A.“χαλόωσιν” Opp.H.2.451; Aeol. 3pl. “χόλαισι” Alc.18.9 codd. Heraclit.: fut. χα^λάσω [λα^] Hp.Aër.8, Epid.7.80: aor. “ἐχάλα^σα” A.Pr.177 (anap.), Hp.Epid.7.23, etc.; Ep. “χάλασσα” h.Ap.6, pl. subj. “χαλάσσομεν” Alc.Supp.23.10; Dor. part.“χα^λάξαις” Pi.P.1.6; 3sg. fut. or aor. subj. χαλάξει (dub. sens.) Berl.Sitzb.1927.164 (Cyrene):—Med., Ep. aor. “χαλάσαντο” A.R. 2.1264:—Pass., aor. ἐχαλάσθην, subj. “χα^λασθῇ” A.Pr.991, Pl. Phd.86c: pf. “κεχάλασμαι” AP9.297 (Antip.), App.Mith.74, Plot. 4.3.16: plpf. “ἐκεχάλαστο” Aristid.1.315J.
I. trans., slacken, loosen, χ. βιόν, τόξα, unstring the bow, h.Ap.6, h.Hom.27.12; χ. τὰ νεῦρα, opp. συντείνειν, Pl.Phd.98d; χ. τὸν πόδα, of a ship, v. πούς 11.2: metaph., τὰ τῆς πολιτείας χ., opp. ἐπιτείνειν, Plu.2.827b:—Pass., opp. ἐπιτείνεσθαι, Pl.Phd.86c, 94c; “χαλᾶσθαι καὶ διαφθείρεσθαι” Id.Lg.653c; “χαλᾶσθαι ὑπὸ τῆς ἡδονῆς” Porph.Marc.7.
2. let down, let fall, πτέρυγα χαλάξαις Pi.l.c.; χαλάσας ὀλίγον τὸ μέτωπον having unbent the brow, Ar.V.655 (anap.); μαστοὺς χάλασον, says the Cyclops to his ewe, E.Cyc.55 (lyr.); κράββατον, δίκτυα χ., Ev.Marc. 2.4, Ev.Luc.5.5; “τὴν ἱερὰν ἄγκυραν” Suid.; dip in a liquid, “εἰς αἷμα” PMag.Par.1.2886; soak, PHolm.14.33:—Med., ἱστὸν χαλάσαντο lowered it, A.R.2.1264.
3. let loose, release, “τινὰ ἐκ δεσμῶν” A.Pr. 177 (anap.); abs., let go, slacken one's hold, μηδαμῇ χάλα ib.58.
4. ἡνίας χ. slacken the reins, esp. in metaph. sense, “χ. τὰς ἡνίας τοῖς λόγοις” Pl.Prt.338a, cf. E.Fr.409.
5. κλῇθρα χ. loose the bars or bolts, i.e. undo or open the door, S.Ant.1187, E.Hipp.808; “κλῇδας” Id.Med.1314; “χ. τοὺς μοχλούς” Ar.Lys.310; but also “πύλας μοχλοῖς χαλᾶτε” A.Ch.879.
6. loosen or undo things drawn tightly together, “χ. κρεμαστὴν ἀρτάνην” S.OT1266; “χ. πᾶν κάλυμμ᾽ ἀπ᾽ ὀφθαλμῶν” Id.El.1468; “χ. δεσμά” E.Andr.577; “ἀσκόν” Id.Cyc.161; “τὸ στόμα” X.Eq.6.8:—Pass., “τὰ χαλώμενα ὅπλα” Hp.Art.43; “πρὶν ἂν χαλασθῇ δεσμά” A.Pr.991.
7. of the bowels, etc., “ὑγρὰ χ.” Hp.Prorrh.1.99, cf. Coac.20; “ἢν αἱ μῆτραι μὴ χαλάσωσι τὰ ἐπιμήνια” Id.Mul.1.61.
8. metaph., τὴν ὀργήν χ. let it go, Ar.V.727 (anap.); “χ. [τὸν νόον] ἐς ὄψιν τινός” Ti.Locr.104c; “χ. ἐπιθυμίαν” Plu.2.133a; “τὸ βαρὺ καὶ ἀμειδές” Alciphr.3.3; remit, “μήτε τῆς προνοίας χαλώσης τὴν . . ὑπεροχήν” Procl.Inst. 122; τὸ ἀεὶ ταῦτα οὕτως ἔχειν ἐχάλασαν relaxed the strict principle that . . Pl.Sph.242e:—Pass., to be softened, “λίθος εἰς ὑγρότητα κεχαλασμένος” Callistr.Stat.5; also κεχαλάσθαι εἰς τὸ αὐτεξούσιον to have free play, opp. συντετάχθαι, Plot.4.3.16.
II. intr., become slack or loose, opp. συντείνω, Pl.Phd.98d; “χόλαισιν ἄγκυρραι” Alc.18.9 (s. v.l.); “ζῶναι χαλῶσι” E.Ba.935; πύλαι χαλῷσαι open gates, X.Cyr.7.5.29: metaph. c. gen., have a remission of, “χαλάσσομεν τὰς θυμοβόρω λύας” Alc.Supp.23.10; “τί χαλᾷ μανιῶν;” A.Pr.1057 (anap.); (also abs., S.OC203 (lyr.), 840); relax, “φρονήματος χ.” E.Fr.716; “τῆς ὀργῆς” Ar.Av.383 (troch.); [“τὸ ὂν] χαλάσαν τῆς τοῦ ἑνὸς ἁπλότητος” Dam.Pr.13.