Η Δύση και η Ορθόδοξη Ευρώπη - 6

 

Μέρος Στ΄ (τελευταίο) - Διαπιστώσεις και προοπτικές για την Ευρώπη

 

Η διαχείριση των κοινών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) κατευθύνεται από λόμπι γουοκικής και μηδενιστικής ιδεολογίας, η οποία, σημειωτέον, περιγράφεται με τραγικούς τόνους από τον μεγάλο Ρώσο συγγραφέα Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι... Η Ε.Ε. δια των οργάνων της και με την προπαγάνδα κατευθυνόμενων ΜΜΕ και τη συνεργασία πειθήνιων κυβερνήσεων επιχειρεί να επιβάλει στους λαούς της Ευρώπης την ιδεολογία της. Η τάση αυτή προκαλεί σοβαρή αντίδραση σε όλο και αυξανόμενο μέρος των Ευρωπαίων, αφού ωμά ομολογείται ότι επιχειρείται η αλλοίωση της ιδιοπροσωπίας τους. Αυτός που θέλει να έχει άλλη κουλτούρα από την επιβαλλόμενη θεωρεί ότι βρίσκεται εντός χώρου υποχρεωτικής «πολιτισμικής αναμόρφωσης», όπως σημείωσε και ο Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ.
 
Οι Έλληνες έχομε πικρή εμπειρία αυτού του γεγονότος, αφού ζούμε την, με υπαίτια την πολιτική ηγεσία μας, επιχείρηση αλλοίωσης της συνείδησής μας και προσχώρησης στη σύγχρονη δυτική ιδεολογία. Σύμπτωμα η πρόσφατη καθιέρωση του «γάμου» των ομοφυλόφιλων. Τα δυτικά έντυπα πανηγύρισαν που η Ελλάδα είναι η πρώτη Ορθόδοξη χώρα, που καθιέρωσε τον εν λόγω «γάμο». Ο πρωθυπουργός της χώρας Κυρ. Μητσοτάκης, στη διάσκεψη κορυφής της Ε.Ε.  χειροκροτήθηκε για την πρωτοβουλία του και εκείνος έδειχνε ικανοποιημένος από την υποδοχή. Μετά την ψήφιση του Νόμου η τ. Πρόεδρος της Δημοκρατίας εόρτασε τα επινίκια με τους πρωτεργάτες της ψήφισης κ.κ. Σκέρτσο και Πατέλη και άλλους πολιτικούς και μέλη των ΛΟΑΤΚΙ. Η πρόσφατη παραίτηση του κ. Πατέλη από τη θέση του οικονομικού συμβούλου του πρωθυπουργού θεωρήθηκε από ορισμένους ότι δεν ήταν μόνο για λόγους ότι ολοκλήρωσε κάποιο έργο στα οικονομικά, αλλά και το ότι έληξε ευνοϊκά γι΄ αυτόν και γενικά για τους ΛΟΑΤΚΙ η ψήφιση του νόμου για τον «γάμο» των ομοφυλοφίλων, κάτι που επιθυμούσε διακαώς, έστω και αν προκάλεσε την καθίζηση στο εκλογικό σώμα του κυβερνώντος Κόμματος.
 
Το κατά Χάντινγκτον χάσμα δυτικής και ανατολικής χριστιανοσύνης, που επεκτείνεται σε χάσμα πολιτισμικό, κατ΄ αυτόν, «στηρίζεται στη λογική και στο νόμο». Εξηγεί σχετικά: «Πριν από αρκετούς αιώνες, ο πρόεδρος της Λιθουανίας είχε πει ότι οι Λιθουανοί είχαν να διαλέξουν μεταξύ “δύο πολιτισμών” και επέλεξαν το λατινικό κόσμο, προσηλυτίστηκαν στον ρωμαιοκαθολικισμό και επέλεξαν μία μορφή κρατικής οργάνωσης που στηρίζεται στον νόμο. Με παρόμοιο τρόπο οι Πολωνοί (Σημ.γρ. Σλάβοι, ως οι Ρώσοι) λένε ότι ανήκουν στη Δύση από τον 10^ο αιώνα, όταν επέλεξαν τον δυτικό Χριστιανισμό έναντι του Βυζαντίου».
 
Το γιατί η Δύση ακολουθεί τον Νόμο, ενώ η Ορθόδοξη Χριστιανοσύνη όχι, ο Χάντινγκτον δεν το εξηγεί. Εννοεί εκκλησιαστικά; Πράγματι η δυτική χριστιανοσύνη είναι κυριευμένη από την ιδέα του Νόμου και τον ορθολογισμό, που την οδήγησε στην αίρεση, σε θρησκευτικούς πολέμους πολυετείς, σε απάνθρωπες τυραννίες, στην ιερά εξέταση, στο παπικό κράτος. Η ανατολική Ορθόδοξη χριστιανοσύνη έχει τους κανόνες της, αλλά έχει και την πίστη και την αγάπη, που εκφράζονται ως επιείκεια, ως αλληλεγγύη, ως επίγνωση της ανθρώπινης αδυναμίας, ως ανεκτικότητα. Για αυτό και απέφυγε τα σφάλματα της παπικής χριστιανοσύνης και των προτεσταντικών παραφυάδων της. Αλλά η συμπεριφορά Παπικών και Προτεσταντών θεωρείται από τον Χάντινγκτον πολιτισμός και πρόοδος…
 
Μήπως εννοεί τον Νόμο πολιτικά; Πάλι κάνει λάθος. Οι Ορθόδοξοι Έλληνες, με τον Ρήγα τον Βελεστινλή, θέλησαν να καθιερώσουν Σύνταγμα και νόμους πριν ακόμη απελευθερωθούν. Με την έναρξη της επαναστάσεως εψήφισαν Σύνταγμα, που θεωρείται ένα από τα δημοκρατικότερα της Ευρώπης. Όταν ο δυτικής προέλευσης βασιλιάς Όθωνας, οπαδός της «ελέω Θεού μοναρχίας», κυβερνούσε χωρίς Σύνταγμα τη χώρα μας οι πρόγονοί μας επαναστάτησαν και επέβαλαν Σύνταγμα. Η ιστορία των δυτικών χωρών, ακόμη και της Γαλλίας, δείχνει ότι ο Νόμος εξαρτάτο από τη βούληση όχι του λαού, αλλά είτε του μονάρχου, είτε των ισχυρών μειοψηφιών που επέβαλαν την θέλησή τους. Τί να ζηλέψει ο Έλληνας ή ο Ρουμάνος από την Αυστρία του Μέτερνιχ, από τη Γερμανία του Βίσμαρκ και του Χίτλερ, από την Αγγλία της Ελισάβετ Α΄, του Ερρίκου Η΄, του Κρόμβελ και της αποικιοκρατίας, από την Ιταλία των Βοργία και του Μουσολίνι, από τη Γαλλία των Λουδοβίκων, του Ροβεσπιέρου και, επίσης της αποικιοκρατίας;
 
Την περί της επιβολής των Νόμων θεωρία σε ένα ευνομούμενο κράτος της Δύσης προώθησε ο Άγγλος φιλόσοφος Τόμας Χομπς (1588-1679), γιος προτεστάντη κληρικού, με το σπουδαιότερο έργο του «Λεβιάθαν» (Σημ. γρ. Το βιβλίο κυκλοφορήθηκε στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Γνώση»). Κατ’ αυτόν ο άνθρωπος στη φυσική του κατάσταση δεν είναι καλός, αλλά εγωιστής και αγωνίζεται να εξασφαλίσει την αυτοσυντήρησή του σε βάρος των άλλων: επικρατεί, όπως τονίζει,  ένας «πόλεμος όλων εναντίον όλων». Με την περίφημη φράση του «homo hominis lupus» (ο άνθρωπος είναι για τον άλλο άνθρωπο λύκος) δεν περιγράφει μόνο τη φυσική κατάσταση του ανθρώπου, όπως εκείνος την έβλεπε, αλλά ξεδιπλώνει και την εικόνα που έχει ο ίδιος για τον άνθρωπο. Για να εξασφαλιστεί λοιπόν η κοινωνική ειρήνη, υποστηρίζει,  χρειάζεται μια αυστηρή κυβέρνηση, για την τήρηση των νόμων. Την άποψή του αυτή ο Χομπς την εκφράζει με τη φράση του: «Νόμοι χωρίς σπαθί είναι μόνο λόγια» (Σημ. γρ. Για περισσότερα βλ. Robert Zimmer Η νέα Πύλη των Φιλοσόφων», Εκδ. Κονιδάρη, 2^η έκδ., 2008, σελ. 101 κ.ε.).
 
Η φιλοσοφική σκέψη του Χομπς επικρατεί στη Δύση. Η καταστολή είναι ευκολότερη από την παιδεία και την οικοδόμηση καλού κ’ αγαθού πολίτη, κυβερνώντος και κυβερνωμένου, που οι Έλληνες  δίδαξαν. Ο καθηγητής και ακαδημαϊκός Κων. Δεσποτόπουλος σχολιάζοντας τα «Πολιτικά» του Αριστοτέλη γράφει: «Ως υπερτάτη πηγή καθορισμού της συμπεριφοράς των πολιτών εξαίρονται οι νόμοι, αλλά με την προϋπόθεση να είναι ορθοί («κειμένους ορθώς»). Η έκφραση “κειμένους ορθώς” διανοίγει την προοπτική προς το μέγα πρόβλημα των σχέσεων θετικού δικαίου και ορθού δικαίου: απευθύνεται προς τον νομοθέτη πρώτιστα ως πρόσταγμα προς νομοθεσία ορθή, αλλά ίσως υποδηλώνει δικαίωμα των πολιτών προς ανυπακοή στους νόμους τους κειμένους όχι ορθώς» (Βλ. σχ. «Περί της πολιτικής - Επίλεκτα κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας», Επιλογή - μετάφραση - σχόλια Κων. Ι. Δεσποτόπουλος, ΜΙΕΤ, Αθήνα, 2004, σελ. 146).
 
Ο Νόμος εκφράζει την πολιτική εξουσία και αν αυτή είναι φαύλη ή τυραννική αυτός πάσχει, διότι εξυπηρετεί συμφέροντα, τους ισχυρούς της ημέρας, την άρχουσα τάξη, το ιδεολογικό κατεστημένο. Για την άσκηση της εξουσίας της η τυραννική πολιτική ηγεσία εκδίδει Νόμους και διορίζει  δικαστές, που κρίνουν τους κατηγορούμενους πολίτες, με βάση αυτούς τους νόμους...
 
Τη διαφορά μεταξύ των Ελλήνων και των Δυτικών ως προς τον Νόμο εκφράζει πετυχημένα ο Κώστας Παπαϊωάννου γράφοντας ότι για τους Έλληνες ο Νόμος του Κόσμου είναι το Αγαθόν και η  Γνώση είναι Αρετή. Από την Αναγέννηση και μετά στη Δύση η γνώση είναι Δύναμη. Τη διαφορά ο Παπαϊωάννου την εκφράζει με τη σκέψη του Πλάτωνα έναντι αυτής του Κρίστοφερ Μάρλοου (Σημ. γρ. Ο Μάρλοου έζησε από το 1564 έως το 1593, και ήταν σημαντικός Άγγλος θεατρικός συγγραφέας). Κατά τον Πλάτωνα ο άνθρωπος δεν μπορεί να σταθεί σαν ον παρά μόνο στο μέτρο που μένει περιορισμένος μέσα στα όρια που του επιτρέπει η ίδια η τάξη του κόσμου, ενώ αντίθετα  κατά τον Μάρλοου η δύναμη του ανθρώπου δεν έχει όρια και ο ανώτατος σκοπός προς τον οποίο τείνει η δύναμη αυτή είναι ο ίδιος ο εαυτός της…» (Βλ. βιβλίο Κώστα Παπαϊωάννου «Κόσμος και ιστορία - Ελληνική κοσμολογία και δυτική εσχατολογία», Εναλλακτικές Εκδόσεις, 2000, σελ. 55-57).
 
Στη δεκαετία του 1930 ο σημαντικός ποιητής και στοχαστής Γιώργος Σαραντάρης στο δοκίμιό του «Η Συμβολή σε μια φιλοσοφία της ύπαρξης», που εκδόθηκε το 1937, γράφει προφητικά:
 
«Νομίζω πως η σημερινή Ελλάδα μπορεί να κρίνει το λεγόμενο δυτικό πολιτισμό. Μπορεί και πρέπει να κρίνει τον τέτοιο πολιτισμό, αν θελήσει να σωθεί από την επιρροή που η ίδια Ευρώπη εξάσκησε πάνω μας έναν ολόκληρο αιώνα, κ’ επιθυμήσει να βρει την καθαρότητα μιας παρθενικής θέας και το αυτούσιο κάλλος της δικής μας χώρας και των ανθρώπων της» (Γιώργου Σαραντάρη «Έργα», Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη, Ηράκλειο, 2001, 1^ος Τόμος, σελ. 135).
 
Στο επόμενο δοκίμιο του «Η παρουσία του ανθρώπου», που εκδόθηκε το 1938, ο Γιώργος Σαραντάρης διερωτάται:
 
«Χρειάζεται η Δύση να μας μάθει κάτι περισσότερο από τον τεχνικό πολιτισμό; Ερωτώ τούτο, γιατί δεν βρίσκω τίποτε άλλο ουσιαστικό να μπορεί να μας μάθει η χτεσινή και σημερινή Δύση. Στον πνευματικό πολιτισμό όταν κανείς δεν κατέχει πίστη, είναι σαν να μην κατέχει τίποτε. Η Δύση δεν κατέχει τίποτε, μήτε για τον εαυτό της. Οι παραδόσεις της μας είναι άχρηστες… Η Δύση ολοένα φθείρεται και εφ’ όσον δεν πιστεύει και δεν μπορεί να πιστέψει στον άνθρωπο, ανταποκρίνεται σ’ ένα νόμο υπέρτατης δικαιοσύνης η αναπόφευκτη παρακμή της. Δεν λέμε πως η Δύση σβήνει, αλλά περιορίζεται η σημασία της. Είναι απόλυτα αδύνατο να οδηγήσει σήμερα την ανθρωπότητα η Δύση. Και όχι για άλλο πιο επιφανειακό λόγο, αλλά γιατί, από αιώνες τώρα, έπαψε να πιστεύει στον άνθρωπο» (Αυτ. σελ. 171).   
 
Ο Χάντινγκτον εκφράζει τους ισχυρούς της Δύσης, που επιδιώκουν οι Έλληνες να αφομοιωθούμε, ως κατακτημένοι ιθαγενείς, στην κυριαρχούσα  κουλτούρα τους. Έως τώρα η συμπεριφορά μας δείχνει ότι υπερασπιζόμαστε την ταυτότητά μας, τον πολιτισμό μας, έστω και αν κάποιοι τεχνολογικά και οικονομικά ισχυρότεροι μας θεωρούν δύσχρηστους, ενοχλητικούς, οπισθοδρομικούς. Προτιμάμε να είμαστε πιστοί στις αρχές, στις αξίες και στα ιδανικά που μας εμπιστεύτηκαν οι πρόγονοί μας  και να πολεμήσουμε για να μην εξαλειφθούμε από προσώπου γης, παρά να είμαστε βολικοί και εξυπηρετικοί γι’ αυτούς γραικύλοι και λακέδες. Εμείς πιστεύουμε ότι οι τρεις πυλώνες στους οποίους στηρίζεται ο ευρωπαϊκός πολιτισμός, είναι η Αθήνα, η Ρώμη και τα Ιεροσόλυμα. Η λεγόμενη Δύση  κατρακύλησε στην απόρριψή τους και πρέπει να επιστρέψει σε αυτούς και όχι να ζητά από εμάς να τους απορρίψουμε και να την ακολουθήσουμε.
 
Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Η Δύση και η Ορθόδοξη Ευρώπη - 5

 

Μέρος Ε΄ - Ρωσία και Ουκρανία

Ο Σάμιουελ Χάντινγκτον στο μπεστ σέλερ βιβλίο του για τη «σύγκρουση των πολιτισμών», αποτυγχάνει στην πρόβλεψή του για τις σχέσεις της Ρωσίας με την Ουκρανία και τον ρόλο της Δύσης σε αυτές. Οι απόψεις του εν λόγω αμερικανού καθηγητού της γεωπολιτικής έχουν τη σημασία τους, διότι το συγκεκριμένο βιβλίο του τον ανέδειξε ως έναν από τους πιο έγκυρους και πολυδιαβασμένους γεωπολιτικούς αναλυτές σε όλο τον πλανήτη. Ήταν επίσης ιδρυτής και εκδότης του θεωρουμένου παγκοσμίως εγκύρου περιοδικού γεωπολιτικής «Foreign Policy” και συγκαταλεγόταν μεταξύ των συμβούλων τριών Προέδρων των ΗΠΑ (Τζόνσον, Νίξον και Κάρτερ). Σημειώνεται ότι ο Χόρχε Ντομίγκεζ, αντιπρύτανης του Χάρβαρντ, στο «εις μνήμη» του Χάντινγκτον σημειώμά του τον χαρακτηρίζει «ένα των γιγάντων της πολιτικής επιστήμης στον κόσμο κατά την τελευταία πεντηκονταετία» (Εφημ. «Λα Κρουά», ηλεκτρ. Έκδοση, 28/12/2008).
 
Υπενθυμίζεται ότι το συγκεκριμένο βιβλίο του Χάντινγκτον εκδόθηκε το 1996 και το 1994 είχαν διεξαχθεί εκλογές στην Ουκρανία. Σημειώνει λοιπόν ο αμερικανός αναλυτής: «Όπως παρατήρησε ένας Αμερικανός ειδικός οι εκλογές απεικόνισαν ή και αποκρυστάλλωσαν τη διάσπαση του οράματος μεταξύ εξευρωπαϊσμένων Σλάβων της δυτικής Ουκρανίας και Ρωσοσλάβων της ανατολικής Ουκρανίας για το πώς πρέπει να είναι η χώρα τους. Η εθνική πόλωση δεν είναι τόσο σημαντική όσο οι διαφορετικοί πολιτισμοί» (Αυτ. σελ. 228. Η υπογράμμιση του γρ.).
 
Ο Χάντινγκτον προχωρώντας στη σκέψη του γράφει πως αν αυτό που μετράει είναι ο πολιτισμός, τότε η βίαιη σύγκρουση μεταξύ Ουκρανών και Ρώσων είναι απίθανη. Αυτή, κατά την άποψή του, είναι η πρώτη εκδοχή. Και εξηγεί: «Είναι δύο σλαβικοί ορθόδοξοι λαοί, που εδώ και αιώνες έχουν στενές σχέσεις και οι μεταξύ τους γάμοι είναι σύνηθες φαινόμενο. Παρά τα αμφισβητούμενα ζητήματα και την πίεση από τους ακραίους εθνικιστές και από τις δύο πλευρές, οι ηγέτες και των δύο χωρών έχουν δουλέψει σκληρά για να αμβλύνουν αυτές τις διαφωνίες. Ως απόδειξη φέρνει ότι «από το 1995 και μετά κανένα βίαιο περιστατικό δεν σημειώθηκε μεταξύ Ρώσων και Ουκρανών»...
 
Ως δεύτερη εκδοχή -κάπως πιο πιθανή την χαρακτηρίζει ο Χάντινγκτον- είναι η Ουκρανία να διασπαστεί σε δύο ξεχωριστές οντότητες κατά μήκος της πολιτισμικής συνοριακής γραμμής, που ίδιος χώρισε την Ευρώπη, σε Δυτική και Ανατολική. Τότε η ανατολική πλευρά θα συγχωνευτεί με τη Ρωσία. Παράδειγμα φέρνει την Κριμαία, της οποίας, όπως αναφέρει, ο λαός είναι 70% Ρώσοι. Και σημειώνει: «Τον Μάϊο του 1992 η Βουλή της Κριμαίας ψήφισε την ανεξαρτησία της από την Ουκρανία, ενώ, αργότερα, κάτω από ουκρανική πίεση ανακάλεσε αυτή την απόφαση. Η ρωσική κυβέρνηση, παρόλα αυτά ψήφισε την ακύρωση της εκχώρησης της Κριμαίας στην Ουκρανία, που έγινε το 1954 (Σημ. γρ. επί Χρουστσόφ)… Τον Μάϊο του 1994 η κατάσταση οξύνθηκε, όταν η κυβέρνηση της Κριμαίας αποφάσισε την επαναφορά του Συντάγματος του 1992, που την καθιστούσε απόλυτα ανεξάρτητη από την Ουκρανία…» (Αυτ. σελ. 229. Η υπογράμμιση του γρ.)
 
Η τρίτη εκδοχή, που αναφέρει ο Χάντινγκτον είναι  «μια δυτικά προσανατολισμένη Ουκρανία». Αυτή, όπως γράφει, «θα μπορούσε να είναι βιώσιμη μόνο αν είχε ισχυρή και αποτελεσματική δυτική υποστήριξη. Και μια τέτοια υποστήριξη, με τη σειρά της, πιθανό να υπάρξει μόνο αν οι σχέσεις μεταξύ Δύσης και Ρωσίας υποχωρήσουν σημαντικά και καταλήξουν να μοιάζουν με αυτές που υπήρχαν κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου» (Η υπογράμμιση του γρ.). Σε αυτήν την εκδοχή ο Αμερικανός διανοούμενος πρόβλεψε σωστά.  
 
Στο τεύχος 2247 (1^η Οκτωβρίου 2015) του εγκύρου γαλλικού περιοδικού Le Point και στις σελίδες 92-94 υπάρχει συνέντευξη της Γεωργιανής καταγωγής, ορθοδόξου χριστιανής στο θρήσκευμα, ιστορικού και μέλους της Γαλλικής Ακαδημίας Helene Carrere d’ Encausse, ειδική στα θέματα της ΕΣΣΔ. Σε αυτήν μιλάει για τη σχέση της Ουκρανίας με τη Ρωσία, με βάση τη συζήτηση που είχε με τον Μπόρις Γιέλτσιν, πρόεδρο της Ρωσίας από το 1991 έως το 1999. Το 1988 ο Γιέλτσιν είχε πάει στο Παρίσι να παρουσιάσει το βιβλίο του και η Ντ’ Ανκός τον ερώτησε «Τί γίνεται με την αυτοκρατορία;» και εκείνος της απάντησε: «Η αυτοκρατορία αποσυντίθεται, γνωρίζω ότι πρέπει να την διαλύσω, αλλά πρέπει να σώσω με κάθε τίμημα την ενότητα των τριών σλαβικών λαών, Ρώσων, Ουκρανών και Λευκορώσων». Και σημειώνει η Ντ’ Ανκός: «Για εκείνον η Ουκρανία ήταν η κοιτίδα της Ρωσίας και της Λευκορωσίας, είναι η λευκή Ρωσία… Δεν είναι δυνατό Ρωσία και Ουκρανία να χωριστούν» (Σημ. Η υπογράμμιση του γρ.). Αυτή η λογική του Γιέλτσιν εξηγεί τη σημερινή συμπεριφορά του Πούτιν.
 
Για να διατηρηθεί ο δυτικός πολιτισμός, στη θέση της παρακμάζουσας δυτικής δύναμης, ο Χάντινγκτον προβλέπει ότι συμφέρει τις ΗΠΑ και τις ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ άλλων:
 
·        Να ενσωματώσουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο ΝΑΤΟ τις δυτικές χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, τις Βαλτικές δημοκρατίες, τη Σλοβενία και την Κροατία
·        Να ενθαρρύνουν τη «δυτικοποίηση» της Λατινικής Αμερικής  και
·        Να δεχτούν τη Ρωσία ως κράτος πυρήνα της Ορθοδοξίας και ως μεγάλη περιφερειακή δύναμη με νόμιμα συμφέροντα για την ασφάλεια των νότιων συνόρων της (Από το βιβλίο του Χάντινγκτον «Η σύγκρουση των πολιτισμών», σελ. 448. Η υπογράμμιση του γρ.).
 
Πέρασαν 29 χρόνια από την έκδοση στα ελληνικά του εν λόγω βιβλίου «μπεστ σέλερ» του Χάντινγκτον. Πλην της προαναφερθείσης σωστής εκδοχής, που πρόβλεψε, γενικά δεν είχε άλλες επιτυχίες στις προβλέψεις του. Πρώτον έβλεπε ότι οι Αμερικανοί δεν θα επέκτειναν το ΝΑΤΟ σε χώρες πέραν αυτών που ονόμασε «Δυτικές». Γράφει: «Η επέκταση του ΝΑΤΟ που περιορίζεται στις χώρες οι οποίες ιστορικά αποτελούν μέρος της δυτικής Χριστιανοσύνης εγγυάται στη Ρωσία ότι θα αποκλειστούν η Σερβία, η Βουλγαρία, η Ρουμανία, η Μολδαβία, η Λευκορωσία και η Ουκρανία, με την προϋπόθεση αυτή η τελευταία να μείνει ενωμένη» (Σημ. Η υπογράμμιση του γρ.). Και εξηγεί ότι η διεύρυνση του ΝΑΤΟ, «θα περιοριστεί στα δυτικά κράτη και θα υπογραμμίσει επίσης το ρόλο της Ρωσίας ως κράτους πυρήνα ενός ξεχωριστού ορθόδοξου πολιτισμού και, επομένως, ως κράτους που θα είναι υπεύθυνο για τη διασφάλιση της τάξης στα σύνορα της Ορθοδοξίας».
 
Τελικά στις ΗΠΑ και στη Δύση επικράτησε η άποψη η Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ να επεκταθούν στις Ορθόδοξες χώρες Βουλγαρία και Ρουμανία, που θα επιδιωχθεί να δυτικοποιηθούν, όπως το επιχειρούν στην Ελλάδα, και να προχωρήσουν επίσης στην ένταξη κατ’ αρχήν της Ουκρανίας,  και μετά των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων, επίσης με Ορθόδοξους λαούς... Σκοπός η απομόνωση της Ρωσίας από τις χώρες της υπόλοιπης Ευρώπης. Αυτή η γεωπολιτική προωθείται παρά την μεγάλη οικονομική ζημία που υφίστανται οι ευρωπαϊκές χώρες και παρά το ότι η Ρωσία εξωθείται σε συνεργασία, μεταξύ άλλων, με την κομμουνιστική Κίνα και την κομμουνιστική Κορέα, με το θεοκρατικό Ιράν και με την ινδουιστική Ινδία.
 
Και ενώ όλα στην Ουκρανία πήγαιναν, κατά την Δύση, λογικά, και  ενώ έρρεαν άφθονα χρήματα προς αυτήν για την συνέχιση του πολέμου, υπήρξε τηλεφωνική επικοινωνία, διαρκείας μιάμισης ώρας, του επικεφαλής της Δύσης Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ με τον Πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν, χωρίς να ενημερωθούν ο άμεσα ενδιαφερόμενος Πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντιμίρ Ζελένσκι, ο επικεφαλής του ΝΑΤΟ και άμεσος συνεργάτης του Προέδρου Τραμπ Μαρκ Ρούτε και η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν...
 
Ποιο το μέλλον της Ουκρανίας και το πώς θα εξελιχθούν οι ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία, όπως επίσης πώς θα εξελιχθούν οι σχέσεις της Ρωσίας με τις ΗΠΑ και με τις συμμάχους της στο ΝΑΤΟ και ειδικότερα με τις χώρες  μέλη της ΕΕ είναι κάτι που πιθανόν είναι σχεδιασμένο από τον Πρόεδρο Τραμπ και το γεωπολιτικό επιτελείο του και θα θελήσει να το επιβάλει. Πάντως ο Υπουργός Αμύνης των ΗΠΑ Pete Hegseth διαβεβαίωσε ότι «δεν υπάρχει προδοσία» της Ουκρανίας  και των συμμάχων τους. Όμως στην Ευρώπη έντονη είναι η αμηχανία και ο προβληματισμός. «Ήρθε η μεγάλη ώρα της αλήθειας για το ΝΑΤΟ» κατά τον Υπουργό Αμύνης της Γαλλίας Σεμπαστιέν Λεκορνύ (Le Figaro, 14/2/2025, p. 1). Αντίθετα, όπως αναφέρεται στο συγκεκριμένο φύλλο στη «Φιγκαρό», στη Μόσχα υπάρχει ικανοποίηση: «Η πολιτική της δαιμονοποίησης του προέδρου Πούτιν και της εδώ και τρία χρόνια απομόνωσης της Ρωσίας κατέρρευσαν» δήλωσαν κύκλοι του Κρεμλίνου.
 
Σημειώνεται ότι η ομιλία του Αντιπροέδρου των ΗΠΑ Τζέι Ντι Βανς, στις 14 Φεβρουαρίου 2025, στην ετήσια Διάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια πάγωσε το ακροατήριό του, σχεδόν παραγνωρίζοντας το Ουκρανικό και εκφωνώντας ένα έντονο «κατηγορώ» κατά των περισσοτέρων Ευρωπαίων ηγετών, που εφαρμόζουν γουοκική πολιτική. Κατά τον Αμερικανό Αντιπρόεδρο «η σοβαρότερη απειλή για την Ευρώπη δεν προέρχεται από τη Ρωσία ή από την Κίνα, αλλά από το εσωτερικό της: Πρόκειται για την υποχώρηση της Ευρώπης από ορισμένες από τις πιο θεμελιώδεις αξίες της, αξίες που μοιράζεται με τις ΗΠΑ». Επεξηγώντας την άποψή του κατηγόρησε χώρες - μέλη της ΕΕ ότι εφαρμόζουν αστυνομικές εκστρατείες και λογοκρισία εναντίον πολιτών και Κομμάτων που αμφισβητούν την woke ατζέντα και τόνισε ότι η ελεύθερη έκφραση στην Ευρώπη υπονομεύεται από παρεμβάσεις, που θυμίζουν Σοβιετική Ένωση. «Αν φοβάστε τους ίδιους τους ψηφοφόρους σας, οι ΗΠΑ δεν μπορούν να κάνουν τίποτε γι’ αυτό, υπογράμμισε (Πληροφορίες από ιστοσελίδα Euronews (16/2/2025, 19.32), Εφημ. «Εστία» 16/2/2025, Εφημ. «Καθημερινή» 15/2/2025 - Reuters).
 
Ως προς την Ελλάδα την πολιτικά υπάρχουσα κατάσταση περιέγραψε ο Πρόεδρος της Διεθνούς Διαφάνειας Ελλάδος κ. Γιώργος Χατζηγιαννάκης: «Η χώρα μας διατήρησε και φέτος την περσινή χαμηλή βαθμολογία στον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς… Η στασιμότητα αυτή αντικατοπτρίζει την έλλειψη ουσιαστικών παρεμβάσεων σε κρίσιμα δομικά ζητήματα… Η διασφάλιση της ανεξαρτησίας των μέσων ενημέρωσης και η προστασία των δημοσιογράφων, η επαρκής χρηματοδότηση και η στοχευμένη ενίσχυση της δικαιοσύνης, η συνεργασία με την Κοινωνία των Πολιτών για τη βελτίωση του κράτους δικαίου, καθώς και η ενδυνάμωση των ανεξαρτήτων αρχών, ώστε να επιτελέσουν αποτελεσματικά το έργο τους, παραμένουν ζητήματα που απαιτούν άμεση αντιμετώπιση» (Από το Δελτίο Τύπου της Διεθνούς Διαφάνειας Ελλάδος, της 13^ης Φεβρουαρίου 2025).
 
Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Η Δύση και η Ορθόδοξη Ευρώπη - 4

 

Μέρος Δ΄ - Εκτός Δύσης η Ελλάδα, κατά Χάντινγκτον

 

Για την Ελλάδα, που όταν γραφόταν το βιβλίο του για τη σύγκρουση των Πολιτισμών από χρόνια ήταν μέλος της Ε.Ε., ο Χάντινγκτον, κάνει ιδιαίτερα αρνητική έως και εχθρική μνεία. Σημειώνει:
 
«Η Ελλάδα δεν αποτελεί μέρος του δυτικού πολιτισμού, αλλά υπήρξε η πατρίδα του κλασικού πολιτισμού, ο οποίος υπήρξε, με τη σειρά του, σημαντική πηγή του δυτικού πολιτισμού… Σε αντίθεση με τους Σέρβους, τους Ρουμάνους ή τους Βουλγάρους, η ιστορία τους εκτυλίσσεται μαζί με την ιστορία της Δύσης. Παρόλα αυτά, η Ελλάδα αποτελεί εξαίρεση ως ορθόδοξος ξένος στους δυτικούς οργανισμούς. Δεν υπήρξε ποτέ ένα εύκολο μέλος ούτε για την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά ούτε και για το ΝΑΤΟ και δυσκολεύεται να προσαρμοστεί στις αρχές και τα ήθη και των δύο… Η συμπεριφορά της Ελλάδας ως προεδρεύουσας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το 1994, εξόργισε τα άλλα μέλη και οι αξιωματούχοι της Δυτικής Ευρώπης χαρακτήρισαν λάθος το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι μέλος της.
 
Στον μεταψυχροπολεμικό κόσμο, η πολιτική που ακολουθούσε η Ελλάδα απέκλινε σημαντικά από αυτή της Δύσης. Το εμπάργκο κατά της Μακεδονίας (Σημ. γρ. Έτσι αποκαλεί την ΠΓΔΜ) αποδοκιμάστηκε δυναμικά από τις δυτικές κυβερνήσεις και είχε αποτέλεσμα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ζητήσει παραπομπή της Ελλάδας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Όσον αφορά τη σύγκρουση στην πρώην Γιουγκοσλαβία, η Ελλάδα διαχώρισε τη θέση της από τις πολιτικές των σημαντικότερων δυτικών δυνάμεων, υποστήριξε ενεργά τους Σέρβους και παραβίασε κραυγαλέα τις κυρώσεις που είχαν επιβάλει τα Ηνωμένα Έθνη εναντίον των Σέρβων… Επίσης η Ελλάδα μελετούσε με τη Ρωσία την πιθανότητα να φέρει πετρέλαιο από τον Καύκασο και την Κεντρική Ασία στη Μεσόγειο μέσω ενός ελληνοβουλγαρικού αγωγού, παρακάμπτοντας την Τουρκία και άλλες μουσουλμανικές χώρες» (Αυτ. σελ. 223-224).
 
Η πολιτική μας ηγεσία, με πρωθυπουργό των Κώστα Καραμανλή, αντιμετώπισε με αξιοπρέπεια και σταθερότητα, στη Διάσκεψη Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι και στο Μακεδονικό ζήτημα, την εκ μέρους του Προέδρου των ΗΠΑ Τζ. Μπους επίθεση σε βάρος της εθνικής μας οντότητας, του δικαίου  και της ιστορικής αλήθειας και προστάτευσε με επιτυχία τα καλώς εννοούμενα συμφέροντά μας. Πρόβαλε βέτο στην ένταξη των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ και συνέχισε τη διαδικασία για την προμήθεια της χώρας με φθηνό φυσικό αέριο από τη Ρωσία. Αντίθετα ο Χάντινγκτον έδειξε την ολοκληρωτική νοοτροπία της Δύσης και έτσι ακουσίως εξήγησε τη μεθόδευσή Της για την απομάκρυνση  του Κ. Καραμανλή από την πολιτική ηγεσία της χώρας  και την άνοδο στην εξουσία ηγεσιών που με μεθόδους ήκιστα δημοκρατικές ικανοποίησαν τις βουλήσεις Της (Βλ. σχ. βιβλίο Μαν. Κοττάκη «Οι απόρρητοι φάκελοι Καραμανλή» Εκδ. Οργαν. Λιβάνη, Αθήνα, 2021). Έπειτα χάθηκαν και θα   χαθούν οι ηγεσίες αυτές, αλλά οι μεθοδεύσεις τους μένουν ως χαίνουσες πληγές στον Ελληνισμό και στην περιοχή…  
 
Ως προς τη Σερβία, η χώρα ανηλεώς επλήγη από το ΝΑΤΟ, το οποίο δια της βίας και θυσιάζοντας αθώους ανθρώπους προώθησε προβληματικές λύσεις σε αυτήν. Τότε οι Έλληνες εδείξαμε ότι είμαστε απέναντι από την αδικία και τη βία και βοηθήσαμε, όσο μπορούσαμε τον Σερβικό λαό που υπέφερε. Και στη Σερβία η Δύση υποστήριξε το Ισλάμ και την Τουρκία σε βάρος των Χριστιανών. Όχι φυσικά χάριν του δικαίου, αλλά χάριν των γεωπολιτικών συμφερόντων της.
 
Είναι παράλογο που ο Χάντινγκτον και όσοι έχουν ή εκφράζουν τις ιδέες του, ταυτίζουν τον Ελληνισμό με το Ισλάμ, το οποίο (Άραβες, Οθωμανοί και Τούρκοι) αντιμετώπισε επί 800 περίπου χρόνια, το υπέφερε για 400 χρόνια και το αποτίναξε πριν από 200 χρόνια και που πάντα μας απειλεί. Βεβαίως η αντιπάθεια της Δύσης προς τον Ορθόδοξο Ελληνισμό δεν είναι κάτι το νέο. Μία από τις αποδείξεις είναι η 4^η Σταυροφορία και η άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1204 από τους Φράγκους. Γράφει στην εισαγωγή του βιβλίου του Μίλερ ο Άγγελος Φουριώτης: «Αυτό που λεγόταν Σταυροφορία εναντίον των απίστων ήταν προγραμματισμένη ενέργεια για πλιάτσικο, το πλέον άγριο που γνώρισε ο κόσμος, το πλέον ευλογημένο από τον Πάπα. Φυσικά η επίσημη Ευρώπη αλλιώς δείχνει τα πράγματα…» (William Miller «Η Φραγκοκρατία στην Ελλάδα (1204-1566), Εκδ. «Ελληνικά Γράμματα», Β΄ Εκδ. Αθήνα, 1990, σελ. 25).
 
Επίσης στον 13^ο αιώνα ο Πάπας εκμεταλλευόμενος τη δυσχερή θέση της Αυτοκρατορίας εκβιάζει τον Μιχαήλ Παλαιολόγο να επιβάλλει την υποταγή των Ορθοδόξων σε αυτόν. Ο Μιχαήλ συνέταξε προσωπική «Ομολογία πίστεως» επί τη βάσει των προβαλλομένων παπικών αξιώσεων, αλλά ο πάπας Κλήμης Δ΄ δεν δέχθηκε την Ομολογία του Αυτοκράτορος και απέστειλε λατινική ομολογία πίστεως, την οποία απαίτησε να υπογράψει ο αυτοκράτορας και να δεχθούν οι Ορθόδοξοι Επίσκοποι. Η απαίτηση του Πάπα δεν έγινε δεκτή. Αυτός συνέχισε να πιέζει τον Αυτοκράτορα και αυτός τους Ορθοδόξους Επισκόπους, εκ των οποίων οι περισσότεροι έμεναν σταθεροί στην άρνηση τους προς τα αιρετικά που επιδίωκε να τους επιβάλει ο Πάπας, ο οποίος συνεκάλεσε Σύνοδο, το 1274, στη Λιόν. Σε αυτήν οι κληρικοί και λαϊκοί απεσταλμένοι του Μιχαήλ Παλαιολόγου, για λόγους πολιτικής σκοπιμότητος, όπως είπε ο ίδιος, αποδέχθηκαν την υποταγή στον Πάπα και στα όσα εκείνος πρέσβευε. Η αντίδραση ήταν γενική στην Αυτοκρατορία. Οι προσπάθειες και οι διωγμοί κατά των Ορθοδόξων από τον Αυτοκράτορα και τον ενωτικό Ιωάννη Βέκκο, που επέβαλε ως Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, δεν πέτυχαν. Οι αξιώσεις του Πάπα να αποδεχθούν οι Ορθόδοξοι κληρικοί να ορκιστούν πίστη σε αυτόν απορρίφθηκε.
 
Η νέα ενωτική παπική επίθεση συνέβη στο λυκόφως της Αυτοκρατορίας, με τη Σύνοδο Φεράρας - Φλωρεντίας (1438 - 1439). Και αυτή απέτυχε, παρά τις αφόρητες πιέσεις του Βατικανού και των ηγεμόνων της Δυτικής Ευρώπης από τη μία πλευρά και την προ των θυρών της Βασιλεύουσας απειλή των Οσμανιδών από την άλλη. Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, στη δυσχερέστατη θέση που βρισκόταν η αυτοκρατορία στην εσχάτη του απελπισία πίστεψε  ότι η Ένωση θα έφερνε τη βοήθεια από τη Δύση και την απόκρουση των Οθωμανών… Στις 12 Δεκεμβρίου 1452 ο απεσταλμένος του Πάπα καρδινάλιος Ισίδωρος τέλεσε λειτουργία στην Αγία Σοφία παρουσία του αυτοκράτορος και άλλων αξιωματούχων και αναγνώσθηκε ο «Όρος» ενώσεως της Φλωρεντίας, με την προσθήκη ότι «είναι προσωρινή λύση μέχρι να απωθηθεί ο τουρκικός κίνδυνος, οπότε το όλο ζήτημα της ενώσεως θα αναθεωρείτο». Την 29^η Μαΐου 1453 η Βασιλεύουσα έπεσε χωρίς βοήθεια από τη Δύση και η άνοδος στον Πατριαρχικό θρόνο του Γενναδίου Σχολαρίου έκλεισε οριστικά κάθε συζήτηση για υποταγή των Ορθοδόξων στον Πάπα (Σημ. Τα στοιχεία για τις εκ μέρους του Παπισμού προσπάθειες να υποταγεί η Ορθόδοξη Εκκλησία σε αυτόν κατά την περίοδο 1054-1453 προέρχονται από το πόνημα του καθηγητού Βλ. Φειδά «Θεολογικός διάλογος Ορθοδόξου και Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας από του σχίσματος μέχρι της Αλώσεως», Αθήναι, 1977).
 
Όμως η επιδίωξη του Πάπα για υποταγή των Ορθοδόξων δεν σταμάτησε έως και τις ημέρες μας. Για τον σκοπό αυτό από τον 16^ο αιώνα οργάνωσε την Ουνία στην Ανατολική Ευρώπη, ως δούρειο ίππο στην Ορθοδοξία.  Αν ο Ελληνισμός είχε υποταγεί στον Πάπα, όπως οι Πολωνοί, οι περί το Λβοφ Ουκρανοί, οι Κροάτες, οι Σλοβένοι, οι Λιθουανοί και άλλοι, και είχε απεμπολήσει την Αλήθεια και την πολιτιστική του κληρονομιά θα ανήκε στη Δύση και θα ακολουθούσε τις επιταγές των ηγετών της, θεωρώντας τες ως σωστές και δίκαιες…  
 
Το ζήτημα της επιχείρησης ξεριζώματος της ταυτότητάς μας περιγράφει με ενάργεια ο Λευκάδιος ιστοριοδίφης Σπυρίδων Ζαμπέλιος (1815-1881) στο εξαιρετικό πόνημά του «Άσματα Δημοτικά της Ελλάδος, εκδοθέντα μετά μελέτης ιστορικής περί Μεσαιωνικού Ελληνισμού» (Κέρκυρα, τυπογραφείο Ερμής, 1852, σελ. 503 - 504. Ανατύπωση υπό Βιβλιοπ. Διονυσίου Νότη Καραβία, Αθήνα 1986):
 
«Τα εθνικά στοιχεία συνεβουλεύθησαν:
 
Οφείλει το γένος των Ελλήνων, παραιτούμενον των περί ορθοδοξίας αξιώσεών του και επί σκοπώ να διαφυλαχθή από τους άκρους κινδύνους, να στρέψη όμμα συνδιαλλακτικόν προς την Δύσιν, να παραδεχθή τον Παπισμόν, να συγχωνευθή μετά των εσπερίων εθνών, να απολέση την αρχαιόγονον φύσιν του, να εξουθενηθή εις τον ωκεανόν των δυτικών εθνικοτήτων, να αποταχθή τη αυθεντία του παρελθόντος, να απεκδυθή της ιστορικής ηγεμονίας του και ταύτα πάντα χωρίς της βεβαιότητος ότι θέλει σωθή από της ημέραν παρ΄ ημέραν αναβαινούσης βαρβαρικής πλημμύρας; Ή μάλλον, ρέπον προς τούτον τον βάρβαρον, επειδή ταχέως ή βραδέως ο βάρβαρος μέλλει να νικήσει, οφείλει προς τούτον μεν να παραχωρήσει την αυτονομίαν, τον βυζαντινόν θρόνον, την πολιτείαν, εις εαυτό δε να φυλάξη την κατοχήν του θρησκεύματος, ως παλλάδιον εντός του οποίου ήθελε καταφύγει και κρυφθή ο σπόρος της πολιτικής ελευθερίας; - Εις άλλας λέξεις, τί μέλλει να δώση βοράν εις τον της Ανάγκης αδυσώπητον δράκοντα; Την ύλην ή το πνεύμα; Να δώση το θρήσκευμα και την εν τω θρησκεύματι περιεχομένην μέλλουσαν αναγέννησιν προς τους Δυτικούς, ή να παραδώσει το μεσαιωνικόν ατελέστατον πολίτευμα προς τους διαδόχους του Οτμάνου;… Δεν εννόησαν και δεν εξετίμησαν εισέτι οι Ευρωπαίοι την αληθινήν φύσιν του περί Ενώσεως ζητήματος, διότι δεν εγνώρισαν εισέτι καλώς την φύσιν και την αποστολήν της Ορθοδοξίας. Διότι δεν εννόησαν ότι δόγμα θρησκευτικόν, οίον το Ελληνικόν, είναι όρος της του έθνους ατελευτησίας, είναι αυτό εκείνο το έθνος».
 
Του Χάντινγκτον προηγήθηκε στον ανθελληνισμό ο Άγγλος ιστορικός και οπαδός του διαφωτισμού Έντουαρντ Γκίμπον (1737-1794). Γράφει ο Ζαμπέλιος στο άλλο πολύ σημαντικό βιβλίο του «Βυζαντιναί μελέται», (Τύποις Χ. Νικολαΐδου Φιλαδελφέως, 1857, σελ. 36 - Ανατύπωση Βιβλ. Νότη Καραβία, 1976):
 
«Ο Γίββων, εκ του οποίου ακόμη και σήμερον η Ευρώπη αντλεί τας περί μεσαιώνος μας γνώσεις και κρίσεις της, ο υπέρτατος ούτος δικαστής 22 αιώνων εθνικής ημών υπάρξεως, κέντρον της μεσαιωνικής Ελλάδος έθεσε την αυτοκρατορικήν αυλήν… Τίς ο μη θαυμάζων εν τω βιβλίω του την πολυμάθειαν, τον ακούραστον ζήλον, την λατρείαν της ελευθερίας και της αρχαίας αρετής! Και όμως η συγγραφή αυτή όζει κάτι το γαιώδες και επιτύμβιον, αναμιμνήσκον την πένθιμον μούσαν του Τακίτου… Την ολοσχέρειαν του απεικονίσματος, την ψυχολογίαν της πολιτείας, το αίσθημα, την πίστιν, τας απορρήτους του αιώνος ροπάς, τον μύχιον, ενί λόγω, της Νεοελληνικής υπάρξεως οργανισμόν, ταύτα ούτε καν υπώπτευσεν ο διαμαρτυρόμενος λόγιος της ΙΗ΄εκατονταετηρίδος».
 
Απάντηση στις αντιλήψεις του Χάντινγκτον για τον Ελληνισμό δίνει και ο γνωστός λογοτέχνης Γιώργος Θεοτοκάς (1906-1966):
 
«Σήμερα μπορεί να πει κανείς ότι το νέο ελληνικό έθνος έχει ενηλικιωθεί. Δυό παγκόσμιοι πόλεμοι, που το στροβίλισαν και το έφεραν στο κέντρο των μεγάλων γεγονότων της ευρωπαϊκής Ιστορίας, του έδωσαν εμπειρία της ζωής του καιρού μας και ψυχική ωριμότητα. Αισθάνεται ότι ανήκει στην Ευρώπη, ότι ζυμώθηκε μαζί της με τρόπο που δεν μπορεί πια να χωρίσει από αυτήν. Δεν δέχεται όμως να απαρνηθεί τους θησαυρούς των παραδόσεων που του χάρισαν οι αιώνες. Ζητάει να ισορροπήσει εντός του το παρελθόν και το παρόν. Μέσα στην κοινότητα και την ενότητα της ευρωπαϊκής ζωής, θέλει να διατηρήσει την ξεχωριστή φυσιογνωμία που του χάρισαν οι αιώνες, την εθνική του ιδιοτυπία, το πνεύμα του τόπου του, αυτή την ιδιαίτερη γεύση του κόσμου, αυτή την αίσθηση της ζωής και της ελευθερίας που νιώθει κανείς στα ελληνικά ακρογιάλια και στα ελληνικά βουνά» (Γιώργου Θεοτοκά «Πολιτικά κείμενα», Εκδ. Ίκαρος, Αθήνα, 1976, σελ. 34 - από το προσωπικό αρχείο του συγγραφέα).
 
Ο Ελληνισμός  στη σύγχρονη ιστορία του, από το 1827 και μετά, έχει υποστεί πολλά και εξακολουθεί να υφίσταται από τους Δυτικούς «φίλους» και «συμμάχους» του. Ελάχιστοι ήσαν οι πολιτικοί ηγέτες που κράτησαν την αξιοπρέπεια της χώρας έναντι των απαιτήσεων των ισχυρών της Δύσης. Γενικά μας θεωρούν άθυρμα τους. Το ζήσαμε  στα σημαντικά γεγονότα της ιστορίας μας: όταν καθορίστηκαν τα σύνορα της χώρας μας, όταν συνέβαλαν στη δολοφονία του Κυβερνήτη Καποδίστρια, όταν μας επέβαλαν αλλογενή και ετερόδοξο ηγεμόνα, όταν, κατά τη διάρκεια του Κριμαϊκού πολέμου, για να επιβάλλουν τη θέλησή τους, Άγγλοι και Γάλλοι έθεσαν επί τρία χρόνια (1854-1857) υπό τον έλεγχό τους  την Αθήνα, όταν μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο μας συμπεριφέρθηκαν με αγνωμοσύνη, μας  εγκατέλειψαν στη Μικρά Ασία και συνεργάστηκαν με τον Κεμάλ, που τους πολέμησε, όταν μας επέβαλαν να εγκαταλείψουμε την Βόρειο Ήπειρο, όταν, παρά τις θυσίες μας στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο δεν έδωσαν την αυτοδιάθεση στους Κυπρίους αδελφούς μας, όταν επέβαλαν τη δικτατορία των συνταγματαρχών, όταν ανέχθηκαν ή και συνετέλεσαν στην εισβολή του Αττίλα στην πολύπαθη Μεγαλόνησο, όταν μας επέβαλαν το ψευδεπίγραφο κράτος των Σκοπίων, όταν ανέχονται τις προκλήσεις της Τουρκίας στο Αιγαίο…  
 
Η υποτιμητική για την Ελλάδα στάση των συμμάχων και εταίρων μας, καθώς και η συμβιβαστικότητα των ηγητόρων μας  έχει αποθρασύνει τους  γείτονες μας Τούρκους, αλλά και τους Σκοπιανούς! Ο πρωθυπουργός τους Χρίστιαν Μίτσκοσκι ευρεθείς πρόσφατα στο Νιου Τζέρσεϊ των ΗΠΑ και απευθυνόμενος στο εκεί  φανατισμένο πλήθος, που εδώ και δεκαετίες προπαγανδίζει το ψέμα για τη Μακεδονία, είπε ότι «το μακεδονικό ζήτημα είναι άλυτο και υπαρκτό» (Βλ. «Καθημερινή», 24/1/2025, σελ. 6). Το ελληνικό Υπουργείο των Εξωτερικών απάντησε ότι η δήλωση του πρωθυπουργού της γειτονικής χώρας αποτελεί πρόκληση για την Ελλάδα, «επιχειρώντας να επαναφέρει στο προσκήνιο ένα ζήτημα το οποίο έχει επιλυθεί, ως γνωστόν, οριστικά και αμετάκλητα». Η απάντηση δείχνει ότι η σημερινή Κυβέρνηση, παρά τα όσα ως αντιπολίτευση υποστήριζε, έχει αποδεχθεί το επιβληθέν από τους ισχυρούς συμμάχους μας ψέμα για τη Μακεδονία και δείχνει πως βρίσκεται σε θέση άμυνας έναντι της επιθετικότητας του κ. Μίτσκοσκι και της κυβέρνησής του! Το σωστό, με βάση το δίκαιο, την αλήθεια και το καλώς εννοούμενο συμφέρον του Ελληνισμού, θα ήταν η Κυβέρνηση να σηκώσει το γάντι στον κ. Μίτσκοσκι και να δηλώσει ότι ούτε η Ελλάδα αποδέχεται τη Συμφωνία των Πρεσπών και, ότι δέχεται να επιστρέψει  στο status quo ante και να αρχίσουν από την αρχή συνομιλίες.
 
Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Η Δύση και η Ορθόδοξη Ευρώπη - 3

 

Μέρος Γ΄- Από την περίοδο του ψυχρού πολέμου στο σήμερα

 

Τα χρόνια 1945 - 1990 ήσαν τυραννικά για τους κατοίκους της Σοβιετικής Ένωσης και των χωρών δορυφόρων της, στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Η όποια αντίδραση στο κομμουνιστικό ολοκληρωτικό καθεστώς καταστελλόταν με την βία, με διώξεις, με εγκλεισμούς σε ψυχιατρεία και σε γκουλάγκ, με φόνους. Νέφος οι Χριστιανοί Ορθόδοξοι νεομάρτυρες, που διώχθηκαν για την πίστη τους και μόνο. Το 1990 ήρθε η κατάρρευση του απάνθρωπου συστήματος χωρίς να ανοίξει μύτη. Είναι ένα τεράστιου μεγέθους ιστορικό γεγονός να καταρρεύσει σε ελάχιστο χρόνο και να εξατμιστεί ένα σιδερόφρακτο ολοκληρωτικό σύστημα, του οποίου οι ηγέτες διέθεταν οπλικά συστήματα τρομακτικών δυνατοτήτων.
 
Η διάλυση των κομμουνιστικών καθεστώτων στην Ευρώπη ήταν μια νίκη της φιλελεύθερης ιδεολογίας και έφερε ικανοποίηση σε όσους πίστευαν και αγωνίστηκαν γι’ αυτήν. Ο τελευταίος ηγέτης της ΕΣΣΔ Μιχαήλ Γκορμπατσόφ τιμήθηκε το 1990 με το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης και είχε σχέσεις θερμές με όλους τους ηγέτες της Δύσης, από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Ρέιγκαν έως τους Γερμανούς πολιτικούς, που του πίστωναν την ενοποίηση της Γερμανίας. Στις 25 Δεκεμβρίου 1991 παραιτήθηκε από Πρόεδρος του Ανωτάτου Σοβιέτ και της Σοβιετικής Ένωσης και την επόμενη ημέρα το Ανώτατο Σοβιέτ κήρυξε επίσημα τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και την κατάλυση του κομμουνιστικού καθεστώτος.
 
Το γεγονός έφερε ευφορία σε όλους τους λαούς, των, έστω με ατελές δημοκρατικό σύστημα διακυβέρνησης, χωρών και ανάσα ελευθερίας και ελπίδα στους λαούς των πρώην κομμουνιστικών χωρών. Εκλείψαντος του αντίπαλου δέους εξέλιπε και ο ψυχρός πόλεμος νόμιζε η διεθνής κοινή γνώμη. Την απόφαση αυτή εξέφρασε ο Φράνσις Φουκουγιάμα στο βιβλίο του «Το τέλος της ιστορίας και ο τελευταίος άνθρωπος», που κυκλοφορήθηκε στα αγγλικά το 1992, και ήταν ανάπτυξη του άρθρου που είχε γράψει με τον ίδιο τίτλο στο περιοδικό “The national interest”, το καλοκαίρι του 1989. Στο βιβλίο του υποστηρίζει ότι σε εκείνα τα χρόνια είχε αναδυθεί σε παγκόσμια κλίμακα μια σημαντική καθολική ομολογία περί της ορθότητας της φιλελεύθερης δημοκρατίας ως συστήματος διακυβέρνησης, καθώς αυτή υπέταξε τις αντίπαλες ιδεολογίες, όπως είναι η κληρονομική μοναρχία, ο φασισμός και ο κομμουνισμός. Και, ακόμη παραπέρα, υποστήριξε ότι η φιλελεύθερη δημοκρατία μπορεί να αποτελεί το ακροτελεύτιο σημείο  της ιδεολογικής εξέλιξης της ανθρωπότητας και επομένως την τελική μορφή της ανθρώπινης διακυβέρνησης, έτσι ώστε να συνιστά «το τέλος της ιστορίας» (Σημ. Στην Ελλάδα το βιβλίο κυκλοφορήθηκε από τις εκδόσεις Νέα Σύνορα - Α.Α. Λιβάνη το 1993. Το αναγραφόμενο απόσπασμα βρίσκεται στη σελ. 13).
 
Επί πλέον ευοίωνο στοιχείο ήταν ότι μετά την τρομοκρατική επίθεση ισλαμιστών στους διδύμους πύργους, την 11η Σεπτεμβρίου του 2001, ο τότε Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους ευχαρίστησε τον Πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν για την στήριξή του και δεσμεύθηκαν για την ανάληψη κοινής προσπάθειας  πάταξης της τρομοκρατίας… Οι ΗΠΑ, παρά το κτύπημα, ήταν παντοδύναμη και η Ρωσία συνεργάσιμη. Τί άλλο θα μπορούσε να θέλει ο κόσμος; Και όμως από την ιστορία αποδεικνύεται το ακόρεστο στις βουλήσεις των ισχυρών δυνάμεων. Το επισημαίνει ο Νικολό Μακιαβέλι στον «Ηγεμόνα» του, στις αρχές του 16^ου αιώνα: «Η επιθυμία της κατάκτησης είναι, πράγματι, ένα φαινόμενο πολύ φυσικό και σύνηθες, και πάντα, όταν οι άνθρωποι μπορούν να το κάνουν επαινούνται ή δεν κατακρίνονται…» (Νικολό Μακκιαβέλι «Ο ηγεμόνας», Εκδ. Πατάκη, 19^η έκδ., 2007, Μεταφρ. Μαρίας Κασωτάκη, σελ. 28).  
 
Στο βιβλίο του «Ποιοι είμαστε;» (Σημ. Εκδόθηκε στις ΗΠΑ το 2004 με τον τίτλο «Who are we?» και στην Ελλάδα από τις εκδόσεις «Λιβάνη», με τον προαναφερθέντα τίτλο, το 2005) ο γνωστός Αμερικανός καθηγητής γεωπολιτικής των πανεπιστημίων Χάρβαρντ και Κολούμπια Σάμιουελ Χάντινγκτον (1927-2008) σημείωσε:
 
«Η ανάδυση της Αμερικής ως της μόνης υπερδύναμης στον κόσμο είχε παράλληλο αντίκτυπο και στους συντηρητικούς… Στην αρχή της νέας χιλιετίας οι συντηρητικοί αποδέχθηκαν και υιοθέτησαν την ιδέα μιας αμερικάνικης αυτοκρατορίας και τη χρήση της αμερικανικής ισχύος  για την αναδιαμόρφωση του κόσμου με βάση τις αμερικανικές αξίες.
 
Έτσι η ιμπεριαλιστική παρόρμηση τροφοδοτήθηκε από την πίστη στην υπεροχή της αμερικανικής δύναμης και στην οικουμενική εφαρμογή των αμερικανικών αξιών. Υποστηρίχθηκε ότι η ισχύς της Αμερικής υπερέβαινε κατά πολύ των άλλων μεμονωμένων εθνών και ομάδων εθνών και άρα η Αμερική είχε την ευθύνη να επιβάλει την τάξη και να αντιμετωπίσει το κακό σε όλον τον κόσμο. Σύμφωνα με την (Σημ. γρ.  Κατά τις ΗΠΑ) οικουμενική αντίληψη, οι άνθρωποι των άλλων κοινωνιών κατά βάση έχουν τις ίδιες αξίες με τους Αμερικανούς, ή, εάν δεν τις έχουν, θέλουν να τις ασπαστούν, ή εάν δεν θέλουν να τις ασπαστούν κρίνουν λανθασμένα για το τί ωφελεί την κοινωνία τους και οι Αμερικανοί έχουν την ευθύνη να τους πείσουν ή να τους πειθαναγκάσουν να ενστερνιστούν τις οικουμενικές αξίες που εγκολπώνεται η Αμερική. Σε έναν τέτοιο κόσμο η Αμερική χάνει την ταυτότητά της ως έθνος και γίνεται η κυρίαρχη συνιστώσα μιας υπερεθνικής αυτοκρατορίας» (Σελ. 499-500).
 
Πριν από το βιβλίο αυτό ο εν λόγω Αμερικανός καθηγητής είχε εκδώσει το βιβλίο «Η σύγκρουση των πολιτισμών και ο ανασχηματισμός της παγκόσμιας τάξης» (Σημ. Στις ΗΠΑ κυκλοφορήθηκε το 1996 και η πρώτη έκδοση στην Ελλάδα το 1998, από τις εκδόσεις Terzo Books- Άρης Τερζόπουλος). Το βιβλίο προκάλεσε εντύπωση παγκοσμίως, γιατί έλεγε ότι η Δύση και η Ευρώπη τελειώνουν εκεί που τελειώνει η δυτική Χριστιανοσύνη και αρχίζει η Ορθοδοξία και το Ισλάμ. Στον χάρτη που παρουσιάζει στο βιβλίο του, περιγράφει τα σύνορα της Ευρώπης και της Δύσης με την Ορθοδοξία, που την ταυτίζει με το Ισλάμ, ως εξής:
 
«Ξεκινάνε από τα σύνορα Φινλανδίας και Ρωσίας και μεταξύ των Βαλτικών χωρών (Εσθονίας, Λετονίας, Λιθουανίας) και της Ρωσίας, περνάνε μέσα από την Ουκρανία διαχωρίζοντας την ουνιτική δύση από την ορθόδοξη ανατολή, συνεχίζουν την πορεία τους μέσα από τη Ρουμανία χωρίζοντας την Τρανσυλβανία με τον ουγγρικής καταγωγής ρωμαιοκαθολικό πληθυσμό της… Από την υπόλοιπη Ευρώπη, προχωρούν μέσα από την πρώην Γιουγκοσλαβία, διαχωρίζοντας τη Σλοβενία και την Κροατία από τις άλλες (Ορθόδοξες δημοκρατίες)… Αυτή η συνοριακή γραμμή αντιπροσωπεύει τα πολιτιστικά σύνορα της Ευρώπης και στον μεταψυχροπολεμικό κόσμο τα πολιτικά και οικονομικά σύνορα».
 
Ο Χάντινγκτον αναφέρει την άποψη του Μάϊκλ Χάουαρντ, ηγέτου άλλοτε των Συντηρητικών στη Βρετανία, ότι «πρώτος στόχος, που πρέπει να θέσει η Δυτική Ευρώπη, είναι να απορροφηθούν ξανά οι λαοί της Κεντρικής Ευρώπης στη δική μας πολιτιστική και οικονομική κοινότητα, εκεί δηλαδή που κανονικά ανήκουν» (Βλ. από το βιβλίο του για τη σύγκρουση των πολιτισμών τις σελ. 216-220).
 
Η λογική των Χάντινγκτον και Χάουαρντ, καθώς και του Pierre Behar, Γάλλου καθηγητού της ιστορίας των πολιτισμών, τον οποίο ο Χάντινγκτον επίσης αναφέρει, είναι πως η Ευρωπαϊκή Ένωση «είναι η πρωταρχική οντότητα της Δύσης στην Ευρώπη» και επομένως θα έπρεπε μέλη της να είναι μόνον οι χώρες, που έχουν ασπασθεί τη Δυτική Χριστιανοσύνη, συμπεριλαμβανομένων και των Ουνιτών. Τότε ο Χάντινγκτον έβλεπε τη διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) μόνο σε αυτές τις χώρες, τις οποίες θεωρεί «δυτικές» και «κάπως πιο ανεπτυγμένες οικονομικά». Και προσθέτει: «Με βάση αυτό το κριτήριο η Πολωνία, η Τσεχία, η Σλοβακία, η Ουγγαρία, οι Βαλτικές δημοκρατίες, η Σλοβενία, η Κροατία και η Μάλτα θα γίνουν τελικά  μέλη της Ε.Ε. και έτσι η Ένωση θα μπορούσε να συμπέσει με το δυτικό πολιτισμό, όπως αυτός υπήρξε ιστορικά στον ευρωπαϊκό χώρο». (Σημ. Από το βιβλίο του «Η σύγκρουση των πολιτισμών», σελ. 220).
 
Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Η Δύση και η Ορθόδοξη Ευρώπη - 2

 

Μέρος Β΄ - Σχέσεις Δύσης με  Ρωσία

Από το 1850 στον ψυχρό πόλεμο

 

Λίγα χρόνια μετά την Ελληνική Επανάσταση, τη δεκαετία του 1850, άρχισαν οι διενέξεις μεταξύ Γάλλων και Ρώσων για τον καθορισμό του προσκυνηματικού καθεστώτος στους Αγίους Τόπους. Οι Γάλλοι ήσαν υπέρ των Λατίνων, οι Ρώσοι υπέρ του Ελληνορθοδόξου Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, με παράλληλη σκέψη κατακτήσεώς του... Από εκεί η διένεξη Γάλλων και Ρώσων επεκτάθηκε στον έλεγχο των στενών των Δαρδανελίων, της Κριμαίας και των παραδουναβίων ηγεμονιών και τελικά, το 1853, άρχισε η ένοπλη σύγκρουση μεταξύ της Ορθόδοξης Ρωσίας από τη μία και της μουσουλμανικής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από την άλλη, την οποία, χάριν των συμφερόντων τους, υποστήριξαν οι χριστιανικές αυτοκρατορίες της Γαλλίας, της Αγγλίας και της Πρωσίας! Πρόκειται για τον  Κριμαϊκό πόλεμο, στον οποίο στο πλευρό των Ρώσων και υπέρ των δικαίων του Ελληνισμού και του Έλληνορθοδόξου Πατριαρχείου Ιεροσολύμων πολέμησαν και 1000 Έλληνες, αποτελέσαντες την «Ελληνική Λεγεώνα».
 
Ο Κριμαϊκός πόλεμος (1853-1856) τελείωσε με την κατάληψη της Ρωσικής Σεβαστουπόλεως από τους Αγγλογάλλους συμμάχους της Τουρκίας  και τη Συνθήκη των Παρισίων. Για τους Έλληνες το αποτέλεσμα του Κριμαϊκού πολέμου είχε εξαιρετικά δυσμενή κατάληξη. Η Τουρκία, για καθαρά συμφεροντολογικούς λόγους, έγινε δεκτή στην ευρωπαϊκή οικογένεια, η δε Αγγλία, μαζί με την Γαλλία και την Αυστρία, εγγυήθηκαν την ακεραιότητα  και την ανεξαρτησία του οθωμανικού κράτους και δεσμεύθηκαν κάθε επίθεση εναντίον της Τουρκίας να θεωρείται ως casus belli και εναντίον τους (Βλ. σχ. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, 14^η Έκδοση, Παραπολιτικά, 2015, 30ός Τόμος, σελ. 145). 
 
Ο 19ος αιώνας είναι η αποικιοκρατική επέκταση των Δυτικών Ευρωπαϊκών χωρών και των ΗΠΑ σε όλη την Υφήλιο. Κυρίως μετά το 1870 η Αγγλία και η Γαλλία, αλλά και η Ισπανία, η Ολλανδία, η Πορτογαλία, το Βέλγιο, η Ιταλία, η Γερμανία, κ.α. ρίχτηκαν σε έναν αγώνα κατακτήσεως των αδύνατων ηπείρων: Αφρικής, Ωκεανίας, Ασίας. Ο διαμοιρασμός της «μαύρης ηπείρου», που άρχισε το 1880, ολοκληρώθηκε το  1912, με το προτεκτοράτο της Γαλλίας, στο Μαρόκο (Βλ. «Ιστορία των Πολιτισμών, Τόμος Β΄ ΒΙΠΕΡ, Έκδ. «Πάπυρος», 1966, σελ. 129 κ.ε.). Αυτή η γεωπολιτική στάση και ο διαγκωνισμός μεταξύ των δυτικών χωρών για το ποια θα κατακτήσει περισσότερους ανήμπορους φτωχούς λαούς έφερε προστριβές και εν τέλει και μετά από εκατό χρόνια τοπικών συγκρούσεων, το 1914, ήταν μία από τις αιτίες του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Μετά από 25 χρόνια ακολούθησε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, κατά τον οποίο η διάδοχος της Πρωσίας Γερμανία επιχείρησε να υποδουλώσει όλη την Ευρώπη, και τη Ρωσία. Αποτέλεσμα τα  εκατομμύρια θύματα και το μοίρασμα της Ευρώπης σε σφαίρες επιρροής…
 
Το τυραννικό και ολοκληρωτικό καθεστώς της Σοβιετικής Ένωσης ήταν ιδεολογικά και γεωπολιτικά εχθρικό προς τις χώρες της Δύσης, και φυσικά θα έπρεπε να ήταν και της ναζιστικής Γερμανίας. Όμως το  Σύμφωνο Ρίμπεντροπ – Μολότοφ περί μη επιθέσεως και  φιλίας μεταξύ ΕΣΣΔ και Χιτλερικής Γερμανίας τρόμαξε όλο τον υπόλοιπο κόσμο, αλλά για λίγο. Ο Χίτλερ, στις 22 Ιουνίου 1941, έχοντας τη Δυτική, Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη υπό τον έλεγχό του, διέταξε την έναρξη της επιχείρησης «Μπαρμπαρόσα», της εισβολής δηλαδή στη Σοβιετική Ένωση και της υποδούλωσής της. Όταν το έμαθε ο Τσόρτσιλ η πρώτη του αντίδραση ήταν ένα χαμόγελο ικανοποίησης. Ο Χίτλερ είχε να πολεμήσει πλέον σε δύο μέτωπα (Giles Milton «Υπόθεση Στάλιν - Η απίθανη συμμαχία που κέρδισε τον πόλεμο», Εκδ. Μίνωας, 2024, σελ. 21). Σημειώνεται ότι πριν τέσσερις ημέρες η Αγγλία είχε δεχτεί αεροπορική επίθεση από τη ναζιστική αεροπορία...
 
Ο Στάλιν έμεινε εμβρόντητος με την είδηση της εισβολής, όπως και όλοι οι σοβιετικοί πολίτες. Ο Τσόρτσιλ στις 10 Αυγούστου του 1941 ταξίδεψε στη Μόσχα. Καθώς εισερχόταν στον σοβιετικό εναέριο χώρο σκέφθηκε ευλόγως: «Αναλογιζόμουν την αποστολή μου σε αυτό το σκυθρωπό, ζοφερό κράτος των Μπολσεβίκων, που είχα επιχειρήσει κάποτε να στραγγαλίσω εν τη γενέσει του... γιατί το είχα θεωρήσει θανάσιμο εχθρό της πολιτισμένης ελευθερίας. Τώρα προσπαθώ να το βάλω στον πόλεμο για να γλιτώσω από τη Βέρμαχτ» (Αυτ. σελ. 166). Ο Τσόρτσιλ κάλεσε τον Στάλιν να μιλήσουν ως φίλοι, ενώπιον του κοινού εχθρού και αυτός το δέχτηκε.
 
Στις 12 Ιανουαρίου 1943 έγινε  συνάντηση του Τσόρτσιλ με τον  Ρούσβελτ  στην Καζαμπλάνκα. Ο Στάλιν απουσίασε λόγω της χειμερινής αντεπίθεσης του Κόκκινου Στρατού κατά των χιτλερικών στρατευμάτων. Μεταξύ των αποφάσεών των δύο ηγετών ήταν η Γερμανία να παραδοθεί άνευ όρων και εντός του 1944 να γίνει η εισβολή στην κατεχόμενη Γαλλία. Η πρώτη διάσκεψη, με τη συμμετοχή και των τριών ηγετών, έγινε στην Τεχεράνη του Ιράν από τις 28 Νοεμβρίου έως την 1^η Δεκεμβρίου 1943 (Βλ. σχ. «Στάλιν» σελ. 239 κ.ε.). Στο τελικό κείμενο γράφτηκε, μεταξύ άλλων:
 
«-Εκφράζουμε την αποφασιστικότητά μας ότι τα έθνη μας πρέπει να συνεργαστούν τόσο στον πόλεμο, όσο και στην ειρήνη που θα επακολουθήσει.
 
-Η αλληλοκατανόηση την οποία επιτύχαμε εγγυάται ότι η νίκη θα είναι δική μας…
 
-Ήρθαμε εδώ με ελπίδα και αποφασιστικότητα. Αναχωρούμε από εδώ ως φίλοι στην πράξη, στο πνεύμα και στον σκοπό».
 
Εν όψει της άνευ όρων παράδοσης της Γερμανίας, που έγινε  την 8^η Μαΐου 1945, συναντήθηκαν στη Γιάλτα, από 4 έως 11 Φεβρουαρίου 1945, οι Ρούσβελτ, Τσόρτσιλ και Στάλιν. Σκοπός τους να σχεδιάσουν τη δομή του μεταπολεμικού κόσμου. Καταδικάστηκαν οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης να δεχθούν κομμουνιστικά καθεστώτα και γλύτωσε η Ελλάδα.
 
 Όταν τελείωσε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, με τα εκατομμύρια των θυμάτων, ο Τσόρτσιλ εκλήθη από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Τρούμαν να μιλήσει στο Μιζούρι. Περικυκλωμένος από δημοσιογράφους και έχοντας βήμα που θα ακουγόταν σε όλο τον πλανήτη ο τέως Βρετανός πρωθυπουργός επιτέθηκε με σφοδρότητα στον προ ολίγου χρόνου εταίρο του Ιωσήφ Στάλιν, κατηγορώντας τον ότι «αποτελούσε βαρύτατη απειλή για την παγκόσμια ειρήνη και σταθερότητα». («Στάλιν», σελ. 353). Η συνεργασία και  στην εξουδετέρωση  της χιτλερικής Γερμανίας, ως κοινού εχθρού, είναι παρελθόν. Η ανθρωπότητα εισήλθε στην εποχή του ψυχρού πολέμου. Παρά ταύτα ΗΠΑ και Βρετανία κάλεσαν την ΕΣΣΔ να συμμετάσχει στον δημιουργούμενο ΟΗΕ, με το δικαίωμα της αρνησικυρίας (veto).
 
Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Η Δύση και η Ορθόδοξη Ευρώπη - 1

 

Μέρος Α΄- Σχέσεις της Δύσης με τη Ρωσία

 

Η 80ή επέτειος από την Διάσκεψη της Γιάλτας (Σημ. Άρχισε την 4^η Φεβρουαρίου του 1945) και από την Συμφωνία της Βάρκιζας (Σημ. Άρχισε στις 2 Φεβρουαρίου 1945) δίνει την ευκαιρία ανασκόπησης των σχέσεων της Δύσης με την Ρωσία και την Ελλάδα.
 
Από τις αρχές του 18^ου αιώνα έως σήμερα οι σχέσεις των μεγάλων και ισχυρών ηγεμονιών / κρατών της Δυτικής Ευρώπης και της Αμερικής με τη Ρωσία εναλλάσσονται από ολόθερμες έως  εχθρικές. Η Ρωσία πότε ήταν και  είναι παράγων σταθερότητας και προστασίας των συμφερόντων μέρους ή όλων των ηγεμονιών / κρατών της Δύσης, πότε θανάσιμη απειλή.  Πότε η Δύση επευφημούσε «Ζήτω η Ρωσία», πότε κραύγαζε «κάτω η Ρωσία». Ειδικότερα στην περίπτωση της Γερμανίας - Ρωσίας οι σχέσεις αυτές αποκτούσαν, ανάλογα με τις ιστορικές συνθήκες και τα δρώντα πρόσωπα χαρακτηριστικά μιας «αλυσίδας ρήξεων, επαναπροσεγγίσεων, συμπαιγνιών και αναφλέξεων», στη διάρκεια των οποίων σημειωνόταν «μια εκτεταμένη μεταλλαγή μεταξύ δέους και θαυμασμού, φοβικής άμυνας και εμφαντικής προσήλωσης» (Βλ. ενδιαφέρον άρθρο Βασίλη Στοϊλόπουλου «Ρωσοφοβία και ρωσοφιλία στη Γερμανία», Περ/κό «Ερμής ο λόγιος», Τεύχος 11^ο, Χειμώνας 2015, σελ. 62 κ.ε.).
 
Από τον Μέγα Πέτρο (1672-1725) και μετά η Ρωσία θέλησε να μετέχει των Ευρωπαϊκών δρώμενων. Έως τότε για τους δυτικοευρωπαίους, αποτελούσε έναν ξεχωριστό, απόμερο κόσμο. Δεν είχε ποτέ φυσικούς συμμάχους  και όταν αναγκάσθηκε, αμύνθηκε μόνη της ενάντια στις τόσες απειλές και επιθέσεις: από την μογγολική, που διήρκεσε διακόσια πενήντα χρόνια, έως την εισβολή των ναπολεόντειων στρατευμάτων, το 1812 («Η Ρωσία των Τσάρων», Επιμ.  Άλντο Φεράρι, Εκδ. εφημ. «Το Βήμα», σελ. 17-18).
 
Στη Ρωσία ο Μεγάλος Πέτρος (1672-1725) και οι διάδοχοί του θέλησαν με αυταρχικό τρόπο να μετατρέψουν τη Ρωσία σε μεγάλη ευρωπαϊκή δύναμη, αλλάζοντας αναλόγως  την ιδιοπροσωπία των Ρώσων. Ο Μεγάλος Πέτρος το 1703 ίδρυσε την Αγία Πετρούπολη, μία καθαρά δυτικοευρωπαϊκής μορφής πόλη, και το 1712 την καθιέρωσε πρωτεύουσα του αχανούς κράτους του. Πρωτεύουσα  παρέμεινε έως το 1918. Στην επιθυμία του να απομακρυνθεί αμετάκλητα από την παραδοσιακή κληρονομιά των Ρώσων  ο Μέγας Πέτρος δεν δίστασε να εκτελέσει για ανυπακοή τον ίδιο του το γιό Αλεξέι, το 1718,  εξ αιτίας της αντίθεσής του στις μεταρρυθμίσεις.
 
Να σημειωθεί ότι οι μετά τον Μεγάλο Πέτρο  αυτοκράτορες – αυτοκράτειρες  ήσαν Γερμανικής καταγωγής. Γράφει ο Ν. Ζερνώφ: «Οι Αυτοκράτορες και οι Αυτοκράτειρες του 18^ου αιώνα, που ακολουθούσαν ο ένας τον άλλο σε γρήγορη διαδοχή, ήσαν επί το πλείστον γεννημένοι στη Γερμανία» («Οι Ρώσοι και η Εκκλησία τους», Εκδ. Οίκος «Αστήρ», Αθήναι, 1972, σελ. 138). Ο Πέτρος Γ΄ το 1745 παντρεύτηκε τη Γερμανίδα δεύτερή του εξαδέλφη Σοφία Αυγούστα Φρειδερίκη. Αυτή, από Λουθηρανή, ασπάστηκε την Ορθοδοξία και πήρε το όνομα Αικατερίνη Αλεξέγεβνα. Είναι η λεγόμενη Μεγάλη Αικατερίνη, η οποία μόνη της, ως χήρα και διάδοχος του Πέτρου Γ΄, βασίλευσε από το 1762 έως τον θάνατό της, το 1796.
 
Στα περισσότερα από τα 34 χρόνια της ηγεμονίας της η Ρωσία ήταν σε εμπόλεμη κατάσταση, με επεκτατική νοοτροπία, και παράλληλα δέχθηκε και υποστήριξε οικονομικά τους θεωρητικούς της άθρησκης γαλλικής ιντελιγκέντσιας Βολταίρο, Ντ΄ Αλαμπέρ και Ντιντερό (Βλ. σχ. Stefania de Nardis «Αικατερίνη Β΄ της Ρωσίας», Εκδ. Το ΒΗΜΑ, 2021, σελ. 67). Μεταξύ των άλλων ένα χρόνο προ του θανάτου της, το 1795, συνεννοήθηκε με την Αυστρία και την Πρωσία και διαμέλισαν την Πολωνία. Όπως γράφει ο Ζερνώφ «δεν υπάρχει παραστατικότερο παράδειγμα που να φανερώνει πόσο άσχετοι ήταν οι κυβερνήτες του κράτους της Αγίας Πετρούπολης με τα πραγματικά συμφέροντα και τις φιλοδοξίες του Ρωσικού λαού, από τον διαμελισμό της Πολωνίας, που έγινε από την Αικατερίνη και συνεχίστηκε από τους διαδόχους της» (Αυτ. σελ. 141).
 
Εκτός από τους  Γάλλους διανοητές η Αικατερίνη εκτιμούσε ιδιαιτέρως  τον Έλληνα μεγάλων ικανοτήτων λόγιο Αρχιεπίσκοπο Σλαβινίου και Χερσώνος Ευγένιο Βούλγαρη. Ο εν λόγω  κληρικός έβαλε στο μυαλό της αυτοκράτειρας την ιδέα να προχωρήσει σε πόλεμο κατά της μουσουλμανικής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με σκοπό την κατάργηση της και τη σύσταση Βαλκανικής Αυτοκρατορίας με επικεφαλής Ρώσο πρίγκηπα και πρωτεύουσα την Κωνσταντινούπολη (Βλ. σχ. π. Γεωργίου Μεταλληνού «Τουρκοκρατία», Εκδ. Ακρίτας,  1988, σελ. 167). Η επανάσταση του 1770, κοινώς τα Ορλωφικά, «ανεπαρκώς προετοιμασθείσα και κάκιστα εκτελεσθείσα, οικτρώς απέτυχε… Το μέγα σφάλμα της προετοιμασίας οφείλεται εις την ηθελημένην εξαπάτησιν των Ελλήνων εκ μέρους των Ρώσων, επιθυμούντων οπωσδήποτε ελληνικήν εξέγερσιν προς εξυπηρέτησιν των ρωσικών βλέψεων επί των εδαφών της οθωμανικής αυτοκρατορίας» (Βλ. σχετικά Διατριβή Τάσου Αθ. Γριτσόπουλου «Τα  Ορλωφικά», εν Αθήναις, 1967, σελ. 125-127). Το αποτέλεσμα ήταν οι Αλβανοί να βρουν την ευκαιρία να σφάξουν ανηλεώς και να βασανίσουν  απανθρώπως χιλιάδες Ελλήνων» (Αυτ. σελ. 140). Στη δεύτερη, αποτυχημένη επίσης, απόπειρα των Ελλήνων να ελευθερωθούν, κατά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο (1787-1792),  ήρωας ήταν ο Λάμπρος Κατσώνης. Και τότε η Αικατερίνη πρόδωσε πάλι τα όνειρα των Ελλήνων γιατί προτίμησε τη συνεργασία με την Πρωσία και την Αυστρία για τον διαμελισμό της Πολωνίας, από την διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, στην οποία διάλυση, να γραφεί και αυτό, εύρισκε αντίθετους  την Αυστρία, τη Γαλλία και την Αγγλία…  
 
Κατά τους Ναπολεόντειους πολέμους και ειδικότερα το 1807, ο Βοναπάρτης συμφώνησε με τον Τσάρο  η Ρωσία να έπαιρνε ό,τι ήθελε από τη Σουηδία και από την Οθωμανική αυτοκρατορία, αλλά να βοηθούσε να περιορισθεί η Πρωσία και να απέκλειε από τα λιμάνια της την εχθρά της Αγγλία… (Νίκου Τσιφόρου «Ιστορία της Γαλλίας, Εκδ. Εφημ. ΤΑ ΝΕΑ, σελ. 278). Λίγα όμως χρόνια μετά Γαλλία και Ρωσία τα χαλάσανε και ο Ναπολέων αποφάσισε να της επιτεθεί.  Αγγλία, Πρωσία και Αυστρία μηνύσανε τότε στον Τσάρο ότι είναι μαζί του... Η  εκστρατεία των στρατευμάτων του Ναπολέοντα στην αχανή Ρωσία απέτυχε και αυτά αποδεκατίσθηκαν. Έτσι βρήκαν την ευκαιρία  εξακόσιες  χιλιάδες στρατιωτών Ρώσων, Αυστριακών, Πρώσων και Άγγλων να εισβάλουν στη Γαλλία. Ο Ναπολέων υποχρεώθηκε να παραιτηθεί και να εξοριστεί στη νήσο Έλβα (Ιταλικό νησί στη Μεσόγειο, ανοικτά της Τοσκάνης) και στις 31 Μαρτίου 1814 ο τσάρος και ο βασιλιάς της Πρωσίας επικεφαλής των συμμαχικών δυνάμεων εισήλθαν στο Παρίσι. Ο Ναπολέων τον Φεβρουάριο του 1815 δραπέτευσε  και επέστρεψε στη Γαλλία, ταχύτατα ανασυγκρότησε στρατό, αλλά ηττήθηκε στο Βατερλώ από τους συμμάχους και εξορίστηκε στο νησί Αγία Ελένη, στον μέσον του νότιου Ατλαντικού ωκεανού, όπου και απεβίωσε στις 5 Μαΐου 1821.
 
Μετά τη νίκη επί των Γάλλων και μετά το Συνέδριο της Βιέννης οι ηγεμόνες των νικητριών Δυνάμεων επηρεάσθηκαν από την Αυστρία και τον Υπουργό Εξωτερικών της Κλέμενς φον Μέτερνιχ και αποφάσισαν «να προφυλάξουν την Ευρώπη από της επαναλήψεως των Επαναστάσεων». Αυτός ήταν ο λόγος που δημιούργησαν την «Ιερά Συμμαχία», της οποίας ηγούντο η Ορθόδοξη Ρωσία, η Ρωμαιοκαθολική Αυστρία και η Προτεσταντική Πρωσία και είχε ως σκοπό και «ελέω θείου δικαιώματος» να επεμβαίνουν εναντίον κάθε εθνικού, πατριωτικού και φιλελεύθερου κινήματος (“The Penguin Atlas of world history”, vol. two, p. 39).
 
Ο Υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας Ιωάννης Καποδίστριας βρέθηκε σε δύσκολη θέση, διότι ο Ρώσος Αυτοκράτορας κατεχόμενος από την φοβία των Επαναστάσεων απέκλινε, με την πάροδο του χρόνου, ολοένα και περισσότερο προς την πολιτική του Μέτερνιχ (Αλεξάνδρου Δεσποτόπουλου «Ο Κυβερνήτης Καποδίστριας και η απελευθέρωσις της Ελλάδος» ΜΙΕΤ, Αθήναι, 2008, σελ. 17).
 
Το κλίμα ήταν σε βάρος της Ελληνικής Επαναστάσεως, αλλά ο Καποδίστριας, παρά το αρνητικό κλίμα που αντιμετώπισε, κινήθηκε δραστηρίως και επέτυχε την αλλαγή της έναντι Αυτής στάσεως του Ρώσου αυτοκράτορα καθώς και των κυβερνήσεων Αγγλίας και Γαλλίας. Οι εντατικές διπλωματικές κινήσεις του Κυβερνήτη οδήγησαν στην πρόσκαιρη συνεργασία των τριών Δυνάμεων (Ρωσίας, Αγγλίας και Γαλλίας) στη ναυμαχία του Ναυαρίνου και στην δημιουργία του ανεξάρτητου Ελληνικού κράτους (Αυτ. σελ. 174-175).
 
Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Χαρμολύπη για τον Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο

 
Χαρμολύπη νιώθω στην ψυχή μου για την αναχώρηση προς την αιωνιότητα του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστασίου. Έφυγε από τα πρόσκαιρα και η αναχώρησή του προκαλεί θλίψη, γιατί αφήνει δυσαναπλήρωτο κενό στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας, αλλά και σε όλη την Ορθοδοξία, στον καθέναν που τον γνώρισε, ή που δέχθηκε τις πνευματικές ευεργεσίες του  και που τον ένιωθε κοντά του, είτε είναι Αφρικανός, είτε Έλληνας, είτε Αλβανός, είτε οπουδήποτε στον γήινο αυτόν κόσμο. Ταυτόχρονα η αναχώρησή του δημιουργεί ένα χαρούμενο συναίσθημα ότι βρίσκεται κοντά στον Ιησού Χριστό και δέεται υπέρ της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας, της ταλανιζόμενης από σχίσματα κι από την εκκοσμίκευση ηγητόρων Της και για καθέναν από εμάς.
 

Ο μακαριστός αφήνει στην Εκκλησία ως παρακαταθήκη ένα εντυπωσιακό πνευματικό, επιστημονικό, εκκλησιαστικό, ιεραποστολικό, πολιτισμικό και κοινωνικό έργο που ελάχιστοι έχουν τα προσόντα και τη θέληση να το πετύχουν. Στην ιεραποστολή στην Αφρική και ως τοποτηρητής της Μητροπόλεως Κένυας, Ουγκάντας και Τανζανίας έμαθε τα σουαχίλι, επιμελήθηκε της μεταφράσεως στη γλώσσα αυτή των λειτουργικών βιβλίων, χειροτόνησε 62 γηγενείς ιερείς, και εκ του μηδενός έκτισε και εξόπλισε σχολεία και ιατρεία.
 
Όταν πήγε ως Αρχιεπίσκοπος στην Αλβανία η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν υπήρχε. Ο κομμουνιστής δικτάτορας  Χότζα είχε γκρεμίσει όλες τις εκκλησιές, ή τις είχε μετατρέψει σε χώρους πολλαπλών χρήσεων, σε κατοικίες, σε καταστήματα. Είχε καταργήσει τους ιερείς, τους οποίους και εδίωξε ως νέος Διοκλητιανός. Ξεκινώντας κυριολεκτικά από το μηδέν ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος και έχοντας να αντιμετωπίσει το μίσος των αλβανικών αρχών, με την βοήθεια του Θεού, έκαμε το θαύμα και από νεκρά που ήταν η Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας Την ανέστησε. Από την σε ερείπια Εκκλησία που παρέλαβε, μέσα σε σχετικά λίγα χρόνια, και παρά τις δυσκολίες που συνάντησε, παραδίδει μια ζωντανή Εκκλησία με πολυάριθμους ναούς και πνευματικά κέντρα, μεγαλοπρεπή καθεδρικό ναό στο κέντρο των Τιράνων, ιδρύματα, και εξαιρετικό πνευματικό, εκκλησιαστικό, εκπαιδευτικό και κοινωνικό έργο.
 
Τον γνώρισα για πρώτη φορά ως λαϊκό και κατηχητή στον ιερό ναό Αγίου Κωνσταντίνου Ομονοίας, όπου με πήγε καλός φίλος, σήμερα κληρικός, καλή του η ώρα. Ο Αναστάσιος με κέρδισε με την γλυκύτητα της ομιλίας του, με τα φωτισμένα λόγια που έλεγε και με την έκφραση της κατά Χριστόν αγάπης του προς όλους και προς εμένα που δεν με ήξερε. Στο μάθημα του Αναστασίου Γιαννουλάτου ο ευρύχωρος ναός ήταν γεμάτος από νέους, που διψούσαν για κάτι διαφορετικό από ένα ανούσιο και ακαταλαβίστικο κήρυγμα. Τον ξανασυνάντησα στο κτίριο της Ακαδημίας 45, όπου με πήγε ο ίδιος καρδιακός φίλος μου για να συμμετάσχουμε σε μαθήματα χριστιανικής ομάδας και να παίξουμε πινγκ πονγκ…Στο ισόγειο του κτιρίου υπήρχε σε πόρτα μια ταμπέλα που έγραφε «Πορευθέντες». Μας κίνησε την περιέργεια. Μάθαμε ότι αφορά στην ιεραποστολή στην Αφρική και πως εμπνευστής, δημιουργός και πρωτεργάτης ήταν ο Αναστάσιος Γιαννουλάτος. Τον συναντήσαμε, ακούσαμε λόγια του γεμάτα αγάπη για τους αφρικανούς αδελφούς μας και εντυπωσιαστήκαμε. Αρχίσαμε να διαβάζουμε βιβλία για ιεραποστόλους στην Αφρική, έλληνες και ξένους. Στα νεανικά μας χρόνια φανταζόμασταν στην Αφρική περιπέτειες, ηρωισμούς, αυτοθυσίες. Φαντασία εμείς, έργο εξαιρετικό ο Αναστάσιος, παρά την ασθενική του κράση. Όταν διαπίστωσε ότι πήραμε πολλή φόρα, αλλά το άλμα μας ήταν πολύ μικρό δεν μας αποθάρρυνε. Ο καθένας βοηθάει με τα τάλαντα που του έχει δώσει ο Θεός, μας είπε. Ιεραποστολή γίνεται και στην Ελλάδα, στη γειτονιά σας, στην ενορία σας, πρόσθεσε. Εκείνος πήρε τον δύσκολο δρόμο και πέτυχε να προσφέρει πολλά στην Εκκλησία. Εμείς χαμηλές πτήσεις. Ο φίλος πολύ καλύτερα από εμένα. Ως κληρικός στην Εκκλησία της Ελλάδος πράγματι βοηθάει την ιεραποστολή όχι μόνο στην ενορία του, αλλά  όπου υπάρχει ανάγκη, από τη Σερβία έως την Αφρική.
 
Τον είχα καθηγητή και στο Πανεπιστήμιο. Και εκεί ήταν παράδειγμα για μένα ηπιότητας, αγάπης και καλοσύνης, στοιχεία της προσωπικότητάς του, που συνδυάζονταν με αρίστη γνώση του μαθήματος που δίδασκε. Με τον μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο μιλούσαμε στο τηλέφωνο. Μια από τις τελευταίες φορές μου συνέστησε να είμαι σταθερός στις αρχές και στις απόψεις μου, όσο και αν αυτή η σταθερότητα κοστίζει, και με παρότρυνε να εξακολουθήσω να γράφω. «Γράφε», μου είπε, «όσο ο Κύριος σου δίνει δύναμη και υγεία μη σταματήσεις να γράφεις».
 
Αιωνία η μνήμη του σεβαστού και πολύ αγαπητού μου Αρχιεπισκόπου Τιράνων και πάσης Αλβανίας Αναστασίου.
 
Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Οι μνήμες αντιστέκονται

 
Προ ημερών επισκέφθηκα, μετά από μια δεκαετία περίπου, το πατρικό μου σπίτι, στο Παγκράτι. Κτίσμα αστικό της δεκαετίας του 1930 κάποτε έσφυζε από ζωή. Στις γιορτές μαζεύονταν συγγενείς και φίλοι, μαζί με τα παιδιά τους. Πανζουρλισμός. Γέλια, τραγούδια, μεζέδες, και κουβέντα, την ώρα που τα παιδιά παίζαμε στον κήπο, για να μην ενοχλούμε τους ηλικιωμένους. Με την πάροδο του χρόνου μειώνονταν οι κάτοικοι του σπιτιού και οι επισκέπτες του. Τώρα είναι έρημο και άδειο. Περιτριγύρισα το άδειο σπίτι και μου ανέβηκε ένας κόμπος στο λαιμό. Μνήμες. Εδώ καθόταν η δασκάλα γιαγιά μου, που μου έμαθε τα πρώτα γράμματα, εκεί ήταν το γραφείο μου και η βιβλιοθήκη μου, στο χολ, που ήταν και τραπεζαρία, το τηλέφωνο, που μιλούσα ώρες με φίλο και συμμαθητή μου στο γυμνάσιο για μαθήματα και για τα κοινά ενδιαφέροντά μας, ο κήπος με τα ωραία τριαντάφυλλα και με μια ροδιά που θύμιζε στη μητέρα και στη γιαγιά μου τη Μικρά Ασία. Η ταράτσα που μιλούσα με γείτονες συνομηλίκους μου…
 

Στην απλόχωρη κουζίνα έμεινα για λίγο κοιτάζοντας το παράθυρο. Σε αυτό έζησα, με τη βοήθεια ενός πουλιού, ενός κοκκινολαίμη, το τί σημαίνει ελευθερία, τί σημαίνει αυτό που έγραψε ο Ρήγας ο Βελεστινλής «καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή». Η μητέρα μου πήγαινε στην εργασία της με τα πόδια, μέσα από τον βασιλικό κήπο. Ήταν χειμώνας. Σε ένα δένδρο είδε ένα πουλί, ήταν ο κοκκινολαίμης. Κουρνιασμένο σιγοψιθύριζε κάτι μελωδικά. Η μητέρα μου το πέρασε για είδος καναρινιού, το πλησίασε άπλωσε το χέρι της και το έπιασε. Αυτό κούρνιασε στην αγκαλιά της. Γύρισε στο σπίτι και τόβαλε στο κλουβί, που είχαμε και ήταν άδειο. Τούβαλε φαγητό και νερό και έφυγε. Ήμουν στο σχολείο όταν συνέβησαν αυτά. Όταν γύρισα σπίτι και πήγα στην κουζίνα είδα τον κοκκινολαίμη να κτυπά με δύναμη τα σιδεράκια του κλουβιού. Δεν ήξερα τί συνέβαινε και τί έπρεπε να κάνω. Πήρα τηλέφωνο τη μητέρα μου και μου είπε ότι έρχεται στο σπίτι. Ώσπου να έρθει ο κοκκινολαίμης καταματωμένος είχε ξεψυχήσει. Μετά πληροφορηθήκαμε ότι το πουλί αυτό δεν είναι σα το καναρίνι και δεν μπορεί να ζήσει σε κλουβί. Προτιμά τον θάνατο από τη σκλαβιά…   
 
Μνήμες… Είναι πολύ σπουδαίος παράγοντας στη ζωή του ανθρώπου και των εθνών. Ζούμε το παρόν, μας είναι άγνωστο το μέλλον, αλλά συντηρούμεθα από το παρελθόν. Εμείς οι ζωντανοί και όσο ζούμε δια της συνέχειας της παράδοσής μας συνδέουμε το παρελθόν με το μέλλον, με την αιωνιότητα. Αυτή τη σύνδεση,  με το παρελθόν μας, με τα γεγονότα, τους τόπους και τα πρόσωπα, εμείς οι  Έλληνες την νιώθουμε πολύ έντονα και αυτή μας βοηθάει να αντιστεκόμαστε στην εκρίζωση της ιδιοπροσωπίας μας, της ταυτότητάς μας.
 
Σε όλη την Ελλάδα υπάρχουν προσφυγικά σωματεία, που έχουν σημαντική προσφορά στη διατήρηση των ηθών και των εθίμων μας. Επίσης τα πατριωτικά σωματεία έχουν σημαντική  προσφορά στην καλλιέργεια της αγάπης προς την Πατρίδα. Οι πυκνές θρησκευτικές εορτές τρέφουν ψυχικά τους Έλληνες. Τα μνημόσυνα, οι επέτειοι, τα ανεγειρόμενα μνημεία, τα ηρώα, οι προτομές είναι επίσης παράγοντες διατηρήσεως της ταυτότητάς μας. Για να είμαστε  ως λαός ζωντανός είναι απαραίτητες οι επαναλαμβανόμενες εκδηλώσεις για τα σημαντικά γεγονότα της μακράς ιστορίας μας. Στις περασμένες γενιές οφείλουμε ευγνωμοσύνη και έχομε την ευθύνη να συνεχίσουμε την παρακαταθήκη που μας άφησαν. Είναι χαρακτηριστικός ο λόγος της κας Γλύκατζη - Αρβελέρ, πως χάρη στα 1000 χρόνια του Βυζαντίου ζουν ακόμη η Ορθοδοξία και η Γλώσσα και έτσι εξηγείται γιατί ήταν μεγάλο σε αξία. (Βλ. «Εστία της Κυριακής», 8/12/2024, σελ. 23,  συν/ξη εις Κατερίνα Λυμπεροπούλου). Την αξία που έχουν οι μνήμες έχουν αντιληφθεί οι κατευθύνοντες κάθε λογής ολοκληρωτισμό και επιχειρούν να τις εξαφανίσουν.
 
Από τις σκέψεις για τον κοκκινολαίμη η ψυχή μου πέταξε στους λαούς που ταλαιπωρήθηκαν από τους εισβολείς ή/και κυριάρχους τους, ντόπιους ή/και ξένους, που επιδίωξαν να ξεριζώσουν τις μνήμες τους. Ανάμεσα σε αυτούς το μυαλό μου έμεινε, εκτός από την Ελλάδα, στην Ιρλανδία, στην Κύπρο, στη Γαλλία και στη Σοβιετική Ένωση. Η κελτική ρωμαιοκαθολική Ιρλανδία έγινε στόχος των κατακτητών τους προτεσταντών και αγγλικανών νορμανδών και αγγλοσαξόνων της Αγγλίας. Όταν την κατέλαβαν προσπάθησαν να την αφομοιώσουν αλλάζοντας βιαίως την γλώσσα, τη θρησκεία και την ιστορία της.
 
Ο σημαντικός Ιρλανδός συγγραφέας Μπράιαν Φρίελ στο θεατρικό έργο του «Ο ξεριζωμός» (Σημ. στα αγγλικά “Translations” - Μεταφράσεις) περιγράφει την προσπάθεια των Άγγλων να «εξαγγλίσουν» τους Ιρλανδούς. Στο πρόγραμμα του εν λόγω έργου, που παίχθηκε στην Αθήνα από τον καλλιτεχνικό οργανισμό «Φάσμα» του Αντώνη Αντύπα κατά την χειμερινή περίοδο 2002-2003 στην κεντρική σκηνή του «Απλού Θεάτρου» με εκλεκτούς ηθοποιούς, ο Γιώργος Σ. Μάρκου, επισκέπτης καθηγητής του Πανεπιστημίου Ρώμης ΙΙ, γράφει ότι η εκ μέρους των δυναστών Άγγλων επιχείρηση εξαγγλισμού των Ιρλανδών στηρίχθηκε στην επιχείρηση να τους οδηγήσουν στην απώλεια της πολιτισμικής και της γλωσσικής ταυτότητάς τους. Μέσο προς επίτευξη του σκοπού ήταν η καθιέρωση των «Εθνικών Σχολείων», στα οποία οι Ιρλανδοί μαθητές διδάσκονταν μόνο τα αγγλικά και όχι την μητρική τους γλώσσα και την ιστορία κατά την αγγλική άποψη. Η αντίδραση των Ιρλανδών  ήταν με τα «υπαίθρια σχολεία» στους αγρούς (κάτι ανάλογο με τα δικά μας κρυφά σχολειά). Άλλο μέσο, που χρησιμοποίησαν οι Άγγλοι,  ήταν ο δια μεταφράσεων εξαγγλισμός ονομάτων και τοπωνυμίων, σε μια διαδικασία υποχρεωτικού αποπολιτισμού. Σημειώνει σχετικά ο Γ. Μάρκου: «Όταν οι Άγγλοι αγγλοποιούν όλα τα ιρλανδικά ονόματα στερούν ένα έθνος από την ταυτότητά του. Τα ονόματα περικλείουν πολύ περισσότερα από τα στοιχεία μιας ταυτότητας. Περιλαμβάνουν νοήματα, ιστορία, παραδόσεις, και, το πιο σημαντικό, τη δημιουργία της Ιρλανδίας. Καταστρέφοντας την γλώσσα, καταστρέφεις την κληρονομιά  και την πολιτισμική παρουσία ενός έθνους». 
 
Τα ίδια επιχείρησαν οι Άγγλοι στην Κύπρο, με τα ονόματα. Το έπραξαν με το νόμο περί των επωνύμων, που έμενε στη μνήμη των νέων μόνον ο πατέρας τους. Θέλησαν έτσι να διακοπεί η ιστορική συνέχεια τους, να μην έχουν σχέση με την ιστορία τους, με το παρελθόν τους, να παύσουν να έχουν μνήμες. Παράλληλα επιχείρησαν να εκριζώσουν από τους Κυπρίους, με την βοήθεια Ελλήνων «Εφιαλτών» την εθνική τους συνείδηση, με την προπαγάνδα ότι είναι διαφορετικοί από τους άλλους Έλληνες. Απέτυχαν στους σκοπούς τους διότι η Εκκλησία -κλήρος και λαός- δεν το επέτρεψε. Προς εκδίκηση, μας τιμώρησαν, με την εγκληματική συνεννόησή τους με τους Τούρκους σε βάρος της Κύπρου.
 
Στη Γαλλία οι επαναστάτες του 1789 με απάνθρωπες μεθόδους προσπάθησαν να εκριζώσουν την θρησκεία από τον γαλλικό λαό. Από το μεγαλοπρεπή ναό της Αγίας Γενεβιέβης, προστάτιδας των Παρισίων,  γκρέμισαν τους εξωτερικούς σταυρούς διαφοροποίησαν το εσωτερικό και τον μετέτρεψαν σε «Μέγαρο του Λαού», όπου ενταφιάζονται οι προσωπικότητες της Γαλλίας. Του έδωσαν μάλιστα το όνομα «Πάνθεον», που σημαίνει το σύνολο των ειδωλολατρικών θεών… Το Ναό της Παναγίας των Παρισίων τον μετέτρεψαν σε Ναό της Λογικής και μετά του Υπερτάτου Όντος. Κρατικοποίησαν όλους τους ναούς, κάτι που ισχύει έως σήμερα, δολοφόνησαν χιλιάδες ιερέων και λαϊκών που θεωρήθηκαν αντίθετοι προς την Επανάσταση. Για να μην ακούγεται το όνομα του Χριστού και να ξεχαστεί, κατάργησαν το έως τότε χρονολόγιο και καθιέρωσαν δικό τους, με έτος 1 το 1793… Για να καταργήσουν την Κυριακή ως αργία και ημέρα αφιερωμένη στον Κύριο Χριστό  (Dimanche - Domenica) καθιέρωσαν αντί του επταημέρου το δεκαήμερο και άλλαξαν τα ονόματα των ημερών και των μηνών… Φυσικά όλα αυτά ήσαν από εντελώς παράλογο φανατισμό και δεν καθιερώθηκαν.
 
Ο συγγραφέας Jean-Francois Colosimo στο βιβλίο του «La religion francaise» (Η Γαλλική θρησκεία –Ed. Du Cerf, 2019, p. 271) αντέγραψε από τον Μισελέ την άποψη, ότι δεν υπάρχει κάτι πιο απαίσιο για την Επανάσταση από το να αγνοεί το ότι από άποψη θρησκευτική πολεμώντας τον Χριστιανισμό κατασκεύαζε μια δική της θρησκεία. Ο Κολόζιμο προσθέτει το απόσπασμα λόγου του Ροβεσπιέρου προς τους Ιακωβίνους: «Είναι άνθρωποι (Σημ. οι άθεοι ριζοσπάστες Εβερτιστές), οι οποίοι υπό το πρόσχημα της καταστροφής της δεισιδαιμονίας θέλουν να κατασκευάσουν ένα είδος θρησκείας, του ίδιου του αθεϊσμού». Με τον αθεϊσμό, κατά τον Κολόζιμο, η κρατική εξουσία επιδιώκει δια νόμου να εκτοπίσει την Εκκλησία όχι μόνο από το κράτος, αλλά και από την κοινωνία και τον ίδιο τον χριστιανό από τη δημόσια σφαίρα (σελ. 304).
 
Πιστοί αντιγραφείς των Ιακωβίνων, που τους ξεπέρασαν σε βιαιότητα για την αλλαγή της ψυχής των πολιτών, ήσαν οι Μπολσεβίκοι. Χαρακτηριστική είναι η ισοπέδωση του καθεδρικού ναού του Σωτήρος, στη Μόσχα. Το 1931 τον ανατίναξαν για να ανεγείρουν στη θέση του το ύψους 415 μέτρων Μέγαρο των Σοβιέτ. Τεχνικά προβλήματα στη θεμελίωση ανέβαλαν τη θεμελίωση, που έγινε το 1939. Άλλα προβλήματα ανέβαλαν την ανέγερση έως τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, όταν ο χάλυβας που προοριζόταν για την ανέγερση του Μεγάρου χρησιμοποιήθηκε στην πολεμική βιομηχανία. Το 1955 ελήφθη η απόφαση να ξαναρχίσει η  ανέγερσή του, αλλά τα τεχνικά προβλήματα ήσαν ανυπέρβλητα. Τελικά το 1960 η σοβιετική κυβέρνηση αποφάσισε τη ματαίωση του έργου και τη μετατροπή της τεράστιας τρύπας, που είχε ανοιγεί, σε πισίνα, τη μεγαλύτερη στον κόσμο… Ο Ναός μετά την κατάρρευση του σοβιετικού καθεστώτος ανεγέρθηκε στο ίδιο μέρος που ήταν σε χρόνο ρεκόρ και είναι το ίδιο μεγαλοπρεπής με αυτόν που είχε ισοπεδωθεί, έχοντας και επί πλέον χώρους για την εξυπηρέτηση των σύγχρονων αναγκών της Εκκλησίας…
 
Πάντα για τους αθέους πρώτος στόχος ήταν η Εκκλησία. Στις 20 Ιανουαρίου 1918 με διάταγμα των Μπολσεβίκων  η Ορθόδοξη Εκκλησία τίθεται εκτός Νόμου. Με την πρόφαση κρατικοποιήσεως των ναών και της δημεύσεως των εκκλησιαστικών αγαθών το διάταγμα απέβλεψε στο να εξαλείψει τη δυνατότητα τελέσεως της Λατρείας και των ιερών Ακολουθιών. Κατασχέθηκαν τα τυπογραφεία της Εκκλησίας και απαγορεύθηκε η διακίνηση θρησκευτικών εντύπων. Επίσης απαγορεύθηκε η διδασκαλία των θρησκευτικών στα σχολεία. (Βλ. σχ. Nikita Struve «Οι Χριστιανοί εις την Σοβιετικήν Ένωσιν», Μεταφρ. Αρχιμ. Χριστοδούλου Κ. Παρασκευαΐδη, μετά Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος, Εκδ. «Η Χρυσοπηγή», Αθήναι, 1968, σελ. 31).
 
Ακολούθησαν αντιθρησκευτικές εκδόσεις, διακωμώδηση των μεγάλων εορτών των Χριστουγέννων και του Πάσχα, καταστροφές ναών ή μετατροπές τους σε αίθουσες γηπέδων και άλλων χρήσεων και σε διαμερίσματα. Στο Ροστώβ ο αρχαίος καθεδρικός ναός του Αγίου Νικολάου μετατράπηκε σε θηριοτροφείο. Το αντιθρησκευτικό μουσείο εγκαταστάθηκε στην ελληνική εκκλησία. Αντί των θρησκευτικών πανηγύρεων καθιερώθηκαν τρεις μεγάλες εορτές: του τραγουδιού, του φθινοπώρου και του θερισμού (Αυτ. σελ. 321). Εκατομμύρια των μαρτύρων και των ομολογητών της Πίστεως. Στόχος της αθεΐας και η νεολαία. Όποιος και όποια ήταν Χριστιανός  και Χριστιανή δεχόταν βρισιές, προσβολές, σε βάρος τους διακρίσεις. Ενδεικτικό της κατάστασης είναι το ότι το 1914 οι Ορθόδοξοι ναοί ήσαν 54.174 και το 1939 ανοικτοί ήσαν περίπου εκατό (Αυτ. σελ. 459).
 
Στην Ελλάδα λάτρεις της Γαλλικής Επανάστασης, του μπολσεβικισμού και του άθεου διαφωτισμού επιδιώκουν να οδηγηθούμε πίσω, στο 1789, ή στο 1917. Θέλουν να καταστρέψουν την παράδοσή μας, να αλλοιώσουν τη γλώσσα μας, να μας μετατρέψουν σε  ανθρώπους - ρομπότ. Ο Παναγιώτης Δρακόπουλος απαντά:
 
« Ο ίστωρ (Σημ.γρ. ο ειδήμων) άνθρωπος είναι ο σοφός. Μεταβιβάζει από γενιά σε γενιά θησαυρούς σοφίας. Από αυτή τη λειτουργία του, προκύπτει η ηθική του - ή, ορθότερα, η αξιολογία του. Ο άνθρωπος πρέπει να γίνεται ίστωρ. Πρέπει να παραδίδει στους άλλους. Δεν επιτρέπεται να ιδιοποιείται, αλλά να χρησιμοποιεί. Δεν επιτρέπεται να συμπεριφέρεται ως ο τελευταίος των ανθρώπων. Ακολουθούν άλλοι, στους οποίους έχει καθήκον να παραδώσει όσα δημιούργησαν οι πριν από αυτόν και όσα δημιούργησε ο ίδιος…
 
Ο άνθρωπος που μετέχει στην παράδοση δεν είναι συντηρητικός, με την τρέχουσα παραπολιτική συνθηματολογία. Είναι ο κατ’ εξοχήν συμπαραστάτης της ελευθερίας και της δημιουργίας των επομένων γενεών. Βαθύτατα φιλελεύθερος αρνείται να αποφασίσει για λογαριασμό των επομένων γενεών. Είναι δημιουργός, είναι ρηξικέλευθος. Αλλά δεν θα αποφασίσει να κάνει την Ακαδημία του Πλάτωνος γήπεδο ή την Ακρόπολη ξενοδοχείο, γιατί δεν θέλει να μεταβιβάσει στους επόμενους μιαν αναπότρεπτη κατάσταση. Δεν δέχεται την κατάργηση ή την αλλοίωση της γλώσσας με τεχνητές εντολές και όχι με ομαλές εξελίξεις, όχι γιατί τον συναρπάζουν οι βαρείες και οι δασείες, αλλά διότι αρνείται να υπογράψει μια διαταγή, που θα συνεπάγεται αδυναμία των επομένων γενεών να κατανοήσουν τη ραχοκοκαλιά του Γένους. Είναι ο άνθρωπος που αρνείται να υπογράψει τη στέρηση της ελευθερίας των απογόνων. Γιατί γνωρίζει ότι η παράδοση είναι ακριβώς η προϋπόθεση της ελευθερίας» («Κείμενα με σπασμένη ενότητα», Εκδ. Οίκος Κυρομάνος, Θεσσαλονίκη, 1995, σελ. 179).
 
Οι Έλληνες έχουμε πείρα από μακραίωνες περιόδους διωγμών και επιχειρήσεων αλλοίωσης της ταυτότητάς μας. Μέχρι σήμερα έχουμε καταφέρει να ζούμε ως Έλληνες. Η ιστορία μας είναι ισχυρότατη, η γλώσσα μας η πιο όμορφη και η πιο χρηστική για την επιστήμη και για κάθε πολιτισμένο άνθρωπο, η Πίστη μας ακράδαντη, η ενότητα κλήρου και λαού αδιάσπαστη. Με αυτά τα δεδομένα ελπίζουμε ότι και οι επόμενες γενεές θα νιώσουν την ευθύνη τους, θα διατηρήσουν τις μνήμες και θα συνεχίσουν τη μαρτυρία του Ελληνισμού σε όλο τον κόσμο.
 
+Καλή και ευλογημένη να είναι η νέα χρονιά 2025, με υγεία σε όλους και σε όλες.
 
Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου