M. Annaeus Lucanus, Pharsalia
Carolus Hermannus Weise, Ed.

520
Danda tamen venia est, tantorum danda pavorum:
Pompeio fugiente, timent. Tum ne qua futuri
Spes saltem trepidas mentes levet, addita fati
Peioris manifesta fides, saperique minaces
525Prodigiis terras implerunt, aethera, pontum.
Ignota obscurae viderunt sidera noctes,
Ardentemque polum flaminis, coeloque volantes
Obliquas per inane faces, crinemque timendi
Sideris, et terris nutantem regna cometen.
530Fulgura fallaci micuerunt crebra sereno,
Et varias ignis denso dedit aere formas:
Nunc iaculum longo, nunc sparso lumine lampas
Emicuit coelo. Tacitum sine nubibus ullis
Fulmen, et Arctois rapiens e partibus ignem,
535Percussit Latiale caput: stellaeque minores
Per vacuum solitae noctis decurrere tempus,
In medium venere diem: cornuque coacto
Iam Phoebe toto fratrem cum redderet orbe,
Terrarum subita percussa expalluit umbra.
540Ipse caput medio Titan cum ferret Olympo,
Condidit ardentes atra caligine currus,
Involvitque orbem tenebris, gentesque coegit
Desperare diem: qualem fugiente per ortus
Sole Thyesteae noctem duxere Mycenae.
545Ora ferox Siculae laxavit Mulciber Aetnae;
Nec tulit in coelum flammas, sed vertice prono
Ignis in Hesperium cecidit latus. Atra Charybdis
Sanguineum fundo torsit mare. Flebile saevi
Latravere canes. Vestali raptus ab ara
550Ignis; et ostendens confectas flamma Latinas
Scinditur in partes, geminoque cacumine surgit,
Thebanos imitata rogos. Tunc cardine tellus
Subsedit, veteremque, iugis nutantibus, Alpes
Discussere nivem. Tethys maioribus undis
555Hesperiam Calpen, summumque implevit Atlanta.
Indigetes flevisse deos, urbisque laborem
Testatos sudore Lares, delapsaque templis
Dona suis, dirasque diem foedasse volucres
Accipimus; silvisque feras sub nocte relictis
560Audaces media posuisse cubilia Roma.
tunc pecudum faciles humana ad murmura linguae,
Monstrosique hominum partus numeroque modoque
Membrorum, matremque suus conterruit infans:
Diraque per populum Cumanae carmina vatis
565Vulgantur. Tunc, quos sectis Bellona lacertis
Saeva movet, cecinere deos: crinemque rotantes
Sanguineum populis ulularunt tristia Galli.
Compositis plenae gemuerunt ossibus urnae.
Tunc fragor armorum, magnaeque per avia voces
570Auditae nemorum: et venientes comminus umbrae.
Quique colunt iunctos extremis moenibus agros,
Diffugiunt: ingens urbem cingebat Erinnys,
Excutiens pronam flagranti vertice pinum,
Stridentesque comas: Thebanam qualis Agaven
575Impulit, aut saevi contorsit tela Lycurgi
Eumenis: aut qualem iussu Iunonis iniquae
Horruit Alcides, viso iam Dite, Megaeram.
Insonuere tubae, et quanto clamore cohortes
Miscentur, tantum nox atra silentibus umbris
580Edidit. Et medio visi consurgere Campo
Tristia Sullani cecinere oracula manes:
Tollentemque caput gelidas Anienis ad undas
Agricolae fracto Marium fugere sepulchro.
Haec propter placuit Tuscos de more vetusto
585Acciri vates. Quorum qui maximus aevo
Aruns incoluit desertae moenia Lucae,
Fulminis edoctus motus, venasque calentes
Fibrarum, et monitus volitantis in aere pennae,
Monstra iubet primum, nullo quae semine discors
590Protulerat natura, rapi, sterilique nefandos
Ex utero fetus infaustis urere flammis.
Mox iubet et totam pavidis a civibus urbem
Ambiri, et festo purgantes moenia lustro,
Longa per extremos pomoeria cingere fines
595Pontifices, sacri quibus est permissa potestas.
Turba minor ritu sequitur succincta Gabino,
Vestalemque chorum ducit vittata sacerdos,
Troianam soli cui fas vidisse Minervam.
Tunc qui fata deum secretaque carmina servant,
600Et lotam parvo revocant Almone Cybellen:
Et doctus volucres augur servare sinistras:
Septemvirque epulis festis, Titiique sodales:
Et Salius, laeto portans ancilia collo:
Attollensque apicem generoso vertice Flamen.
605Dumque illi effusam longis anfractibus urbem
Circueunt, Aruns dispersos fulminis ignes
Colligit, et terrae moesto cum murmure condit,
Datque locis nomen sacris. tunc admovet aris
Electa cervice marem. Iam fundere Bacchum
610Ceperat, obliquoque molas inducere cultro:
Impatiensque diu non grati victima sacri,
Cornua succincti premerent cum torva ministri,
Deposito victum praebebat poplite collum.
Nec cruor emicuit solitus: sed vulnere largo
615Diffusum rutilo nigrum pro sanguine virus.
Palluit attonitus sacris feralibus Aruns,
Atque iram superum raptis quaesivit in extis.
Terruit ipse color vatem: nam pallida taetris
Viscera tincta notis, gelidoque infecta cruore
620Plurimus adsperso variabat sanguine livor.
Cernit tabe iecur madidum: venasque minaces
Hostili de parte videt. Pulmonis anheli
Fibra latet, parvusque secat vitalia limes.
Cor iacet: et saniem per hiantes viscera rimas
625Emittunt: produntque suas omenta latebras.
Quodque (nefas) nullis impune apparuit extis,
Ecce, videt capiti fibrarum increscere molem
Alterius capitis: pars aegra et marcida pendet,
Pars micat et celeri venas movet improba pulsu.
630His ubi concepit magnorum fata malorum,
Exclamat: Vix fas, superi, quaecumque monetis
Prodere me populis: neque enim tibi summe litavi
Iuppiter hoc sacrum: caesique in pectora tauri
Inferni venere dei. Non fanda timemus:
635Sed venient maiora metu. Di visa secundent,
Et fibris sit nulla fides; sed conditor artis
Finxerit ista Tages. Flexa sic omina Tuscus
Involvens multaque tegens ambage canebat.