kon mahimong magpakabuhi ko nga dili makigsulti bisan kinsa
ug makig-ambit lang uban sa mga mananap ug mga tanom,
hastang linawa ug lagsika kaha sa kiat sa akong kasingkasing.
Makigsawo dayon ko sa tanan uban nila,
ug, sama nga di masukod ang kabahandianon ug kawala’y bili sa kalibotan,
makigsayaw sa kawanangan nga hanginon ug magdula ibabaw sa kabukiran ug hawanan. Makigsulti ko sa kaisdaan tibuok adlaw,
bisan ang kalanggaman hatdan kita sa ilang tinagoang timailhan,
samtang mangitik ang hangin sa atong mga dunggan kun motusok sa atong mga utok ug mopadayag lang sa gikinahanglan.

Ug kon mahimong magpabilin kong hingpit nga hilom uban sa matag usa,
mahimo ko nga pinuy-anan nga gawasnon sa mga insekto ug ulod,
ug mahimo ko nga kabukiran ug kasubaan,
magmagahi ug magdagayday,
usahay magdugdog, masunog ug magdahunog,
usahay mosid-ok ug moingon ‘Whoosh!’
Sa laing bahin, bisan unsaon, hingpit kong maghilom,
ug mosangpot sama sa yuta nga maglupad tadlas sa kawanangan,
hilom nga matigulang uban sa kalibotan.

duha ka tinagup-at

(hubad sa Iningles ni Marilyn Chin gikan

sa balak ni Ho Xuan Huong)

Suso

Si nanay ug si tatay nakaanak og suso.
Gabii ug adlaw nikamang ko sa nanimahong kasagbotan.
Mahal nga prinsipe, kon nahigugma ka nako, ablihi ang ganghaan.
Hunong, ayaw ikulitog imong tudlo sa akong ikog!

Nangka

Ang akong lawas sama sa nangka nga gatabyog sa kahoy.
Sapnot akong panit, dasok akong unod.
Mahal nga prinsipe, kon buot mo akong tugsakon sa imong kuhit
Ayaw pangumot, magtubod unya ko ug maglama imong mga kamot.

labing lunhaw: pamalandong samtang gihuboan sa tingtugnaw ang mga sanga sa america

Layo’g labyog kanang panon sa mga dahon,
Galumpayat. Wa’y kalainan sa mga gapnod

Gikan sa gakos sa lasang tadlas sa naglawod
Nga Autumn. Ania gatapok sila sa akong tiilan,

Natumban. Ug ang kasikas sa nitaliwan nilang
Kalunhaw nikisaw pagbalik sa mga sagbot,

Nangagupok sa halok sa akong lapalapa subay
Ug tadlas sa tampi sa suba sa Mananga diin

Nitugsaw ang kalanggaman sa nagbawod
Ug naglandong nga labong sa kawayanan.

nahisakop ko didto

(hubad sa Iningles ni Carolyn Forché
gikan sa balak ni Mahmoud Darwish)

Nahisakop ko didto. Duna ko’y daghang panumdoman.
Natawo ko sama sa uban.
Duna ko’y inahan, balay nga daghang bintana, mga laking igsoon, mga higala,
ug selda sa prisohan nga duna’y tugnaw nga bintana! Duna ko’y bawod
nga gisakmit sa mga kanaway, usa ka talan-awon nga akoa ra.
Duna ko’y natuhop nga balilihan. Sa ilawom nga kanawkanaw sa akong pulong,
duna ko’y buwan, kabaskog sa langgam, ug wa’y kamatayong kahoy nga uliba.
Dugay kong nagpuyo sa yuta sa wala pa ang mga tawo gihimong
tukbonon sa mga espada.
Nahisakop ko didto. Dihang ang langit nagbangotan sa iyang inahan,
akong giuli ang langit sa iyang inahan.
Ug nihilak ko aron ang gapauli nga panganod modala sa akong mga luha.
Aron lapason ang mga lagda, nakat-onan nako ang tanang pulong
nga kinahanglanon sa pagsuway nga dugoon.
Nakat-onan ug nabungkag nako ang tanang mga pulong aron kuhaon
gikan niini ang usa ka pulong: Pinuy-anan.

sa kuko sa pasko

Nikitiw ang kuyamoy
sa pasmo sa batang gihutoy

samtang nangawras iyang daygon
sa dunggan sa mga gilaay
sa Kasadya ning taknaa…

Gapakabungol ang usa ka dalagang
tiguwang nga kalit gikuhit
sa paghandom sa iyang kinugos
ug nakutaw iyang utok kon unsa
iyang paliton nga pinaskohan.

Gikiraw ang iyang kalimotaw
sa mga duwaan sulod sa tindahan
nga gadasok sa kahinam samtang

ang iyang pitaka nitapot
sa kuko sa mangunguot.

kadtong among convoy padulong sa chicago

Gisilaban among dila
pag-agi namo sa Des Moines, Iowa
diin nakurat tingali ang demonyo
sa lumpayat sa among kahingangha: “Hala, snow!”

Nanganaog mi sa among sakyanan, ug gilamoy
ang among mga tiil sa wanang nga kagubkob
ug lapaw sa among kahinam. Bisa’g gikitkit sa katugnaw
ug galinog among ngipon, gatingsi gihapon mi
sa kumbira sa among tagsa-tagsa ka camera.

Mao kadto ang unang pagtilaw namo
sa kabugnaw nga hagbay ra
naatsara sa tam-is nga handuraw
gikan sa naandang ting-init. Nilabay

ang mga adlaw, nahunit suksok
sa puti nga langob sa winter. Ug samtang kini

karon gakamang pagbalik, samtang gibuldosir
sa hangin ang mga kadahonan nga gahuwat
sa usa ka bahog-bahog sa daob, gibati ko
ang kauhaw sa mga kaingero nga gihinginlan
gikan sa tungason nga mga disyerto didto
diin gabukal kanunay ang dugo
sa mga mangingihaw sa Lorega

samtang ang katugnaw usa ka gautnga
nga kabaw, gadaro sa uyokan sa akong
kabukogan hangtod mangugat akong liog
ug mokagot akong ngipon sa kalami
sa pagsinggit og “Sunog!”

luwasa ang mga patay

(hubad sa Iningles ni David Ignatow)

Sa kataposan, ang pagbuhi sa gugma mao’y paghalok sa dahon,
mao’y pagtugot sa ulan nga maghubo sa pagtagak diha sa imong ulo,
mao’y pagtahod sa sunog,
mao’y pagtuon sa mata sa tawo ug sa iyang lihok
samtang siya gasulti,
mao’y pagpahimutang sa pan diha sa talad kan-anan
ug sa kutsilyo nga mabinantayon sa kiliran,
mao’y pag-agi lahos sa mga gapunsisok
sama sa usa ka tapok sa kaugalingon.
Ang pagdumili paghigugma mao’y pagpakabuhi.

Ang paghigugma mao’y pagsunod ngadto
sulod sa lasang diin ang tinagoang lubong
gikawot, gaawit, gadayeg sa kangitngit
ilawom sa kakahoyan.

Ang pagpakabuhi mao’y pagtimaan sa imong ngalan,
mao’y pagsalikway sa mga patay,
mao’y pagdala sa pitaka
ug pakiglamano.

Ang paghigugma mao’y pagpaka-isda.
Naglunang ang akong sakayan sa dagat.
Ikaw nga gawasnon,
luwasa ang mga patay.

lutaw nga panid sa panahon sa tingtugnaw

1.

America is in the heart, pamatuod pa sa ulohan
sa nobela ni Carlos Bulosan. Mao’y hinungdan
nga angay ipuli akong atay sa sulod ni’ng dughan.
Puhon mobalik ko, mohalok sa tiil sa akong inahan.
Pasayloon unta ko kay lagi ang gugma buta man.

2.

Nisibog ang balilihan duyog sa mga bawod
Sa pangandoy, gadugtong sa panghupaw
ug taghoy utong ngadto tadlas sa kalawran

diin galutaw-lutaw ang linikit nga sulat sulod
sa botelya. Ingon ini unta akong nasod, dili
maunlod. Kanunay gahuwat ang mga baybay.

3.

Your country is your poem, pasumbingay pa
sa balak ni Eric Gamalinda. Tingog nga gadupa
tultol sa akong gikapkap: Damgong gakapakapa.
Unta mapatik ang panganod sa akong lapalapa.
Ang kapupod-an sa tanghaga mao’y akong mapa.

ang kilat ug ang adlaw

(Hubad sa Iningles gikan sa duha ka balak ni Judah Al-Harizi)

Ang Kilat

Ug ang kilat nagkatawa sa panganod,
sama sa manggugubat nga nagdagan nga wala kapoya o kuyapi.

O sama sa panggabii nga tigbantay nga natagpilaw,
unya nag-abli sa usa ka mata sa makadiyot, ug nagtak-op niini.

Ang Adlaw

Tan-awa: nagbukhad ang adlaw sa iyang pako
ibabaw sa kalibotan aron mahanaw ang kangitngit.

Sama sa usa ka dakong kahoy, nga ang mga gamot naa sa langit,
ug ang mga sanga nangab-ot ilawom sa yuta.

kon dili damhon

Tingali’g dili tiaw nga ang adlaw
mao’y mata sa yawa. Labi na kon kita mangita
sa mga butang nga buot molabyog
sa atong kilay, galikay sa atong kamot sa higayon
nga kini kinahanglanon.

Pananglitan: Parisan
sa medyas. Relo. Pugong. Sudlay. Kawo. Panyo
nga inig pilo mohaom sa bulsa sa dughan.
Kaalam, kahimsog, kalamposan. Kapikas
nga nilayas. Tipak sa kasingkasing nga
nakaging sa paghinuwat aron dayon
makaplagan ang gidamgo nga mahimamat.

Magkagidlay, panington ta’g tagok sa kaymito
samtang mangabli ug mangutingkay
sa mga hunos, mga suok-suok, ilawom
sa katre, kalasangan sa daman
ug disyerto sa pagtuo.

Ug unya taliwala sa kaguliyang, wala damha
matultolan ug motumaw lang ang gitinguha
sa higayon nga dili na pangitaon.

Pananglitan: kuwang na lang manikop ko’g langgam
sulod sa akwaryom ug hapit na tugka’g sungay
sa pagpangapkap sa akong antyuhos nga dia’y--
nakalimot ko-- gipabatog ra ibabaw
sa akong agtang, nahikapan dihang
nangutkot ko sa akong ulo.

ang pasidaan

(hubad sa Iningles nga balak ni Robert Creely)

Alang sa gugma—akong
buakon imong ulo ug butanga’g
kandila sa sulod
luyo sa mga mata.

Patay ang gugma natong duha
kon makalimot ta
sa mga hiyas sa usa ka anting-anting
ug kalit nga kakurat.

katahom, ug ang pag-angkon sa mahinungdanon

Paminaw. Dugdog ang katingala sa dag-om:
Pila na kaha ka kanta, pila na ka balak
Ang gipahinungod ngadto sa nangatagak
Nga mga dahon, gihakop sa Autumn?

Ug hinay nitubag ang langgam nga puti:
Wala ra ba nako maihap ang mga lusok
Sa katugnaw samtang kini gidan-ok
Sa uwan, gikahig sa mga kuko sa liti.

Kahilom lang unta atong saulogon, saw-an.
Ang tanan saw-on ra unya sa kahulogan.

pakigpuyo uban niya

(hubad sa Iningles nga balak ni Li-Young Lee)

1.

Gisakitan siya.
Ug buot niya nga maghunahuna ko nga
kini duna’y kalabotan sa mga sapa.

Nisulti siya.
Ang iyang tingog ligid
ug mga estasyon niini.

Ug ang wala niya isulti
nagmugna’g kasikas sa hangin diha sa kakahoyan.

Nilakaw siya.
Ang iyang agianan mga katuigan nga gipugas sa iyang luyo.

Natulog siya.
Ug ang iyang pagkatulog nahimong
sapa sa gitukod
nako nga balay sa kilid.

Busa, asang tampi sa sapa
Ako karon, nagmata kun nagdamgo?

Ingon siya, Palayo sa bintana. Higda.
Wala’y kangitngit diha sa gawas nga wala nag-una sulod nimo.
Sirhi ang purtahan. Ari higda.
Wala’y lawod diha sa gawas nga wala na diha sulod nimo.

Pagkapig-ot sa puloy-anan,
ang kinatibuk-ang kinabuhi sa iyang mga mata.

2.

Giabli niya iyang mga mata
ug nakakita ko.

Giihap niya ang mga langgam ug nakadungog ko
sa ngalan sa mga buwan ug mga adlaw.

Batang babaye, usa sa iyang ngalan
mao ang Kausaban. Ug ang panahon sa akong pagkabata
nilungtad tibuok gabii.

Gitawag og Kahayag, miginhawa siya, akong buhing bahin
sa matag daklit nga motumaw.

Gitawag og Kinabuhi, siya ang bunga sa pomegranate
nga gituhik og hurot sa mga langgam aron hingpit
mahimong tipik sa ilang paglupad.

Imo ba kong gihigugma? nangutana siya.
Gihigugma ko ikaw,

nitubag siya, ug ang kalibotan padayong nagsugod.

alimyon sa tanaman

(hubad sa Iningles gikan sa balak ni Lam Thi My Da)

Kagabii usa ka bomba mibuto sa beranda
Apan ang tingog sa kalanggaman gapatam-is sa yuta karong buntaga.
Naminaw ko sa nangalimyon nga kakahoyan, nitan-aw sa tanaman,
Nakakaplag og duha ka hilom nga pungpong sa hinog nga bayabas.

alang sa tigulang nga tindera’g mais inanag

1.

Sa una diha’y dalaga wala’y puasa
pag-usap anang bubble gum, gapaburot
sa akong dughan nga hapit katilaw
og tagam dihang kalit ang buswak
nga buwa sa iyang baba iyang gipabuto
ug giingnan ko nga corny kay kuno
labaw pa kahunit sa cotton candy
ang mga aligato nga naalibwag gikan
sa dilaab ilawom sa akong tutonlan.

2.

Dili ko magdumili paglingi niadtong
gipasagdan nako ang kaugalingon
pag-angkon sa kahingpitan sa umahan
atol sa tingsanggi sa kasakit. Dili pod ko
magmahay kon magtingsi ug maghangos
ang bungi sa iyang pagsubay sa kaagi
sa akong kasingkasing nga, kalooy
sa diyos, wala intawon nauling bisan
hapit naabo akong kalimotaw samtang
gahuwat ko sa takos mohimamat ug
motutok sa nag-aso nakong kahidlaw.

3.

Sus, nang, nangala ra ba sa imong baligya
akong misis. Matod niya, labaw pa kuno
sa pinungpong nga rosas ang tulo ka mais
inanag. Di baya lalim kon ub-ubon atong
ngabil. Pastilan, halok nga makapangag!

katapusang mga balak # 10

(hubad sa Inenglis gikan sa balak ni Rabindranath Tagore)

Nahanaw ko taliwala sa adlaw kong natawhan.
Ambi ang akong kahigalaan,
ang ilang hinikapan,
uban sa kataposang gugma sa kalibotan.
Kuhaon nako ang kataposang dalit sa kinabuhi,
kuhaon nako ang kataposan nga tawhanong panalangin.
Haw-ang ang akong sako karon.
Nahatag na nako sa hingpit
bisan unsa nga mahimo nakong ikahatag.
Bugti sa nadawat nakong bisan unsa—
pipila ka gugma, pipila ka pagpasaylo—
kon mao ako kining dad-on uban nako
sa akong paglakang sa baroto tabok
sa pista sa wala’y pulong nga kataposan.

sa walog sa mga lawalawa

Gikamang sa kagabhion ang mga kaka
Diha sa mga dahon ug sanga sa kalibonan
Nga gihuptan sa bungtod sa atong baryo.

Galinog ang dan-ag sa mga sulo, ug gahinam-
Hinam ang pito ka batang mangangayam.

Nangapkap sila sa mga lunhaw nga suok
Sa ilang kahangol hangtod nakay-ag ug
Nahabwa ang tinubdan sa mga lawalawa.

Wala sila'y kalibotan nga sila pod gipukotan
Sa mga gaway nianang gabitay nga buwan.

ang kaatbang sa kamingaw

(hubad sa balak ni Eric Gamalinda)

Gadagan ka palayo sa matag usa
nga nagmahal nimo,
gikan sa imong banay,
gikan sa karaang hinigugma, gikan sa kahigalaan.

Gadagan sila gukod nimo uban sa ilang tinigom
sa kanhi nga kinabuhi, bronse nga mga ariyos,
plato sa pansit, mga bandera
sa daghang pildi nga rebolusyon.

Ganahan kaayo ka moingon nga ang mga kahoy gahubo karon
tungod kay kana wala mahitabo
sa imong nasod. Kini usa ka misteryo
diin gikan ini dili ka

maulian. Ug, oo, ang mga kahoy gahubo karon,
matag butang nga nagginhawa sulod nila
nagpabiling hilom ug dayag
ug naghuwat. Ganahan ka sa Oktobre labaw

sa tanan, giunsa nga wala’y pulong
alang sa labihan nga katahom.
Kini, usab, mao’y tuboran
sa kalipay. Tali nimo ug panumdoman

tubig ang tanan. Nga’n sa mga patay,
kun santo, kun kaagi.
Naa’y gingharian diin
-- dili, kalimti,

sayo pa kaayo aron pagpasabot sa matag usa.
Usa ka tawo moduslak og talinis nga kahoy
lapos sa iyang kasingkasing
ug unya ang kaatbang sa kamingaw

magsugod og katin-aw: mohunong siya pagkahig sa kadahonan
ug ang mga dahon mopuli
ug usab makat-on siya
pagbuhi.

100

1.

Kaluhang itlog. Kanang duha ka lingin nunot
Sa taas og tapay ug nagpautog nga numero uno:
Magtiayon nga ligid ug lagmit magkasinabot

Pagligis sa pilosopo nga gabudlot ang simod
Pagpabulhot niining gibantog nga pangutana:
Why did the chicken cross the road?

Ay, Ginoo! Tudloi ko palihog unsaon pagbarog
Bisan wala ko’y ikatubag, isog lang gihapon
Motuyok sama sa manok nga giputla’g liog.

2.

Wala. Wala’y bili kuno ang kahaw-ang sa zero.
Apan, ambi, himoon ko kanang teleskopyo

Tadlas og tultol sa kawanangan. Oo, langit!
Tun-an nako unsaon pagtutok nga hingpit

Sama sa himaya nianang namoso sa bangag
Sa bungbong, gutom sa gatago nga kahayag.

alang sa biniyaang munyeka

Maayo na lang gani kay wa’y sulod
Imong dughan. Dili gyod mabug-atan.
Sama nianang babaye nga naunlod
Gikan sa dag-om nga iyang gibarogan
Tidlom sa daplin sa da’n. Gabuy-od.
Wa’y kalainan sa dalagita sa Kamagayan
Nga gilumsan sa lilo sa mga kiyod.

Maayo na lang gani kay wa’y balhibo
Imong panit, ug dili gyod mamugnaw.
Sama nianang puya nga nag-abibo
Sa mga ilaga. Gilaylayan sa mga langaw.

Maayo na lang gani kay wa’y duwaan
Ang batang pinasagdan. Wa’y pili
Nga mipunit nimo gikan sa basurahan.

pagtilaw sa mabulokon apan langyaw nga panahon

Bitaw, kon ang katahom usa ka kauhaw,
Dili ko matagbaw pagyarok sa pulong
Autumn. Angkonon nakong lakip sa dila
Ang mga dahon nga lagmit giduhigan
Sa taligsik nga bino, gakampat sa salin

Sa bangaw: taytayan tali sa ting-ulan
Ug ting-init didto sa namat-an nako’g
Mahayag. Didto diin wa’y puas gyod
Ang pista sa kabaryohan bisan pa kon
Ang kagutom usa ka prosesyon nga wa’y

Kinutoban. Diin ang mga palahubog diha
Sa mga eskina nangamay sa ilang tagay
Alang sa nagsarasay nga panon padu’ng
Bisan asa. Diin gabuy-od sa balilihan
Ang tanang nitaliwan gikan sa mga sanga.

nganong bulahan ang batang gaduwa sa basurahan

Bitaw, ilhon mi sa mga ilaga sa paningkamot
Nga dili magpaulahi ug mahisama sa sagbot.

Daghan mi dumog kuykoy sa mga bulawan
Subay sa mga sapa sa among mga daman.

Daghan namo natabunan, nalubong sa lapok.
Wala mohunong. Wa’y kaisog sa pagbalitok.

ilawom sa langit gikan sa akong pagsawom

Wala’y gingharian,
Wala’y simbahan

Nga sarang gyod ikatandi
Sa mubong kutay sa pisi
Tali sa tore nga duha ka
Lubi sa lapyahan diin, ay,
Gabitay ang usa ka duyan
Duyog nianang mga bawod
Sa kilomkilom kutob didto
sa lawod sa kahilom ni’ng
pagtuo nga buot nakong
isangyaw hangtod ngadto
sa lain pang’ kaadlawon:

ang labing sulondon
dili hari, dili pari.

ugma damlag, gikan sa akong pagkasaag

Pasagdan, dili nako balihon akong gisul-ob
Sa higayon nga lamyon ko sa lasang kutob
Sa kigol sa salumsom. Tunlon lang pod nako
Akong dila kon molayat ug mopilit ang tuko
Sa akong dughan. Igo lang kong mohunong
Kon ang halas mowitik sa iyang hunghong
Tadlas sa suliyaw taliwala sa kangitngit--
Kaguliyang sa gangis, baki, kikik, kwaknit.
Tingali’g ilang gisaw-an ang pagbangotan
Sa buwan, gahuwat sa pagbawi sa hinulman
Nga kahayag. Mobalik ra gihapon ang adlaw.
Sa kinasang-an sa katingala ug alimungaw
Mahimong tapot sa akong panit ang gabon,
Gatultol kanunay paghabol sa mga dahon.

insomyawit

Batog na, kabog,
sa akong tabon-tabon.
Kaadlawon na.

Sa kilom-kilom
kutob: buwak ug buyog
sa akong hagok.

unta wala’y utlanan

Usa ra ka kinabuhi. Apan di maihap ang pagsinati--
Duha ka padulngan. Adto sa langit? Sa impyerno?
Tulo ka unggoy, unsa pa’y lain ninyong ikaasoy?
Upat ang akong mata apan lupig pa nako’y buta.
Lima ka libro ni Moses. Kini wa pa nako mabasa.
Unom unta ang akong kahimatngon aron kanang
Pito ka sala nga makamatay ako nang malabwan.
Walo ka gaway sa kugita naghupot sa akong kahinam:
Siyam ka higayon nga iring-iring batok sa kamatayon.
Napulo ka sugo gakatag sa da’n. Mga panit sa saging…

kagutom, kauhaw, kahilom

(panug-ab nga panamilit kang Nyor Nilo Estimo)

Wa’y langay, modayon gyod ka’g tawag nako sa una
inig kanaog nimo sa bus gikan sa Simala.

Imong tingog sa telepono galumpayat:
Dong Myke, dia ko’y bag-ong dawat

nga tuba… Ug didto sa Colon, sa karaang kan-anan
nga ginganla’g State Fair, sagad natong saw-an

ang sarasay nga patid-igwad-ikid sa mga pulong
sa baylehan sa atong kahibulong.

Pananglitan: Duna ba’y igong bertod ang balak
nga mopalungtad sa talidhay ug mohupay sa naghilak?

Tinuod kaha nga dali ra ta masikwati
Kon kanunay kutawon sa tuba atong tinai?

Ug basin dili tinuhoan sa buktot nga lagmit
makataas sa kinabuhi ang pansit

nga kanunay natong gisumsom.
Karon, Nyor, igo ra kong gibutdan sa paghandom.

nganong wa’y gana mopaak ang abat anang aktibista

Gakwelyo siya’g kwaknit, gakawo siya’g pako
sa kikik. Apan lupig pa’y putol iyang liog
ug wala siya’y nawong ikaatubang

kon iyang ikahibagat kanang gapaugat
nga tang-an ug tinabas ang dila sa pagdinildil
og aligato batok sa mangtas nga bisan bugnaw
og dugo, mopabukal sa laway sa galimugmog og bato--
burukratakapitalistabuayadiktadortutapasista--

gikulihad ngadto sa buwan nga gipatakdol bisan
gapasad iyang singot diha sa kalsadang gidaoban
alas tres sa hapon hangtod inig orasyon.

Bisan tuod pula iyang mata wa siya malibat
lihay sa lagda sa balhiboong kaliwat: Matay pa,
bahala’g magtuwad, wa gyod baya’y unayay.

terra estrangeira

Hagbay ra siyang nanguykoy paghabwa
og mga sapa-sapa lapaw sa disyerto
sa Dubai. Singot niya ang gapadanlog
sa damgo ni Inday nga makabisti
og puti aron makab-ot ang tiilan
sa Statue of Liberty. Singot niya
ang gapalutaw sa baroto ni Junior hangtod
gianod siya karon sa bisan asang pantalan--
sa iyang pamati kini mao'y utlanan sa imburnal
diin naungot ang ukoy nga laagan. Singot nila

ang gapahabog ug gapalapad sa ilang balay
diin sa tugkaran ang kilum-kilom nagkisaw
og daob sa mga dahong kagiw sa mga sanga,
ang ilang aso usa ka alisngaw sa singgit nga
giluom, gisanapan sa panghupaw
sa nahabiling asawa ug inahan,
naghupot og silhig. Kini unta mao’y
iyang sakyan kon mahimo pa lang,
molabyog lahos sa koral palayo sa isla
sa inanay niyang pagkahanaw sa mapa.

kon magbungol ang manag-uyab

Di sila manginlabot bisan magbinanggaay pa
ang mga planeta. Bahala na’g mangalagpot
diha sa ilang atubangan ang pinisik nga lusok
sa mga lawas gikan sa gapitik nga gakos
sa terorista. Mayabag og kalit tanang kanta.

Apan kon magtingog na gani ang mga kanahan
agdahon nila bisa’g amang adto sa bidyokihan.

batok sa bulatik ni ondo nga maayo kaayo motiklo

Paminaw apan, inday, ayaw kalimot og panakla
Kon kutob sa panganod ang punting sa iyang dila.

Pangluwa kon lapawan kanang imong dunggan
Sa dugos nga laway lahos diha sa imong dughan.

Uyoga ang buwak bugti sa gayawit nga buyog.
Taghoyi ang buwan kon haranahan kas’ hubog.

Duyogi’g hagok ang gidamgong halok sa pahak
Nga prinsipi. Gabagutbot ang baki: Bakak, bakak…

makita ra unya ang katag sa katagbawan

kay kanunay wa’y panutbras
ang akong pahiyom matag higayon
nga manggilok akong lapalapa
sa tila sa sungayan nga wa’y kutas
sa iyang pagdapit nako aron moapil ko
sa lumba sa hinabhabay og humba

gihayblad ang gisangonan pagbantay
sa akong luyo aron di ko mahilayo
sa iyang tunob subay sa linya
sa mga langgam nga igo ra
gamantinir og tuhik-tuhik
sa wati sa ilang kahinam

di lang gyod kuno ko magmahay
kon tawgon kong butakal sa kataposan
ug igo na lang intawon maghalhal
kay ulahi na ang pagbasol
inig katilaw na nakog tagam

sa ganghaan sa simbahan, wa'y saba ang gaba

gigitik gyod nimo ang gadupa taliwa
sa duha ka kawatan dihang gituslob
nimo imong tudlo sa sudlanan
sa bendita ug nanguros gikan ka
nanghingugmo

makabawos ra unya nimo ang buta
nga nangayog limos apan wala nimo
lingia samtang gisikitan ka
sa batang wa’y kisaw nikuot
sa imong pitaka

kalapasan padulong sa kaluwasan

Diin gakumbira ang pito ka sala,
sulondon ang iro nga naa nag-atang ra
sa ganghaan, naghuwat kanus-a
itsahan nato’g bukog. Wala niya
mabantayi ang alambri nga kalit
nibitik-labni sa iyang liog gikan
sa iyang luyo. Diin wala’y anghel
nga nagdupa. Hagbay ra niikyas
sa iyang tahas: Nagpanilap, nagpiyong
sirit ngadto sa ikapitong langit.

pagpasaylo

Niining kamot, kining agipo sa kayugot
Mosuwat sa imong ngalan

Sa nag-uwang natong paril. Dinhi tapot
Ang hulagway sa napukan.

Nunot sa ting-init bisa’g di ko motugot,
Papason ra kini sa uwan.

pakpak alang sa tanang pakyas

Gibastid sa gipanguyaban. Gitug-anan sa doktor mahitungod sa dili madawat nga kasayoran. Giluiban. Gihimong sumsoman sa mga palahubog nga pildihonon kuno siya bisan sa iyang binuhing unggoy pananglitan sila na lang duha ang mahabiling’ maglumbaanay og dagan. Gihandom ra sa mga tsismosa, gahunghongay nga gamitoy kuno ang iyaha: wa’y nada.

Nadala gyod tawon siya nunot sa gapnod sa giagup-op niyang kasingkasing, nagpaanod sa bul-og sa iyang luha’g sip-on. Nadunggan niya ang sugyot sa iyang kuto nga supsop kaayo’g kutkot sa iyang utok. Nasabtan na gyod niya nganong ang bugtong palaran mao ra kadtong nanag-iya og punerarya. Ug nakahukom siya nga maghikog, puslan man.

Manamilit siya, magbili’g suwat-pahibalo nga gakampat sa pagpangayo’g pasaylo bisan kon buot gyod niya nga pikatan ang tanang gayatak sa iyang dughan. Maghunahuna una siya unsa’y labing maayong paagi sa paghikog. Magpabitay sa mubong pabilo sa iyang pagmahay labyog gikan sa iyang liog? Magpadugmok sa iyang bagul-bagol pinaagi sa pag-um-om og pistola? Makig-uyon sa mga ilaga ug uk-ok pinaagi sa pagyarok og Malathion? Mangusmo samtang magngisi ang nalaslas niyang pulso? Magpaibabaw sa labing habog dayon magpatukmod sa hangin? Magpalawod sa iyang paglukso hangtod matuk-an ang iho? Magpahilis sa ligid gikan sa iyang pagpaligis?

Gisip-on siya’g samot ug gisabaan sa gatapun-og niyang pangutana. Gibati siya’g kalit nga kagutom. Giinit niya ang bugnaw nga sabaw. Gikutkot niya ang bahaw sa kaldero. Gihabhab niya’g hurot hangtod gikuratan siya sa lanog sa iyang panug-ab. Gipasagdan siya sa kutson sa pagsandig sa iyang gibug-aton. Giduka siya. Gidumdom taud-taod sa usa ka damgo nga gihubit lang sa gipiyongan nga pahiyom.

dapit sa atong panagtagbo: pagdangaw sa langit ug lanaw

Kon dili ko kutasan og kisaw
Alirong niining puting lanaw

Nga akong giatubang, mahitabo nga magyunyon
Sa akong singot ang nag-apong nga panganod
Sa mga pulong. Layat unya dinhi. Dagan dayon
Sa wanang sa tubig. Dili ka maunlod. Tuhoi ko.
Modailos tang duha kon takos kang magpaanod
Pag-aninaw sa imong kinahiladman. Nia’y hilo

Sa atong pagtinul-tulay. Ikaw
Ang tabanog: tingog nga lutaw.

twang: dihang nakahimamat ko og usa ka bisaya nga bag-o pang niabot sa amerika, ug unsa’y buot unta nakong ibanghag niya atol sa usa ka panagtipon

Gaung-ong iyang dila, taman
Sa ginhawa, sa iyang ilong.
Ay, slangards iyang sinultian

Bisan pa’g dayag nga sumpay
Sa tinai sa among kaliwat
Ang yawit sa akong pagtubay.

Ug bisan hapit na siya mosuka
Nitagay gihapon ko, niyango:
Twanggol kang tawhana ka!

giam-aman sa magbalantay nakong pak-an

matultolan ra lagi nimo
ang dalan padulong
sa damascus kon ikaw
takos magtiniil dalikyat
pwera buyag sa balay
sa mga borikat dayon
mahinamong mogawas
nga hukas sa kalsada
mosugat sa prosesyon
ug magpaligis sa karosa

sanglit sulondon ang mga malapason

lagmit nakatunob si inday og piraso
sa tunokong paraiso morag nakasugat
og halas kay kalit nihunong duol sa anino
sa mansanitas dihang nakaalinggat
sa iyang pag-inusara sukad gitawag siya
nga kapayason kay nitibi intawon nunot
sa pasangil nga maoy nakaingon nganong
gikamatis si ondong gikan siya nagpatuli
tulo ka adlaw ang milabay sa wala pa
gipangtigbas ang kalibonan padulong
sa kilum-kilom sa ilang pamayabas

bahad kutob sa ikatulong ihap ug ang saad nga akong barogan sa ikaupat nga balibad

dili ko

mosupak kon nag-awas
imong ngabil sa duga
nga gipuga gikan sa medyas
ug sapatos ni sophocles

dili ko

makiglalis kon napangag
ug nahiwi imong bag-ang kay
giusap nimog apil ang garter
sa purol ni schopenhauer

dili ko

magbagutbot kon nahibat
imong pustiso dihang kini
nabitik lakip imong bungot
sa sudlay ni sylvia plath

dili ko

apas-sumpay sa hunghong nga sugilanon alang sa malinawong managhigugmaay ni gustav klimt

Diha’y nagbangga sa unahan. Natanggong ang mga sakyanan lakip ang panon sa mga nagbangotan. Nakahigayon og panaghoy ang drayber sa purlon.

Kapin sa usa ka oras na ang nilabay, ug nanghuy-ab ang naghigda sulod sa lungon. Naminhod iyang kamot og hupot sa rosaryohan. Nibangon siya. Nisutoy laktod ngadto sa sunod niyang kinabuhi. Nagpanilap siya sa kahinam, ug ukal kaayo iyang gininhawa. Sa iyang kadanghag, nasabod niya ang duha ka iro nga wala pa mag-ukang sa ilang habal. Nahapla siya, iyang ngabil nabagnos sa yuta.

Piyong, ayaw kahadlok. Tagamtama ang tinuod ug wa'y kamatayong halok.

usahay, usa ka borikat ang kalipay

Puti ko’g itlog
kon di ko mobarog ug wa’y ikasukol nga kidhat
batok sa hudlat sa kaguol nga bisan pa man
pula og mata
kanunay budlat nga nagtukaw. Naniid kon asa
kutob akong paghuwat sa kalipay nga bisan
itom og kigol
igwad kaayo sa iyang kiaykiay lahos sa eskina
sa akong kahadlok: Nanaghoy, nagtingsi bisan
lagom og lagos.

stigmata

Andam kong molamano
bisan anang mga berdugo
nga bugnaw'g dugo. Takos pod
mangahas og kupot sa Kamot

nga gilansang sa krus. Bitaw, unta
makab-ot nako ang kalinaw.

Apan samtang gihanduraw nako
ang mga pulong ni Gandhi,
gagilok akong dunggan,

gihunghongan sa lamok nga
ganiha rang galiyok-liyok
ibabaw sa akong ulo

hangtod labaw pa sa kilat ang kalit
nga hakop—pinapilit wa'y kalainan

sa pag-ampo—sa akong palad
diin ang hangol nga pak-an
nagtingkagol, nagkampat
og pula sa iyang pagkapisat.

Romansalida

Kutas kaayo ang mga talan-awon diha sa telon:
Sinagpaay, sinumbagay, pinusilay, dinunggabay.
Apan bisan unsa pang matang sa kapintas lakip
Ang kurat lahos sa kigol tungod sa mga aliwas,
Abat ug multo--nanamin sa kalibotang’ mopatindog
Bisan sa bulbol--di ko mopiyong. Molingiw pod ko
Sa mga ngiob nga dapit diin gakitiw ang mga kamot
Ug gadanlog gyod ang mga dila, ngabil, ug panit
Sa mga parisan sa suok. Kalit silang mag-ukang,
Makugang sa sabwag nga kahayag sa kataposan.

Pasidungog sa Paningkamot nga Kinasingkasing, Gitago ug Wala Gipanghambog

Isul-ob sa ulo, imaskara nako akong brief
nga busloton kay wala ko’y nawong ikaatubang
sa Ginoo kon magpakabuhi ko nga dili mainiton
sa pag-amping og kupot sa kahinam. Sulondon
ang pagbantay sa kawatan nga wala pa hiilhi
kay wa’y nakasaksi dihang nanughit--pakapin
og panguros--sa mga hinayhay nga panty.