Jump to content

Çiñ sülâlesi

QIRIMTATAR VİKİPEDİYASINIÑ MALÜMATI

Çiñ sülâlesi (mancurca: Daicing gurun; çince 清朝 - Qīng Cháo ; tercimesi - “temiz”) ya da Büyük Çiñ (çince 大清 - Dà Qīng ) - Miñ sülâlesi yoq etilgen soñ 1636-1912 seneleri Çinni idare etken mancur sülâlesidir[1]. Aysin Göro aqraba tarafından qurulğan. Dzin mancur devletiniñ temelinde asıl olıp, adı 1636 senesi Çiñ soyuna deñiştirilgen edi. Mancur arbiyleri 1646 senesi Çinniñ aman-aman bütün territoriyasını zapt etken ediler. Lâkin vilâyetlerniñ patsifikatsiyası ve qavmiy çinlilerniñ (hân) çıqışlarınıñ bastıruvı, 1683 senesine qadar sürgen edi.

Çiñ sülâlesi

大清

ᡩᠠᡳ᠌ᠴᡳᠩ ᡤᡠᡵᡠᠨ

1636–1912
Bayraq Tuğra
Bayraq (1890–1912) Tuğra
Çiñ sülâlesi haritada
Çiñ sülâlesi haritada
Paytaht Şenyañ

(1636–1644) Pekin (1644–1912)

Resmiy tiller Çin tili, Mancur tili
Resmiy din Buddizm
Devlet qurumı Monarhiya

Çiñ sülâlesi idare etüv vaqtında basqıncı mancurlar pek çinleşti, amma bunen beraber, köçebelik tarzınıñ bazı unsurlarını saqlap olğanlar. İmperatorlıq azbarı, olarnıñ özüne tabiligini tasdiqlatmaq içün, memleketniñ erkek ealisine başlarnı tıraş etip mancur tarzına uzun saç örmesini yapmaq mecbur etken.

Çiñniñ inqiraz devri XIX asırda başlanğan. O, Ğarp memleketleriniñ tış istilâsı, memleket merkezi ve cenübinde hân isyanları ve cenkte mağlübiyetler müitinde keçken. Tış ve içindeki basqılarına qarşı çıqıp olamayıp, sülâle 1912 senesi fevralniñ 12-sinde Sinhay inqilâbınıñ neticesinde devrilgen edi. Sülâleniñ soñki ükümdarı, imperator Pu Yi, yapon cenkseverlerinden teşkil etilgen mustaqil Mancur devletina (1932-1945) yolbaşçılıq etmege birazdan soñ razı olğan.

  1. Gascoigne, Bamber. (2003). The Dynasties of China: A History. New York: Carroll & Graf Publishers. ISBN 0-7867-1219-8 (Paperback).