M. Annaeus Lucanus, Pharsalia
Carolus Hermannus Weise, Ed.

Ut primum terras, Pompeii colla secutus,
Adtigit, et diras calcavit Caesar arenas:
Pugnavit Fortuna ducis fatumque nocentis
Aegypti, regnum Lagi Romana sub arma
5Iret, an eriperet mundo Memphiticus ensis
Victoria victique caput. Tua profuit umbra,
Magne, tui socerum rapuere a sanguine manes.
Ne populus post te Nilum Romanus amaret.
Inde Paraetoniam fertur securus in urbem
10Pignore tam saevi sceleris, sua signa secutus.
Sed fremitu vulgi, fasces et iura querentis
Inferri Romana suis, discordia sensit
Pectora et ancipites animos, Magnumque perisse
Non sibi. Tum vultu semper celante timorem,
15Intrepidus superum sedes et templa vetusti
Numinis, antiquas Macetum testantia vires,
Circuit: et, nulla captus dulcedine rerum,
Non auro cultuque deum, non moenibus urbis,
Effossum tumulis cupide descendit in antrum.
20Illic Pellaei proles vesana Philippi,
Felix praedo, iacet, terrarum vindice fato
Raptus. Sacratis totum spargenda per orbem
Membra viri posuere adytis. Fortuna pepercit
Manibus, et regni duravit ad ultima fatum.
25Nam sibi libertas umquam si redderet orbem,
Ludibrio servatus erat, non utile mundo
Editus exemplum, terras tot posse sub uno
Esse viro. Macetum fines latebrasque suorum
Deseruit, victasque patri despexit Athenas:
30Perque Asiae populos fatis urgentibus actus
Humana cum strage ruit, gladiumque per omnes
Exegit gentes: ignotos miscuit amnes,
Persarum Euphraten, Indorum sanguine Gangen:
Terrarum fatale malum, fulmenque, quod omnes
35Percuteret pariter populos, et sidus inicum
Gentibus. Oceano classes inferre parabat
Exteriore mari. Non illi flamma, nec undae,
Nec sterilis Libye, nec Syrticus obstitit Ammon.
Isset in occasus, mundi devexa secutus,
40Ambissetque polos, Nilumque a fonte bibisset:
Occurrit suprema dies, naturaque solum
Hunc potuit finem vesano ponere regi;
Qui secum invidia, qua totum ceperat orbem,
Abstulit imperium; nulloque herede relicto
45Totius fati, lacerandas praebuit urbes.
Sed cecidit, Babylone sua Parthoque verendus.
Pro pudor! Eoi propius timuere sarissas,
Quam nunc pila timent, populi. Licet usque sub Arcton
Regnemus, Zephyrique domos terrasque premamus
50Flagrantis post terga Noti: cedemus in ortus
Arsacidum domino. Non felix Parthia Crassis
Exiguae secura fuit provincia Pellae.
Iam, Pelusiaco veniens a gurgite Nili,
Rex puer imbellis populi sedaverat iras;
55Obside quo pacis Pellaea tutus in aula
Caesar erat: cum se parva Cleopatra biremi,
Corrupto custode Phari laxare catenas,
Intulit Emathiis, ignaro Caesare, tectis;
Dedecos Aegypti, Latii feralis Erinnys,
60Romano non casta malo. Quantum impulit Argos
Iliacasque domos facie Spartana nocenti,
Hesperios auxit tantum Cleopatra furores.
Terruit ilia suo, si fas, Capitolia sistro,
Et Romana petit imbelli signa Canopo,
65Caesare captivo Pharios ductura triumphos:
Leucadioque fuit dubius sub gurgite casus,
An mundum ne nostra quidem matrona teneret.
Hoc animi nox ilia dedit, quae prima cubili
Miscuit incestam ducibus Ptolemaida nostris.
70Quis tibi vesani veniam non donet amoris,
Antoni, durum cum Caesaris hauserit ignes
Pectus, et in media rabie, medioque furore,
Et Pompeianis habitata manibus aula,
Sanguine Thessalicae cladis perfusus adulter
75Admisit Venerem curis, et miscuit armis
Illicitosque toros, et non ex coniuge partus?
Pro pudor! oblitus Magni, tibi, Iulia, fratres
Obscena de matre dedit: partesque fugatas
Passus in extremis Libyae coalescere regnis,
80Tempora Niliaco turpis dependit amori,
Dum donare Pharon, dum non sibi vincere mavult.
Quem, formae confisa suae, Cleopatra sine ullis
Tristis adit lacrimis, simulatum comta dolorem,
Qua decuit, veluti laceros dispersa capillos,
85Et sic orsa loqui: Si qua est, o maxime Caesar,
Nobilitas, Pharii proles clarissima Lagi,
Exsul in aeternum, sceptris depulsa paternis,
Si tua restituat veteri me dextera fato,
Complector regina pedes. Tu gentibus aequum
90Sidus ades nostris. Non urbes prima tenebo
Femina Niliacas: nullo discrimine sexus
Reginam scit ferre Pharos. Lege summa perempti
Verba patris, qui iura mihi communia regni
Et thalamos cum fratre dedit. Puer ille sororem,
95Sit modo liber, amat: sed habet sub iure Pothini
Adfectus ensesque suos. Nil ipsa paterni
Iuris inire peto: culpa tantoque pudore
Solve domum: remove funesta satellitis arma,
Et regem regnare iube. Quantosne tumores
100Mente gerit famulus, Magni cervice revulsa!
Iam tibi (sed procul hoc avertant fata) minatur.
Sat fuit indignum, Caesar, mundoque tibique,
Pompeiam facinus meritumque fuisse Pothini.
Nequidquam duras tentasset Caesaris aures:
105Vultus adest precibus, faciesque incesta perorat.
Exigit infandam, corrupto iudice, noctem.