previous next
ψυ_χ-ή , ,
A.life,λύθη ψ. τε μένος τεIl.5.296, etc.; “ψ. τεκαὶ αἰών16.453, cf. Od.9.523; “θυμοῦ καὶ ψ.Il.11.334, Od.21.154; “λαυκανίην, ἵνα τε ψυχῆς ὤκιστος ὄλεθροςIl.22.325; ψυχὰς παρθέμενοι at hazard of their lives, Od.3.74,9.255; “αἰεὶ ἐμὴν ψ. παραβαλλόμενοςIl.9.322; λίσσου᾽ ὑπὲρ ψ. καὶ γούνων by your life, 22.338; so “ἀντὶ ψ.S.OC1326: but περὶ ψ. to save their life, Od.9.423; “περί τε ψυχέων ἐμάχοντο22.245; “περὶ ψ. θέον ἝκτοροςIl.22.161; “τρέχων περὶ τῆς ψ.Hdt.9.37; “τῆς ἐμῆς περὶ ψ.A.Eu.115, cf. E.Hel.946, Heracl.984; “περὶ ψ. κινδυνεύωνAntipho 2.1.4, cf. Th. 8.50; “ἁγὼν . . σῆς ψ. πέριS.El.1492, cf. E.Ph.1330, Or.847, X.Cyr.3.3.44; “τὸν περὶ ψ. δρόμον δραμεῖνAr.V.375 (lyr.); “ἀγωνίζεσθαι περὶ τῆς ψ.X.Eq.Mag.1.19; ἂν θέλῃ, ψυχῆς ὠνεῖται [θυμός] in exchange for life, Heraclit.85; “τῆς ψ. πρίασθαί τιX.Cyr.3.1.36; “τί γὰρ δοῖ ἄνθρωπος ἀντάλλαγμα τῆς ψ. αὐτοῦ;Ev.Marc.8.37. In early poets: “ψυχὰν ἀποπνεῖνSimon.52; “ψυχὰς ἔχοντες κυμάτων ἐν ἀγκάλαιςArchil.23; “ψυχέων φειδόμενοιTyrt.10.14; “θειδωλὴν ψ. θέμενοςSol.13.46; “ψυχῆς εἵνεκα καὶ βιότουThgn.730; “ψυχὰν Ἀΐδᾳ τελέωνPi.I.1.68; “ψυχὰς βαλονId.O.8.39; “χαλκῷ ἀπὸ ψυχὴν ἀρύσαςEmp.138; “τοὐμὸν ἐκπίνουσ᾽ ἀεὶ ψυχῆς ἄκρατον αἷμαS.El.786; τῆς ἐμῆς ψ. γεγώς ib.775; “τὴν ψ. ἐκπίνουσινAr.Nu.712 (anap.); “ψ. ἀφήσωE.Or.1171; “ψ. σέθεν ἔκτεινεId.Tr.1214; “ψ. παραιτέεσθαιHdt.1.24; ποινὴν τῆς Αἰσώπου ψ. satisfaction for the life of A., Id.2.134; “ψυχῆς ἀποστερῆσαί τιναAntipho 4.1.6, cf. Th.1.136, etc.; “τὴν ψ. τὴν οὐσίαν τὴν ἐπιτιμίαν τινὸς ἀφελόμενοςAeschin.2.88; “τὸ τῆς ψ. ἀπαιτηθεὶς χρέοςLXX Wi.15. 8, cf. Ev.Luc.12.20; “ζητοῦσι τὴν ψ. μουLXX 3 Ki.19.10, cf. Ev.Matt. 2.20; “τὴν ψ. αὐτοῦ τίθησιν ὑπὲρ τῶν προβάτωνEv.Jo.10.11, etc.; δεῖρον ἄχρις ψ . . . ἐπὶ χειλέων λειφθῇ within an inch of his life, Herod.3.3:—the phrase ἐν τῇ χειρὶ τὴν ψ. ἔχοντα taking his life in his hands, is prob. f.l. in Xenarch.4.20; “ ψ. μου ἐν ταῖς χερσί [σου] διὰ πάντοςLXX Ps.118(119).109, cf. 1 Ki.19.5, 28.21, al.; of life in animals, Od.14.426, Hes.Sc.173, Pi.N.1.47, etc.; “τὰ ἄλλα ζῷα, ὅσα ψ. ἔχειAnaxag.4, cf. 12; “πάντων τῶν ζῴων ψ. τὸ αὐτό, ἀήρDiog. Apoll.5 (cf. infr. IV. 1); φύσις τοιαύτη πάντων ὅσσα ψ. ἔχει Democrit.278; ἐπῴζει καὶ ποιεῖ ψ. ἔχειν (of incubation) Epich.172; [“ἑρπετὸν] ἔχει ἐν ἑαυτῷ ψ. ζωῆςLXX Ge.1.30; ψ. πάσης σαρκὸς αἷμα αὐτοῦ ἐστιν ib.Le.17.11, cf. De.12.23.
2. metaph. of things dear as life,χρήματα γὰρ ψ . . . βροτοῖσιHes.Op.686; “πᾶσι δ᾽ ἀνθρώποις ἄρ᾽ ἦν ψ. τέκν᾽E.Andr.419; “τἀργύριόν ἐστιν αἷμα καὶ ψ. βροτοῖςTimocl.35; so as an endearing name, Hld.1.8, al.; “ζωὴ καὶ ψ.Juv.6.195; “ψ. μουMart.10.68.
II. in Hom., departed spirit, ghost (“ὑποτίθεται [Ὅμηρος] τὰς ψ. τοῖς εἰδώλοις τοῖς ἐν τοῖς κατόπτροις φαινομένοις ὁμοίας . . καθάπαξ ἡμῖν ἐξείκασται καὶ τὰς κινήσεις μιμεῖται, στερεμνιώδη δὲ ὑπόστασιν οὐδεμίαν ἔχει εἰς ἀντίληψιν καὶ ἁφήνApollod. Hist.Fr.102(a)J.); “ψ. Πατροκλῆος . . πάντ᾽ αὐτῷ . . ἐϊκυῖαIl.23.65: freq. in Od.11, ψ. Ἀγαμέμνονος, Ἀχιλῆος, etc., 387, 467, al.; “ψ. καὶ εἴδωλονIl.23.104, cf. 72, Od.24.14; “ψ. κατὰ χθονὸς ᾤχετο τετριγυῖαIl.23.100; ψυχὰς ἡρώων, opp. αὐτούς, 1.3, cf. Hes.Sc.151; “ψυχαὶ δ᾽ Ἄϊδόσδε κατῆλθονIl.7.330; “ψ. δὲ κατ᾽ οὐταμένην ὠτειλὴν ἔσσυτ᾽ ἐπειγομένη14.518; sts. hardly dist. from signf. 1, “ἅμα ψ. τε καὶ ἔγχεος ἐξέρυσ᾽ αἰχμήν16.505; in swoons it leaves the body, “τὸν δὲ λίπε ψ.5.696; so in later writers (seldom in Trag.), “σὺν Ἀγαμεμνονίᾳ ψυχᾷPi.P.11.21; ἑὰν ψυχὰν κομίξαι ib.4.159, cf. N.8.44; “αἱ ψ. ὀσμῶνται καθ᾽ ἍιδηνHeraclit.98; “πέμψατ᾽ ἔνερθεν ψυχὴν ἐς φῶςA.Pers.630 (anap.); “ποτωμένην ψ. ὑπὲρ σοῦE.Or.676, cf. Fr. 912.9 (anap.); “τὰς τῶν κεκμηκότων ψ., αἷς ἐστιν ἐν τῇ φύσει τῶν αὑτῶν ἐκγόνων κήδεσθαιPl.Lg.927b; ψ. σοφαί, perh. 'wise ghosts', Ar.Nu. 94; “δὶς ἀποθανουμένη ψ.Anon. ap. Plu.2.236d.
III. the immaterial and immortal soul, first in Pindar, “ἐς τὸν ὕπερθεν ἅλιον κείνων . . ἀνδιδοῖ [Φερσεφόνα] ψυχὰς πάλινFr.133, cf. Pl.Men.81b; “εἰπόντες ὡς ἀνθρώπου ψ. ἀθάνατός ἐστιHdt.2.123; “ἀγένητόν τε καὶ ἀθάνατον ψ.Pl.Phdr.246a, cf. Phd.70c, al.; “ἀθάνατος ἡμῶν ψ. καὶ οὐδέποτε ἀπόλλυταιId.R.608d; “ἁψ. τῷ σώματι συνέζευκται καὶ καθάπερ ἐν σάματι τέθαπταιPhilol.14, cf. Pl.Cra.400c: hence freq. opp. “σῶμα, ψ. καὶ σῶμαX.Mem.1.3.5, cf. An.3.2.20; “ψ. σῶμα συναμφότερον, τὸ ὅλον τοῦτοPl.Alc.1.130a; “εἰς θηρίου βίον ἀνθρωπίνη ψ. ἀφικνεῖται καὶ ἐκ θηρίου . . πάλιν εἰς ἄνθρωπονId.Phdr.249b; “κατὰ τοὺς Πυθαγορικοὺς μύθους τὴν τυχοῦσαν ψ. εἰς τὸ τυχὸν ἐνδύεσθαι σῶμαArist.de An. 407b22; “οὐδὲ τοῦτο ἐπείσθην, ὡς ψ., ἕως μὲν ἂν ἐν θνητῷ σώματι , ζῇ, ὅταν δὲ τούτου ἀπαλλαγῇ, τέθνηκενX.Cyr.8.7.19; “ἀνθρώπου γε ψ., τοῦ θείου μετέχει, . . ὁρᾶται δ᾽ οὐδ᾽ αὐτήId.Mem.4.3.14, cf. Cyr. 8.7.17; αἰθὴρ μὲμ ψυχὰς ὑπεδέξατο, σώ[ματα δὲ χθών] IG12.945 (v B. C.); “ὁπόταμ ψ. προλίπῃ φάος ἀελίοιοOrph.Fr.32f.1; “ἡμεῖς ἐσμεν ψ., ζῷον ἀθάνατον ἐν θνητῷ καθειργμένον φρουρίῳPl.Ax. 365e.
IV. the conscious self or personality as centre of emotions, desires, and affections, “χερσὶ καὶ ψυχᾷ δυνατοίPi.N.9.39; “μορφὰν βραχύς, ψυχὰν δ᾽ ἄκαμπτοςId.I.4(3).53(71); “ἐνίους τῶν καλῶν τὰς μορφὰς μοχθηροὺς ὄντας τὰς ψ.X.Oec.6.16; “θνητοῦ σώματος ἔτυχες, πειρῶ τῆς ψ. ἀθάνατον μνήμην καταλιπεῖνIsoc.2.37; opp. material blessings, “κτεάνων ψ. ἔχοντες κρέσσοναςPi.N.9.32; “μήτε σωμάτων ἐπιμελεῖσθαι μήτε χρημάτων . . οὕτω σφόδρα ὡς τῆς ψ. ὅπως ὡς ἀρίστη ἔσταιPl.Ap. 30b, cf. 29e: hence regarded in abstraction, “τὸ παρεχόμενον ἡμῶν ἕκαστον τοῦτ᾽ εἶναι μηδὲν ἀλλ᾽ τὴν ψ., τὸ δὲ σῶμα ἰνδαλλόμενον ἡμῶν ἑκάστοις ἕπεσθαιPl.Lg.959a; “ ψ. ἐστιν ἄνθρωποςId.Alc.1.130c; “οὐδὲ νῦν τήν γ̓ ἐμὴν ψ. ἑωρᾶτεX.Cyr.8.7.17, cf. supr.111: sts., therefore, distd. from oneself, “ψ. γὰρ ηὔδα πολλά μοι μυθουμένηS.Ant.227; “ ψ. μου πεπότηταιAr.Nu.319 (anap.); “τί ποτ᾽ ἔστι μαθεῖν ἔραται ψ.E.Hipp.173 (anap.); “ἄλλο τι βουλομένη ἑκατέρου ψ. δήλη ἐστίνPl.Smp.192c; οἴμοι ψυχή woe is me! LXX Mi.7.1; καὶ ἐρῶ τῇ ψ. μου, "ψυχή, ἔχεις πολλὰ ἀγαθά" Ev.Luc.12.19; in periphrases, ψ. Ὀρέστου, = Ὀρέστης, S.El.1127, al.: but τὴν Φιλοκτήτου ψ. ἐκκλέψεις his wits, Id.Ph.55; “ δ᾽ ἐμὴ ψ. τέθνηκενId.Ant.559, cf. OC999; so ψυχαί abs., = ἄνθρωποι, ψ. ὀλέσασα A.Ag.1457 (lyr.); ψ. πολλαὶ ἔθανον many souls perished, Ar.Th.864; “πᾶσαι αἱ ψ., υἱοὶ καὶ αἱ θυγατέρες λ́ γ́LXX Ge.46.15, cf. Ex.12.4, al.; [“κιβωτὸς] εἰς ἣν ὀλίγοι, τοῦτ᾽ ἔστιν ὀκτὼ ψ., διεσώθησαν1 Ep.Pet.3.20. In apostrophe, “μή, φίλα ψ.Pi.P.3.61; “ μελέα ψ.S.Ph.712 (lyr.); “ ἀγαθὴ καὶ πιστὴ ψ.X.Cyr.7.3.8; in referring to persons, “ὅταν μεγάλη ψ. φυῇPl.R. 496b (cf. μεγαλόψυχος; καλεῖται γοῦν ψ. Κρινοκοράκα the creature, Thphr.Char.28.2; “πάσῃ ψ. τετελευτηκυίᾳLXX Nu.6.6,11; “πᾶσα ψ. ὑποτασσέσθωEp.Rom.13.1, etc.: generally, being, ψυχὴ ζῶσα living creature, LXX Ge.1.24, cf. 20(pl.).
4. of the moral and intellectual self,ἀπὸ πάμπαν ἀδίκων ἔχειν ψ.Pi.O. 2.70; “ψ. τε καὶ φρόνημα καὶ γνώμηνS.Ant.176; “ἀρκεῖν . . κἀντὶ μυρίων μίαν ψ. τάδ᾽ ἐκτίνουσαν, ἢν εὔνους παρῇId.OC499; “ψ. γὰρ εὔνους καὶ φρονοῦσα τοὔνδικονId.Fr.101; “ κακὴ σὴ ψ.Id.Ph.1014; “ψυχῆς κατήγορος κακῆςX.Oec.20.15, cf. Pl.R.353e; “ βουλεύσασα ψ.Antipho 4.1.7, cf. Pl.Lg.873a; τὸ σῶμα ἀπειρηκὸς ψ. συνεξέσωσεν . . διὰ τὸ μὴ ξυνειδέναι ἑαυτῇ the mind conscious of innocence, Antipho 5.93; “τὸ ἐπιμελεῖσθαι καὶ ἄρχειν καὶ βουλεύεσθαι . . ἐσθ᾽ ὅτῳ ἄλλῳ ψυχῇ δικαίως ἂν ἀποδοῖμεν;Pl.R.353d; “τὴν τῆς ψ. ἐπιμέλειανX.Mem. 1.2.4, Isoc.15.304; τὰ ἐν τῇ ψ. διὰ τὴν παιδείαν ἐγγιγνόμενα ib.290; “τῆς ψ. ἐξελθούσης, ἐν μόνῃ γίγνεται φρόνησιςX.Mem.1.2.53; “νοῦς τε καὶ ψ.Pl.Cra.400a, cf. Phdr.247c, al.; “ἐμπαίει τί μοι ψυχῇ σύνηθες ὄμμαS.El.903; “ἰδὼν μὲν γνούς τε σῇ ψ., τέκνονE.Tr.1171. Phrases:— “ἐκ τῆς ψ. φίλοςX.An.7.7.43; ἀπὸ τῆς ψ. φιλεῖν with all the heart, Thphr. Char.17.3; “βόσκοιτ᾽ ἐκ ψυχᾶς τὰς ἀμνάδαςTheoc.8.35; “ὅλῃ τῇ ψ. κεχαρίσθαι τινίX.Mem.3.11.10; οὐκ ἐᾷ ἡμᾶς οὐδὲ ψυχῆς λαχεῖν he won't let us call our soul our own, Phryn.PSp.128B.
5. of animals, ψ. μεγαλόφρων, of a horse, X.Eq.11.1; “θηρίων ψ. ἡμεροῦμενIsoc.2.12; ψ. χηνός, ὀρτυγίου, Eub.101, Antiph.5.
V. Philosophical uses:
3. In Pl. the immaterial principle of movement and life, “ὅταν παρῇ [ψυχὴ] τῷ σώματι, αἴτιόν ἐστι τοῦ ζῆν αὐτῷPl.Cra.399d, cf. Def.411c; [“ψυχῆς λόγον ἔχομεν] τὴν δυναμένην αὐτὴν αὑτὴν κινεῖν κίνησινId.Lg.896a; μεταβολῆς τε καὶ κινήσεως ἁπάσης αἰτία [ἡ ψ.] ἅπασιν ib. b, cf. 892c; its presence is requisite for thought, “σοφία καὶ νοῦς ἄνευ ψ. οὐκ ἂν γενοίσθηνId.Phlb.30c, cf. Ti. 30b, Sph.249a; defined by Arist. as “οὐσία ὡς εἶδος σώματος φυσικοῦ δυνάμει ζωὴν ἔχοντοςde An.412a20; ἐντελέχεια πρώτη σώματος φυσικοῦ ὀργανικοῦ ib.412b5; the tripartite division of “ψ., οἱ δὲ περὶ Πλάτωνα καὶ Ἀρχύτας καὶ οἱ λοιποὶ Πυθαγόρειοι τὴν ψ. τριμερῆ ἀποφαίνονται, διαιροῦντες εἰς λογισμὸν καὶ θυμὸν καὶ ἐπιθυμίανIamb. ap. Stob.1.49.34, cf. Pl.R.439e sqq.; in Arist. ψ. τούτοις ὥρισται, θρεπτικῷ, αἰσθητικῷ, διανοητικῷ, κινήσει: πότερον δὲ τοὔτων ἕκαστόν ἐστι ψ. ψυχῆς μόριον;de An.413b11, cf. PA641b4; “ θρεπτικὴ ψ.Id.de An.434a22, al.; in the Stoics and Epicureans, σῶμα ψ. Zeno and Chrysipp.Stoic.1.38; of the scala naturae,τὰ μὲν ἕξει διοικεῖται, τὰ δὲ φύσει, τὰ δ᾽ ἀλόγῳ ψ., τὰ δὲ καὶ λόγον ἐχούσῃ καὶ διάνοιανStoic.2.150, cf. M.Ant.6.14; “ ψ. σῶμά ἐστι λεπτομερές . . προσεμφερέστατον πνεύματι θερμοῦ τινα κρᾶσιν ἔχοντιEpicur.Ep.1p.19U.; “τέλος . . τὸ μήτε ἀλγεῖν κατὰ σῶμα μήτε ταράττεσθαι κατὰ ψ.Id.Ep.3p.64U.; in the Neo-Platonists characterized by discursive thinking, “τοὺς λογισμοὺς ψυχῆς εἶναι ἐνεργήματαPlot.1.1.7; related to νοῦς as image to archetype, εἰκών τίς ἐστι νοῦ .] Id.5.1.3; present in entirety in every part, “πάρεστι πᾶσα πανταχοῦ ψ.Id.5.1.2, cf. 4.7.5; “φύσις ψ. οὖσα, γέννημα ψυχῆς προτέραςId.3.8.4; animal and vegetable bodies possess “οἷον σκιὰν ψυχῆςId.4.4.18; “πᾶν σῶμα . . ψυχῆς μετουσίᾳ κινεῖται ἐξ ἑαυτοῦ καὶ ζῇ διὰ ψ.Procl.Inst.20.
VI. butterfly or moth, Arist.HA551a14, Thphr.HP2.4.4, Plu.2.636c.
2. τριπόλιον, Ps.-Dsc.4.132.
VII. Psyche, in the allegory of Psyche and Eros, Apul.Metam. bks. 4-6, Aristophontes ap. Fulg.Myth.3.6. (See ancient speculations on the derivation, Pl.Cra.399d-400a, Arist.de An.405b29, Chrysipp.Stoic.2.222; Hom. usage gives little support to the derivation from ψύχω 'blow, breathe'; “τὸν δὲ λίπε ψ.Il.5.696 means 'his spirit left his body', and so λειποψυχέω means 'swoon', not 'become breathless'; “ἀπὸ δὲ ψ. ἐκάπυσσεIl.22.467 means 'she gasped out her spirit', viz. 'swooned'; the resemblance of ἄμπνυτο 'recovered consciousness' to ἀμπνέω 'recover breath' is deceptive, v. ἄμπνυτο, ἔμπνυτο: when concrete the Homeric ψ. is rather warm blood than breath, cf. Il.14.518, 16.505, where the ψ. escapes through a wound; cf. ψυχοπότης, ψυχορροφέω, and S.El.786, Ar.Nu.712 (v. supr.1).)
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
How to enter text in Greek:
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: