Близнаци (соѕвездие)
| лат. Gemini | |
 | |
| Кратенка | Gem |
|---|---|
| Генитивно | Geminorum |
| Ректасцензија | 7 ч. |
| Деклинација | +20° |
| Површина | 514 (°)² (30th) |
| Главни ѕвезди | 8, 17 |
| Бајерови/Флемстидови ѕвезди | 80 |
| Ѕвезди со планети | 3 |
| Ѕвезди посјајни од 3,00m | 4 |
| Ѕвезди во полупречник од 10,00 пс (32,62 сг) | 1 |
| Најсјајна ѕвезда | Полукс (β Gem) (1.1m) |
| Најблиска ѕвезда | Pollux (β Gem) ( сг, пс) |
| Месјеови објекти | 1 |
| Метеорски дождови | геминиди ро-геминиди |
| Соседни соѕвездија | Рис Кочијаш Бик Орион Еднорог Мало Куче Рак |
| Видливо на ширина од +90° до −60°. Најдобро се гледа во 21:00 ч. во текот на месец февруари. | |
Близнаци (латински: Gemini) — се едно од соѕвездијата на зодијакот и кое се наоѓа на северната небесна полутопка. Тоа било едно од 48-те соѕвездија опишани од астрономот Птоломеј од 2 век од нашата ера, и останува едно од 88-те современи соѕвездија денес. Неговото име е латинско за близнаци (Gemini), а во грчката митологија се поврзува со близнаците Кастор и Полукс. Нејзиниот стар астрономски симбол е
(♊︎).
Местоположба
[уреди | уреди извор]
Соѕвездието Близнаци се наоѓа помеѓу Бик на запад и Рак на исток, со Кочијаш и Рис на север, Еднорог и Мало Куче на југ и Орион на југозапад.
Во класичната антика, соѕвездието Рак било местото на Сонцето на северната краткоденица (21 јуни). Во текот на првиот век од нашата ера, прецесијата го префрлила во Близнаци. Во 1990 година, местоположбата на Сонцето на северната краткоденица се преселила од Близнаци во Бик, каде што ќе остане до 27 век од нашата ера, а потоа ќе се пресели во Овен. Сонцето ќе се движи низ Близнаци од 21 јуни до 20 јули до 2062 година.[4]
Соѕвездието Близнаци е истакнато на зимското небо на северната полутопка и е видливо цела ноќ во декември-јануари. Најлесен начин да се пронајде соѕвездието е да се пронајдат неговите две најсјајни ѕвезди Кастор и Полукс на исток од познатиот астеризам во облик на V (расеано јато Хијади) на Бик и трите ѕвезди од Орионовиот Појас (Алнитак, Алнилам и Минтака). Друг начин е да се повлече линија од ѕвезденото јато Плејади кое се наоѓа во Бик и најсветлата ѕвезда во Лав, Регул. Притоа, се повлекува имагинарна линија која е релативно блиску до еклиптиката, линија која ги пресекува Близнаци приближно на средината на соѕвездието, веднаш под Кастор и Полукс.
Кога Месечината се движи низ соѕвездието Близнаци, нејзиното движење лесно може да се набљудува во една ноќ бидејќи се појавува прво западно од Кастор и Полукс, потоа се порамнува и на крајот се појавува источно од нив.
Карактеристики
[уреди | уреди извор]Ѕвезди
[уреди | уреди извор]Соѕвездието содржи 85 ѕвезди кои можат да се видат со голо око.[5][6]
Најсјајната ѕвезда кај соѕвездието Близнаци е Полукс, а втората најсветла е Кастор. Касторовата Бајерова ознака како „Алфа“ настанала затоа што Јохан Бајер не разликувал внимателно која од двете е посветла кога ги доделил своите истоимени ознаки во 1603 година. [7] Иако ликовите на митот се Близнаци, вистинските ѕвезди физички се многу различни една од друга.
α Близнаци (Кастор) е шесткратен ѕвезден систем на оддалеченост од 52 светлосни години од Земјата, кој се појавува како синобела ѕвезда со светлинска величина со голо око. Две спектроскопски двојни системи се видливи со величина 1,9 и 3,0 со период од 470 години. Широко поставена црвена џуџеста ѕвезда е исто така дел од системот; оваа ѕвезда е двојна затемнувачка ѕвезда од тип на алголска променлива со период од 19,5 часа; нејзината минимална величина е 9,8, а максималната светлинска величина е 9,3.
β Близнаци (Полука) е џиновска ѕвезда со портокалова нијанса со светлинска величина 1,14, 34 светлосни години од Земјата. Полукс има вонсончева планета која се врти околу неа, како и две други ѕвезди во Близнаци, HD 50554 и HD 59686.
γ Близнаци (Алхена) е синобела ѕвезда со светлинска величина од 1,9 и 105 светлосни години од Земјата.
δ Близнаци (Васат) е двојна ѕвезда со долг период на 59 светлосни години од Земјата. Примарната е бела ѕвезда со светлинска величина 3,5, а секундарната е портокалова џуџеста ѕвезда со светлинска величина 8,2. Периодот е над 1000 години; таа е делива во средни аматерски телескопи.
ε Близнаци (Мебсута), двојна ѕвезда, вклучува примарен жолт суперџин со светлинска величина 3,1, деветстотини светлосни години од Земјата. Оптичкиот придружник, со величина 9,6, е видлив во двогледи и мали телескопи. [7]
ζ Близнаци (Мекбуда) е двојна ѕвезда, чија примарна е променлива ѕвезда од типот Кефеиди со период од 10,2 дена; нјзината минимална светлинска величина е 4,2, а максималната светлинска величина е 3,6. Тоа е жолт суперџин, оддалечен 1.200 светлосни години од Земјата, со полупречник кој е 60 пати поголем од Сонцето, што ја прави приближно 220.000 пати поголема од Сонцето. Придружникот, ѕвезда со светлинска величина 7,6, е видлив со двогледи и мали аматерски телескопи.
η Близнаци (Пропус) е двојна ѕвезда со променлива компонента. На оддалеченост од 380 светлосни години, има период од 500 години и е видлива само со големи аматерски телескопи. Примарната претставува полуправилен црвен џин со период од 233 дена; нејзината минимална светлинска величина е 3,9, а максималната светлинска величина е 3,1. Секундарната ѕвезда е со величина од 6. [7]
κ Близнаци е двојна ѕвезда оддалечена 143 светлосни години од Земјата. Примарната ѕвезда е жолт џин со величина од 3,6; секундарната е со величина од 8. Двете се видливи само во поголеми аматерски инструменти поради несовпаѓањето во сјајноста.
ν Близнаци е двојна ѕвезда видлива со двогледи и мали аматерски телескопи. Примарната претставува син џин со светлинска величина 4,1, 550 светлосни години од Земјата, а секундарната е со светлинска величина од 8.
38 Близнаци, двојна ѕвезда, исто така може да се види со мали аматерски телескопи е се наоѓа на 84 светлосни години од Земјата. Примарната е бела ѕвезда со светлинска величина 4,8, а секундарната е жолта ѕвезда со светлинска величина од 7,8. [7]
U Близнаци е џуџеста нова катаклизмична променлива откриена од Џон Хајнд во 1855 година.[8]
Ми Близнаци (Теџат) е бајерова ознака за ѕвезда во северното соѕвездие Близнаци. Ја има традиционалното име Теџат, што значи задно стапало, бидејќи е подножје на Кастор, еден од близнаците во соѕвездието Близнаци.
Тела во длабоко небо
[уреди | уреди извор] Месје 35 и NGC 2158 | ||
 Маглина Медуза |
 NGC 2392 |
 Маглина Медуза |
М35 (NGC 2168) е големо, издолжено расеано јато со светлинска величина, откриено во 1745 година од швајцарскиот астроном Филип де Шезо. Има површина од приближно 0,2 квадратни степени, со иста големина како и полната месечина. Неговата висока величина значи дека М35 е видлива со голо око под темно небо; под посветло небо се забележува со двоглед. 200-те ѕвезди на М35 се распоредени во ланци кои се заоблуваат низ јатото; од Земјата е оддалечена 2800 светлосни години. Друго расеано јато кај Близнаци е NGC 2158. Видливо е во големи аматерски телескопи и многу богато. Оваа маглина е оддалечена повеќе од 12.000 светлосни години од Земјата. [7]
NGC 2392 е планетарна маглина со вкупна светлинска величина од 9,2, која се наоѓа на 4.000 светлосни години од Земјата. [9] Во мал аматерски телескоп, видлива е нејзината средишна ѕвезда со 10-та величина, заедно со нејзиниот сино-зелен елиптичен диск. Се вели дека личи на глава на личност која носи анорак. [7]
Маглината Медуза е уште една планетарна маглина, оддалечена околу 1.500 светлосни години. Геминга е неутронска ѕвезда оддалечена приближно 550 светлосни години од Земјата. Други објекти вклучуваат NGC 2129, NGC 2158, NGC 2266, NGC 2331 и NGC 2355 .
Метеорски дождови
[уреди | уреди извор]Геминидите се светли метеорски дождови кој го достигнува врвот на 13-14 декември. Дождот има максимална брзина од приближно 100 метеори на час, што го прави еден од најбогатите метеорски дождови. [7] Ипсилон-геминидите го достигнуваат врвот помеѓу 18 и 29 октомври и неодамна истите биле потврдени. Тие се преклопуваат со Орионидите, што ги отежнува привидното откривање на Ипсилон-геминиди. Метеорите Ипсилон-геминиди имаат поголема брзина од Орионидите.[10]
Митологија
[уреди | уреди извор]
Во вавилонската астрономија, ѕвездите Кастор и Полукс биле познати како Големите Близнаци. Близнаците се сметале за мали богови и биле наречени Мешламтаеа и Лугалира, што значи „Оној што изникнал од подземјето“ и „моќниот крал“. И двете имиња може да се сфатат како титули на Нергал, главниот вавилонски бог на чумата и поморот, кој бил крал на подземјето.[11]
Во грчката митологија, Близнаци биле поврзани со митот за Кастор и Полукс, децата на Леда и Аргонаутите. Полукс бил син на Зевс, кој ја завел Леда, додека Кастор бил син на Тиндареј, кралот на Спарта и сопруг на Леда. Кастор и Полукс исто така биле митолошки поврзани со огнот на Свети Елмо во нивната улога како заштитници на морнарите. [7] Кога Кастор починал, бидејќи бил смртен, Полукс го молел својот татко Зевс да му даде на Кастор бесмртност, и тој го направил тоа, соединувајќи ги заедно на небесата.
Претставување
[уреди | уреди извор]
Кај соѕвездието Близнаци доминираат Кастор и Полукс, две светли ѕвезди кои се појавуваат релативно многу блиску една до друга, формирајќи форма на о, поттикнувајќи ја митолошката врска помеѓу соѕвездието и збратимувањето. Близнакот над и десно (како што се гледа од северната полутопка) е Кастор, чија најсветла ѕвезда е α Близнаци; таа е ѕвезда со втора величина и ја претставува главата на Кастор. Близнакот долу и лево е Полукс, чија најсветла ѕвезда е β Близнаци (почесто наречен Полукс); таа е со прва големина и ја претставува главата на Полукс. Понатаму, другите ѕвезди може да се претставуваат како две паралелни линии што се спуштаат од двете главни ѕвезди, што го прави да изгледа како две фигури.
Х.А. Реј предложил алтернатива на традиционалното претставување што ги поврза ѕвездите на Близнаците за да прикажат близнаци како се држат за рака. Торзото на Полукс е претставено со ѕвездата υ Близнаци, десната рака на Полукс со ι Близнаци, левата рака на Полукс со κ Близнаци; сите три од овие ѕвезди се со четврта величина. Карлицата на Полукс е претставена со ѕвездата δ Близнаци, десното колено на Полукс со ζ Близнаци, десното стапало на Полукс со γ Близнаци, левото колено на Полукс со λ Близнаци, а левото стапало на Полукс со ξ Близнаци. γ Близнаци е со втора величина, додека δ и ξ Близнаци се со трета величина. Торзото на Кастор е претставено со ѕвездата τ Близнаци, левата рака на Кастор со ι Близнаци (која ја дели со Полукс), десната рака на Кастор со θ Близнаци; сите три од овие ѕвезди се со четврта величина. Касторовата карлица е претставена со ѕвездата ε Близнаци, левото стапало на Кастор со ν Близнаци, а десната нога на Кастор со μ Близнаци и η Близнаци; ε, μ и η Близнаци се со трета големина. Најсветлата ѕвезда во ова соѕвездие е Полукс.
Астрономија
[уреди | уреди извор]Во Meteorologica (1 343b30) Аристотел споменува дека го набљудувал Јупитер во коњукција и потоа прикрива ѕвезда во Близнаци. Ова е најраното познато набљудување од оваа природа.[12] Испитувањето објавено во 1990 година сугерира дека ѕвездата била 1 Близнаци и настанот се случил на 5 декември 337 п.н.е.[13]
Кога Вилијам Хершел го открил Уран на 13 март 1781 година, тој се наоѓал во близина на η Близнаци.[14] Во 1930 година, Клајд Томбо изложил серија фотографски плочи со центар на δ Близнаци и го открил Плутон.[15]
Еквиваленти
[уреди | уреди извор]Во кинеската астрономија, ѕвездите што одговараат на Близнаци се наоѓаат во две области: Белиот тигар на Западот (西方白虎, Кси Фанг Баи Хǔ ) и Вермилионовата птица на југот (南方朱雀, Нан Фанг Жу Ке ).
Во некои култури, близнакот во Близнаците се однесува на „неродениот близнак“.
Астрологијата
[уреди | уреди извор]ОД 2011 година, Сонцето се појавува во соѕвездието Близнаци од 21 јуни до 20 јули. Во тропската астрологија, Сонцето се смета дека е во знакот Близнаци од 22 мај до 21 јуни, а во сидералната астрологија, од 16 јуни до 16 јули.[16]
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ „Through the Clouds“. esahubble.org (англиски). Посетено на 12 March 2021.
- ↑ „K12.mi.us“. Архивирано од изворникот на 2005-09-27. Посетено на 2012-09-11.
- ↑ Constellation drawings (often but not always) following "The Stars - A new way to see them", H.A. Rey, 1952–1980, ISBN 0-395-24830-2.
- ↑ „Astrology: Why Your Zodiac Sign and Horoscope Are Wrong“. Live Science. 21 September 2017.
- ↑ Elijah H. Burritt - The geography of the heavens and class book of astronomy: Accompanied by a celestial atlas Huntington, 1840 Retrieved 2012-06-25
- ↑ E Colbert Astronomy without a telescope: being a guide-book to the visible heavens, with all necessary maps and illustrations George & C.W. Sherwood, 1869 Retrieved 2012-06-27
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 7,7 Ridpath & Tirion 2017.
- ↑ „U Geminorum“. AAVSO. Посетено на 7 June 2012.
- ↑ Levy 2005.
- ↑ Jenniskens, Peter (September 2012). „Mapping Meteoroid Orbits: New Meteor Showers Discovered“. Sky & Telescope: 22.
- ↑ Babylonian Star-lore by Gavin White, Solaria Pubs, 2008, page 125
- ↑ Star Names: Their Lore and Meaning by Richard Hinckley Allen, Dover, 1963, page 229
- ↑ Cohen, Sheldon M.; Burke, Paul (1990). „New Evidence for the Dating of Aristotle Meteorologica 1-3“. Classical Philology. 85 (2): 126–129. doi:10.1086/367188. JSTOR 269702.
- ↑ Star Names: Their Lore and Meaning by Richard Hinckley Allen, Dover, 1963, page 236
- ↑ The Cambridge Guide to the Constellations by Michael E. Bakich, Cambridge University Press, 1995, page 210
- ↑ Robert Dinwiddie; David Hughes; Geraint H. Jones; Ian Ridpath; Carole Stott; Giles Sparrow. The Stars: The Definitive Visual Guide to the Cosmos. DK Publishing. стр. 166.
Извори
[уреди | уреди извор]- Levy, David H. (2005). Deep Sky Objects. Prometheus Books. ISBN 1-59102-361-0.
- Rey, H. A. (1997). The Stars — A New Way To See Them (Enlarged World-Wide. изд.). Boston: Houghton Mifflin. ISBN 0-395-24830-2..
- Ridpath, Ian; Tirion, Wil (2017). Stars and Planets Guide. London: Collins. ISBN 978-0-00-823927-5. Princeton: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-17788-5.
- H. A. Rey, The Stars — A New Way To See Them. Enlarged World-Wide Edition. Houghton Mifflin, Boston, 1997. ISBN 0-395-24830-2.
- Ian Ridpath and Wil Tirion (2007). Stars and Planets Guide, Collins, London. ISBN 978-0007251209. Princeton University Press, Princeton. ISBN 978-0691135564.
Надворешни врски
[уреди | уреди извор] |
Ризницата има слики и снимки поврзани со: Gemini (категорија) |
- The Deep Photographic Guide to the Constellations: Gemini
- Astrojan Astronomical Picture Collection Архивирано на 31 август 2021 г.: The clickable Gemini
- WikiSky: Gemini constellation
- Ian Ridpath's Star Tales: Gemini
- APOD Pictures of Gemini and Deep Sky Objects:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||