Ευκλείδης (325 - 265 π.κ.χ)

Το όνομα του Ευκλείδη είναι συνώνυμο με την γεωμετρία. Τα «στοιχεία» είναι ένα από τα πιο σημαντικά έργα στην ιστορία των μαθηματικών. Έχουν χρησιμοποιηθεί σαν βάση για την γεωμετρική εκπαίδευση όλης της Δύσης για τα τελευταία 2000 χρόνια.

Δεν υπάρχουν πολλές αναφορές στη ζωή του Ευκλείδη. Δεν ξέρουμε τις ακριβείς ημερομηνίες γέννησης και θανάτου του. Γεννήθηκε περίπου το 325 π.κ.χ. και πέθανε το 265 π.κ.χ.

Αν και υπάρχουν αμφιβολίες λέγεται ότι μαθήτευσε στην ακαδημία του Πλάτωνα και έμεινε εκεί μέχρις ότου ο Πτολεμαίος τον προσκάλεσε να διδάξει στο νέο του πανεπιστήμιο στην Αλεξάνδρεια. Εκεί ο Ευκλείδης ίδρυσε τη μαθηματική σχολή του και έμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του. 

Οι μέθοδοι διδασκαλίας του είχαν εμπνευστεί από αυτές του Αρχιμήδη. Είχε τη φήμη ότι ήταν δίκαιος, υπομονετικός, έντιμος και ευγενικός. Παρόλα αυτά ήταν και σαρκαστικός:

Μια ιστορία λέει ότι ένας από τους σπουδαστές του παραπονέθηκε ότι δεν είχε κανένα κέρδος από τα μαθηματικά που μάθαινε. Τότε ο Ευκλείδης κάλεσε γρήγορα στο σκλάβο του για να δώσει στο αγόρι ένα νόμισμα επειδή "έπρεπε να κερδίσει από αυτά που μαθαίνει." 

Μια άλλη ιστορία λέει ότι ο Πτολεμαίος τον ρώτησε εάν υπάρχει κάποιος ευκολότερος τρόπος να μάθει γεωμετρία απ' ό,τι με την εκμάθηση όλων των θεωρημάτων. Ο Ευκλείδης απάντησε ότι «δεν υπάρχει βασιλικός δρόμος στη γεωμετρία» και έστειλε το βασιλιά στη μελέτη. 

Έργα του εκτός από τα στοιχεία

Άλλα έργα του εκτός από τα στοιχεία είναι τα «δεδομένα», τα «τμήματα των αριθμών», τα «φαινόμενα» και τα «οπτικά». Όλα είναι στα αρχαία Ελληνικά εκτός από τα «τμήματα των αριθμών» που έχουν διατηρηθεί μόνο μέρη τους στα Αραβικά. Όλα έχουν την βασική δομή των «στοιχείων» με ορισμούς και αυστηρά αποδεδειγμένες προτάσεις.

Τα «δεδομένα» είναι άμεσα συσχετιζόμενα με τα πρώτα τέσσερα βιβλία από τα στοιχεία καθώς αφορούν ορισμούς, αξιώματα. Τα «τμήματα των αριθμών» αποτελούνται από 36 προτάσεις – υποδείξεις για τον διαχωρισμό διάφορων σχημάτων σε ένα ή δύο ίσα μέρη ή με συγκεκριμένες αναλογίες. Τα φαινόμενα έχουν να κάνουν με τα σφαιρικά σχήματα και έχουν σα σκοπό να εξηγήσουν τις κινήσεις των πλανητών. Τα «οπτικά» είναι το πιο πρόσφατο διασωθείς. Στους ορισμούς του ακολουθεί την Πλατωνική παράδοση που λέει ότι η όραση προέρχεται από ιδιαίτερες ακτίνες που προέρχονται από το μάτι. Σχετίζει το μέγεθος των αντικειμένων με την απόσταση και την γωνία θέασης.

Τα στοιχεία

Στα δεκατρία βιβλία των «Στοιχείων» ο Ευκλείδης παρουσιάζει όλη την στοιχειώδη Ελληνική γεωμετρική γνώση. Περιλαμβάνει θεωρήματα και σύνταξη της επίπεδης και στερεάς γεωμετρίας, μαζί με την θεωρία των αναλογιών, συμμετριών, αριθμών και έναν τύπο γεωμετρικής άλγεβρας. Δεν ήταν ο μόνος που έγραψε στοιχεία γεωμετρίας. Υπήρχαν και άλλοι πριν από αυτόν όπως ο Ιπποκράτης από τη Χίο και άλλοι. Ωστόσο τα έργα του Ευκλείδη αναγνωρίστηκαν γρήγορα ως ανώτερα. Δεν είναι γνωστό κατά πόσο όλα τα θεωρήματα ήταν δικά του. Υπάρχουν επιρροές από τον Θαλή, τον Ιπποκράτη και τον Πυθαγόρα. Παρόλα αυτά η διαμόρφωση των στοιχείων είναι αποκλειστικά δική του.

Κάθε τόμος απαριθμεί διάφορους ορισμούς και αξιώματα που ακολουθούνται από τα θεωρήματα, τα οποία ακολουθούνται από τις αποδείξεις. Κάθε δήλωση αποδείχθηκε, ανεξάρτητα αν είναι προφανής. Ο Ευκλείδης επέλεξε τα αξιώματά του προσεκτικά, επιλέγοντας μόνο τις πιο βασικές και αυτονόητες προτάσεις ως βάση της εργασίας του.

Πριν, οι άλλες σχολές είχαν ένα διαφορετικό σύνολο αξιωμάτων η κάθε μία. Μερικά από τα οποία ήταν πολύ αμφισβητήσιμα. Το έργο αυτό βοήθησε πολύ στο να τυποποιήσει τα ελληνικά μαθηματικά. Όσον αφορά στο περιεχόμενο, κάλυψε την κλίμακα της αρχαίας σκέψης.

Τα θέματα περιλαμβάνουν: το πυθαγορικό θεώρημα, αλγεβρικές ταυτότητες, κύκλοι, εφαπτομένες, επίπεδη γεωμετρία, η θεωρία των αναλογιών, πρωταρχικοί αριθμοί, τέλειοι αριθμοί, ιδιότητες των θετικών ακέραιων αριθμών, των άρρητων αριθμών, των τρισδιάστατων αριθμών, των εγγραμμένων και περιγραμένων αριθμών, της κατασκευής των κανονικών στερεών κ.α.

Ειδικά τα αξιοσημείωτα θέματα περιλαμβάνουν τη μέθοδο της απαγωγής σε άτοπο, που χρησιμοποιήθηκαν από τον Αρχιμήδη στην εφεύρεση του ακέραιου υπολογισμού, και της απόδειξης ότι το σύνολο όλων των πρωταρχικών αριθμών είναι άπειρο.

"Τα στοιχεία" μεταφράστηκαν και σε λατινικά και σε Αραβικά και αυτή είναι η πρώτη εργασία για να επιζήσουν, από τις καταστροφές που έγιναν αργότερα, όπως η καταστροφή της βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας. Επειδή ήταν μακράν ανώτερο από οτιδήποτε προηγούμενο. Το πρώτο τυπωμένο αντίγραφο βγήκε το 1482 και ήταν το εγχειρίδιο γεωμετρίας τα λογικά θεμέλια από το 1700. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ο Ευκλείδης ιδιαίτερα σεβαστός και τα «στοιχεία» θεωρήθηκαν μια από τις καλύτερες μαθηματικές εργασίες όλων των χρόνων.

Στα στοιχεία, υπάρχουν ελλιπείς περιοχές που συμπλήρωσαν οι επόμενοι μαθηματικοί. Επιπλέον έχουν βρεθεί κάποιες αμφισβητήσιμες ιδέες. Οι πιο γνωστή είναι αυτά στο πέμπτο αξίωμα του, επίσης γνωστό ως παράλληλο αξίωμα. Η πρόταση δηλώνει ότι για μια ευθεία γραμμή και ένα σημείο έξω από τη γραμμή, υπάρχει μόνο μια γραμμή που περνά μέσω του σημείου παράλληλη στην αρχική γραμμή. Ο Ευκλείδης δεν μπόρεσε να αποδείξει αυτήν την δήλωση και επειδή το χρειαζόταν για τις περαιτέρω αποδείξεις του, το υπέθεσε σαν αληθινό. Οι μελλοντικοί μαθηματικοί δεν μπορούσαν να δεχτούν ότι μια τέτοια δήλωση δεν έχει αποδειχθεί και ξόδεψαν πολλά χρόνια ψάχνοντας την απόδειξη η οποία όμως δεν έχει βρεθεί μέχρι σήμερα.

Εντούτοις, παρά αυτά τα προβλήματα, ο Ευκλείδης κρατά τη διάκριση ως ένα από τα πρώτα πρόσωπα που προσπάθησαν να τυποποιήσουν τα μαθηματικά και τα καθορίσουν επάνω σε ένα ίδρυμα των αποδείξεων. Η εργασία του ενέργησε ως αφετηρία για τις μελλοντικές γενεές

Πηγή: http://biographies.nea-acropoli.gr

Αποφθέγματα – θεωρήματα 

Μη είναι βασιλικήν ατραπόν επί γεωμετρίαν. Δεν υπάρχει βασιλικός [σύντομος] δρόμος για να μάθεις γεωμετρία.

Γραμμή δε μήκος απλατές. Γραμμή είναι μήκος χωρίς πλάτος

Σημεῖόν ἐστιν, οὗ μέρος οὐθέν. Το σημείο είναι, όχι μηδενικό μερίδιο.

Γραμμῆς δὲ πέρατα σημεῖα. Τα πέρατα της γραμμής είναι σημεία. 

Εὐθεῖα γραμμή ἐστιν, ἥτις ἐξ ἴσου τοῖς ἐφ' ἑαυτῆς σημείοις κεῖται. Ευθεία γραμμή είναι αυτή, η οποία κείται εξίσου ως προς τα σημεία της

Ἐπιφάνεια δέ ἐστιν, ὃ μῆκος καὶ πλάτος μόνον ἔχει. Επιφάνεια είναι ότι έχει μονάχα μήκος και πλάτος

Ἐπιφανείας δὲ πέρατα γραμμαί. Τα πέρατα της επιφάνειας είναι γραμμές

Ἐπίπεδος ἐπιφάνειά ἐστιν, ἥτις ἐξ ἴσου ταῖς ἐφ' ἑαυτῆς εὐθείαις κεῖται. Επίπεδη επιφάνεια είναι αυτή η οποια κείται εξίσου ως προς τις ευθείες της

Διαβάστε περισσότερα...

Ίππαρχος ο Ρόδιος (190 - 120 π.κ.χ.)

Ο Ίππαρχος ήταν Έλληνας αστρονόμος, γεωγράφος, χαρτογράφος και μαθηματικός, θεωρούμενος από αρκετούς και ακριβέστερα ως ο «πατέρας της Αστρονομίας». Άλλοι τίτλοι που του έχουν αποδοθεί είναι του μεγαλύτερου αστρονομικού παρατηρητή «πρίγκιπα της παρατήρησης», «θεμελιωτή της τριγωνομετρίας» ως και του «μεγαλύτερου αστρονόμου της αρχαιότητας», αλλά και «όλων των εποχών». Η υπομονή του, η οξυδέρκειά του αλλά και το βεβαιούμενο ιστορικά πάθος του με ότι καταπιανόταν τον οδήγησαν σε δρόμους που σήμερα, αναλογικά με τα δεδομένα της εποχής του, σίγουρα εντυπωσιάζουν.

Ο Ίππαρχος, ο γιος του Διονυσίου, πέρασε τελικά στην αθανασία το 120 π.κ.χ. στην παραλία της αγαπημένης του Ρόδου, εκεί απ’ όπου φαίνεται ότι έκανε και τις περισσότερες αστρικές του παρατηρήσεις.

Πολύ λίγα γραπτά του έχουν διασωθεί. Στην πραγματικότητα, το μόνο σωζόμενο έργο του είναι το «Περί των Αράτου και Ευδόξου φαινομένων», ενώ τα υπόλοιπα έργα του καταστράφηκαν στη πυρκαγιά της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας. Σε αυτά περιλαμβάνονται ένα αστρονομικό ημερολόγιο, βιβλία πάνω στη οπτική και την αριθμητική, μια πραγματεία «Περί των διά βάρους κάτω φερομένων», γεωγραφικά και αστρολογικά κείμενα και ένας κατάλογος του ίδιου του έργου του. Οι περισσότερες γνώσεις μας προέρχονται από σχετικές αναφορές και εκτενή αποσπάσματα σε άλλους συγγραφείς, κυρίως τον Πτολεμαίο, ο οποίος τον θεωρούσε ως τον σπουδαιότερο προκάτοχό του. Ο Πτολεμαίος, που έκανε εκτεταμένη χρήση του έργου του Ιππάρχου, τον περιέγραφε ως «φιλόπονο» και μεγάλο «εραστή της αλήθειας».

Τα έργα που έγραψε ο Ίππαρχος, που κάηκαν στον εμπρησμό της Αλεξανδρινής Βιβλιοθήκης, είναι με αλφαβητική σειρά τα εξής:

• «Εις τους Αρίστους»
• «Παραλλακτικά - βιβλία δύο».
• «Περί αστερισμών».
• «Περί εκλείψεων Ηλίου κατά τα επτά κλίματα».
• «Περί εμβολίμων μηνών τε και ημερών».
• «Περί μεγεθών και αποστημάτων Ηλίου και Σελήνης».
• «Περί μηνιαίου χρόνου».
• «Περί της κατά πλάτος μηνιαίας της Σελήνης κινήσεως».
• «Περί της πραγματείας των εν κύκλω ευθειών» (Βιβλία 12).
• «Περί της των απλανών συντάξεως».
• «Περί της των συναναστολών πραγματείας».
• «Περί της των δώδεκα ζωδίων αναφοράς».
• «Περί της μεταπτώσεως των τροπικών και εαρινών ισημεριών».
• «Περί του ενιαυσίου μεγέθους».
• «Περί των δια βάρους κάτω φερομένων».
• «Περί των Αράτου και Ευδόξου φαινομένων - βιβλία τρία» (διεσώθη).
• «Προς τον Ερατοσθένη και τα εν τη γεωγραφία αυτού λεχθέντα» (Κριτική)

Λέγεται ότι χρημάτισε διευθυντής του Μουσείου της Αλεξάνδρειας επί 20 χρόνια γεγονός που του έδωσε την ευκαιρία να μελετήσει με προσοχή όλες τις πληροφορίες που ήσαν συγκεντρωμένες στην Μεγάλη Αλεξανδρινή Βιβλιοθήκη από προηγούμενους ερευνητές. Παρατηρήσεις και έρευνες από τους Βαβυλώνιους έως τον Μέτωνα (5ος αι. π.κ.χ.) και από τον Αρίσταρχο (310-250 π.κ.χ.) έως τον Αρίστυλλο (3ος αι. π κ.χ.) και τον Τιμόχαρη (3ος αι. π.κ.χ.). Συγκρίνοντας τις δικές του παρατηρήσεις με τις μετρήσεις που βρήκε στο αρχείο του αστεροσκοπείου ανακάλυψε ότι τα άστρα μετακινούνται από την θέση τους κατά 1/72 της μοίρας κάθε χρόνο! Με τις συγκριτικές του δηλαδή παρατηρήσεις o Ίππαρχος είχε ανακαλύψει την «μετάπτωση των ισημεριών»!

Για να γίνει κατανοητό το μέγεθος της ανακάλυψης αυτής αρκεί να επισημάνουμε ότι το φαινόμενο αυτό οφείλεται σε μια απειροελάχιστη κυκλική κίνηση του άξονα της Γης (που περιστρέφεται σαν μια σβούρα η οποία είναι έτοιμη να πέσει) και η οποία χρειάζεται 25.800 χρόνια περίπου για να συμπληρωθεί! Ανακάλυψε δηλαδή ότι το εαρινό ισημερινό σημείο μετακινείται πάνω στην εκλειπτική, με φορά αντίθετη των ζωδίων, 50 δευτερόλεπτα του ενός λεπτού της μοίρας κάθε χρόνο. Πράγμα που σημαίνει ότι με την πάροδο των αιώνων αλλάζει σιγά-σιγά και το άστρο που σημαδεύει τον Βόρειο Ουράνιο Πόλο. Γιατί άλλος είναι σήμερα ο «Πολικός Αστέρας» που βλέπουμε στον ουρανό (Κυνόσουρα ή άλφα Μικρής Άρκτου), άλλος ήταν ο Πολικός πριν από 5.000 χρόνια (Θουμπάν ή άλφα Δράκοντα) και άλλος θα είναι ο Πολικός σε 12.000 χρόνια (Βέγας ή άλφα Λύρας).

Πάνω σ’ αυτό το φαινόμενο της μετάπτωσης των ισημεριών στηρίζεται σήμερα ολόκληρο το οικοδόμημα της αστρονομίας θέσεως, και όμως η ανακάλυψή αυτή δεν ήταν παρά μία μόνο από τα δεκάδες παρόμοια επιτεύγματά που δίκαια έδωσαν στον Ίππαρχο τα προσωνύμια του «πρίγκιπα της παρατήρησης» και του «θεμελιωτή της τριγωνομετρίας» και αναμφιβόλως επάξια τον τίτλο του «πατέρα της αστρονομίας». Γιατί η επιστημονική μελέτη της αστρονομίας, με την σύγχρονη έννοια της λέξης, αρχίζει με τις μελέτες και τα έργα του Ιππάρχου ενώ λόγω των πολλών και σπουδαίων του ανακαλύψεων δικαίως θεωρείται και ως ο μεγαλύτερος παρατηρησιακός αστρονόμος όλων των εποχών.

Επί πλέον όλων αυτών ο Ίππαρχος κατόρθωσε επίσης να προσδιορίσει με μεγάλη ακρίβεια ότι το μέγεθος του ηλιακού ή τροπικού έτους είναι 365,242 ημέρες όταν με την βοήθεια των σύγχρονων ατομικών μας ρολογιών ο σημερινός προσδιορισμός είναι 365,242199! Το 129 π. κ.χ. μία ηλιακή έκλειψη τον βοήθησε να προσδιορίσει ότι η διάμετρος της Σελήνης είναι ίση με το 1/3 της γήινης όταν οι σημερινές τιμές αναφέρουν την διάμετρο της Γης ίση με 12.756 χιλιόμετρα και την διάμετρο της Σελήνης ίση με 3.476 χιλιόμετρα. Την ίδια περίοδο υπολόγισε επίσης ότι η απόσταση της Σελήνης κυμαίνεται από 59 έως 67,3 γήινες ακτίνες, γι’ αυτό άλλωστε η Σελήνη στο περίγειο της φαίνεται μεγαλύτερη απ’ ότι στο απόγειό της. Οι αντίστοιχες σημερινές τιμές, που υπολογίζονται με την αποστολή και λήψη ακτίνων λέιζερ πάνω σε ειδικούς ανακλαστήρες τους οποίους εγκατέστησαν στην σεληνιακή επιφάνεια οι αστροναύτες του προγράμματος “Απόλλων”, είναι 356.410 χιλιόμετρα στο περίγειο και 406.697 στο απόγειο με μέση απόσταση 384.400 χιλιόμετρα.

Ο Ίππαρχος ταξινόμησε τα άστρα με βάση την φωτεινότητα με την οποία φαίνονται στο αβοήθητο μάτι, με βάση δηλαδή το φαινόμενο μέγεθός τους, που αποτελεί μία ταξινόμηση που χρησιμοποιούμε ακόμη και σήμερα. Τα 20 λαμπρότερα άστρα τα ονόμασε πρώτου μεγέθους και τα πιο αμυδρά έκτου, ενώ όλα τα άλλα τα ταξινόμησε στις ενδιάμεσες κατηγορίες. Πράγμα που σημαίνει ότι όσο πιο μικρός είναι ο αριθμός που αντιπροσωπεύει το φαινόμενο μέγεθος ενός άστρου τόσο πιο λαμπρό είναι το άστρο αυτό.

Στο τέλος του έργου του που διεσώθη ο Ίππαρχος παραθέτει έναν κατάλογο 24 λαμπρών άστρων που είναι διαρκώς ορατά έτσι ώστε να γνωρίζει ο παρατηρητής την ακριβή ώρα στη διάρκεια της νύχτας. Βασισμένοι στην περιγραφή της θέσης των άστρων που αναφέρεται στο έργο αυτό ορισμένοι σύγχρονοι ερευνητές υπολογίζουν ότι οι παρατηρήσεις αυτές πρέπει να έγιναν με βάση έναν χάρτη του ουρανού που πρέπει να είχε δημιουργηθεί το 140 π.κ.χ. στη Ρόδο, ενώ ο περίφημος μεγάλος κατάλογός του με τις θέσεις των 1.022 άστρων υπολογίζεται ότι δημιουργήθηκε το 130 π.κ.χ.

O Ίππαρχος είναι ο εφευρέτης του Αστρολάβου, (όργανο με τη βοήθεια του οποίου μέτρησε τις συντεταγμένες των αστέρων). Τελειοποίησε τη Διόπτρα, (όργανο που του επέτρεψε την εκτίμηση της φαινόμενης διαμέτρου Ηλίου και Σελήνης, την απόσταση και το πραγματικό μέγεθός τους). Επίσης τελειοποίησε παλαιότερα όργανα όπως ήταν ο Γνώμων, το Ηλιοτρόπιο ή «Σκιάθηρον», το Ηλιωρολόγιο, το Καθετίον, την Κλεψύδρα, τους “Κρίκους”, τη Στερεά σφαίρα και το Υδρολόγιο.

Και ενώ θεωρείται ο πρώτος που διαίρεσε τους κύκλους των παραπάνω αστρονομικών αυτών οργάνων σε 360 μοίρες είναι ο πρώτος που κατασκεύασε Υδρόγειο σφαίρα.

Το 2006, ανακοινώθηκε από την Ομάδα Έρευνας του Μηχανισμού των Αντικυθήρων ότι ένα σύμπλεγμα οδοντωτών τροχών στο εσωτερικό του μηχανισμού αναπαριστούσε τη μεταβλητή γωνιακή ταχύτητα της Σελήνης, σύμφωνα με τη θεωρία του Ιππάρχου. Η σχετικά κοντινή χρονική απόσταση ανάμεσα στον θάνατο του Ιππάρχου και την υποτιθέμενη περίοδο κατασκευής του μηχανισμού θα μπορούσε να σημαίνει ότι η σχολή του Ιππάρχου είχε κάποια ανάμειξη στον σχεδιασμό ή και την κατασκευή του μοναδικού αυτού οργάνου.

Για να τιμήσει τον άξιο γιο της η πόλη της Νίκαιας αποτύπωσε σ’ ένα νόμισμά της την μορφή του Ιππάρχου, πράγμα που έκαναν αργότερα και πέντε διαφορετικοί Ρωμαίοι αυτοκράτορες μεταξύ των ετών 138 και 253 μ.κ.χ. Αλλά και οι σύγχρονοι αστρονόμοι δεν παρέλειψαν να τιμήσουν τον πατέρα της επιστήμης που διακονούν δίνοντας το όνομα του Ιππάρχου σε έναν κρατήρα της Σελήνης, σ’ έναν άλλο στον Άρη., και σ’ έναν αστεροειδή, ενώ ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) έδωσε το όνομα του Ιππάρχου σε μία σημαντική διαστημοσυσκευή η οποία μεταξύ των ετών 1989-1993 καταλογράφησε με απαράμιλλη ακρίβεια, όπως και ο αρχαίος μας πρόγονος, την θέση 120.000 άστρων μέχρι και 13ου μεγέθους.

Αριστερά: Η ευρωπαϊκή διαστημοσυσκευή «Ίππαρχος», ESTEC, Φεβρουάριος 1988
Δεξιά: Ο σεληνιακός κρατήρας «Ίππαρχος» με διάμετρο 150 χλμ. και βάθος 3,3 χλμ. NASA photo

Πηγή: www.lightworker.gr, http://el.wikipedia.org

Διαβάστε περισσότερα...

Φερεκύδης Βάβυος Σύριος (6ος αι. π.κ.χ.)

Ο Φερεκύδης Βάβυος Σύριος όπως τον αναφέρουν οι περισσότεροι αρχαίοι συγγραφείς, φιλόσοφος και ποιητής, καταγόταν από τη Σύρο. Αναφέρεται επίσης κι ως δάσκαλος του Πυθαγόρα. Κυριότερο έργο του είναι το Επτάμυχος Θεοκρασία ή Θεογονία που είναι προσωπική εκδοχή της θεογονίας με σκοπό να δώσει τις δικές του απαντήσεις σε διάφορα προβλήματα καταγωγής και ονομασίας των θεών.

Η θεογονία του Φερεκύδη στηρίζεται στην άποψη ότι από τρία κοσμικά στοιχεία, τον Ζάντα, τον Χρόνο και τη Χθονίη, από τρεις Θεούς δηλαδή που «ήσαν αεί» υπήρχαν ανέκαθεν μέσα στο σύμπαν, κατάγεται όλη η επόμενη πολυπληθής γενιά των Ελλήνων Θεών.

Στο ψηλότερο σημείο της Άνω Σύρου στο πάνω Τέρμα, βρίσκεται η προτομή του Φερεκύδη, ενώ μετά την Κυπερούσα, η παράδοση αναφέρει ότι βρίσκεται η σπηλιά του Φερεκύδη, ενώ μια άλλη σπηλιά αναφέρεται στη περιοχή "Αληθινή".

Τα έργα του Φερεκύδη:

«Ηλιοτρόπιον ή Σκιάθηρον» κατασκεύασε όργανο, που ήταν ένα είδος τελειοποιημένου γνώμονος και χρησίμευε για τον καθορισμό μεσημβρινής γραμμής, τον υπολογισμό της διάρκεια του έτους και του γεωγραφικού πλάτους. Το έφτιαξε στην Σάμο. 

«Περί των επτά τμημάτων του Σύμπαντος» Άπειρον διάστημα- ουρανός απλανών αστέρων- ουρανός πλανητών- σφαίρα ηλίου- σφαίρα σελήνης- σφαίρα γής- τα υπό την γήν. 

«Πεντέμυχος» ή Θεογονία που είναι προσωπική εκδοχή της θεογονίας με σκοπό να δώσει τις δικές του απαντήσεις σε διάφορα προβλήματα καταγωγής και ονομασίας των θεών.Η θεογονία του Φερεκύδη στηρίζεται στην άποψη ότι απο τρία κοσμικά στοιχεία Ζής (Ζεύς), Χρόνος (Κρόνος), Χθονιή (Γή) από τρείς Θεούς δηλαδή που «ήσαν αεί» υπήρχαν ανέκαθεν μέσα στο σύμπαν, κατάγεται όλη η επόμενη πολυπληθής γενιά των Ελλήνων Θεών.

Ο Φερεκύδης προέβλεπε τις εκλείψεις ηλίου και σελήνης.

Προς τιμή του φιλόσοφου, ονομάστηκε "ΦΕΡΕΚΥΔΗΣ ΕΚ ΣΥΡΙΗΣ" το νέο Κέντρο Πολιτισμού-Επικοινωνίας και Αειφόρου Ανάπτυξης που ιδρύθηκε ιδρύθηκε τον Ιανουάριο του 2007, με τη μορφή Αστικής Εταιρείας μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα.

Είναι επιστημονικό κέντρο έρευνας και εφαρμογής προγραμμάτων εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης, στους τομείς του Περιβάλλοντος και του Πολιτισμού καθώς και προγραμμάτων κοινωνικής παρέμβασης σε επίπεδο κοινότητας. Εστιάζοντας στην ανθρώπινη επικοινωνία, το Κέντρο "ΦΕΡΕΚΥΔΗΣ ΕΚ ΣΥΡΙΗΣ" εφαρμόζει καινοτόμες μεθόδους μέσα από τη διεπιστημονική συνεργασία επιστημόνων διαφορετικών ειδικοτήτων στο Περιβάλλον και στον Πολιτισμό.

Ο ΦΕΡΕΚΥΔΗΣ είναι ένας χώρος συναντήσεων και επικοινωνίας νέων μέσω του θεάτρου, του πολιτισμού και της ευαισθητοποίησης για το περιβάλλον όπως επίσης μια κίνηση πολιτιστική.

Συμμετέχουν επαγγελματίες που έχουν διαλέξει να δουλεύουν με νέους εθελοντικά, που εκπαιδεύονται ή έχουν ξεκινήσει να κάνουν τα πρώτα τους βήματα στην ζωή. Είναι ένας χώρος που καλλιτέχνες, ομάδες, νέοι, εμψυχωτές και πολίτες, μοιράζονται τις εμπειρίες τους, τις τεχνικές τους, τις απόψεις τους για το θέατρο τον πολιτισμό και το περιβάλλον. Είναι ένα χώρος ιδεών και διαφορετικών οπτικών, μέσα στον οποίο συναντιούνται άνθρωποι με κοινές αξίες και στόχους. Ο ΦΕΡΕΚΥΔΗΣ τοποθετεί στο κέντρο τον άνθρωπο. Θεωρεί ότι ο πολιτισμός και η επικοινωνία βοηθά στην ανάπτυξη και εξέλιξη του ανθρώπου, ώστε να γίνει ΑΝΘΡΩΠΟΣ.

Η αναζήτηση του ''ΕΥ ΖΗΝ'' είναι μέρος αυτής της διεργασίας. Θεωρεί επίσης ότι το Θέατρο και ο Πολιτισμός, είναι ένας χώρος συνάντησης της κοινότητας, που οι πολίτες εκφράζουν και συζητούν το βίωμα τους και το όραμα τους για τον άνθρωπο και την κοινωνία όπως και για το Περιβάλλον και την Αειφόρο ανάπτυξη μέσα από μια ολιστική προσέγγιση.

Πηγή: www.syrosinfo.gr

Διαβάστε περισσότερα...

Ιππίας ο Ηλείος (5ος αι. π.κ.χ.)

Ιππίας ο Ηλείος (5ος αι. π.κ.χ.). Σοφιστής φιλόσοφος. Έγινε γνωστός κυρίως μέσα από τους ομώνυμους πλατωνικούς διαλόγους, Ιππίας μείζων και Ιππίας ελάσσων. Παρουσιάζεται ως ο χαρακτηριστικός τύπος του σοφιστή, όπως νοείται από τον Πλάτωνα, ως κάτοχος δηλαδή και δάσκαλος επί πληρωμή μιας πανσπερμίας ειδικών επιστημονικών γνώσεων –της αστρονομίας, της γεωμετρίας, της γραμματικής, της μουσικής, της μυθολογίας κλπ.– χωρίς πνευματικό βάθος και υπευθυνότητα.

Κατά το βυζαντινό λεξικό Σουίδα, ήταν μαθητής του Ηγησιδάμου. Αναφέρεται ότι είχε σταλεί συχνά από την πατρίδα του, Ήλιδα, σε πρεσβείες, ιδίως προς τη Σπάρτη, και ότι είχε εκφωνήσει εντυπωσιακούς λόγους στην Ολυμπία. Παρουσιάζεται ως τολμηρός στην έκφραση, όχι όμως και στη σκέψη, ως εκπρόσωπος δηλαδή της κερδοσκοπικής σοφιστικής δημαγωγίας, σύμφωνα πάντοτε με την πλατωνική εκδοχή των σοφιστών. Σώζονται τίτλοι μόνο μερικών έργων του, όπως Συναγωγή (μάλλον αρχαιολογικού περιεχομένου), Τρωικός και Ολυμπιακών αναγραφή.

Η τετραγωνίζουσα από μερικούς συγγραφείς αναφέρεται ως τετραγωνίζουσα του Δεινόστρατου. Όμως ο Ιππίας ο Ηλείος είναι αρχαιότερος του Δεινόστρατου και με τη βοήθεια της τετραγωνίζουσας είχε τριχοτομήσει την γωνία. Για το λόγο αυτό οι περισσότεροι συγγραφείς την αποδίδουν στον Ιππία. Επίσης με τη βοήθεια της τετραγωνίζουσας μπορούμε να διαιρέσουμε μια γωνία σε όσα ίσα μέρη θέλουμε.

Η εξίσωση της τετραγωνίζουσας σε καρτεσιανή μορφή είναι :

Διαβάστε περισσότερα...

Ευφραίος (4ος αι. π.κ.χ.)

Φιλόσοφος από τον Ωρεό, που έζησε τον 4ο αιώνα π.κ.χ. Έζησε και στην Αθήνα, ως μαθητής στην Ακαδημία του Πλάτωνα.

Με τη μεσολάβηση του Πλάτωνα προσλήφθηκε ως πολιτικός σύμβουλος του βασιλιά της Μακεδονίας Περδίκα Γ΄, ασκώντας μεγάλη επίδραση πάνω του. Με την άνοδο του Φιλίππου Β΄ στο θρόνο της Μακεδονίας, έχασε τη θέση του. Επέστρεψε στην πατρίδα του και ασχολήθηκε με την πολιτική. Τέθηκε επικεφαλής της αντιφιλιππικής παράταξης και αγωνίστηκε για την ανεξαρτησία της Ελλάδας.

Ανέλαβε αρμοστής των Αθηναίων και στρατηγός των δημοκρατικών στον Ωρεό. Κατηγόρησε στην Αθήνα το Φιλιστίδη και τους ομοίους του οπαδούς ως προδότες, αλλά δεν τον άκουγαν. Πράγματι, το 343 π.κ.χ. οι φιλιππίζοντες ολιγαρχικοί ηγέτες του Ωρεού Φιλιστίδης, Θόας, Σωκράτης, Αγαπαίος και ο Ευβοεύς Μένιππος, με τη βοήθεια του Φιλίππου και με άφθονο χρυσό, ανέτρεψαν τη δημοκρατία, εγκαθίδρυσαν ολιγαρχικό πολίτευμα και φυλάκισαν τον Ευφραίο με την κατηγορία ότι αναστατώνει την πόλη.

Ένα χρόνο αργότερα, με προδοτικό πραξικόπημα, εγκαθιδρύθηκε μακεδονική φρουρά στην πόλη, με το στρατηγό Παρμενίωνα. Ο Ευφραίος είτε αυτοκτόνησε στη φυλακή για να αποφύγει την έχθρα του Φιλίππου, είτε θανατώθηκε κατά διαταγή του Παρμενίωνα. Από τους δημοκρατικούς πολίτες του Ωρεού, συνεργάτες του Ευφραίου, άλλοι εξορίστηκαν, άλλοι φυλακίστηκαν και άλλοι σκοτώθηκαν.

Διαβάστε περισσότερα...

Εύηνος ο Πάριος (5ος αι. π.κ.χ.)

Σοφιστής και ελεγειακός ποιητής από την Πάρο, του 5ου π.κ.χ. αιώνα. Ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης αναφέρουν συχνά με το όνομα αυτό κάποιον σοφιστή που ήταν και ποιητής, και ειδικότερα ποιητής ελεγειών. Στα αποσπάσματα που σώζονται μόνο από το έργο του φαίνεται ότι ο Εύηνος καλλιεργούσε την εξελιγμένη μορφή της αρχαίας ελεγείας, η ποίησή του, δηλαδή, είχε στενή σχέση με τον σοφιστικό πεζό λόγο. Πιθανώς πέθανε λίγο μετά το θάνατο του Σωκράτη.

Πηγή: www.mousa.gr/

Διαβάστε περισσότερα...

Επίχαρμος από την Κώ (530 - 440 π.κ.χ.)

Φιλόσοφος και ποιητής κωμωδιών. Γεννήθηκε στην Κω. Νεαρός μετοίκισε στα Μέγαρα της Σικελίας και ύστερα στις Συρακούσες, όπου φιλόμουσοι και μορφωμένοι τύραννοι, ο Γέλων και ο Ιέρων, υπέθαλπαν δραματικούς και μουσικούς αγώνες, στο μεγαλοπρεπές θέατρο που είχαν οικοδομήσει. Αυτό συνετέλεσε ώστε να διαπρέψει η ποιητική μεγαλοφυΐα του Επίχαρμου. Οι Συρακούσιοι τον αγάπησαν και τον τίμησαν με ανδριάντα. Λόγω του καθεστώτος που, επί πλέον, τον είχε προστατεύσει, ο Επίχαρμος δεν αναμίχθηκε στα πολιτικά, ούτε διακωμώδησε πολιτικές καταστάσεις, όπως ο Αριστοφάνης. 

Διακωμωδούσε απλώς ανθρώπινα ελαττώματα και ιδίως τη μωρία, τα ατοπήματα, που επισυμβαίνουν σε όλες τις κοινωνικές τάξεις. Πρώτος ο Επίχαρμος διακωμώδησε από σκηνής τον μέθυσο. Εκτός από τη θεατρική του δεινότητα, ο ποιητής, επέδειξε και φιλοσοφικές τάσεις, μορφώθηκε πολύ και επηρεάσθηκε από την πυθαγόρεια φιλοσοφία. Γι’ αυτό και οι κωμωδίες του είναι γεμάτες από φιλοσοφικές ιδέες και αποφθέγματα, που δεν στρέφονταν μόνο στα θέματα της ηθικής, αλλά και στα μεταφυσικά προβλήματα, όπως τη θεογονία, τη δημιουργία του κόσμου, περί ψυχής κλπ. Στον Επίχαρμο αποδίδονται 36 έως 52 κωμωδίες, το περιεχόμενό του δε, ως λέγεται, μόνο με το περιεχόμενο των τραγωδιών του Ευριπίδη μπορεί να συγκριθεί. 

Ο Ευριπίδης πολύ ωφελήθηκε από τον Επίχαρμο, ο δε Πλάτων θεωρεί τον Επίχαρμο κορυφαίο των κωμικών για τις φιλοσοφικές γνώμες με τις οποίες διαπότισε όλα τα έργα του, από τα οποία, δυστυχώς, μόνο αποσπάσματα διασώθηκαν. 

Αποφθέγματα 

Ο σοφός άνθρωπος δεν πρέπει να μετανιώνει αλλά να προνοεί


Η σοφία , δεν υπάρχει σε ένα , αλλά σε όλα τα ζωντανά . Όλα έχουν αντίληψη


Νοητό είναι εκείνο στο οποίο τίποτε δεν μπορεί να προστεθεί ή να αφαιρεθεί.


Οι Θεοί πάντα υπήρχαν και ποτέ δεν έλειψαν και ότι έχει σχέση μ΄ αυτούς είναιπάντα όμοιο και σταθερό


Το Χάος δημιουργήθηκε πριν από τους Θεούς


Αισθητό είναι αυτό που δεν παραμένει σταθερό, ούτε στο ποιον ούτε στο πόσον.


Η εγγύησης είναι θυγατέρα της ζημιάς, η δε ζημιά της εγγυήσεως.


Αν έχεις τη σκέψη καθαρή, είσαι καθαρός σ’ όλο το σώμα.


Στον πονηρό η πονηριά δεν είναι άχρηστο όπλο.

Πηγή: www.mousa.gr

Διαβάστε περισσότερα...

Επιμενίδης ο Κρης (7ος - 6ος αι. π.κ.χ.)

O Επιμενίδης ήταν ο πιο φημισμένος σοφός της αρχαίας Κρήτης. H καταγωγή του ήταν από την Κνωσό και έζησε κατά το δεύτερο μισό του εβδόμου, αρχές του έκτου αιώνα π.κ.χ. Το όνομά του αναφέρεται μαζί με τον Ορφέα, τον Πυθαγόρα και τον Εμπεδοκλή και υποδηλώνει κάτοχο μυστικής και υπερανθρώπινης γνώσης. Μερικοί αρχαίοι συγγραφείς τον συγκαταριθμούν στους επτά σοφούς, εξαιρώντας τον Περίανδρο. Ο βίος του Επιμενίδη έγινε θρύλος πολύ νωρίς, ώστε να μην είναι πλέον εφικτό να ξεχωρίσουμε σήμερα τα ιστορικά από τα μυθολογικά στοιχεία. 

Ιεροτελεστής και μάντης, θαυματουργός και ποιητής, ιατρός και πολιτικός, ήταν φίλος του Απόλλωνος και των Μουσών. Ακόμη και στην εξωτερική του εμφάνιση (όπως περιγράφεται από τον Διογένη Λαέρτιο, «Βίοι φιλοσόφων») έμοιαζε με Κούρο της αρχαϊκής τέχνης (είχε εκπληκτικά μακριά μαλλιά), ενώ οι θαυμαστές του τον αποκαλούσαν Κουρήτη. Έλεγαν, δε, ότι η μητέρα του ήταν η νύμφη Βάλτη, μια παραλλαγή της κρητικής Αρτέμιδος. Από τα θαύματα του Επιμενίδειου βίου, τα πιο πολυθρύλητα ήταν δύο: Η κάθαρση της Αθήνας και ο μαντικός ύπνος στο άντρο (σπήλαιο). Η πρώτη ιστορία πρέπει να έχει ιστορικό υπόβαθρο, ενώ η δεύτερη αντανακλά τις μυστικιστικές και εκστατικές εμπειρίες του Επιμενίδη και πιθανότατα προέρχεται από το έργο του «Θεογονία». Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη (στην «Αθηναίων Πολιτεία»), όταν έγινε η δίκη των Αλκμαιωνιδών και τους εξόρισαν από την Αθήνα, ο Επιμενίδης ο Κρης καθάρισε την πόλη από το Κυλώνειον άγος (το 596 π.κ.χ.). Ο Πλούταρχος (στο «Bίο του Σόλωνος», κεφ. 12) αναφέρει ότι υπήρχαν φόβοι από δεισιδαιμονίες και η ατμόσφαιρα ήταν πολύ βαριά. Τότε, ήρθε από την Κρήτη ο Επιμενίδης. Χαρακτηρίζεται ως θεοφιλής και σοφός περί τα θεία, ως εμπειρογνώμων στην ενθουσιαστική και τελεστική σοφία. 

Ήρθε στην Αθήνα, έγινε φίλος του Σόλωνος και συνέβαλε στην επεξεργασία των νόμων του Σόλωνος. Έκανε μεταρρυθμίσεις στις τελετές της θυσίας και στις τελετές της κηδείας. Αφαίρεσε το «σκληρόν και βαρβαρικόν» από τους θρήνους των γυναικών (τα μοιρολόγια έγιναν πιο ήπια, με λιγότερη βία). Οι Αθηναίοι ήθελαν να ευχαριστήσουν τον Επιμενίδη. Του προσέφεραν χρήματα και μεγάλες τιμές, αλλά αυτός προτού φύγει, αρκέστηκε μόνο σε ένα κλαδί ιερής ελιάς της Αθήνας. 

Σύμφωνα με τον Διογένη Λαέρτιο, κάποτε ο πατέρας του Επιμενίδη από την Κνωσό, τον έστειλε στο κτήμα να φέρει ένα πρόβατο για να κάνει μια τελετή. Το μεσημέρι ο Επιμενίδης ξέφυγε από τον δρόμο του και αποκοιμήθηκε σε ένα σπήλαιο. Όταν ξύπνησε, επέστρεψε με το πρόβατο στο κτήμα αλλά βρήκε τα πάντα τόσο αλλαγμένα, που δεν αναγνώριζε τίποτα. Ο νεώτερος αδελφός του, γέροντας πια, του αποκάλυψε ότι είχαν περάσει 57 χρόνια. Σύμφωνα με τον Μάξιμο τον Τύριο, το μεσημέρι τον έπιασε στο άντρο του Δικταίου Διός βαθύς ύπνος για πολλά χρόνια και σε αυτόν τον ύπνο συνάντησε θεούς, ανάμεσά τους τη θεά Αλήθεια και τη θεά Δίκη. 

Αυτή είναι η πηγή της σοφίας του. Στην αρχαιότητα κυκλοφορούσαν ποιήματα και πεζογραφήματα του Επιμενίδη. Πολλά από αυτά ήταν ψευδεπίγραφα. Το αρχαιότερο από αυτά είναι μια θεογονία, ένα επικό ποίημα για την προέλευση των θεών και του Σύμπαντος. Ο νεοπλατωνικός Δαμάσκιος αναφέρει ότι, σύμφωνα με τη θεογονία του Επιμενίδη, οι πρώτες αρχές του Σύμπαντος ήταν ο αέρας και η νύχτα, από τις οποίες γεννήθηκε ο Τάρταρος και από τον Τάρταρο δύο Τιτάνες. Από τη σύζευξη αυτών των Τιτάνων γεννήθηκε ένα αυγό, το κοσμογονικό αυγό, γνωστό από πανάρχαιες κοσμογονίες των αρχαίων Ινδών και των Ορφικών. Από αυτό το αυγό γεννήθηκε ολόκληρη η γενιά των θεών – θεογονία διαφορετική από την Ησιόδεια με τοπικά κρητικά χαρακτηριστικά. Απόσπασμα από την Επιμενίδεια Θεογονία: «Ούτε γαρ ην γαίης μέσος ομφαλός ούτε θαλάσσης ει δε τις έστι θεοίς δήλος, θνητοίσι δ’ άφαντος». (Δεν υπάρχει ένας ομφαλός ούτε της γης ούτε της θάλασσας και αν κάποιος υπάρχει, είναι γνωστός μόνον στους θεούς και όχι στους ανθρώπους). (Υπαινικτική αναφορά στους Δελφούς, που θεωρούνταν ο ομφαλός της γης). Στον Επιμενίδη αποδίδεται και ένα άλλο ιστορικό έργο με τίτλο «Κρητικά». Είναι μια συλλογή μύθων για τις μεταμορφώσεις μυθολογικών ηρώων σε άστρα που έχουν σχέση με τον Κρητικό Δία και τους Κουρήτες, καθώς και με την Ίδη. 

Ο Επιμενίδης έζησε, σύμφωνα με την παράδοση, 157 χρόνια, από τα οποία τα 57 κοιμήθηκε στο σπήλαιο. Σύμφωνα με την Κρητική παράδοση έζησε 299 χρόνια. Σύμφωνα με τον Ξενοφάνη έζησε 154 χρόνια. Τη μακροβιότητά του ο Επιμενίδης την όφειλε στα μυστικά των βοτάνων της Κρητικής γης. Οι αρχαίοι συγγραφείς αναφέρουν μια σύνθεση βοτάνων με την ονομασία «άλιμον» (χωρίς πείνα), την οποία ο Επιμενίδης φύλαγε σε ένα πέλμα βοδιού και έπαιρνε από αυτήν λίγη κάθε μέρα, για αυτό δεν αισθανόταν πείνα. (Ο Διογένης Λαέρτιος προσθέτει ότι κανείς δεν είδε ποτέ τον Επιμενίδη να τρώει). Ο Πλούταρχος, στο «Συμπόσιο των Επτά Σοφών», συσχετίζει το «άλιμον» του Επιμενίδη με έναν στίχο από τα «Έργα και Ημέραι» του Ησιόδου: «Τι μεγάλο όφελος υπάρχει στη μαλάχη (malva) και στον ασφόδελο»! Ο Aριστοτέλης αναφέρει ότι ο Επιμενίδης ήταν μάντης του παρελθόντος και όχι του μέλλοντος, διότι η θεογονία του είχε τον τίτλο «Χρησμοί». Αυτοί οι χρησμοί αναφέρονται στην καταγωγή του σύμπαντος (παρελθόν) και όχι του μέλλοντος. Δηλαδή, ήταν ένα φιλοσοφικό όνειρο χωρίς καμιά πρακτική σημασία. Η σοφία του συνδεόταν με το σπήλαιο. Στα σπήλαια υπήρχε μια λατρευτική παράδοση από τους μινωικούς χρόνους. Δεν αποκλείεται ο ύπνος του Επιμενίδη να ήταν μια λατρευτική τελετή της εποχής εκείνης (κατάβαση). Το ίδιο λένε για τον Πυθαγόρα. Οι Πυθαγόρειοι και ο Πλάτων ήταν λάτρεις του Επιμενίδη. Ο Πυθαγόρας, επηρεασμένος από τον θρύλο του Επιμενίδη, αναγκάζεται να έρθει στην Κρήτη και να επισκεφθεί το Ιδαίον άντρο.

Πηγή: www.panormo.gr

Διαβάστε περισσότερα...

Γοργίας ο Λεοντίνος (485 - 377 π.κ.χ)

Γεννήθηκε στους Λεοντίνους της Σικελίας το 485 π.κ.χ. Πατέρας του ήταν ο Χαρμαντίδης και καταγόταν από μία οικογένεια της οποίας η πλειοψηφία των μελών της ήταν γιατροί. Μάλιστα το όνομα Γοργίας ήταν πολύ συνηθισμένο ανάμεσα στους γιατρούς και το πιο πιθανό του δόθηκε από τους γονείς του γιατί πίστευαν ότι όταν μεγάλωνε θα ακολουθούσε αυτό το θείο λειτούργημα. Ήταν μαθητής του Εμπεδοκλή και λέγεται ότι τον είχε παρακολουθήσει πολλές φορές να κάνει θαύματα. Είχε εντρυφήσει και στον στοχασμό των Ελεατών, καθώς και στην ρητορική με δάσκαλο τον Τεισία. Μεγαλώνοντας απέκτησε τρανή φήμη και πλούτο ως διδάσκαλος της ρητορικής, ταξιδεύοντας σε πολλές πόλεις της Ελλάδας. Μερικοί από τους μαθητές του ήταν ο Ισοκράτης και ο Αλκιδάμαντας ο Eλεάτης. O Ισοκράτης συνήθιζε να ισχυρίζεται ότι ο Γοργίας διέθετε «εγωκεντρικό χαρακτήρα». Ήταν, λοιπόν, ρήτορας, σοφιστής και σκεπτικός φιλόσοφος. Σύμφωνα με τον σκεπτικισμό, ο άνθρωπος πιστεύεται ότι δεν θα μπορέσει ποτέ να γίνει κάτοχος της πραγματικής γνώσης όσον αφορά το επέκεινα, κι επίσης, αποκλείεται από το να έχει «δικαιολογημένες γνώμες σχετικά με το οτιδήποτε».

Το 427 η πόλη του βρισκόταν υπό επίθεσης των Συρακούσιων. Οι Λεοντίνοι ήταν άποικοι των Χαλκιδέων κι είχαν επίσης συγγένεια και με τους Αθηναίους. Για αυτό ακριβώς τον λόγο αποφάσισαν να ζητήσουν βοήθεια από τους Αθηναίους και έστειλαν αποστολή, επικεφαλής της οποίας τέθηκε ο Γοργίας. Οι Αθηναίοι πάντα έτρεφαν μία ιδιαίτερη αδυναμία στους λόγους και την διαλεκτική, και ενθουσιάστηκαν με το παράξενο ύφος που χρησιμοποίησε ο Γοργίας. Κατάφερε λοιπόν να τους πείσει να συμμαχήσουν μαζί τους.

Για τον Γοργία η ρητορική μπορεί να θεωρηθεί αυτοσκοπός. Είχε ιδιαίτερες κριτικές ικανότητες και τα ορθολογικά του επιχειρήματα ήταν αξεπέραστα. Μάλιστα, ήταν ιδιαιτέρως περήφανος για το γεγονός ότι: «κανείς δεν μπορεί να πει τα ίδια με μένα πιο βραχυλογικά από μένα», καθώς και για το ότι αυτοσχεδίαζε με μεγάλη ευκολία. Συχνά, έχοντας πλήρη επίγνωση, αλλά και εμπιστοσύνη, στις ρητορικές του ικανότητες, πρότεινε στους ακροατές του να θέσουν εκείνοι το θέμα. Γεγονός που σήμαινε ότι δεν θα μπορούσε να έχει προετοιμάσει το λόγο του από το σπίτι. Πίστευε ότι είχε ως καθήκον να κάνει τους νέους ικανούς ρήτορες, γιατί ο Γοργίας θεωρούσε την τέχνη της πειθούς (την ρητορική με άλλα λόγια) ως το ύψιστο αγαθό. Μάλιστα την τοποθετούσε πάνω από τα πλούτη, ακόμα πάνω και από την υγεία, γιατί θεωρούσε ότι όποιος την κατείχε καλά μπορούσε να εξουσιάζει και να κατευθύνει τους ανθρώπους σύμφωνα με τις προσωπικές του επιθυμίες. Όπως συχνά έλεγε, κατάφερνε να τους υποδουλώνει με την θέλησή τους και όχι με τη βία. Επομένως, αυτή η τέχνη είναι κάτι που ένας άνδρας, ο οποίος ενδιαφέρεται να ασχοληθεί με την πολιτική ζωή και τα κοινά του τόπου του, οφείλει να κατέχει. Η εξουσία, που προσφέρει η ρητορική στους ανθρώπους, μπορεί να αποκτηθεί μέσα από την μελέτη και την εξάσκηση. Έτσι, βλέπουμε πλέον την αλήθεια να δίνει την θέση της στην αληθοφάνεια. Για αυτόν τον λόγο, οι επικριτές του (μεταξύ των οποίων ήταν και ο Σωκράτης κι ο Πλάτων) τον κατηγορούν ότι ο ρήτορας δεν «διδάσκει» την διαφορά ανάμεσα στο δίκαιο και το άδικο, απλά πείθει τον αμαθή κι απαίδευτο όχλο. Σε αντίθεση, δεν μπορεί να επηρεάσει τους μορφωμένους , οι οποίοι προστατεύονται από την γνώση. Ο Πλάτων αποφασίζει να γράψει ένα έργο, το επονομαζόμενο «Γοργίας», στο οποίο κατάκρινε τον συγκεκριμένο ρήτορα, γελοιογραφώντας τον έντονα και παρουσιάζοντας τον ως ένα άτομο που καυχιέται ως παντογνώστης. Υπάρχουν μαρτυρίες ότι όταν ο Γοργίας το διάβασε, είπε στους κοντινούς του ανθρώπους: «Πόσο καλά ξέρει ο Πλάτων να σατιρίζει»! Στον πλατωνικό διάλογο βλέπουμε τον Σωκράτη να ισχυρίζεται ότι έναν άτομο που φιλοσοφεί και έχει αποφασίσει να ζει χωρίς να αδικεί κανέναν, δεν έχει καμία ανάγκη της ρητορικής, η οποία θεωρείται επικίνδυνη, αφού μπορεί να προκαλέσει βλάβη στην ψυχή. Η βασική διαφορά τους είναι ότι η φιλοσοφία αντιπροσωπεύει την αλήθεια, ενώ η ρητορική την αληθοφάνεια. Βέβαια, ο Γοργίας αντιλαμβάνεται τους κινδύνους που ελλοχεύουν από την τέχνη της πειθούς, η οποία είναι ικανή να προκαλέσει τόσο το καλό, όσο και το άδικο, ανάλογα με το πώς θα χρησιμοποιηθεί από τον χρήστη της. Αυτή η συνειδητοποίησή του είναι που κάνει συχνά τον Σωκράτη και τον Πλάτωνα να είναι ανεκτικοί απέναντί του και να τον αποκλείουν από την τάξη των σοφιστών, που τόσο πολέμησαν. Ο Αριστοφάνης, από την άλλη, παρέμεινε εφόρου ζωής ο πιο ειρωνικός επικριτής του, αφού δεν εμπιστευόταν τους ξενόφερτους ρήτορες- σοφιστές, και καταδίκαζε την ενασχόλησή τους με την πολιτική για ηθικούς λόγους κι όχι μόνο.

Ο Γοργίας έζησε στην εποχή όπου ο λόγος κυριαρχεί. Θεωρούσε ότι ο ρήτορας οφείλει να είναι διαφορετικός από τους άλλους ανθρώπους. Ο ρήτορας, λοιπόν, μπορεί να παραμείνει ελεύθερος , μετατρέποντας τον ασταθή και εύπιστο λαό σε μίας μορφής υποχείριού του. Αυτήν την ικανότητα υποσχόταν ο Γοργίας να παράσχει στους μαθητές του. Αρχικά πολλοί θέλησαν να μαθητεύσουν κοντά του, και λεγόταν ότι είχε «μαθητές αρίστους». Στους μετέπειτα, όμως, η τάση του για επαναλήψεις και για περιττολογίες θεωρήθηκε κουραστική. Ήταν ο πιο ακριβοπληρωμένος ανάμεσα στους σοφιστές, εισπράττοντας 100 μνες. Βέβαια, αν και έγινε πλούσιος από το επάγγελμα του, κληροδότησε ελάχιστα χρήματά μετά τον θάνατο του, γεγονός που σχολιάστηκε αρνητικά, μια και δεν έκανε γενικότερα ιδιαίτερα έξοδα, αφού ούτε παντρεύτηκε ποτέ, ώστε να έχει οικογενειακά έξοδα, αλλά και δεν έμενε για μεγάλο χρονικό διάστημα σε μία πόλη, ώστε να πληρώνει φόρους. Κάποιοι θεωρούν ότι το πιο πιθανό ήταν να ξόδεψε ένα τεράστιο ποσό από τα κέρδη του για να στήσει τον ολόχρυσο ανδριάντα του (όχι επίχρυσο όπως συνηθιζόταν έως τότε) στους Δελφούς, γεγονός που προκάλεσε αρκετούς να τον κατηγορήσουν για επίδειξη πλουτισμού. Βέβαια, υπάρχει και η πεποίθηση ότι ο ανδριάντας ήταν αφιέρωμα από τους Λεοντίνους ή γενικότερα από τους Έλληνες, οι οποίοι θαύμαζαν τον εκπληκτικό σοφιστή. Επίσης, λεγόταν ότι συχνά ντυνόταν με πορφυρά ρούχα, που ενδυναμώνει τις αρνητικές εντυπώσεις όσον αφορά τον εγωκεντρισμό του.

Έγραψε πολλά έργα, μεταξύ των οποίων ήταν τα : «Περί του μη όντος», «Υπέρ Παλαμίδους απολογία» και «Ελένης εγκώμιον». Θα μπορούσαμε να τον αποκαλέσομε μηδενιστή, αφού αρνείται την ύπαρξη του όντος του Παρμενίδη. Συγχρόνως, θεωρεί ότι το να πιστεύουμε ότι ο άνθρωπος μπορεί να αποκτήσει την γνώση είναι μία ψευδαίσθηση, αφού το Ον, εάν υπάρχει, δεν μπορεί ούτε να κατανοηθεί, αλλά ακόμα κι αν κατανοηθεί, δεν μπορεί να μεταδοθεί αυτή η γνώση σε άλλους ανθρώπους. Για αυτό ακριβώς τον λόγο, δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην ίδια τη ζωή και στον κόσμο των φαινομένων, θεωρώντας εντελώς ανώφελη την αναζήτηση της αλήθειας. Επίσης, εισήγαγε την άποψη για την υποκειμενικότητα των ιδεών και ανέλυσε πολλά ηθικά ζητήματα, πχ ‘τι εστί αρετή;’ Το ύφος του ήταν αντιθετικό. Είναι ο πρώτος που έβαλε την ποιητική έκφραση στον πεζό λόγο, μαγεύοντας το πλήθος χρησιμοποιώντας περίτεχνες μεταφορές και νεωτεριστικά στοιχεία. Γενικότερα, έκανε την χρήση διαφόρων μεθόδων – εκφραστικών τεχνικών, όπως τα ισόκωλα, τις αντιθέσεις, τα ομοιοτέλευτα και τα πάρισα, για να πλουτίσει και για να δημιουργήσει μιας μορφής μουσικότητας στον λόγο του. Μάλιστα όλα αυτά τα σχήματα λόγου ονομάστηκαν γοργίεια προς τιμή του. Ο ίδιος τα αποκαλούσε «στολίδια» και τα χρησιμοποιούσε σε επίπεδο υπερβολής. Πρώτος αυτός έφτιαξε ρητορικούς κανόνες. Και για όλα αυτά, άνετα μπορεί να χαρακτηριστεί ως ο πατέρας της σοφιστικής, αφού έγινε το πρότυπο και μιμήθηκε από πολλούς. Μάλιστα θεωρείται ότι ο επιτάφιος που εκφώνησε ο Περικλής, ο οποίος είχε γραφτεί από την Ασπασία από την Μίλητο, ήταν γεμάτος από γοργίεια σχήματα. Κάποιοι όμως λένε ότι δύο χρόνια πριν την άφιξή του Γοργία στην Αθήνα είχε ήδη πεθάνει ο Περικλής, επομένως οποιασδήποτε μορφής ομοιότητας του «επιταφίου» με το στυλ ομιλίας του Γοργία είναι εντελώς τυχαία.

Πρώτη φορά αυτός επέλεξε να χρησιμοποιήσει ως ομιλητής την αττική διάλεκτο, και κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών αγώνων, απευθυνόμενος σε όλους τους Έλληνες, την χρησιμοποίησε στον λόγο του, όταν τους προέτρεψε να μονιάσουν. Τους επέπληξε ότι είναι αισχρό και θλιβερό οι Έλληνες να χαίρονται για λάφυρα- τρόπαια που κερδήθηκαν από τα ομόαιμα αδέλφια τους (δηλαδή από τις άλλες ελληνικές πόλεις), ενώ θα έπρεπε να πολεμούν από κοινού τους βαρβάρους , εν τη αύτη περίπτωση τους Πέρσες. Τόνισε, λοιπόν, την ανάγκη για μια πανελλήνια σύμπραξη.

Στις διάφορες πόλεις που ταξίδεψε , δεν γινόταν πάντα αποδεκτός. Είναι γεγονός ότι στο Άργος, επέβαλαν ακόμα και χρηματική ποινή σε όσους τολμούσαν να παρακολουθήσουν τα μαθήματά του. Στην Λάρισα, από την άλλη, έγινε ιδιαίτερα αγαπητός, παραμένοντας πολλά χρόνια με την οικογένεια των Αλευαδών και συνδεόμενος στενά με τον Ιάσονα, τον τύραννο της Θεσσαλίας. Μάλιστα, οι Θεσσαλοί άρχισαν «να ταυτίζουν το ‘ρητορεύω’ με το ‘μιμούμαι τον Γοργία’».

Πέθανε όντας 108 ετών, έχοντας διατηρήσει πολύ καλή υγεία, διανοητική διαύγεια και καλοκρατούμενο σώμα μέχρι τα βαθιά γεράματα. Όταν τον ρώτησαν πως τα είχε καταφέρει, απάντησε ότι απέφευγε τις ηδονές και τις προσκλήσεις στα συμπόσια. Βέβαια, ο Δημήτριος ο Βυζάντιος έγραψε πως είπε: «Το ότι δεν έχω κάνει ποτέ κάτι για χάρη άλλου»! Και όταν κάποιος άλλος τον ρώτησε για πιο λόγο θέλησε να μείνει στη ζωή για τόσο καιρό, απάντησε ότι δεν έχει τίποτα εναντίον των γερατειών. Γενικότερα είχε μια μετρημένη και απλή ζωή, χωρίς καταχρήσεις. Έχουμε την περιγραφή του Αιλιανού, ο οποίος μας περιγράφει τις τελευταίες του ημέρες και από εκεί μαθαίνουμε ότι ξαφνικά ένιωσε αδύναμος και άρχισε να πέφτει σε λήθαργο, λέγοντας ότι: «Ο ύπνος άρχισε να με παραδίδει στον αδελφό του», υπονοώντας τον θάνατο. Για τους αρχαίους Έλληνες, ήδη από τους ομηρικά έτη, ο ύπνος και ο θάνατος θεωρούντο αδέλφια. Υπάρχει και μία άλλη εκδοχή για τον θάνατό του, η οποία όμως το πιο πιθανό να μην ισχύει, ότι πέθανε γιατί επέλεξε να απέχει από την τροφή. Αναμφισβήτητα πάντως ο Γοργίας είναι ένας από τους πιο σημαντικούς φιλοσόφους της αρχαιότητας και το έργο του αξίζει ιδιαίτερης μνείας.

ΕΥ ΠΡΑΤΤΕΙΝ

Διαβάστε περισσότερα...

Απολλόδωρος από Σελεύκεια (1ος μ.κ.χ.)

Έλληνας ιστορικός του 1ου μ.κ.χ. αιώνα από την πόλη Αρτεμίτα, κοντά στον ποταμό Τίγρη, μία από τις πόλεις των Σελευκιδών που είχε διατηρήσει μέσα στο κράτος των Πάρθων τον ελληνικό πολιτισμό. Έγραψε ιστορία του κράτους των Πάρθων με τίτλο Παρθικά, της οποίας το 4ο βιβλίο αναφέρει ο Αθηναίος. Επίσης ο Στράβων, ο οποίος στο ιστορικό του έργο αναφέρει λεπτομέρειες για τους Πάρθους, έχει οπωσδήποτε υπ’ όψιν του το έργο του Απολλοδώρου, τον οποίον και αναφέρει. Ο Απολλόδωρος περιέγραφε στο έργο του την πτώση των ανατολικών περιοχών του κράτους από την κυριαρχία των Σελευκιδών και τις εισβολές ασιατικών νομαδικών λαών.

Αποφθέγματα

Οι σοφοί δεν υπάρχει περίπτωση να νιώσουν λύπη, γιατί η λύπη είναι παράλογη συστολή της ψυχής.

Ο σοφός μπορεί να είναι κυνικός , γιατί ο κυνισμός είναι οσύντομος δρόμος για την αρετή.

Οι αρετές  κολουθούν η μία την άλλη και  οποίος έχει μία τις έχει όλες, εφόσον οι αρχές τους είναι κοινές.

Ο κόσμος είναι πεπερασμένος , το κενό είναι άπειρο.

Να θλίβεσαι, όταν βλέπεις ανθρώπους να κάνουν κακό, όμως να πιστεύεις πάντα και να προσδοκάς τη βελτίωση των ανθρώπων.

Δεν υπάρχει στο ανθρώπινο γένος υψηλό ανάστημα, που να μη το συνέτριψε ο χρόνος ή ο φθόνος.

Ούτε πλούσιος να θέλεις να είσαι, ούτε και φτωχός. Ο μέσος όρος είναι ο καλύτερος, γιατί αν πέσεις από χαμηλά, η δυσπραγία μπορεί να καλυφθεί. Ο μέγας όγκος όμως, πέφτοντας από ψηλά, γίνεται μέγα πτώμα.

Διαβάστε περισσότερα...

Αννίκερις ο Κυρηναίος (330 - 270 π.κ.χ.)

Ο Αννίκερις ο Κυρηναίος (περ. 330-270 π.κ.χ.) υπήρξε φιλόσοφος της Κυρηναϊκής Σχολής και αρχηγός της μιας από τις τρεις γνωστές ομάδες της (Αννικέρειοι, Θεοδώρειοι, Ηγησιακοί), μαθητής του Αντιπάτρου του Κυρηναίου και δάσκαλος του Θεόδωρου του Άθεου. Κατά το Σούδα έζησε την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου (βασιλεία 336-323 π.κ.χ.) και είχε ακούσει τον Παραιβάτη, ενώ είχε αδερφό φιλόσοφο με το όνομα Νικοτέλης και με επιφανή μαθητή τον Ποσειδώνιο. Η ιστορία που ο Αννίκερις εξαγοράζει και απελευθερώνει τον Πλάτωνα από τον Διονύσιο, τύραννο των Συρακουσών για είκοσι μνες, πρέπει να αναφέρεται σε έναν πιο πρώιμο Αννίκερι, πιθανότατα τον ονομαστό ηνίοχο που μνημονεύει ο Αιλιανός.

Αρνούνταν ότι ηδονή ήταν αποκλειστικά και μόνο η απουσία του πόνου επειδή εάν ίσχυε αυτό τότε ο θάνατος θα ήταν ηδονή. Ο Αννίκερις διεύρυνε το κριτήριο της Κυρηναϊκής φιλοσοφίας, αναγνωρίζοντας την ηδονή όχι μόνο ως «ιδιοπαθητική», δηλαδή ατομική, αλλά και ως «συμπαθητική», δηλαδή κοινωνική. Έτσι, αντίθετα από τον Επίκουρο και τον Αρίστιππο, τον ιδρυτή της Κυρηναϊκής σχολής, παραδεχόταν και ορισμένες υποχρεώσεις του ατόμου απέναντι στην πατρίδα, στους συγγενείς και στους φίλους, ύστερα από τη διαπίστωσή του ότι η ηδονή εξαρτάται και από τις σχέσεις του ατόμου με το περιβάλλον του. Η πραγματική χαρά και η απόλαυση επιτυγχάνονται μέσα στην κοινωνία με τους φίλους, τους οικείους και τους συγγενείς. Φίλους τους οποίους θα πρέπει να επιλέγουμε όχι μόνο με βάση τις δικές μας ανάγκες αλλά εξαιτίας της αγαθότητας και της φυσικής στοργής. Η χαρούμενη διάθεση της διδασκαλίας του αναπτύσσεται σε αντίθεση με την πεσιμιστική διάθεση της διδασκαλίας του Ηγησία, η οποία είχε οδηγήσει πολλούς στην Αλεξάνδρεια σε αυτοκτονία. Τέλος δεν πίστευε ότι ο «λόγος», η λογική δηλαδή από μόνη της μπορεί να μας εξασφαλίσει από το λάθος. Σοφός είναι ο άνθρωπος, ο οποίος έχει κληρονομήσει συνήθεια σοφής δράσις. Η ανθρώπινη σοφία διατρέχει τον κίνδυνο ανά πάσα στιγμή να παρεκλίνει (εκτραπεί). 

Αποφθέγματα

Η λογική δεν αρκεί για να μας ενθαρρύνει και να μας ανυψώσει πάνω από την γνώμη του πλήθους . Πρέπει να προσπαθούμε να απαλλαγούμε από την κακή διάθεση που προ πολλού αναπτύχθηκε μέσα μας

Τον φίλο να μην τον αποδεχόμαστε μόνο για την χρησιμότητά του και όταν δεν τον χρειαζόμαστε να τον απορρίπτουμε

Πηγή: http://el.wikipedia.org

Διαβάστε περισσότερα...

Αλκμαίων ο Κροτωνιάτης (περ. 500 π.κ.χ.)

Ο Αλκμαίων ο Κροτωνιάτης μεγάλος Προσωκρατικός φιλόσοφος, λέγοντας ότι η ψυχή είναι αθάνατη, δεν πρωτοτυπεί, αφού την ίδια άποψη εκφράζουν και ο Θαλής, ο Ξενοφάνης, ο Ηράλκειτος, ο Εμπεδοκλής. Εκείνο που καταπλήττει είναι η αιτιολογία που δίδει ο φιλόσοφος για τον θάνατο. “Τους ανθρώπους διά τούτο απόλλυσθαι, ότι ου δύνανται την αρχήν τω τέλει προσάψαι”, δηλ. “Γι αυτό πεθαίνουν, οι άνθρωποι, διότι δεν μπορούν να προσάψουν την αρχή στο τέλος”. Ο Αλκμαίων έφτασε σε αυτό το συμπέρασμα περνώντας από τα μονοπάτια του Ηράκλειτου, του Παρμενίδη, του Θαλή. Δεν μπορούν οι άνθρωποι να ενώσουν την αρχή με το τέλος γι’ αυτό πεθαίνουν. Δεν εννοούν οι φιλόσοφοι, την βρεφική με την ηλικία του γήρατος, όπως αφελώς ισχυρίζονται κάποιοι. Αυτό ανήκει στον γραμμικό χρόνο.

Ο λόγος που οι άνθρωποι πεθαίνουν είναι γιατί δεν μπορούν να μαζέψουν ενώσουν, όλα τα παράλληλα κομμάτια της ψυχής τους. Για να μπορέσουν να φύγουν έξω από την φούσκα της δημιουργίας, της ύλης, στην Αθανασία. 

Ο Αλκµαίων ο Κροτωνιάτης, ήταν γιος του Πειρίθου και πιθανόν, αμφισβητείται έντονα, μαθητής του Πυθαγόρα. Η περίοδος της μεγάλης ακμής του συµπίπτει µε το τέλος του 6ου και τις αρχές του 5ου αιώνα π.κ.χ., στην περιοχή της Κάτω Ιταλίας. Υπήρξε μεγάλος γιατρός φυσικός, φιλόσοφος και θεωρείται πατέρας της επιστημονικής ιατρικής, αφού πρώτος ασχολήθηκε µε την πειραματική έρευνα και την χειρουργική στο ανθρώπινο σώμα.

Θέλοντας ο φιλόσοφος να δείξει τον περιορισμένο ορίζοντα της ανθρώπινης γνώσης παρατηρεί από την αρχή του βιβλίου του πως, ενώ οι θεοί έχουν ξεκάθαρη γνώση για τον αφανή και φανερό κόσμο, οι άνθρωποι μπορούν μόνο συμπεράσματα να συνάγουν από τις παρατηρήσεις τους. (Ηράκλειτος). Η διδασκαλία του περιοριζόταν, καθώς φαίνεται, στην περιοχή της ιατρικής, της φυσιολογίας και της ψυχολογίας.

Περί Εγκεφάλου: Ο Αλκμέων είναι ο πρώτος που αναγνώρισε τον εγκέφαλο ως κεντρικό όργανο με το οποίο συνδέονται όλες οι αισθήσεις. Είπε πως η “ορατή” διαφορά ανάμεσα στον άνθρωπο και στα ζώα είναι πως αυτός κατανοεί μέσω του εγκεφάλου, ενώ εκείνα απλώς αισθάνονται. Ο Αλκμαίων, ως έμπειρος φυσιολόγος- ερευνητής κατάλαβε την τεράστια σημασία του εγκεφάλου ως»ηγεµονικό» κεντρικό όργανο και ύστερα από ανατομικές μελέτες ανακάλυψε τα αισθητήρια νεύρα του που τα ονόμασε»πόρους » (αγγεία). Συγκεκριμένα, ο Αλκμαίων, λέγει πως µε τους»πόρους » ο εγκέφαλος αντιλαμβάνεται τις πληροφορίες που δίνουν οι αισθήσεις και έτσι δημιουργείται η νόηση, που στηρίζεται, στη μάθηση, στη φαντασία, στη μνήμη και στην κρίση.»άπασας δε τα αισθήσεις συντηρείσθε πως προς τον εγκέφαλον.» 

Η Ισορροπία των Αντιθέτων: O Αριστοτέλης στο έργο του ‘Μεταφυσικά’ παραδίδει έναν πίνακα αντιθέτων δυνάμεων που όπως αναφέρει άνηκε στο ιατροφιλόσοφο Αλκμαίων. Ο Πυθαγόρειος αυτός πίνακας είναι πιθανών να άνηκε στον Φιλόλαο, σημαντικότατο επίσης μαθητή του Πυθαγόρα. 

Οι δέκα βασικές αρχές, που διατάσσεται σε µία συστοιχία:

πέρας και άπειρον

περιττόν και άρτιον

έν και πλήθος

δεξιόν και αριστερόν

άρρεν και θήλυ

ηρεµούν και κινούµενον

ευθύ και καµπύλον

φως και σκότος

αγαθόν και κακόν

τετράγωνον και ετερόµηκες

Με βάση αυτές τις αντίθετες δυνάμεις ο Αλκμαίων ορίζει την υγεία ως ισομερή μείξη και κατανομή (ισονομία) των  σωματικών δυνάμεων (Ηράκλειτος). Η ασθένεια προκαλείται από την επικράτηση μίας εκ των δύο δυνάμεων (μοναρχία), γι’  αυτό και η θεραπεία έγκειται στην εξισορρόπηση των δυνάμεων αυτών. Η θεωρία αυτή επηρέασε σε μεγάλο βαθμό τους Ιπποκρατικούς γιατρούς που διατύπωσαν την δική τους διδασκαλία για τις «κράσεις» που και αυτή προϋποθέτει, ίση ανάμειξη των συστατικών του σώματος. Εδώ ο φιλόσοφος γίνεται Ηρακλειτικώτερος κι από αυτόν τον Ιπποκράτη.

Δεν γνωρίζουμε αν αυτά τα περί μοναρχίας, ισονομίας, και αρμονικής συνεργασίας των σωματικών  και ψυχο-πνευματικών δυνάμεων, που αναφέρει ο Αλκμαίων, είχαν και κοινωνικό-πολιτικές προεκτάσεις, οπότε ο Αλκμαίων πρέπει να συμπεριληφθεί μεταξύ των δημοκρατικών δυνάμεων του Κρότωνα και συνεπώς να έδρασε κατά της  μοναρχικής οργανώσεως των Πυθαγόρειων.  Η σχέση του άλλωστε με τον Πυθαγόρα αμφισβητείται αφού κανένα στοιχείο δεν μαρτυρεί κάτι τέτοιο.

Αντίθετα θεωρείται πως οι Πυθαγόριοι έκλεψαν από τον φιλόσοφο το έργο του “Περί Φυσικόν Λόγον”, σύμφωνα και με τον Κλημέντα, ένα έργο που εξαφανίστηκε, πλην ελαχίστων αποσπασμάτων. Ο Αλκμαίων ζώντας στον Κρότωνα δεν μπορεί παρά να έμαθε, τι έκαναν, κάποιοι Πυθαγόριοι. Αυτό πιθανόν να είχε κατά νου όταν έγραφε “Εχθρόν άνδρα ράον φυλάξασθαι ή φίλον” δηλ. “απ’ τον εχθρό πιο εύκολα φυλάγεσαι, παρά από τον φίλο”. Μια φράση που υπάρχει και στην Αντιγόνη, ως, “Τι γαρ γένοιτ’ αν έλκος μείζον ή φίλος κακός”

Περί Αθανασίας της Ψυχής: Ο Αλκμαίων σύμφωνος και συνεχιστής της Πυθαγόρειας παράδοσης δέχεται την αθανασία της ψυχής, όχι όμως και την μετεμψύχωση της. (Αριστοτέλης, Περί Ψυχής Α12). Ο Αλκμέων επιχείρησε ακόμα να δώσει μια ορθολογική εξήγηση, της φυσιολογικής κόπωσης του ζωντανού οργανισμού και του θανάτου του. Εξηγούσε την πορεία του σώματος προς τα γηρατειά και τον θάνατο ως συνέπεια μιας σειράς μεταβολών που συμβαίνουν συνεχώς μέσα του.

Η γραμμή του βιολογικού χρόνου που διαγράφει κάθε ζωντανός οργανισμός δεν είναι κυκλική και ανακυκλούμενη παρά γραμμική πορεία προς τα εμπρός χωρίς επαναφορά. Αν τα γηρατειά θα ήταν μια άλλη παιδική ηλικία, οι άνθρωποι και τα άλλα ζώα θα μπορούσαν να ζουν αιώνια, μια και η πορεία της ζωής τους θα ήταν ένας κύκλος, όπου το τέλος θα αποτελούσε μια νέα αρχή και η ζωή θα επαναλαμβανόταν αιώνια νέα. Καθετί, λοιπόν, που γεννιέται και ζει οδηγείται αναγκαστικά στον θάνατο, γιατί η αρχή δεν μπορεί να προσαφθεί στο τέλος.

Με ανάλογη επιχειρηματολογία ο φιλόσοφος ήθελε να δείξει πως η ψυχή είναι αθάνατη. Ενώ τα ανθρώπινα σώματα χάνονται, γιατί η πορεία τους είναι γραμμικά πεπερασμένη, τα ουράνια σώματα είναι αθάνατα, γιατί κινούνται με συνεχή, αιώνια πορεία κυκλική. Αν ληφθεί υπ’ όψιν ότι ο ήλιος είναι το πιο φανερό παράδειγμα ουράνιου σώματος, που φαίνεται να κινείται με συνεχή και αδιάκοπα ανακυκλούμενη πορεία, εξηγείται ο λόγος του Διογένη Λαέρτιου πως ο Αλκμέων δίδαξε ότι η ψυχή είναι αθάνατη και η κίνησή της είναι συνεχής σαν του ήλιου.

Η ψυχή βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και αυτή ακριβώς είναι η αιτία που την καθιστά αθάνατη και θεϊκή όπως και όλα τα θεία ουράνια σώματα. (ήλιος, σελήνη, κλπ). Το τελικό συμπέρασμα του Αλκµαίων, ύστερα από όλες τις μελέτες του είναι πως ο άνθρωπος οδηγείται στον βιολογικό θάνατο γιατί δεν μπορεί να ενώσει την ΑΡΧΗ με το ΤΕΛΟΣ. Ο βίος του ανθρώπου δεν είναι κύκλος αλλά ευθεία γραμμή. Μην μπορώντας οι άνθρωποι να εξασφαλίσουν την αθανασία, μπορούν να εξασφαλίσουν την ΕΥ-δαιμονίαν τους. Μια κατάσταση συνδεδεμένη με την καλή υγεία, ψυχής και σώματος.

Ο Αλκμαίων στο έργο του «Περί Φύσεως» αποδεικνύει περίτρανα πως έμεινε πιστός μαθητής του Πυθαγόρα. Η αθανασία της ψυχής, η κυκλική ροή ως πηγή αιωνιότητας της ζωής είναι για τον Αλκμαίων η αληθινή γνώση των πραγμάτων. Η αληθινή γνώση δεν μπορεί να είναι ανθρώπινη αλλά θεϊκή γιατί η πρώτη είναι σχετική και περιορισμένη και καταλήγει µόνο σε υποθέσεις και προσεγγίσεις. Παντογνώστες και αλάνθαστοι είναι µόνο οι θεοί.

Αποφθέγματα 

“Περί των αφανέων, περί των θνητών σαφήνειαν μεν θεοί έχοντι, ώς δε ανθρώποις τεκμαίρεσθαι” για τα αφανή μόνον οι θεοί έχουν σαφήνεια. Οι άνθρωποι εικάζουν.

“Άνθρωπος των άλλων διαφέρει, ότι μόνον ξυνίησι, τα δ άλλα αισθάνεται μεν, ου ξυνίησι δε” ο άνθρωπος διαφέρει προς τα άλλα στο ότι είναι ο μόνος που έχει νόηση, ενώ τα άλλα αισθάνονται μέν αλλά δεν νοούν.

“Τους ανθρώπους διά τούτο απόλλυσθαι, ότι ου δύνανται την αρχήν τω τέλει προσάψαι.” Γι’ αυτό πεθαίνουν, οι άνθρωποι, διότι δεν μπορούν να προσάψουν την αρχή στο τέλος.

“Της μεν υγιείας είναι συνεκτικήν την ισονομίαν τών δυνάμεων υγρού, ξηρού, ψυχρού, θερμού, πικρού, γλυκέως και των λοιπών, την δε εν αυτοίς μοναρχίαν, νόσου φθοροποιόν γάρ εκατέρου μοναρχίαν” η υγεία είναι συνεκτική ισονομία των δυνάμεων του υγρού, ξηρού, ψυχρού, θερμού, πικρού, γλυκού και των λοιπών. Η μοναρχία μίας δύναμης στις άλλες είναι φθοροποιός νόσος

“Εχθρόν άνδρα ράιον φυλάξεσθαι ή φίλον” απ’ τον εχθρό πιο εύκολα φυλάγεσαι, παρά από τον φίλο.

Διαβάστε περισσότερα...

Αισχίνης ο Αθηναίος (389 - 314 π.κ.χ.)

Αθηναίος ρήτορας και πολιτικός αντίπαλος του Δημοσθένη (389 - 314 π.κ.χ.).

Στην πραγματεία «Βίοι των δέκα ρητόρων» του ίδιου συμπεριλαμβάνει και την βιογραφία του. Επίσης στοιχεία για τη ζωή του δίνει ο Φιλόστρατος στο έργο του «Βίοι σοφιστών» καθώς και ο Πατριάρχης Φώτιος στο έργο του «Βιβλιοθήκη».

Σύμφωνα με τον ίδιο όπως γράφει στο έργο του «Κατά Τιμάρχου», ο πατέρας του παρευρισκόταν στην «Περί παραπρεσβείας» δίκη και ήταν περίπου 94 ετών. Ονομαζόταν Ατρόμητος και ήταν Κοθωκίδης. Η οικογένειά του δεν ήταν άσημη και συνδέεται με το γένος των Ετεοβουτάδων (ονομαστό γένος της Αθήνας, από όπου κατάγονταν οι ιερείς της Αθήνας).

Πριν την εποχή του Πελοποννησιακού πολέμου, ο Ατρόμητος ήταν αρκετά εύπορος και ασχολούνταν με τον αθλητισμό. Όταν όμως κατέλαβαν την εξουσία οι Τριάκοντα Τύραννοι, έφυγε με τη γυναίκα του και πήγαν στην Κόρινθο. Στην Αθήνα επέστρεψε ως μισθοφόρος για να πάρει μέρος στους πολέμους της Ασίας, όταν την εξουσία από τους τριάκοντα ην πήρε ο Θρασύβουλος. Η μητέρα του ήταν η Γλαυκοθέα που καταγόταν από το γένος των ελεύθερων πολιτών. Ο θείος του από την μητέρα του είχε διακριθεί στον Αθηναϊκό στόλο ως αρχηγός τμήματος. Ο Αισχίνης είχε και δυο αδέλφια, το Φιλοχάρη και τον Αφόβητο. Ο Φιλοχάρης ήταν αθλητής και τρεις φορές εκλεγμένος στρατηγός. Ο Αφόβητος συμμετείχε στην ομάδα που στάλθηκε από τους Αθηναίους στον βασιλιά των Περσών και είχε αναλάβει την εποπτεία των δημόσιων οικονομικών της Αθήνας.

Παντρεύτηκε την κόρη του Φιλόδημου και απέκτησε δυο γιούς και μια κόρη. Όλα αυτά τα στοιχεία περιλαμβάνονται στον απολογητικό του λόγο «Περί παραπρεσβείας» . Σύμφωνα όμως με τα στοιχεία που μας δίνει ο αιώνιος αντίπαλός του Δημοσθένης, ο πατέρας του ήταν φτωχός και γραμματιστής στο επάγγελμα ενώ η μητέρα του ήταν τελέστρια ( αυτή που κάνει μυήσεις στα λαϊκά μυστήρια και στους καθαρμούς). Επίσης ο Δημοσθένης στο λόγο του «Περί στεφάνου» παραθέτει χειρότερα στοιχεία. Αναφέρει ότι ο πατέρας του Αισχίνη ονομαζόταν  Τρόμης και ήταν δούλος. Είχε μάλιστα κοντά στο Θησείο γραμματοδιδασκαλείο. Συνεχίζει με το ότι ο Αισχίνης όταν μεγάλωσε ακολουθούσε τη μητέρα του στις τελετές και αργότερα έκανε το επάγγελμα του υπογραμματέα για να καταλήξει τελικά ηθοποιός.

Οι ερευνητές της βιογραφίας του Αισχίνη κατέληξαν σε μια συμβιβαστική λύση, σύμφωνα με την οποία ο πατέρας του Αισχίνη καταγόταν από αξιοπρεπή Αθηναϊκή γενιά, αλλά στο τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου κατέληξε να γίνει γραμματοδιδάσκαλος γιατί δεν μπορούσε να ζήσει διαφορετικά.

Ο Αισχίνης ήταν μαθητής του Ισοκράτη ή φοίτησε στην Ακαδημία του Πλάτωνα. Η ασχολία του με το επάγγελμα του ηθοποιού του έδωσε την ευκαιρία να μορφωθεί και να μελετήσει τους αρχαίους τραγωδούς. Ως γραμματέας απέκτησε γνώσεις σχετικές με τη νομοθεσία της πόλης. Φοίτησε επιπλέον στα γυμνάσια και ασχολήθηκε και με τον αθλητισμό.

Ο Αισχίνης πήρε μέρος σε τρεις εκστρατείες. Το 368 π.κ.χ. διακρίθηκε στη μάχη που έγινε στη Νεμεάδα χαράδρα. Το 362 π.κ.χ. πήρε μέρος στη μάχη της Μαντινείας και το 349 π.κ.χ. πήρε μέρος στη μάχη της Εύβοιας όπου και στεφανώθηκε για την ανδρεία που επέδειξε από τον στρατηγό Φωκίωνα.

Η σταδιοδρομία του στην πολιτική άρχισε το 348 π.κ.χ. μετά την άλωση της Ολύνθου από τον Φίλιππο του οποίου έγινε φανατικός εχθρός. Για την έχθρα του αυτή προς τον Φίλιππο οι Αθηναίοι τον επέλεξαν ως μέλος πρεσβείας που περιφέρετο στην Πελοπόννησο και ξεσήκωνε τις πόλεις κατά του Φιλίππου.

Το 346 π.κ.χ. Ο Αισχίνης αλλάξει πολιτικές θέσεις όταν γίνεται η Φιλοκράτειος ειρήνη των υπόλοιπων Ελλήνων με τον Φίλιππο. Στις διαπραγματεύσεις συμμετείχε και ο ίδιος και από τότε άρχισε να φέρεται φιλικά με τον Φίλιππο. Ο Δημοσθένης και ο Τίμαρχος τον κατάγγειλαν για αυτό και ότι με τη συμπεριφορά του ευνόησε τον Φίλιππο. Ο Αισχίνης με το λόγο του  «Κατά Τιμάρχου» κατόρθωσε να αποφύγει προσωρινά την καταδίκη. Το 343 π.κ.χ. που έγινε η δίκη υπεράσπισε τον εαυτό του με το «Περί παραπρεσβείας» λόγο του και αθωώθηκε. Μετά από αυτό προσχώρησε στο φιλειρηνικό κόμμα που είχε αρχηγούς τον Εύβουλο και το Φωκίωνα που υποστήριζε ανοικτά πλέον τον Φίλιππο.

Τα κίνητρα για την πολιτική μεταστροφή του Αισχίνη δεν είναι διαπιστωμένα. Μια από τις εξηγήσεις που ίσως ευσταθεί είναι ότι αφενός δεν ήταν πολύ δεμένος με την πόλη του και από την άλλη είχε μεγάλη διαμάχη και έχθρα με το Δημοσθένη.

Τα σημαντικότερα δείγματα της ρητορικής τέχνης του Αισχίνη είναι οι τρεις λόγοι του που δασώθηκαν.

Τον λόγο του «Κατά Τιμάρχου» κάνει πολύ σκληρή επίθεση στο Δημοσθένη. Ο τρόπος αφήγησης στα διάφορα περιστατικά που αναφέρει είναι κατά τέτοιο τρόπο δοσμένα που σε οδηγούν στο να πειστείς για την αυθεντικότητα τους.

Στο λόγο του «Περί παραπρεσβείας» έχει συμπεριλάβει στοιχεία περίσκεψης και είναι ελάχιστα επιθετικός.

Στο λόγο του όμως «Κατά Κτησιφώντος» διατυπώνει τα θέματα κατά τέτοιο τρόπο που θέλει να πείσει τους Αθηναίους ότι για όλα τα δεινά τους φταίει ο Δημοσθένης.

Ο Αισχίνης ανάμεσα στους ρήτορες της εποχής του κατείχε υψηλή θέση. Επειδή όμως τον χαρακτήριζε η έλλειψη υψηλών ιδανικών και δεν έπειθε με τις πράξεις του ότι διέθετε καθαρή πολιτική αντίληψη, αναλισκόταν πολλές φορές σε μια σχολαστική ηθικολογία.

Ανεξάρτητα από αυτά ο λόγος του ήταν πολύ πλούσιος σε λογοτεχνικές εκφράσεις και ήταν πολύ πνευματώδης.

Έργα

Κατά Τιμάρχου

Περί τῆς Παραπρεσβείας

Κατά Κτησιφῶντος

Ἐπιστολαί

Πηγή: http://telemax.pblogs.gr

Διαβάστε περισσότερα...

Ερατοσθένης ο Κυρηναίος (276 - 194 π.κ.χ.)

Ο Ερατοσθένης γεννήθηκε στην Κυρήνη της σημερινής Λιβύης το 276 π.κ.χ. και πέθανε στην Αλεξάνδρεια το 194  π.κ.χ. Ήταν μαθηματικός, γεωγράφος και αστρονόμος. Από τα πιο σπουδαία επιτεύγματά του ήταν ότι υπολόγισε για πρώτη φορά το μέγεθος της Γης, ότι κατασκεύασε ένα σύστημα συντεταγμένων με παράλληλους και μεσημβρινούς, και ότι κατασκεύασε ένα χάρτη του κόσμου, όπως τον θεωρούσε. 

Νέος πήγε στην φημισμένη για την βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρεια την πρωτεύουσα της πτολεμαϊκής Αιγύπτου όπου σπούδασε και εργάστηκε. Από πολύ νεαρή ηλικία ήταν εξαιρετικά ευφυής και αμέσως φάνηκε ότι στη ζωή του θα μπορούσε να καταπιαστεί -επιτυχώς- με οτιδήποτε, από την ποίηση μέχρι τη γεωγραφία. Τον φώναζαν Πένταθλο, παρομοιάζοντας τον με τον αθλητή που συμμετέχει στα πέντε αθλήματα του πένταθλου, για να τονίσουν το εύρος του ταλέντου του. Δεν παντρεύτηκε ποτέ και το 195  π.κ.χ. ο Ερατοσθένης τυφλώθηκε, ενώ ένα χρόνο αργότερα σε μεγάλη ηλικία λένε ότι πέθανε από εκούσιο υποσιτισμό. 

Ο Ερατοσθένης ισχυριζόταν ότι σπούδασε για κάποια χρόνια και στην Αθήνα. Το 236  π.κ.χ. ορίστηκε από τον Πτολεμαίο τον Γ’ τον Ευεργέτη, ως βιβλιοθηκάριος της βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, διαδεχόμενος τον Ζηνόδοτο. Η κοσμοπολίτικη Αλεξάνδρεια είχε πάρει τότε τα σκήπτρα από την Αθήνα ως το διανοητικό κέντρο της Μεσογείου, και η βιβλιοθήκη της πόλης ήταν το πιο αξιοσέβαστο πνευματικό ίδρυμα στον κόσμο. Δεν είχε καμία σχέση με τις σημερινές βιβλιοθήκες, όπου αυστηροί βιβλιοθηκονόμοι σφραγίζουν βιβλία και ψιθυρίζουν ο ένας στον άλλο, καθώς επρόκειτο για ένα ζωντανό και συναρπαστικό μέρος, γεμάτο εμπνευσμένους μελετητές και ευφυείς μαθητές. 

Έκανε αρκετές σημαντικές συνεισφορές στα Μαθηματικά και ήταν φίλος του Αρχιμήδη. Γύρω στο 225 π.κ.χ. εφηύρε τον σφαιρικό αστρολάβο, που τον χρησιμοποιούσαν ευρέως μέχρι την εφεύρεση του πλανηταρίου τον 18ο αιώνα. 

Αναφέρεται από τον Κλεομήδη στο Περί της κυκλικής κινήσεως των ουρανίων σωμάτων ότι είχε υπολογίσει την περιφέρεια της Γης γύρω στο 240  π.κ.χ. χρησιμοποιώντας το ύψος του Ηλίου κατά την εαρινή ισημερία κοντά στην Αλεξάνδρεια και στη νήσο Ελεφαντίνη, κοντά στη Συήνη (το σημερινό Ασουάν της Αιγύπτου). Επίσης, ο όρος Γεωγραφία αποδίδεται στον Ερατοσθένη.

Εκτός από την ακτίνα της Γης ο Ερατοσθένης προσδιόρισε την καμπυλότητα του ελλειψοειδούς, μέτρησε την απόκλιση του άξονα της Γης με μεγάλη ακρίβεια δίνοντας την τιμή 23° 51′ 15", κατασκεύασε έναν αστρικό χάρτη που περιείχε 675 αστέρες, πρότεινε την προσθήκη στο ημερολόγιο μίας ημέρας ανά τέσσερα χρόνια και προσπάθησε να συνθέσει μία ιστορία βασισμένη σε ακριβείς ημερομηνίες. 

Τα επιτεύγματα του δεν σταματάνε εδώ. Ανέπτυξε μια μέθοδο για την εύρεση πρώτων αριθμών, μικρότερων οποιουδήποτε δεδομένου αριθμού, η οποία, σε παραλλαγή, ακόμη και σήμερα είναι ένα σημαντικό εργαλείο έρευνας στη θεωρία των αριθμών. 

Έγραψε κι ένα ποίημα που ονομαζόταν “Ερμής”, όπου περιέγραφε τις αρχές της αστρονομίας σε στίχους! 

Παρά το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος των γραπτών του Ερατοσθένη έχει χαθεί, πολλά σώζονται μέσω των γραπτών σχολιαστών.

Η σφαιρική Γη 

Η εποχή του Ερατοσθένη ήταν έτοιμη για επιτεύγματα όπως η μέτρηση των πραγματικών διαμέτρων του Ήλιου, της Σελήνης και της Γης, και των μεταξύ τους αποστάσεων. Αυτές οι μετρήσεις υπήρξαν ορόσημα στην ιστορία της αστρονομίας, αντιπροσωπεύοντας τα πρώτα διστακτικά βήματα στην πορεία της κατανόησης ολόκληρου του σύμπαντος. Ως τέτοιες, αυτές οι μετρήσεις αξίζουν μια πιο λεπτομερή περιγραφή. 

Ο Ερατοσθένης σαν πραγματικός επιστήμονας χρησιμοποίησε όχι μόνο τις προηγούμενες γνώσεις για την σφαιρική Γη και τα απαραίτητα μαθηματικά εργαλεία, αλλά σχεδίασε και τα αναγκαία πειράματα. 

Η άποψη ότι η Γη ήταν σφαιρική Γη ήταν αποδεκτή στην αρχαία Ελλάδα, το είχαν καταλάβει γιατί έβλεπαν τα πλοία, μετά τον απόπλου, να εξαφανίζονται σιγά σιγά στον ορίζοντα μέχρι που από το λιμάνι φαινόταν μόνο η κορυφή του καταρτιού τους. Κάτι τέτοιο είχε νόημα μόνο αν η επιφάνεια της θάλασσας καμπυλωνόταν. Αν η θάλασσα είχε καμπυλωμένη επιφάνεια, το ίδιο θα έπρεπε να συμβαίνει και με τη Γη, πράγμα που σημαίνει ότι ίσως είναι σφαίρα. 

Αυτή η άποψη ενισχύθηκε με την παρατήρηση των εκλείψεων της Σελήνης: κατά την έκλειψη, η Γη έριχνε στη Σελήνη μια σκιά σε σχήμα κυκλικού δίσκου, ακριβώς όπως το σχήμα που θα περιμέναμε από ένα σφαιρικό αντικείμενο. Ίδιας σπουδαιότητας ήταν και το γεγονός ότι όλοι μπορούσαν να δουν ότι η ίδια η Σελήνη ήταν στρογγυλή, γεγονός που υποδείκνυε ότι η σφαίρα ήταν η φυσική κατάσταση ύπαρξης, ενισχύοντας την υπόθεση ότι και η Γη είναι στρογγυλή. 

Όλα άρχισαν να αποκτούν νόημα, ακόμη και τα γραπτά του έλληνα ιστορικού και ταξιδευτή Ηρόδοτου που μιλούσε για ανθρώπους στο μακρινό βορρά οι οποίοι κοιμούνταν τις μισές μέρες του χρόνου. Αν η Γη ήταν σφαιρική, τότε διαφορετικά μέρη της υδρογείου θα φωτίζονταν με διαφορετικό τρόπο ανάλογα με το γεωγραφικό τους πλάτος, γεγονός που εξηγούσε με φυσικό τρόπο έναν πολικό χειμώνα και νύχτες με διάρκεια έξι μηνών.

Η μέτρηση της ακτίνας της Γης

Την εποχή που βρισκόταν στη βιβλιοθήκη, ο Ερατοσθένης πληροφορήθηκε για ένα πηγάδι με εκπληκτικές ιδιότητες, το οποίο βρισκόταν κοντά στην πόλη της Συήνης στη νότια Αίγυπτο, κοντά στο σημερινό Ασουάν. Κάθε χρόνο, το μεσημέρι της 21ης Ιουνίου -τη μέρα του θερινού ηλιοστασίου- ο Ήλιος καθρεφτιζόταν ολόκληρος μέσα στο πηγάδι και το φώτιζε σε όλο το βάθος του. Ο Ερατοσθένης συμπέρανε ότι για να συμβαίνει κάτι τέτοιο, τη συγκεκριμένη μέρα ο Ήλιος έπρεπε να βρίσκεται ακριβώς πάνω από το πηγάδι, κάτι που ο ίδιος ποτέ δεν είχε παρατηρήσει στη Αλεξάνδρεια, η οποία βρισκόταν αρκετές εκατοντάδες χιλιόμετρα βόρεια της Συήνης. Σήμερα γνωρίζουμε ότι η Συήνη βρίσκεται κοντά στον Τροπικό του Καρκίνου, το πιο βόρειο γεωγραφικό πλάτος από το οποίο ο Ήλιος περνάει κατακόρυφα. 

Ο Ερατοσθένης γνώριζε ότι ο λόγος που ο Ήλιος δεν μπορούσε να μεσουρανεί ταυτόχρονα στη Συήνη και στην Αλεξάνδρεια οφειλόταν στην καμπυλότητα του πλανήτη μας και σκέφτηκε να εκμεταλλευτεί το γεγονός προκειμένου να μετρήσει την περιφέρεια της Γης. 

Χρησιμοποίησε γεωμετρίες, συμβολισμούς και ερμηνείες που σίγουρα διαφέρουν κάπως από εκείνες των σύγχρονων μεθόδων, όμως έχει ενδιαφέρον να προσεγγίσουμε την εξήγηση του.

Στο σχήμα παράλληλες ακτίνες από τον
Ήλιο φτάνουν στη Γη στις 21 Ιουνίου. 

Ο Ερατοσθένης χρησιμοποίησε τη σκιά που ρίχνει ένα κοντάρι βυθισμένο στο έδαφος της Αλεξάνδρειας για να υπολογίσει την περιφέρεια της Γης. Πραγματοποίησε το πείραμα στις 21 Ιουνίου, την ημέρα του θερινού ηλιοστασίου, όταν η Γη παρουσιάζει τη μέγιστη κλίση της ως προς τον Ήλιο, οπότε οι πόλεις κατά μήκος τον Τροπικού τον Καρκίνου βρίσκονται στην κοντινότερη απόσταση τους από τον Ήλιο. Αυτό σημαίνει άτι ο Ήλιος το μεσημέρι βρισκόταν ακριβώς πάνω από αυτές τις πόλεις. 

Τη στιγμή που το ηλιακό φως βυθιζόταν στο πηγάδι της Συήνης, ο Ερατοσθένης έμπηξε στην Αλεξάνδρεια ένα κοντάρι κάθετα στο έδαφος και μέτρησε τη γωνία που σχηματιζόταν ανάμεσα στο κοντάρι και στις ακτίνες του Ήλιου. Είναι αποφασιστικής σημασίας ότι αυτή η γωνία ισοδυναμεί με τη γωνία που σχηματίζεται ανάμεσα σε δύο ακτίνες που συνδέουν το κέντρο της Γης με την Αλεξάνδρεια και τη Συήνη αντίστοιχα. Ο Ερατοσθένης βρήκε ότι η γωνία ήταν 7,2°. 

Τώρα, φανταστείτε κάποιον που ξεκινά από τη Συήνη, βαδίζει ευθεία προς την Αλεξάνδρεια και ύστερα συνεχίζει να περπατά μέχρι να διασχίσει όλη τη Γη και να επιστρέψει στη Συήνη. Αυτός ο άνθρωπος θα καλύψει όλη την περιφέρεια της Γης, διανύοντας έναν ολόκληρο κύκλο, δηλαδή 360°. Έτσι, εάν η γωνία Συήνη-κέντρο Γης-Αλεξάνδρεια είναι μόνο 7,2°, τότε η απόσταση μεταξύ των δυο πόλεων είναι το 7,2/360 ή το 1/50 της περιφέρειας της Γης. 

Η Αλεξάνδρεια δεν βρίσκεται ακριβώς βόρεια της Συήνης γι αυτό υπάρχει και ένα μικρό λάθος στη μέτρηση. Επίσης, η Συήνη δεν βρίσκεται ακριβώς στον Τροπικό του Καρκίνου αλλά 55 km πιο βόρεια. Και τέλος η γωνιακή διαφορά είναι 7o 5′ 

Ακολούθως το μόνο που χρειαζόταν ήταν η απόσταση της Συήνης από την Αλεξάνδρεια. Ο Ερατοσθένης μέτρησε αυτήν την απόσταση, χρησιμοποιώντας ένα είδος οδομέτρου με γρανάζια και την βρήκε ίση με 5040 στάδια. Επομένως η περιφέρεια της Γης είναι 5040.50 = 252.000 στάδια. Αυτή είναι η μεσημβρινή περιφέρεια, αλλά δεχόμενοι τη Γη σαν μια σφαίρα, θα ισούται και με την Ισημερινή περιφέρεια. Πόσο όμως είναι το ένα στάδιο; Το στάδιο ήταν ίσο με 159 μέτρα (άλλοι λένε 157 μέτρα), κατά την Ελληνιστική εποχή στην Αίγυπτο (το στάδιο διέφερε από περιοχή σε περιοχή, αλλά και από εποχή σε εποχή). Άρα η περιφέρεια της Γης σε μέτρα είναι 40.068.000 μέτρα. Η πραγματική Ισημερινή ακτίνα της Γης είναι 12.756 Κm, με αποτέλεσμα η περιφέρεια να ισούται περίπου με 40.074.156 μέτρα. Το σφάλμα που έκανε ο Ερατοσθένης είναι απειροελάχιστο (φτάνει το 0,02 %). Βέβαια στην πραγματικότητα ο Ερατοσθένης υπολόγισε την μεσημβρινή περιφέρεια, η οποία σήμερα υπολογίζεται σε 39.942.209 μέτρα. Έτσι το σφάλμα ανέρχεται περίπου στο 0,3 %. Εκπληκτικά μικρό για εκείνη την εποχή, όπου δεν υπήρχαν οι υπολογιστές και τα Laser. 

Ένα άλλο εξαιρετικό γεγονός είναι ότι η μέτρηση στηρίζεται στην κατ’ εκτίμηση μέση ταχύτητα ενός καραβανιού από καμήλες. Ακόμα, παρά όλες αυτά τα μειονεκτήματα, η μέθοδος του ακόμα προκαλεί το θαυμασμό. Ας μην ξεχνάμε ότι βρισκόμαστε περίπου στο 250 π.κ.χ., και η Γη επιτέλους είχε ένα σωστό μέγεθος. 

Ας σημειωθεί ότι την πληροφορία για την μέτρηση της περιφέρειας της Γης από τον Ερατοσθένη την πήραμε από τον γεωγράφο Στράβωνα, ο οποίος γράφει ακριβώς: "όντως δε κατ’ Ερατοσθένη του ισημερινού κύκλου σταδίων μυριάδων πέντε και είκοσι και δισχιλίων". Μία μυριάδα ισούται με 10.000. Για αυτό λέμε εκατομμύριο, δηλαδή 100 μυριάδες. Έτσι 100.10.000 = 1.000.000. Ο αριθμός που σχηματίζεται από τα αναφερόμενα του Στράβωνος είναι 252.000 στάδια. 

Αν η ακρίβεια του Ερατοσθένη είχε απόκλιση 0.3% ή 1% δεν έχει ιδιαίτερη σημασία. Το σημαντικό είναι ότι ο Ερατοσθένης βρήκε πώς να εκτιμήσει επιστημονικά το μέγεθος της Γης. Οποιαδήποτε ανακρίβεια ήταν απλώς αποτέλεσμα μιας κακής γωνιακής μέτρησης, ενός λάθους στην απόσταση μεταξύ Συήνης και Αλεξάνδρειας (η απόσταση δεν είναι 800 χιλιόμετρα αλλά 729), της ώρας του μεσημεριού στο θερινό ηλιοστάσιο, και του γεγονότος ότι η Αλεξάνδρεια δεν βρισκόταν ακριβώς βόρεια της Συήνης (δηλαδή δεν είναι στον ίδιο μεσημβρινό αλλά απέχουν 3ο περίπου). 

Πριν από τον Ερατοσθένη κανείς δεν γνώριζε αν η περιφέρεια της Γης ήταν 4.000 ή 4.000.000.000 χιλιόμετρα, και έτσι η προσέγγιση της τιμής στα 40.000 χιλιόμετρα ήταν τεράστιο επίτευγμα. Αποδείχτηκε ότι το μόνο που χρειαζόταν για να μετρηθεί ο πλανήτης ήταν ένας άνθρωπος με ένα κοντάρι και ένα μυαλό. Με άλλα λόγια, αν βρεθούν μαζί μια διάνοια και μια πειραματική διάταξη, σχεδόν τα πάντα είναι εφικτά.

Μέτρηση της ακτίνας της Σελήνης και της απόστασης της

Ο Ερατοσθένης μπορούσε πλέον να υπολογίσει το μέγεθος της Σελήνης και του Ήλιου καθώς και τις αποστάσεις τους από τη Γη. Το μεγαλύτερο μέρος των προκαταρκτικών εργασιών είχε γίνει από προγενέστερους φυσικούς φιλοσόφους, αλλά οι υπολογισμοί τους δεν ήταν πλήρεις μέχρι να βρεθεί το μέγεθος της Γης. Τώρα πλέον ο Ερατοσθένης διέθετε την τιμή που έλειπε δηλαδή τη διάμετρο της Γης περίπου 12.700 χιλιόμετρα.

Πώς θα μπορούσε κάποιος να μετρήσει την απόσταση από τη Γη ως το φεγγάρι; Ένας που θα ήξερε ευκλείδια γεωμετρία θα μετρούσε τη γωνία έως το φεγγάρι από δύο πόλεις που βρίσκονται σε μεγάλη απόσταση, την ίδια στιγμή, και να φτιάξει ένα όμοιο τρίγωνο. Όπως ακριβώς μέτρησε ο Θαλής την απόσταση ενός πλοίου μέσα στη θάλασσα. Δυστυχώς, η γωνία από δύο σημεία με διαφορά μερικών εκατοντάδων χιλιομέτρων ήταν πολύ μικρή για να υπολογιστεί με ακρίβεια, με τις υπάρχουσες τεχνικές εκείνης της εποχής. Έτσι, η μέθοδος αυτή δεν μπορούσε να δουλέψει. 

Παρόλα αυτά, ο Ερατοσθένης βρήκε με έξυπνο τρόπο την απόσταση μέχρι τη Σελήνη, παρατηρώντας προσεκτικά μια σεληνιακή έκλειψη, που συμβαίνει όταν η Γη εμποδίζει τις ακτίνες του ήλιου να φτάσουν ως το φεγγάρι. 

Για την καλύτερη οπτικοποίηση της σεληνιακής έκλειψης, φανταστείτε ότι κρατάτε ένα νόμισμα (διαμέτρου περίπου μια ίντσα ή 2,54 εκατοστά) σε απόσταση, όπου αυτό μόλις να μπλοκάρει τις ακτίνες του ήλιου από το μάτι σας (φυσικά δεν θα πρέπει να το δοκιμάσετε μπορεί να καταστρέψετε το μάτι σας!). Μπορείτε να το δοκιμάσετε με την πανσέληνο, η οποία τυχαίνει να έχει το ίδιο φαινόμενο μέγεθος στον ουρανό, με τον ήλιο. Αποδεικνύεται ότι η σωστή απόσταση για να το κρύψουμε είναι περίπου 274 εκατοστά. Εάν το νόμισμα είναι πιο μακριά από αυτή την απόσταση, δεν είναι αρκετά μεγάλο για να μπλοκάρει όλο το ηλιακό φως. Αν είναι πιο κοντά από 274 εκατοστά, θα μπλοκάρει εντελώς το ηλιακό φως από κάποια μικρή κυκλική περιοχή, η οποία σταδιακά αυξάνει σε μέγεθος κινούμενο προς την κατεύθυνση του νομίσματος. Έτσι το μέρος του χώρου, όπου το ηλιακό φως "μπλοκάρει" εντελώς είναι ένας κώνος, (όπως ένα χωνάκι παγωτού), με την άκρη του να είναι 274 εκατοστά πίσω από το νόμισμα (δηλαδή το μήκος όλου του κώνου είναι 274 εκατοστά). Φυσικά, υπάρχει μια πλήρως σκιασμένη περιοχή και μια παρασκιά αλλά δεν ασχολούμαστε με την παρασκιά. 

Για να το καταλάβετε καλύτερα φανταστείτε πως είστε έξω στο διάστημα, σε κάποια απόσταση από τη Γη, εξετάζοντας τη γήινη σκιά που δημιουργείται από τον ήλιο. (η Γη παίζει το ρόλο του νομίσματος που εμποδίζει τις ακτίνες του Ήλιου). Προφανώς, η σκιά της Γης πρέπει να είναι κωνική, ακριβώς όπως συνέβαινε και με τον κώνο του νομίσματος προηγουμένως. Και πρέπει επίσης να είναι όμοια με τον κώνο του νομίσματος. 

Τι σημαίνει αυτό από μαθηματική σκοπιά; Ότι όλη η σκιά της Γης θα πρέπει να είναι 108 φορές τη διάμετρο της Γης! (το 108 είναι το πηλίκο του 274 με τη διάμετρο του νομίσματος 2.54). Αυτό συμβαίνει διότι η άκρη του μεγάλου κώνου είναι το πιο μακρινό σημείο όπου η Γη μπορεί να μπλοκάρει όλες τις ηλιακές ακτίνες, και ο λόγος της απόστασης της Σελήνης προς τη διάμετρο της Σελήνης είναι ίσος με τον λόγο των 274 εκατοστών (η απόσταση που κρύψαμε το φως) με τη διάμετρο του νομίσματος. Πολλαπλασιάζοντας 108 φορές τη διάμετρο της Γης βρίσκουμε την απόσταση μέχρι τη Σελήνη. Ο Ερατοσθένης έδειξε ότι η διάμετρος της Γης ήταν σχεδόν 12.700 χιλιόμετρα, άρα και το μήκος του κώνου της σκιάς που δημιουργούσε η Γη ήταν περίπου (12.700*108=) 1.380.000 χιλιόμετρα!!!

Η Σελήνη εισέρχεται στην σκιά της Γης (στα δεξιά μας) σε μια έκλειψη. Αφού παρατήρησαν ότι EF=2.5 * ED κατάλαβαν με τη βοήθεια των ομοίων τριγώνων FAE και DCE ότι AE=2.5 * EC και από αυτό ότι AC=3.5 * EC. Γνωρίζοντας από πριν ότι το μήκος του κώνου AC είναι 108 * BC (όπου BC είναι η διάμετρος της Γης 12700 χλμ), συμπέραναν από τα όμοια τρίγωνα ότι AC είναι 3,5 φορές η EC ή ότι η απόσταση της Σελήνης είναι 395.000 χιλιόμετρα περίπου. Επίσης, η διάμετρος της Σελήνης ήταν (1/4 * 12.700) χιλιόμετρα, ή σχεδόν 3.200 χιλιόμετρα. 

Τώρα, κατά τη διάρκεια μιας ολικής σεληνιακής έκλειψης η Σελήνη κινείται για κάποιο χρόνο μέσα στην σκοτεινή περιοχή του κώνου (πάνω σχήμα). Ακόμα και όταν το φεγγάρι είναι εντελώς μέσα στην σκιά, μπορεί ακόμη να το δούμε αμυδρά, επειδή κάποιο λιγοστό φως σκεδάζεται από τη γήινη ατμόσφαιρα. Παρατηρώντας το φεγγάρι προσεκτικά κατά την έκλειψη, και βλέποντας πώς πέφτει πάνω του η γήινη σκιά, αστρονόμοι σαν τον Αρίσταρχο διαπίστωσαν ότι η διάμετρος της κωνικής σκιάς της Γης ως την Σελήνη (δηλαδή η EF), ήταν περίπου 2,5 φορές η διάμετρος του φεγγαριού (ED). 

Σημείωση: Ο Ερατοσθένης είχε βρει με ακρίβεια το μέγεθος της Γης (μια σφαίρα με διάμετρο περίπου 12.700 χιλιόμετρα) και ως εκ τούτου, ήξερε και το μέγεθος της γήινης κωνικής σκιάς (108 φορές το μήκος των 12.700 χιλιομέτρων). Ήξερε ότι όταν το φεγγάρι πέρναγε μέσα από τη σκιά, η διάμετρος της σκιάς στην θέση που ήταν η Σελήνη, ήταν δυόμισι φορές η διάμετρος της Σελήνης. 

Κι αυτές οι πληροφορίες του ήταν αρκετές για να καταλάβει πόσο μακριά ήταν το φεγγάρι; 

Λοιπόν, κατάλαβε ότι το φεγγάρι είναι πιο κοντά από 1.380.000 χιλιόμετρα (το γινόμενο 12.700*108), άλλως το φεγγάρι δεν θα διέρχονταν καθόλου από τη γήινη σκιά. Μήπως όμως η Σελήνη ήταν μεν στην απόσταση των 1.380.000 χιλιομέτρων (στην κορυφή του κώνου), αλλά ήταν πολύ πιο μικρή σαν σημείο; Ωστόσο, ένα τέτοιο μικρό φεγγάρι σαν σημείο, δεν θα μπορούσε ποτέ να προκαλέσει μια ηλιακή έκλειψη. Στην πραγματικότητα, οι Έλληνες γνώριζαν καλά ότι το φεγγάρι έχει το ίδιο φαινόμενο μέγεθος στον ουρανό με τον ήλιο. Κι αυτό είναι ένα κρίσιμο επιπλέον γεγονός που χρησιμοποιήθηκε για τον υπολογισμό της απόστασης της Σελήνης από τη Γη. 

Εν συνεχεία, το γεγονός ότι η Σελήνη και ο Ήλιος έχουν το ίδιο φαινόμενο μέγεθος στον ουρανό αυτό σημαίνει ότι η γωνία ECD είναι η ίδια με τη γωνία EAF. Παρατηρήστε τώρα ότι το μήκος FE είναι η διάμετρος της γήινης σκιάς στην απόσταση που είναι η Σελήνη, όπως και το μήκος ED είναι η διάμετρος της Σελήνης. Είδαμε πριν ότι από παρατηρήσεις της σεληνιακής έκλειψης η αναλογία των FE να ED ήταν 2,5 προς 1, και γι αυτό από τα όμοια ισοσκελή τρίγωνα FAE και DCE, βλέπουμε ότι η ΑΕ είναι 2,5 φορές όσο η EC, ή ότι η AC είναι 3,5 φορές την EC. Από πριν είδαμε ότι το μήκος της κωνικής σκιάς AC είναι 1.380.000, επομένως η απόσταση της Σελήνης ΑΕ είναι 1.380.000:3.5 = 395.000 χιλιόμετρα περίπου!!!. Η μεγαλύτερη πηγή σφαλμάτων είναι πιθανά η εκτίμηση της αναλογίας του μεγέθους της Σελήνης με το μήκος της σκιάς σε αυτό το σημείο 2.5.

Μέτρηση της ακτίνας του Ήλιου και της απόστασης του.

Κατόπιν, χάρη σε μια υπόθεση του Αναξαγόρα από τις Κλαζομενές, και μιας ευφυούς συλλογιστικής του Αρίσταρχου από τη Σάμο, ο Ερατοσθένης μπόρεσε να υπολογίσει το μέγεθος του Ήλιου καθώς και την απόσταση του από εμάς.

Μπορούμε να υπολογίσουμε το μέγεθος του Ήλιου, εφόσον γνωρίζουμε την απόσταση του από τη Γη. Μια προσέγγιση είναι να χρησιμοποιήσουμε μια ολική έκλειψη Ηλίου και τη γνώση μας για τη διάμετρο και την απόσταση της Σελήνης από τη Γη. Μια ολική ηλιακή έκλειψη είναι ορατή μόνο από μικρό τμήμα της επιφάνειας της Γης οποιαδήποτε χρονική στιγμή, διότι ο Ήλιος και η Σελήνη εμφανίζουν σχεδόν το ίδιο μέγεθος έτσι όπως φαίνονται από τη Γη (αφού καλύπτει το ένα σώμα το άλλο θα έχουν και το ίδιο φαινόμενο μέγεθος). Αυτό το διάγραμμα (δεν είναι υπό κλίμακα) δείχνει ότι ο παρατηρητής, όταν βλέπει την έκλειψη από τη Γη, βρίσκεται στην κορυφή δύο όμοιων τριγώνων. Το πρώτο τρίγωνο εκτείνεται μέχρι τη Σελήνη και το δεύτερο μέχρι τον Ήλιο. Αφού γνωρίζουμε τις αποστάσεις της Σελήνης και του Ήλιου από τη Γη, καθώς και τη διάμετρο της Σελήνης, μπορούμε να υπολογίσουμε τη διάμετρο του Ήλιου. 

Το πόσο μακριά είναι ο Ήλιος ήταν μια ακόμα δύσκολη ερώτηση για τους Έλληνες αστρονόμους. Βρήκαν όμως μια πολύ έξυπνη μέθοδο να μετρήσουν την απόσταση του ήλιου, αλλά αποδείχθηκε όχι και τόσο ακριβής δεδομένου ότι δεν μπορούσαν να μετρήσουν με σημαντική ακρίβεια την γωνία α στο παρακάτω σχήμα. Ακόμα, έμαθαν από αυτήν την προσέγγιση ότι ο ήλιος ήταν πολύ πιο πέρα από το φεγγάρι, και συνεπώς, δεδομένου ότι έχει το ίδιο φαινόμενο μέγεθος, πρέπει να είναι πολύ μεγαλύτερος και από το φεγγάρι και από τη Γη. 

Η ιδέα τους για τη μέτρηση της απόστασης του ήλιου ήταν πολύ απλή σε γενικές γραμμές. Ήξεραν, φυσικά, ότι το φεγγάρι αντανακλούσε το φως του ήλιου και δεν είχε δικό του. Επομένως, σκέφτηκαν, την ημέρα που το φεγγάρι είναι το μισό του πλήρους φεγγαριού, η γραμμή από το φεγγάρι έως τον ήλιο πρέπει να είναι ακριβώς κάθετη στη γραμμή από το φεγγάρι έως τον παρατηρητή (δείτε το παρακάτω σχήμα). Έτσι, εάν ένας παρατηρητής στη γη, στην παρατήρηση ενός μισού φεγγαριού στο φως της ημέρας, μετρά προσεκτικά τη γωνία μεταξύ της κατεύθυνσης του φεγγαριού και της κατεύθυνσης του ήλιου, δηλαδή η γωνία α στο παρακάτω σχήμα, πρέπει να είναι σε θέση να κατασκευάσει ένα μακρύ-μακρύ λεπτό τρίγωνο, με τη βάση να είναι η γραμμή Γη-Σελήνης, που έχει μια γωνία 90 βαθμών από τη μία πλευρά και την α στην άλλη, και να βρει έτσι το λόγο της απόστασης του ήλιου προς την απόσταση του φεγγαριού.

 Το πρόβλημα σε αυτήν την προσέγγιση είναι ότι η γωνία α αποδεικνύεται στην πραγματικότητα πως ισούται με την εξής διαφορά: 90 μοίρες μείον το 1/6 της μιας μοίρας, πάρα πολύ μικρή φυσικά για να μετρηθεί ακριβώς. Η πρώτη προσπάθεια έγινε από τον Αρίσταρχο, ο οποίος υπολόγισε τη γωνία αυτή λανθασμένα 3 μοίρες. Αυτή η γωνία θα έδινε μια απόσταση ως τον ήλιο μόνο 8 εκατομμύρια χιλιόμετρα. Εντούτοις, έστω και αν ο Αρίσταρχος έβγαλε τόσο μικρή την απόσταση Γης – Ήλιου έδειξε ότι ο ήλιος ήταν πολύ μεγαλύτερος από τη Γη. Και μάλλον αυτό ήταν που έκανε τον Αρίσταρχο να προτείνει ότι ο ήλιος, κι όχι η Γη, ήταν στο κέντρο του Κόσμου. Αργότερα έγιναν νέες καλύτερες μετρήσεις από άλλους Έλληνες, που βρήκαν την απόσταση του Ήλιου από τη Γη να είναι η μισή της σωστής απόστασης, 150 εκατομμύρια χιλιόμετρα.

Πηγή: www.physics4u.gr

Διαβάστε περισσότερα...