I.inf. pres. pass. monerier, Plaut. Capt. 2, 3, 36; perf. subj. moneris pro monueris, Pac. ap. Non. 507, 24 sq.; cf. Trag. Rel. p. 66 Rib.; likewise: di monerint meliora, Pac. ap. Non. l. l. p. 74 Rib.), v. a. causative from the root men; whence memini, q. v., mens, mentio; lit. to cause to think.
I. Lit., to remind, put in mind of, bring to one's recollection; to admonish, advise, warn, instruct, teach (syn.: hortor, suadeo, doceo): bene mones; tute ipse cunctas, Enn. ap. Non. 469, 25 (Com. v. 3 Vahl.): “ea (auctoritas) adhibeatur ad monendum non modo aperte, sed etiam acriter,” Cic. Lael. 13, 44: “melius nos Zenonis praecepta monent,” Juv. 15, 107.—
(β).
Aliquem de re: “oro, ut Terentiam moneatis de testamento,” Cic. Att. 11, 16, 5; id. Q. Fr. 2, 3, 6.—
(γ).
Aliquem aliquid: “Fabius ea me ex tuis mandatis monuit,” Cic. Fam. 3, 3, 1: “id ipsum, quod me mones,” id. Att. 14, 19, 1: “sed eos hoc moneo, desinant furere,” id. Cat. 2, 9, 20: “vos quo pauca monerem advocavi,” Sall. C. 58, 3; id. H. 2, 96, 8.— Hence also in pass., moneri aliquid: “ut moneatur semper servos homo officium suam,” Plaut. Stich. 1, 2, 1: “nec ea, quae ab eā (naturā) monemur, audimus,” Cic. Lael. 24, 88; cf. infra. ξ.—
(δ).
Aliquem alicujus rei (post-Aug., and only in Tac.; cf.: “admoneo, commonefacio): Caecina milites temporis ac necessitatis monet,” Tac. A. 1, 67 Nipperd. ad loc.: “Plancinam Augusta monuit Agrippinam insectandi,” id. ib. 2, 43.— (ε) With ut, ne, or the simple subj.: “monere te atque hortari, ut in rem publicam incumberes,” Cic. Fam. 10, 1, 2: “monet ut suspiciones vitet,” Caes. B. G. 1, 20: moneo, praedico, ante denuntio, abstineant, manus Cic. Verr. 1, 12, 36: “moneo obtestorque ut, etc.,” Sall. J. 10, 3; 49, 2; id. H. 4, 61, 23: “vos, ne amittatis, etc.,” id. J. 31, 25: “Macedonas monebat, ne multitudine hostium ... moverentur,” Just. 11, 13: “quamquam edicto monuisset ne quis quietem ejus interrumperet,” Tac. A. 4, 67 init.—(ξ) With an object- or rel.-clause: “(Caesar) monuit ejus diei victoriam in earum cohortium virtute constare,” Caes. B. C. 3, 89, 4: “moneret rationem frumenti esse habendam,” Hirt. B. G. 8, 34: “Cerealis propinquos monebat fortunam belli mutare, etc.,” Tac. H. 5, 24: “Arminius colligi suos et propinquare silvis monitos vertit,” id. A. 1, 63: “ultro struebantur qui monerent perfugere ad Germaniae exercitus,” id. ib. 4, 67 fin.: “Radamistum obpugnationem celerare,” id. ib. 12, 46; 13, 37; 16, 11; id. H. 4, 33: “si te unum illud monuerimus, artem sine assiduitate dicendi non multum juvare,” Auct. Her. 1, 1, 1: “moneo, quid facto opus sit,” Ter. Ad. 3, 4, 65: “res monet cavere, consultare,” Sall. C. 52, 3: “alio properare tempus monet,” id. J. 19, 2.—Pass.: “cum Nicanorem insidiari Piraeo a Dercillo moneretur,” Nep. Phoc. 2, 4.—
b. Of inanim. and abstr. subjects: “res ipsa monebat tempus esse,” Cic. Att. 10, 8, 1: “(sol) caecos instare tumultus Saepe monet,” Verg. G. 1, 464: “immortalia ne speres, monet annus,” Hor. C. 4, 7, 7: “natura monet festinare,” Plin. 18, 25, 60, § 227: “ut monet ira,” Sall. H. 2, 41, 8: “ratio ipsa monet amicitias comparare,” Cic. Fin. 1, 20, 66.—
II. Transf. (mostly poet. and in post-Aug. prose).
A. Without the accessory notion of reminding or admonishing, in gen., to teach, instruct, tell, inform, point out; also, to announce, predict, foretell: “tu vatem, tu diva, mone,” instruct thy bard, Verg. A. 7, 42: “velut divinitus mente monitā,” Liv. 26, 19: “hoc moneas precor,” Ov. F. 4, 247: “amici somnio monitus,” Suet. Aug. 91: “reddebant parvuli, quae monebantur,” what they were taught, Plin. Pan. 26: “vates Helenus cum multa horrenda moneret,” announced, foretold, Verg. A. 3, 712; cf.: “ante sinistra cavā monuisset ab ilice cornix, etc.,” id. E. 9, 15: “quid augurales alites vel cantus monerent,” Amm. 28, 1: “recte monemur, causas non utique ab ultimo esse repetendas,” Quint. 5, 10, 83.—
B. To punish, chastise (only in Tacitus): “puerili verbere moneri,” Tac. A. 5, 9.