Η δημιουργική στατιστική, η αγροτική
πολιτική, oi πολιτικοί,
η καπνοπαραγωγή, η Philip Morris, οι επενδύσεις και.. οι τυμπανοκρουσίες
Του
Σταμάτη Λ.
Σεκλιζιώτη
Γεωπόνου
(ΑΠΘ) – Δρα Αρχιτέκτονα Τοπίου
(MPhil, PhD Birmingham UK)
Πρώην Β
Γεωργικού Ακολούθου FAS/USDA (*)
(*) O Δρ Σ. Σεκλιζιώτης μεταξύ άλλων διακρίσεων, έχει τιμηθεί
δύο φορές (2002 και 2009) με τα Βραβεία Αριστείας για το Αγροτικό Ρεπορτάζ (Honorary Awards «Excellence in Reporting» του Υπ. Γεωργίας των ΗΠΑ, USDA)
Οι τάσεις
στην παραγωγή ανατολικών καπνών
Σήμερα η χώρα παράγει περί τα 26 εκατ. κιλά καπνού. Από την ποσότητα αυτή 20
εκατ. κιλά είναι ανατολικού τύπου, τα 10 εκατ. κιλά είναι μπασμάς, τα 10 εκατ.
κιλά ποικιλίας Κατερίνη (Σ-53 & Σ-79) και μόλις τα 6 περίπου εκατ. κιλά είναι
“τύπου” Virginia. Σύμφωνα με την πρόσφατη
δέσμευση της Philip Morris να απορροφά το 50% της ελληνικής παραγωγής στην
τριετία 2013-2015 (προϊόν ανατολικού καπνού), η ετήσια εγχώρια ποσότητα που θα
καταλήγει στις αποθήκες της, με τα σημερινά δεδομένα, θα είναι χονδρικά της
τάξεως των 10.000 τόνων (σε ξηρά μορφή). Οι υπόλοιπες ποσότητες θα προέρχονται
κυρίως από τη Βουλγαρία, την FYROM, Τουρκία, κ. ά.
Την
τελευταία τριετία, οι παραγωγές ανατολικών καπνών στις χώρες των Βαλκανίων και
την Ταϋλάνδη, παρουσιάζουν ελαφρά (αλλά αξιοσημείωτη) άνοδο, λόγω αύξησης της
παγκόσμιας ζήτησης, καλύπτοντας το κενό ζήτησης λόγω της μειωμένης παραγωγής ανατολικών
ποικιλιών στην Ινδία και στις πρώην Σοβιετικές χώρες (η συνολική μείωση εκτιμάται
περίπου στα 6,8 εκατομμύρια κιλά φύλλων καπνού σε ξηρά μορφή), της ασφαλούς στροφής
προς την συμβολαιακή καλλιέργεια, των Κοινοτικών ενισχύσεων (μέχρι και το 2013)
και των κατά τόπους εθνικών επιδοτήσεων για τις εκτός ΕΕ χώρες (βλ. π.χ. FYROM), κλπ. Ήδη για το 2012 αναφέρεται αύξηση της παραγωγής
ανατολικών καπνών (Βαλκάνια + Ταϋλάνδη) κατά 7,2% σε σχέση με το 2011 με
ενδείξεις επιστροφής της καλλιέργειας (βλ. π.χ. ποικιλία Σ-53) στις παραδοσιακά
καπροπαραγωγές περιοχές της Ελλάδος και παρά τα όσα προβλήματα υποδομών που δημιουργούν
σοβαρά εμπόδια στην παραγωγή (απουσία σοβαρής κρατικής παρουσίας και μέριμνας, εγκατάλειψη
και έλλειψη αρδευτικών έργων, απουσία γεωτεχνικής βοήθειας, σποροπαραγωγής,
κλπ).
Διάφορες
(ανεπίσημες) πηγές αναφέρουν για το 2013 αύξηση των εκτάσεων καπνοκαλλιέργειας στη
χώρα μας της τάξεως του 30% (οι οποίες χονδρικά αντιστοιχούν σε μια επί πλέον παραγωγή
7-8.000 τόνων καπνού σε ξηρά μορφή) γεγονός που εάν όντως συμβαίνει θα ανεβάσει
συνολικά την ετήσια ελληνική παραγωγή στους 30-35.000 τόνους. Αυτές οι «ελληνικού
τύπου» εκτιμήσεις γίνονται συνήθως πρόχειρα σε περιορισμένο χρόνο
(δημοσιογραφική βία…!!!), συχνά από τηλεφώνου, χωρίς διασταυρούμενη πληροφορία και
επαληθεύσεις και χωρίς επιστημονική στατιστική προσέγγιση και ανάλυση. Δεν
γίνεται π.χ. σαφές επί ποίου αξιόπιστου ύψους παραγωγής αναμένεται η αύξηση του
30%, ποια η ακριβής & επίσημη παραγωγή εγχώριων καπνών το 2012 και
παλαιότερων ετών σε ξηρά μορφή και κατά ποικιλία, πόσα από τα συμβόλαια που
δημοσιεύονται έχουν υλοποιηθεί, κλπ.
Στατιστική
σύγχυση και αναξιοπιστία
Δεν
αποκτάται η πλήρης εικόνα ενός προϊόντος μιας χώρας και σε συγκεκριμένη χρονική
περίοδο μέσα από αποσπασματικές αναφορές και εξαγγελίες ξεκομμένων αριθμών,
αλλά μέσα από εμπεριστατωμένη ανάλυση «παραγωγής, διαθεσιμότητας και κατανομής»
(γνωστή ως σύνταξη πινάκων PSD = Production, Supply & Distribution tables) όπου δημοσιεύονται κατά εμπορική περίοδο στοιχεία
παραγωγής, εισαγωγών και εξαγωγών, αποθεμάτων στην αρχή και στο τέλος εμπορικής
περιόδου (η οποία διαφέρει από προϊόν σε προϊόν και ανά γεωγραφικό ημισφαίριο),
η κατανάλωση, η αυτοκατανάλωση, τα παραπροϊόντα, η φύρα, κλπ. Οι πίνακες PSD, εκτός μιας «πεφωτισμένης» μερίδας του ιδιωτικού
τομέα, ουδέποτε υιοθετήθηκαν ή εφαρμόστηκαν από κρατικούς φορείς, γεγονός που
αφήνει μεγάλα περιθώρια στατιστικής ασυδοσίας, αμφισβητήσεων και ερμηνείας κατά
το δοκούν. Σκόπιμες παραπομπές σε επίσημα στοιχεία αμφιβόλου προέλευσης και αξιοπιστίας
γίνονται πολύ πιο εύκολα όταν αυτά δεν υπάρχει δυνατότητα να ελεγχθούν… Στον
πίνακα PSD που ακολουθεί (υπόδειγμα σε excel), δίνεται το ισοζύγιο ακατέργαστου καπνού για την
Ελλάδα (όλες οι ποικιλίες) και για τις εμπορικές περιόδους 2003/04 μέχρι και
πρόβλεψη για το εμπορικό έτος 2005/06 που συντάχθηκε στις αρχές του 2005. Τα
στοιχεία συγκεντρώνονται από πολλές πηγές, εργασίες πεδίου και συνεντεύξεις,
διασταυρώνονται και αναπροσαρμόζονται συχνά μέχρι να λάβουν έγκριση για την τελική
δημοσιεύσιμη μορφή, πηγή: A. Murphy & S. Sekliziotis (2005) “Greece - Tobacco Annual GAIN Report Number 5012” (βλ. επίσης FAS Attaché Reports, USDA/FAS).
Χρόνια στατιστική
αναπηρία
Η έλλειψη
αξιόπιστων στατιστικών στοιχείων έκτασης και παραγωγής (όχι μόνο στον καπνό)
παραμένει μία από τις σοβαρότερες αναπηρίες, πιθανώς ολόκληρης της κεντρικής
διοίκησης. Τα μεγέθη εκτάσεων και παραγωγής προϊόντων από τις περιφερειακές
υπηρεσίες συλλέγονται και διαβιβάζονται προς το κέντρο, σε αριθμητικούς πίνακες
με κραυγαλέες ανακρίβειες, σε «αναντιστοιχία» προς τις πραγματικές χρήσεις γης,
τις σπορές και τις μέσες αποδόσεις κατά τόπους, ποικιλία και ανά μονάδα επιφανείας
(με αξιοσημείωτη απουσία ηλεκτρονικών αρχείων και τραπεζών γης σε τοπική και εθνική
κλίμακα). Στη συνέχεια, γίνεται επεξεργασία των «εισερχόμενων» δεδομένων στην
κεντρική διοίκηση η οποία όμως στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό επάνω σε πρωτογενώς
λανθασμένα στατιστικά μεγέθη βάσης. Για παράδειγμα, είναι σπάνιο να υπάρχει
αξιόπιστη πληροφορία για την έκταση και παραγωγή μιας καλλιέργειας από μία και
μόνη επίσημη πηγή (είθισται το «επίσημη» πηγή να είναι κάποιος αρμόδιος φορέας,
αλλά όχι αποκλειστικά και «υποχρεωτικά» ο πλέον αξιόπιστος). Ο κάθε
ενδιαφερόμενος κάνει τις δικές του εκτιμήσεις. Αποτελεί κοινή πρακτική για μία
συγκεκριμένη καλλιέργεια να έχουμε κάθε χρόνο τέσσερα, πέντε και περισσότερα διαφορετικά
στατιστικά μεγέθη, όσες και οι πηγές. Δεν είναι λίγες οι φορές που τα (κατ’
επίφαση) «επίσημα» στοιχεία περνούν από πολιτικά κόσκινα και από «πάγκους» αφοσιωμένων
αλχημιστών πριν την τελική δημοσίευση στο εσωτερικό και στους διεθνείς οργανισμούς,
συχνά «πειραγμένα» για διαφορετικούς λόγους κάθε φορά. Από τις κλασσικότερες κουτοπονηριές
ήταν η διόγκωση παραγωγής, μεταποίησης, αποθεματοποίησης και απόσυρσης αγροτικών
προϊόντων σε εποχές που οι κοινοτικές επιδοτήσεις καταβάλλονταν ανά κιλό και
όχι ανά μονάδα επιφανείας (… «όλα τα κιλά όλα τα λεφτά»…!!!).
Είναι γνωστή
η «παραδοσιακή» πολιτική παρέμβαση (κατά το λαϊκότερο «διεθνές ρεζιλίκι»), αποκλειστικό
αίτιο μιας χρόνιας κακοήθειας στο κρατικό μαγειρείο των αριθμών (βλ. εξόφθαλμες
σκοπιμότητες και πλαστικές χειρουργικές γύρω από το έλλειμμα και το χρέος ως %
του ΑΕΠ, το εμπορικό ισοζύγιο, τους αυτόχειρες, τα πραγματικά ποσοστά ανεργίας
και φτώχειας, την ύφεση, το πρωτογενές πλεόνασμα, τη φυγή κεφαλαίων και
πολύτιμου ανθρώπινου δυναμικού στο εξωτερικό, τα πραγματικά ενεργειακά
αποθέματα της χώρας, κλπ….!!!). Οι μόνοι αξιόπιστοι οικονομικοί αριθμοί και
δείκτες γύρω από την πορεία της εθνικής οικονομίας και του επιπέδου ζωής των
ελλήνων δημοσιεύονται συνήθως από ξένα πανεπιστήμια και οίκους του εξωτερικού.
Η χρονική
υστέρηση δημοσίευσης στατιστικών στοιχείων, η σύγχυση γύρω από την
ονοματολογία, την εμπορεύσιμη μορφή του προϊόντος, τις μονάδες βάρους, τις αξίες
ανά μονάδα και τους συντελεστές μετατροπής, οι διαδοχικές «αναπροσαρμογές»
εκτάσεων και ποσοτήτων και η γενικότερη χαλαρότητα που συνεχίζει να διαβρώνει και
να διακρίνει τις υπηρεσίες, δεν αφήνουν πολλά περιθώρια για αξιόπιστη δημιουργία
και χρήση «επίσημων» στατιστικών εκτιμήσεων. Η κάθε ξεχωριστή πηγή, ανάλογα με
το που αυτή αποβλέπει, ανακοινώνει τις δικές της εκτιμήσεις οι οποίες ουδέποτε
καταφέρνουν να συμπέσουν. Τα φαινόμενα αυτά δημιουργούν πολλά προβλήματα στο εισαγωγικό
και εξαγωγικό εμπόριο, στον έγκαιρο προγραμματισμό της παραγωγικής διαδικασίας,
την βιομηχανία, τις πολιτικές τιμών και ενισχύσεων, ενώ βλάπτεται συνεχώς η
αξιοπιστία της χώρας και παρέχεται πρόσφορο έδαφος για άσκηση «επικοινωνιακής
μικροπολιτικής» από επιτήδειους πολιτικούς που ρέπουν προς την αυτοπροβολή και
την εξαγγελία του «παραμικρού»..
Κακές και παραποιημένες
«εγχώριες» στατιστικές συντηρούν μια «στρεβλή εικόνα, άρα τροφοδοτούν μια «αποπροσανατολιστική
αφήγηση» γύρω από την άτυχη και πολύπαθη ελληνική γεωργία, η οποία στην
πραγματική της διάσταση με το «σημερινό της περιεχόμενο» δεν έχει καμία απολύτως
σχέση με ότι παρουσιάζεται ή επιδιώκεται από την κεντρική διοίκηση. Δεν υπάρχουν
βασικές και αξιόπιστες ποσοτικές πληροφορίες πραγματικού χρόνου όπως η «συνολικά
ακαλλιέργητη έκταση» σε εθνική κλίμακα, π.χ. οι «συνολικές ανάγκες νερού άρδευσης»,
οι «αυξομειώσεις νερού άρδευσης κατά περιοχή», η συνολική διαθέσιμη έκταση
πεδινών και ορεινών βοσκοτόπων, οι συνολικές εκτάσεις οπωρώνων κατά είδος &
ποικιλία με συνοδευτικές καταγραφές των ετήσιων εκριζώσεων, εγκατάλειψης, υποκαταστάσεων
& αντικαταστάσεων με νέας φυτεύσεις, κλπ.
Μακρινή βέβαια πολυτέλεια (όταν σε χώρες της ΕΕ και σε τρίτες χώρες, έχουν
δοθεί λύσεις εδώ και δεκαετίες) παραμένει η χαρτογράφηση και αρχειοθέτηση
δεδομένων γης κατά διοικητικό διαμέρισμα της χώρας. Η χώρα μας αποτελεί
μοναδικό φαινόμενο αγροτικής δραστηριότητας, όπου για 190 χρόνια ασκείται
αγροτική πολιτική μέσα σε κλίμα ενός θολού «στατιστικού περίπου» με ανύπαρκτη
«πολιτική γης», χωρίς συστηματική καταγραφή και ενημέρωση των χρήσεων και
καλύψεων γης σε τακτική βάση, χωρίς συχνά ενημερωμένες τράπεζες γης κατά βαθμό
παραγωγικότητας, αρδευσιμότητας, διαβρωσιμότητας και τη θλιβερή ανυπαρξία δεδομένων
«γεωργικού χωροταξικού σχεδίου» (Rural Spatial Planning) και «γεωργικής καταλληλότητας» (Land Suitability).
Ως συνέπεια
της «επίσημης» γύμνιας και αναξιοπιστίας, το οτιδήποτε «ευχάριστο στατιστικά» δημοσιεύεται και κινείται σε γκρίζο
χώρο «διφορούμενων εκτιμήσεων» και αποτελεί ελαστικό μέγεθος πολλαπλών
ερμηνειών, καχυποψίας και συνεχών προσαρμογών, στη διάθεση των σκοπιμοτήτων και
στο όνομα της ευημερίας των αριθμών…!!! Δυστυχώς ο όγκος των «ευχάριστων κυβερνητικών
εξαγγελιών» που επιμένουν να βομβαρδίζουν τους πολίτες μέσα από πρόθυμα «πολιτικά
και δημοσιογραφικά στόματα» είναι συχνότατες και τραγικά αναξιόπιστες ώστε όταν
ποτέ υπάρξει ανάγκη «εξαγγελίας» ενός ή περισσότερων αληθινά ευχάριστων γεγονότων,
αυτά είναι εκ προοιμίου καταδικασμένα να περάσουν απαρατήρητα (για περισσότερα
Βλ. «ο βοσκός που έκανε αστεία», Μύθοι Αισώπου…!!!).
Η παρουσία
του ΥΠΑΑΤ, οι πολιτικές αντιστάσεις, η φθορά και οι κοινωνικοοικονομικές
επιπτώσεις
Το ΥΠΑΑΤ
μέσα στην υπαρξιακή του αγωνία και τις επικοινωνιακές του εμμονές να παρουσιάζει
on camera ως επίτευγμα
οτιδήποτε συμβαίνει στην αυλή τη δική του και των διπλανών, άφησε και συνεχίζει
να αφήνει αναπάντητα πολλά και χρονίζοντα ερωτήματα σε σχέση με την προοπτική μιας
σχεδόν αφανισμένης καπνοκαλλιέργειας στην Ελλάδα (των 553.000 στρεμμάτων μόλις
πριν δέκα χρόνια), τον αθέμιτο ανταγωνισμό (π.χ. υπάρχουν αναφορές για αλβανικής
προέλευσης καπνού στη χώρα και όχι μόνο, σε λαθραίες σακούλες στριφτού με
άγνωστα επίπεδα υπολειμματικότητας φυτοφαρμάκων…), τις πολιτικές τιμών παραγωγού,
των χρηματοδοτικών ενισχύσεων και τεχνικής βοήθειας (όπως π.χ. η δυστοκία, τα γραφειοκρατικά
εμπόδια η αδυναμία κάλυψης μέρους του καλλιεργητικού & ενεργειακού κόστους
και κεφαλαίων κίνησης του αγρότη), τη διασφάλιση πώλησης, ομαλής διακίνησης και
συγκέντρωσης καπνών όχι από «ξαφνικούς» μεσάζοντες, αλλά σε πλαίσιο θεμιτού
ανταγωνισμού και νόμιμων συμβολαίων σε ισχύ.
Κάπως έτσι
εμφανίζεται σήμερα η εικόνα, εκτός εάν συμβεί η θαυματουργός «νεκρανάσταση» και
ανακάμψει πλήρως η άλλοτε κραταιά καλλιέργεια καπνού στην Ελλάδα, πράγμα
δύσκολο μετά τις επιπόλαιες, τραγικές και αδιαμαρτύρητα αποδεκτές πολιτικές «υπακοής»
σε σαρωτικές για την ελληνική γεωργία ευρωπαϊκές αγροτικές πολιτικές (βλ.
διαδοχικές ΚΑΠ) οι οποίες στο όνομα της «αναμόρφωσης», εφαρμόστηκαν και διαχρονικά
έβλαψαν ανεπανόρθωτα το «μοναδικής στον κόσμο ποιότητας» ελληνικό προϊόν (με φαρδιές
πλατιές τις υπογραφές των εκάστοτε ΥΠΑΑΤ, οι περισσότεροι των οποίων ουδεμία
σχέση είχαν με τη γεωργία, αντίθετα είχαν πολύ περισσότερη με τεχνάσματα
πολιτικής τους επιβίωσης. Τα υπουργικά γραφεία ουδέποτε υπήρξαν γραφεία άσκησης
εθνικής πολιτικής, αλλά γραφεία «εξυπηρέτησης φίλων» και κομματικών
σκοπιμοτήτων…).
Με τη μείωση
της παραγωγής καπνού στη χώρα μας, εκτός από τις οικονομικές επιπτώσεις
(απώλεια εισοδήματος, μείωση εξαγωγών, κλπ), κανένας δεν μέτρησε τις σοβαρές κοινωνικές
επιπτώσεις στην ελληνική ύπαιθρο, ιδιαίτερα στις ευαίσθητες παραμεθόριες περιοχές
και στις υποβαθμισμένες ελληνικές επαρχίες (εγκατάλειψη γης, αφανισμός συγγενών
επαγγελμάτων & θέσεων εργασίας, μείωση πληθυσμού, κλπ). Είναι σπάνιες, έως
ανύπαρκτες, οι περιστάσεις όπου ελληνικές πολιτικές ηγεσίες αντιπρότειναν, διεκδίκησαν
ή αντιστάθηκαν σε «επιζήμιες για τον ευρωπαϊκό νότο αγροτικές πολιτικές» οι
οποίες για πολλά χρόνια βόηθαγαν να γέρνει η παλάντζα σε όφελος των αγροτικών
οικονομιών του βορρά.
Οι «ηγεσίες»
μας, αντί μιας μακροπρόθεσμα ωφέλιμης για τον τόπο αγροτικής πολιτικής, είχαν
επιδοθεί σε δημιουργική «αγροτική στατιστική» για ολόκληρες μάλιστα δεκαετίες με
αποκλειστικό σκοπό την υψηλότερη απορρόφηση κοινοτικών κονδυλίων (συστηματικό κομματικό
μαγείρεμα διόγκωσης παραγωγής, όγκου μεταποίησης, παρεμβατικής συγκέντρωσης, απόσυρσης
προϊόντων της ΚΟΑ, κλπ…). Η δίγλωσση κοροϊδία και το ψέμα έπεφταν σύννεφο προς
Βρυξέλλες και προς έλληνες αγρότες στο όνομα ενός αρρωστημένου κομματισμού,
εθίζοντας αγρότες, συνεταιριστές, αγροτοπατέρες, μεταπράτες και μεταποιητές σε
έναν «καταστροφικό για τον αγροτικό τομέα προστατευτισμό, με δυσανάγνωστη την ημερομηνία
λήξης».
Στο μεταξύ,
χάθηκαν τεράστιες ευκαιρίας αναδιάρθρωσης της ελληνικής γεωργίας,
εκσυγχρονισμού της και οριστικής μεταπήδησης από την «χύμα παραγωγή ποσοτήτων»
και τον προστατευτισμό (…. του καφενείου) στη σύγχρονη ποιοτική παραγωγική
διαδικασία, τις νέες τεχνικές, την μεταποίηση, τη σύγχρονη συσκευασία, την
ασφάλεια, την επιχειρηματικότητα, την εξωστρέφεια και το μάρκετινγκ. Οι όποιες
επιτυχίες έχουν καταγραφεί, οφείλονται σε ιστορικούς ηρωισμούς της ιδιωτικής
πρωτοβουλίας η οποία μέχρι και σήμερα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια αμετανόητα καχύποπτη
και εχθρική πολιτεία. Ότι πέτυχαν το πέτυχαν μέσα από ίδιες δαπάνες για επενδύσεις,
το εξαγωγικό μάρκετινγκ, τον παραδειγματισμό και την αυτοοργάνωση. Δεν θα
αγνοήσουμε βέβαια τις επιτυχίες ολίγων, μετρημένων στα δάχτυλα, συνεταιριστών
μέσα σε αντίξοες συνθήκες, αλλά με όραμα και επιχειρηματική συνείδηση.
Είναι
δύσκολο έως παράλογο να αποδώσουμε ανάλογα εύσημα σε πολιτικές ηγεσίες και στις
πολιτικές που ακολουθήθηκαν από την ένταξη της χώρας στην ΕΕ μέχρι και σήμερα. Η
σημερινή κατάντια της ελληνικής γεωργίας με τις ελάχιστες φωτεινές εξαιρέσεις,
οι αμέτρητες χαμένες ευκαιρίες, το γιγάντιο έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο
αγροδιατροφικών αγαθών, η στέρηση και η πείνα μεγάλου μέρους του πληθυσμού, οι ακατέβατα
αυξημένες τιμές βασικών αγαθών, το μόνιμο γλέντι των μεσαζόντων και οι
εγκληματικές πολιτικές παραλείψεις και επιπολαιότητες, δεν αφήνουν απολύτως
κανένα περιθώριο άφεσης αμαρτιών. Αναλώνονται στο να επιλέγουν ξεκομμένους
θετικούς αριθμούς για π.χ. τις εξαγωγές (ξεχνώντας τις εισαγωγές), την
επιστροφή πληθυσμού στην ύπαιθρο (ξεχνώντας τις εκατοντάδες χιλιάδες που
εγκατέλειψαν ή στερούνται και αδρανούν), τις επενδύσεις που «θα γίνουν» ή
βαφτίζοντας ως επένδυση ακόμα και δέκα στρέμματα κριθάρι…., κλπ.
Αθροιστικό
φαινόμενο οι ευθύνες – Τα ελλείμματα σοβαρής αγροτικής πολιτικής και δημοκρατίας
δεν βοηθούν
Θα ήταν
παράλειψη να μην αναφερθεί κανείς στις κομματικά ελεγχόμενες «συντεχνίες» και στους
τοπικούς δεσμούς μεταξύ κατεργαρέων (πολιτικά εξαρτημένων γεωτεχνικών ιδιωτών
και του δημοσίου, αγροτοπατέρων, ψηφοφόρων, αγροτών, εμπόρων, μεταποιητών και
εξαγωγέων, εκλεγμένων ή μη). Συντεχνίες, «τοπικοί δεσμοί» και «φιλίες» υπήρξαν χρήσιμα
εργαλεία για την εφαρμογή καταστροφικών πολιτικών εύνοιας και αποτελεσματική
τροχοπέδη για κάθε νεωτεριστική πολιτική ή πολιτικές αντιπάλων, για την ταφή
κάθε μορφής αξιοκρατίας και την αποπομπή κάθε παραγωγικής και καινοτόμου
πρωτοβουλίας στον αγροτικό τομέα και όχι μόνο.
Ακόμη και
σήμερα οι κομματικές παρέες, χωρίς αναστολές και εμπόδια, δρουν και
συσπειρώνονται η κάθε μια γύρω από τη «δική της» ηγεσία, κάνοντας την κυβέρνηση
να φαντάζει με δίχρωμο μωσαϊκό «από μέτριας αντοχής υλικά» που ή ίδια επιλέγει,
ανέχεται και συντηρεί. Η στελέχωση υπηρεσιών, φορέων και οργανισμών με κριτήρια
«προσωπικής φιλίας», κομματικής ποσόστωσης, πλαστών τίτλων και κομματικής
διαδρομής με «φυσιογνωμίες» και βιογραφικά «κυριολεκτικά για γέλια» που βλέπουν
καθημερινά τη δημοσιότητα, κάνει αυτό το μωσαϊκό ακόμα πιο σαθρό. Πρόκειται για
μια αόρατη για τους ανυποψίαστους φθορά, κάτι σαν τα ξυλοφάγα σκαθάρια που
ροκανίζουν το οικοδόμημα από μέσα. Σήμερα, είναι πολλά τα περιστατικά όπου ανήσυχες
αξίες, χρήσιμες φωνές και πρωτότυπες ιδέες που δεν έχουν το πλεονέκτημα να προέρχονται
από κομματικά ορκισμένους, από κάστες λιβανιστών και «πιστών» στο «κυβερνητικό
δίπολο», τους επιβάλλεται να σιωπούν, να φιμώνονται και να καταγράφονται σε
λίστες επικίνδυνων και αποκλεισμένων…. Αυτού του είδους η κακοριζικιά κρατάει
δεκαετίες και ως η μοναδική αιτία που διώχνει τις αξίες του τόπου. Η
μετριοκρατίες, οι οικογενειοκρατίες, οι κομματοκρατίες και οι ευνοιοκρατίες
κατάφεραν να διχάσουν επικίνδυνα την ελληνική κοινωνία.
Ακούσματα
από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα ομιλούν και για επιδόσεις ξένων διπλωματικών
αποστολών στο απεχθές σπορ της φίμωσης, αν και φαίνεται (ευτυχώς) να τους
ξεφεύγει τεράστια αποκαλυπτική και αφυπνιστική ύλη στο διαδίκτυο την οποία
αδυνατούν να λογοκρίνουν.... Στο 2013, μέσα από γνωστά τηλεοπτικά κανάλια και
έντυπα (τα λεγόμενα συστημικά) δείχνει να αναβιώνει εκείνη η ξενόδουλη και εξωκατευθυνόμενη
«Φιλοαγγλική, Φιλογαλλική, Φιλορωσική» διαίρεση της ανεπίδεκτης και αμετανόητης
ελληνικής κοινωνίας, με μόνη τη διαφορά ότι αυτοί που σήμερα μοιράζουν το παιγνίδι
είναι το «Φιλογερμανικό» και το «Φιλοαμερικάνικο» τοπικό λόμπυ, με το
«Φιλορωσικό» πάντοτε εντός των τειχών, αλλά αφοριστικά περιθωριοποιημένο στην
μετακαραμανλική περίοδο, διπλωματικά κάκιστο «επίτευγμα», προοίμιο «εισβολής»
του ΔΝΤ στη χώρα..!!!
Η
Ρωσία αποτελεί για τη χώρα μας τον καλύτερο και δυναμικότερο πελάτη των
αγροτικών μας προϊόντων κυρίως ιχθύων, φρούτων και λαχανικών, ενώ εισάγει 240.000
τόνους ακατέργαστου καπνού ετησίως αξίας 1,14 δις δολαρίων ΗΠΑ από όλες τις
χώρες. Η συμμετοχή των ελληνικών καπνών παραμένει ελάχιστη αν κρίνει κανείς ότι
προ δεκαετίας οι ετήσιες πωλήσεις προς τη Ρωσία ήταν 31-32.000 τόνοι καπνού σε
φύλλα. Η «άγαρμπη» διπλωματία με προτιμησιακές εκδηλώσεις υπέρ της μιας
υπερδύναμης αγνοώντας μια άλλη, δεν συμβάλλουν θετικά στην ανάπτυξη των
εμπορικών συναλλαγών σε εποχές που οι εξαγωγές μας αναζητούν μόνον «φίλους» σε σταθερούς
προορισμούς. Η παρατηρούμενη τάση άφιξης ρώσων τουριστών στη χώρα με αυξητικούς
ρυθμούς ιστορικά άγνωστους μέχρι σήμερα (η οποία βλακωδώς βέβαια σνομπάρεται
και παραβλέπεται από ντόπια φιλοδυτικά κανάλια…) είναι η καλύτερη διαφήμιση και
ανάδειξη των μοναδικών ποιοτικών διατροφικών προϊόντων της χώρας, της υγιεινής
ελληνικής διατροφής, των ευκαιριών θρησκευτικού τουρισμού, αγροτουρισμού, real estate, κλπ., σε μια αγορά διακοσίων εκατομμυρίων
καταναλωτών.
Γεμίσαμε από
βαρετούς παπαγάλους βασιλικότερους του βασιλέως, γνωστούς καλοχαρτζιλικωμένους επώνυμους
ντελάληδες μιας αδιαμαρτύρητης αποδοχής μνημονίων ως μονόδρομο, τέλειοι
αρχιτέκτονες του εντυπωσιασμού, της συσκότισης, της σύγχυσης και των αδιέξοδων,
αλλά και βαστάζοι μιας αμφιλεγόμενης πολιτικής χωρίς ορατό τέλος…!!! Οι ίδιοι
και οι καθοδηγητές τους αγωνίζονται να μας πείσουν ότι όλα πάνε καλά, ότι η
πρωτογενής παραγωγή ανθεί, οι εξαγωγές γεωργικών προϊόντων αυξάνονται, ότι η
ανάπτυξη είναι εδώ και ότι οι επενδύσεις ξεκίνησαν…. Οι μοναδικές περιπτώσεις όπου
κάτι ακούγεται γύρω από τον αγροτικό χώρο, είναι οι συνήθως «άνευ αντίλογου
κυβερνητικές απόψεις δια στόματος υπουργών και επιστρατευμένων κυβερνητικών
στελεχών», γνωστοί επαγγελματίες ασπριτζήδες του μαύρου… με εξοργιστική απουσία
των ανθρώπων της δουλειάς, του επιστημονικού κόσμου, των αγροτικών οργανώσεων,
των αγροτοεπιχειρηματιών και όσων δικαιούνται ή τολμούν να κομίζουν διαφορετική
άποψη για τα πράγματα… Γεμίσαμε από ιεροκήρυκες μιας εικονικής πραγματικότητας του
«βαίνουμε καλώς» σε διατεταγμένη υπηρεσία ανάδειξης των κυβερνητικών success stories. Ο δήθεν «δημοκρατικός λόγος» και το «φιλανθρωπικό
δάκρυ» ευδοκιμούν στον χώρο μιας καλωδιωμένης καθεστηκυίας πολιτικής και
δημοσιογραφικής ελίτ που «προσποιείται ότι αδιαφορεί για την ακροαματικότητα
και την αυτοπροβολή της, και ότι στην πραγματικότητα νοιάζεται και λυπάται πονετικά
για τους φουκαράδες και τον τόπο».
Η
αντιπολίτευση
Παράλληλα, στο
όνομα της προσχηματικής πολυφωνίας η πολυτεμαχισμένη αντιπολίτευση καλείται, παρίσταται,
συνομιλεί, προσπαθεί αλλά φαίνεται να απέχει πολύ ακόμη από το να «αρθρώσει
πραγματιστικό λόγο» ώστε να ξαφνιάσει, να εκπλήξει και να δώσει δείγματα
προσαρμογής στις απαιτήσεις μιας σύγχρονης εποχής και να ιχνογραφήσει
προτεραιότητες για την επόμενη ημέρα της κρίσης. Όταν διεκδικείς εξουσία πρέπει
κάποτε να αποφασίσεις να απαλλαγείς από αγκυλώσεις ενός ανεύθυνου παρελθόντος,
από ιδεολογικά σύνδρομα και ανεδαφικούς οραματισμούς χωρίς όρια, αλλά και ενός τυφλού
συντηρητισμού παλαιάς δεξιάς ή αριστερής κοπής του «δεν αλλάζω τίποτε….» και επιτέλους
να περάσεις στον ρεαλισμό, στην ήπια και στη συγκροτημένη εναλλακτική πολιτική σύνθεση
που θα πατάει στη γη. Εάν δεν το αποτολμήσεις έγκαιρα κινδυνεύεις να σου συμβεί
απότομα και να αιφνιδιαστείς, ώστε να χαθεί ο έλεγχος με τραγικές τις συνέπειες.
Η ελληνική κοινωνία είναι χορτασμένη από φλυαρίες μέχρι αηδίας ενώ βρίσκεται
στα όριο μεταξύ αντοχής και ασφυξίας περιμένοντας διεξόδους. Επείγεται να ακούσει
και να βιώσει «οικονομικές» εναλλακτικές λύσεις με σαφήνεια, αριθμημένες σε
κομμάτι χαρτί, χωρίς λίπος από αοριστίες και υπεκφυγές, λαϊκισμούς και
συνθήματα, χωρίς κρυφές σκέψεις, χωρίς παλληκαριές, χωρίς ψευδαισθήσεις, χωρίς
επιστροφή ή απομίμηση ξεπερασμένων μοντέλων εξουσίας και διοίκησης και το
κυριότερο να αναδείξει και να εμπιστευθεί «νέα πρόσωπα και στελέχη» από καθαρή
δεξαμενή και όχι μέσα από «κομματικές κινητικότητες» γνωστών παρατρεχάμενων, αποτυχημένων
και ατιμώρητων.... Το χρονοντούλαπο της ιστορίας χρησιμεύει για να βάζουμε και
όχι να βγάζουμε και να ξαναβγάζουμε.
Πλην κάποιων
«γενικού περιεχομένου» κειμένων που κυκλοφορούν με καλές προθέσεις και
επισημάνσεις για την ελληνική γεωργία και κτηνοτροφία, χωρίς να αποτελούν
«πλήρες» μελετημένο σχέδιο ή αναπτυξιακό πρόγραμμα, δεν έχει υπάρξει κάτι
σημαντικό. Όσο αφορά την αγροτική πολιτική καμία παράταξη, καμία ηγεσία του
ΥΠΑΑΤ των τελευταίων ετών, κανένα επιμελητήριο, κανένα πανεπιστήμιο, καμιά
πολιτική ηγεσία και κανένας φορέας δεν μας έκανε τη χάρη να μας παρουσιάσει ένα
«εφικτό εθνικό σχέδιο για τη νεκρανάσταση της ελληνικής γεωργίας», και κατά
συνέπεια της τραυματισμένης εθνικής μας καπνοπαραγωγής… Οι «αρμόδιοι» επιμένουν
να αιωρούνται πάνω από αναρίθμητα κενά, να χάνονται στα εφήμερα, στα
πυροσβεστικά, στις εξαγγελίες και στη διαχείριση κοινοτικών πόρων (όσο ακόμα
αυτοί υπάρχουν), μέσα από μια παλαιωμένη διοικητική δομή, χρονίζουσες και τραγικά
αδιόρθωτες νοοτροπίες και χωρίς κρυστάλλινους εθνικούς στόχους αγροδιατροφικής
αυτάρκειας και επάρκειας που θα επιτρέπουν συγκράτηση των τιμών σε προσιτά για
τον έλληνα καταναλωτή επίπεδα με ικανοποιητικά περιθώρια εξαγωγών.
Αξίζει κάποιος να κάτσει να μαζέψει τις θορυβώδεις «εξαγγελίες» σε ένα
τετράδιο, όπως:
- εκείνα τα άνευ νοήματος περιφερειακά
«καλάθια» του Σκανδαλίδη (εκείνος ο σε παγκόσμια κλίμακα αστείος ταυτισμός
των Καλλικρατικών υποδιαιρέσεων της χώρας με τα καλάθια τοπικών
προϊόντων…!!!),
- τη διανομή γης και
επιχορηγήσεων σε Νέους Αγρότες με επινόηση προϋποθέσεων και όρων ώστε να αποκλείονται
οι περισσότεροι,
- τις περίφημες Αγορές των
αγροτών,
- τα Δημοπρατήρια,
- την προώθηση νέων και άγνωστων
στην Ελλάδα καλλιεργειών,
αλλά και πολιτικές αποφάσεις και λάθη που διαμέλισαν την ελληνική αγροτική
οικονομία όπως:
- η αφαίρεση αρμοδιοτήτων του
ΥΠΑΑΤ (πορεύεται απονευρωμένο χωρίς την Αλιεία, χωρίς τον ΕΦΕΤ, χωρίς τα
Δάση, χωρίς το Εξαγωγικό εμπόριο αγροτικών προϊόντων και τροφίμων, χωρίς
Γεωργικούς Ακολούθους…),
- το κλείσιμο της Αγροτικής Τράπεζας,
- η παραπαίουσα Βιομηχανία ζάχαρης,
- το κλείσιμο των Οργανισμών Βάμβακος
και Καπνού,
- τη συρρίκνωση και απαξίωση της
Γεωργικής Έρευνας και του Εθνικού δικτύου βιοποικιλότητας κλείνοντας ακόμη
και την Τράπεζα Γενετικού Υλικού,
- την απώλεια αποκλειστικότητας
της ελληνικής φέτας «αμαχητί»,
- το αλαλούμ που επικρατεί με τις
ελιές ΠΟΠ (βλ. κατά τόπους εμφύλιους για την ελιά Καλαμάτας, την Πράσινη
Χαλκιδικής, κλπ).
Οι εκκρεμότητες είναι αναρίθμητες ενώ καθημερινά στοιβάζονται όλο και περισσότερες
κάτω από το χαλί, αλλά ακόμη αποπροσανατολιστικές είναι οι πανηγυρικές «εξαγγελίες
για το οτιδήποτε ασήμαντο…..». Προχωράμε με ότι προκύψει, έτσι χωρίς σχέδιο,
χωρίς δεσμεύσεις, χωρίς συνέχεια και δυστυχώς χωρίς προοπτική. Στα υπουργικά
γραφεία ισχύει μία «αρχαία» και μοναδική συνταγή, «όποιος πιέζει και ζητά,
φροντίστε να φεύγει πάντα ευχαριστημένος….» ή «βγάλτε δελτίο τύπου πριν
προλάβει άλλο Υπουργείο…»….!!!
Προοπτικές, προβληματισμοί και προϋποθέσεις ανάκαμψης
Είναι πολλές και υπερπολύτιμες οι καλλιέργειες που περιθωριοποίησαν οι ΚΑΠ
και οι συμβιβασμοί, από την ένταξη του 1981 και μετά. Όμως η καλλιέργεια καπνού
στη χώρα μας και ιδιαίτερα στην περιοχή της Αιτωλοακαρνανίας δέχθηκε το
μεγαλύτερο πλήγμα με την αναθεώρηση της ΚΑΠ (συρρίκνωση και εξαφάνιση ποικιλιών
όπως τα Τσεμπέλια, Κατερίνη, Μυρωδάτα, κ. ά.). Η καλλιέργεια φαίνεται να μπορεί
σταδιακά να επανακάμψει όχι απαραίτητα μέσα από νέα πριμ και επιδοτήσεις. Η
αναστροφή μπορεί να γίνει μέσα από «τεχνικοοικονομικό» πλαίσιο συμβολαιακής
γεωργικής πρακτικής που θα εξασφαλίζει ανταγωνιστικές τιμές και επαρκές
εισόδημα για τους παραγωγούς, με κρατική πρόβλεψη κάλυψης μέρους του κόστους
παραγωγής και για προσυμφωνημένες επιλεκτικά παροχές, μέσων και υποδομών (π.χ.
φούρνοι ξήρανσης για τα Virginia, προσιτά καύσιμα, 100% πιστοποιημένους σπόρους, αρδευτικά δίκτυα, αναλώσιμα
σε λογικές τιμές, κλπ) και γιατί όχι, με τη θέληση και την έμπρακτη συμμετοχή των
συμβεβλημένων αγοραστών του προϊόντος και της μεταποιητικής βιομηχανίας.
Θα ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέρον να γίνει μια έρευνα στο
πεδίο και να διαπιστωθεί πόσοι έλληνες καπνοπαραγωγοί είναι ευχαριστημένοι από
συμβολαιακές καλλιέργειες και πόσοι όχι και όχι μόνο για τον καπνό. Έχει και
αυτό τη σημασία του για την άσκηση πολιτικής. Ένα από τα αίτια της υστέρησης,
της κατάντιας και της ασυδοσίας στην ελληνική ύπαιθρο παραμένει ο ενταφιασμός
και η απουσία ενός εθνικού δικτύου Γεωργικών Εφαρμογών που μέσω της
επιστημονικής και τεχνικής βοήθειας προβλέπει μόνιμη κρατική παρουσία στο χωριό
και στο χωράφι. Στη γειτονική Τουρκία, υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο από το 2002
που καθορίζει τα της «συμβολαιακής γεωργίας στον καπνό με ελεύθερη
διαπραγμάτευση χωρίς κρατική
παρέμβαση» ενώ παράλληλα επιτρέπει και τη δημοπράτηση του προϊόντος,
γεγονός που τείνει να διασφαλίζει τιμές και ισορροπίες σε όφελος της παραγωγής αλλά
και του εμπορίου. Σύμφωνα με πληροφορίες του τμήματος Γεωπονίας του Πανεπιστημίου
της Σμύρνης, μόνο το 24% των Τούρκων καπνοπαραγωγών είναι ευχαριστημένοι από τη
συμβολαιακή παραγωγή με το 76% να εκφράζουν δυσαρέσκεια και παράπονα… Η εξήγηση
σ’ αυτό είναι το γεγονός ότι οι συνεταιρισμένοι και καλά οργανωμένοι παραγωγοί
στην Τουρκία είναι πάρα πολύ λίγοι, γεγονός που αφαιρεί τη διαπραγματευτική από
όλους ….!!!
Μόλις μια δεκαετία πριν, η Ελλάς παρήγαγε 118.000 τόνους καπνών (ακατέργαστα
& αποξηραμένα) από τα οποία εξήγαγε τους 85.000 τόνους ετησίως. Καλύτεροι
πελάτες οι Γερμανία, Ρωσία, Γαλλία και ΗΠΑ. Το 35% των ελληνικών καπνών
αγοράζονταν από την ΕΕ. Οι εισαγωγές ήταν περίπου 15-17.000 τόνοι/έτος για τις
εγχώριες καπνοβιομηχανίες και για προϊόντα special blends. Σήμερα μας ξεπερνά σε
εξαγωγές η Βουλγαρία η οποία αγγίζει πλέον τους 50.000 τόνους ετησίως, και με
άλλους 80.000 τόνους η Τουρκία (70.000 τόνους σε ανεπεξέργαστο και 8-10.00
τόνους επεξεργασμένο προϊόν).
Οι ελληνικές αγροτικές πολιτικές του γονάτου, της
απροβλεψίας και της αδιαμαρτύρητης συμμόρφωσης στις επιταγές των Βρυξελλών, έβλαψαν
την καλλιέργεια και τις εξαρτημένες απ’ αυτή τοπικές κοινωνίες, έκλεισαν τον
Εθνικό Οργανισμό Καπνού, έκλεισαν βιομηχανίες και βιοτεχνίες σιγαρέτων, απονεύρωσαν
την επιστημονική Έρευνα & τη σποροπαραγωγή (Βλ. Ινστιτούτο Καπνού) και όλα
αυτά όταν σήμερα δέκα χρόνια μετά και παρά την αντικαπνιστική εκστρατεία, η
παγκόσμια ζήτηση και κατανάλωση καπνού και προϊόντων παρουσιάζει σταθερή αύξηση
της τάξεως του 3% την τελευταία δεκαετία (κυρίως στις χώρες Ασίας και Β. Αφρικής).
Και οι ΗΠΑ στρέφονται κατά του καπνίσματος αφορίζοντας κάπνισμα και καπνιστές….,
αλλά δεν παύουν να στηρίζουν τους αμερικανούς καπνοπαραγωγούς, ούτε αφάνισαν
την καλλιέργεια καπνών σε 16 μάλιστα πολιτείες της χώρας.
Η αμερικανική καλλιέργεια (αυξημένη κατά περιοχές) η οποία αναμένονταν να εξαλειφθεί
μαζί με το κάπνισμα και τα τσιγάρα, έχει διαψεύσει κάθε προσδοκία. Από το 2004
η αμερικανική κυβέρνηση σταμάτησε το σύστημα παραγωγικών ποσοστώσεων στον καπνό
που διατηρούσε τις τιμές παραγωγού υψηλές και κάθε άλλη στήριξη στην
καπνοκαλλιέργεια. Περιέργως, αυτό λειτούργησε αντίθετα από το αναμενόμενο με
αύξηση της παραγωγής και πτώση των τιμών που πυροδότησαν αύξηση της ζήτησης. Πρόκειται
για χαρακτηριστικό παράδειγμα «αυτορρύθμισης της αγοράς» που προκάλεσε η
απομάκρυνση του κράτους από την υπόθεση…!!! 293 δισεκατομμύρια σιγαρέτα
πωλήθηκαν το 2011 στις ΗΠΑ. Το 46% ήταν γνωστά brands της Philip Morris. Από τους 7,0
εκατομμύρια τόνους καπνού που παράγονται παγκοσμίως το 39,6% παράγει η Κίνα, το
8,3% η Ινδία, το 7,0% η Βραζιλία, το 6,0% οι ΗΠΑ, κλπ…. (Οι ΗΠΑ παράγουν περί
τους 420.000 τόνους καπνού ετησίως).
Μερικά αναπάντητα ερωτήματα με την ευκαιρία της παρουσίας της Philip Morris
Σύμφωνα
με τα λόγια του κ. Υπουργού Γεωργίας στον ραδιοφωνικό σταθμό ΣΚΑΪ, διαβάζουμε
μεταξύ άλλων: ……..Τώρα έρχεται η
εταιρεία και λέει ότι εγώ, ευχαριστημένη από τη συμφωνία που είχα με την
Ελλάδα, έρχομαι και κάνω την Ελλάδα, συγκεκριμένα την Περιφέρεια, το Αγρίνιο,
διαμετακομιστικό κέντρο όλων των καπνών αυτού του τύπου που εισάγονται από όλο
τον κόσμο στην Ευρώπη. 15.000 τόνοι καπνού αυτού του τύπου εισάγονται και
φτάνουν στην Ευρώπη από όλο τον κόσμο για λογαριασμό μόνο αυτής της
συγκεκριμένης εταιρείας. Αυτά όλα θα φτάνουν στο Αγρίνιο στο λιμάνι του
Αστακού, θα εκτελωνίζονται από εκεί, θα αναβαθμιστούν όλες οι αποθηκευτικές
δυνατότητες που έχει η εταιρεία και μετά την επεξεργασία τους θα εξάγονται.
Αυτό είναι πολύ σημαντικό, αναλογιζόμενοι τις ποσότητες που σας περιγράφω,
είναι μεγάλο πράγμα για την ανάπτυξη της περιοχής, δίνει δουλειά άμεσα σε πάρα
πολλούς ανθρώπους και έμμεσα, δε θα ξεφορτωθούν αυτά στο λιμάνι του Αστακού; Θα
φορτωθούν αυτοί οι 15.000 τόνοι να πάνε στις αποθήκες, θα δουλέψουν τα φορτηγά,
οι φορτοεκφορτωτές, τα τελωνεία;
(1) Εάν σύμφωνα με τις εξαγγελίες του ΥΠΑΑΤ
και της Philip Morris/Παπαστράτος, η απορρόφηση ελληνικών καπνών αφορά μόνο τα καπνά ανατολικού τύπου η
οποία προσδιορίζεται στα επίπεδα του 50% της παραγωγής σε μια τριετία (από μια τωρινή
εγχώρια παραγωγή ανατολικών καπνών 20.000 ΜΤ ετησίως), τότε λογικά η απορρόφηση
ελληνικών καπνών θα πρέπει να είναι της τάξεως των 30.000 ΜΤ στην τριετία ή
10.000 ΜΤ κατ’ έτος, χωρίς να περιλαμβάνονται κάποιες διαθέσιμες εγχώριες
ποσότητες καπνών τύπου Virginia, κ. ά., (σωστά ;). Εάν κατά τον κ. Υπουργό οι 15.000 τόνοι θα έρχονται από
«ολόκληρη την Ευρώπη» στον Αστακό, εμείς πρέπει ή δεν πρέπει να προσθέσουμε
κάπου και τους ελληνικούς 10.000 τόνους; Συγγνώμη για την «μπακαλική
αριθμητική» αλλά η πληροφορία που εξαγγέλθηκε έτσι μας υπαγορεύει να
αναρωτιόμαστε. Επομένως, από τον Αστακό και τις εγκαταστάσεις της Philip Morris/ Παπαστράτος στο Αγρίνιο θα διακινούνται 15.000 τόνοι (Ευρωπαϊκοί) +
10.000 τόνοι (Ελληνικοί) = 25.000 τόνοι ετησίως; ή 5.000 (Ευρωπαϊκοί) + 10.000
τόνοι (Ελληνικοί) = 15.000 τόνοι ετησίως; Τι ισχύει απ’ αυτά ;
(2) Εάν ισχύει το 10.000 + 5.000, από τους συνολικά 15.000 τόνους ετησίως που θα διακινούνται μέσω του Logistics hub στο Αγρίνιο, το 67% θα είναι τελικά ελληνικό προϊόν ή όχι, με μόνο το 33% της
ποσότητας να προέρχεται από άλλες χώρες; Με άλλα λόγια, τα κατ’ έτος συγκεντρωμένα
ελληνικά καπνά (=67% του συνόλου) θα διακινούνται από την εταιρία προς το
εμπόριο και τη βιομηχανία στο εσωτερικό και το εξωτερικό στο ισόποσο ή θα υπάρχει
προτιμησιακή προώθηση βάσει της διαμορφούμενης τιμής ex-factory στις αποθήκες; (πως δηλαδή θα διασφαλίζεται
η αποφυγή δημιουργίας αποθεμάτων ελληνικών καπνών και να διακινούνται καλύτερα
τα ξένα;).
(3) Το ποσοστό απορρόφησης του 50% της εγχώριας παραγωγής
περιλαμβάνει ή όχι και την αύξηση 20% της προμήθειας που συμφωνήθηκε σε σχέση
με την προηγούμενη τριετία ; Εάν ναι, να αναμένουμε πρόσθετη απορρόφηση σε
τριετή βάση επί πλέον 6.000 τόνων (=20%) ελληνικών καπνών; Αυτά θα είναι όλα ανατολικά
ή θα υπάρξει και στροφή για απορρόφηση ελληνικών καπνών Virginia και εάν ναι, τι
προβλέπεται για την κάλυψη του αυξημένου κόστους παραγωγής των Virginia; Θα υπάρξει τεχνική
βοήθεια από την Εταιρία προς τους παραγωγούς που θα συμβληθούν και ποια η συμμετοχή
στήριξης από το ΥΠΑΑΤ;
(4) Ποια είναι τα ακριβή στοιχεία και οι
ενδείξεις που έχει στα χέρια του το ΥΠΑΑΤ και δηλώνει δημόσια ότι ήδη «η εν λόγω
πρωτοβουλία της PMI έχει θετικές επιπτώσεις στην καλλιέργεια» και το μεταφέρει μάλιστα ως
«πολιτική» ευκαιρία στον πρωθυπουργό ώστε να εξαγγέλλει πράγματα για τα οποία
δεν προϋπάρχει τεκμηριωμένη βάση και σαφής αριθμητική πρόβλεψη; Από τη φύση του
το ΥΠΑΑΤ δεν γνωρίζει από επενδύσεις, δεν καταγίνεται μ’ αυτές, δεν έχει
αποτοξινωθεί πλήρως από τα «παραδοσιακά» κακά σύνδρομα ενάντια σε κάθε ιδιωτική
πρωτοβουλία και μέσα σ’ αυτή του τη σύγχυση προσπαθεί όλα να τα «ερμηνεύει» και
να τα σερβίρει με όρους πρωτογενούς παραγωγής στο χωράφι σε όφελος του αγρότη,
είτε συμβαίνει κάτι τέτοιο είτε όχι. Στην περίπτωση του Αγρινίου δεν έχουμε
καταλάβει ακόμα πόσο θα ωφεληθεί η ελληνική καπνοπαραγωγή στο σύνολό της. Χρήσιμο
είναι να το καταλάβουμε όσο καλύτερα γίνεται, όχι απαραίτητα από το Μαξίμου.
Ένα σοβαρό δελτίο τύπου ή μια περιληπτική δημοσιοποίηση του όλου επενδυτικού
σχεδίου με λίγα αριθμητικά δεδομένα «κλειδιά» (κατατοπιστικό resume), ίσως να υπερεπαρκούσε
για να μην δημιουργούνται λανθασμένες εντυπώσεις. Τα Logistics hub δεν είναι βιομηχανικές
μονάδες παραγωγής, αλλά εγκαταστάσεις διαμετακομιστικές με περιορισμένο
προσωπικό. Σαφώς όμως παράγουν ένταση και θέσεις εργασίας «περιφερειακά» αλλά η
διαβεβαίωση του κ. Υπ. Γεωργίας ότι «…δίνει δουλειά άμεσα σε πάρα πολλούς
ανθρώπους…» δεν
αποσαφηνίζεται αριθμητικά, έστω και κατ’ εκτίμηση.
(5) Οι ανακοινώσεις των ημερών, ομιλούν για
διανομή προς όλες τις κατευθύνσεις με διακίνηση 2500 containers καπνών. Χονδρικά, με έναν μέσο όρο payload 6 MT (σε ελληνικά ανατολικά καπνά) ανά standard container, οπότε μιλάμε όντως για 15.000 τόνους προϊόντων καπνού
σε ετήσια βάση (όταν υπολογίζουμε με ισοδύναμο τα 5.70 m3/ΜΤ ανατολικών καπνών ελληνικής προέλευσης σε συσκευασία δεματιών
γιούτης των 29.2 kg/bale). Όμως δεν
γίνεται απόλυτα σαφές εάν αυτές οι ποσότητες (2.500 containers) αφορούν μόνο τα φορτία αποστολής προς λιμάνια και
οδικά δίκτυα προς χώρες προορισμού και εάν περιλαμβάνουν ή εξαιρούν τις ποσότητες
άφιξης στις εγκαταστάσεις του Αγρινίου (και εάν αφορούν καπνό σε φύλλα ή συνδυασμό
με τελικά προϊόντα καπνοβιομηχανίας). Εν ολίγοις: πόσοι τελικά τόνοι καπνών θα διακινούνται
από και προς τις εγκαταστάσεις logistics της PMI/Παπαστράτος σε ετήσια βάση και σε
ποια μορφή; (πόσα τα κιλά ακατέργαστου προϊόντος σε φύλλα και πόσο το τελικό
προϊόν). Και κάτι ακόμα, τι μένει τελικά από τη συνολική ετήσια καπνοπαραγωγή
για τους υπόλοιπους εμπόρους και εγκαταστάσεις συγκέντρωσης καπνού στη χώρα εκτός
της PMI/Παπαστράτος;
(6) Πόσο αλήθεια σημαντική είναι η εν’
λόγω επένδυση και αρκετές
άλλες που προβάλλονται μετ’ επιμονής και με τόσες τυμπανοκρουσίες, ώστε να φτάνουν
σε επίπεδο Πρωθυπουργού; Μήπως
οι τυμπανοκρουσίες είναι πολύ περισσότερο εκκωφαντικές από όσες δικαιούται η κυβερνητική
ευφορία…..; Προφανώς η Philip Morris κυριαρχεί στην παγκόσμια αγορά και την
μεταποίηση καπνού. Με φόντο όμως τον «Πρωθυπουργό» της χώρας θα ταίριαζε να
γνωρίζαμε και το πραγματικό μέγεθος της επένδυσης και τα οφέλη για την εθνική
οικονομία σε αριθμούς. Κυβερνητικά στελέχη τα οποία στον βωμό διατήρησης
της καρέκλας τους προβαίνουν σε επικοινωνιακές κινήσεις γιγαντισμού των ασήμαντων,
σχετικά μικρών ή μεσαίων «γεγονότων και περιστατικών» εμπλέκοντας τον ίδιο τον
Πρωθυπουργό, το μόνο που πετυχαίνουν είναι να εκτίθενται οι ίδιοι και να
εκθέτουν και τον Πρωθυπουργό ο οποίος θα έπρεπε να φροντίσει να περιβάλλεται
(αξιοκρατικά) από ειδικούς ή ειδικό επιστημονικό Σύμβουλο σε θέματα Γεωργίας
που θα παρεμβάλλεται μεταξύ του Μαξίμου και ΥΠΑΑΤ για να τηρείται η σοβαρότητα
και να προστατεύεται και ο Πρωθυπουργός. Στην πολιτική Ιστορία του τόπου πολύ
σπάνια ζήσαμε τέτοιες «πολυτέλειες». (Φωτο: PMI).
(7) Ας μη γελιόμαστε, οι επενδύσεις που έχει ανάγκη η
Ελλάδα για να βγει
από τον μεσαίωνα, δεν θα εμφανιστούν σε συνθήκες μεσαίωνα και σε καθεστώς υφεσιακής
«πολιτικής» καθ’ υπαγόρευση των πιστωτών της. Με βάση τις γνώσεις πρωτοετούς
φοιτητού των Οικονομικών «η δημιουργία επενδυτικού κλίματος και εμπιστοσύνης
μεταξύ των μερών αποτελούν γεννήματα μιας πετυχημένης οικονομικής πολιτικής,
ενώ η παρατεταμένη απουσία επενδύσεων λειτουργεί ως δείκτης μιας ολότελα λάθους
οικονομικής πολιτικής»…!!!. Όλα τα υπόλοιπα περί επενδύσεων στις παρούσες
συνθήκες συμβαίνουν για το θεαθήναι (αρχίζουν και τελειώνουν μπροστά στην
κάμερα). Μια σύντομη αναδρομή στις «επενδυτικές τυμπανοκρουσίες» των τελευταίων
ετών πιστοποιεί το επιφανειακό, το πρόχειρο, το εξοργιστικά εξωπραγματικό, το
αστείο αλλά και κάτι πολύ σοβαρότερο «το πόσο αφελή και ευκολόπιστο θεωρούν τον
ελληνικό λαό»…!!
(8) Όσο για την θετική από κάθε πλευρά πρωτοβουλία της Philip Morris/Παπαστράτος δεν υπάρχει σαφής δημοσιοποίηση του ύψους της εν λόγω επένδυσης,
των θέσεων απασχόλησης σε βάθος χρόνου και των συνολικών κοινωνικοοικονομικών
επιπτώσεων ώστε να αποκτηθεί πλήρης εικόνα για του τι ακριβώς μέλλεται να
συμβεί στην περιοχή της Αιτωλοακαρνανίας και ευρύτερα στον καπνικό κόσμο της
χώρας. Ίσως στο ερώτημα απαντήσουν η ίδια η πράξη και ο χρόνος. Η Philip Morris κατ’
ανακοίνωση της, έχει προβεί σε επενδύσεις της τάξεως των 600 εκατομμυρίων Ευρώ
την τελευταία δεκαετία. Ως μελλοντολογία ακούγεται το ποσό των 180 εκατομμύριων
σε βάθος τριετίας για επενδύσεις στον ελληνικό χώρο, αλλά χωρίς ακριβή ανάλυση
και χρονοδιάγραμμα (με ή χωρίς τον Ασπρόπυργο;). Δεν θα ήταν χρήσιμο πάντως να
γνωρίζαμε τα ποσά που επενδύθηκαν από το 2008 μέχρι τώρα στη χώρα μας και σε τι,
από τις πολυεθνικές που δραστηριοποιούνται στον πρωτογενή, τον μεταποιητικό και
τον λιανεμπορικό τομέα;
(9) Ως δεδομένα, η παρουσία της Philip Morris στο Αγρίνιο, η συνεργασία και η αξιοποίηση των υποδομών της
Παπαστράτος, η οποιαδήποτε απορρόφηση ελληνικής παραγωγής φύλλων καπνού μέσα
στην κατάντια που βιώνει η χώρα, ακόμη και ενός κιλού, είναι παραπάνω από
ευπρόσδεκτα και έχουν τη δική τους αξία. Η όλη προσπάθεια (joint venture) συμβαίνει και αφορά αποκλειστικά τον χώρο της
«ιδιωτικής πρωτοβουλίας» σε περίοδο κρίσης, σε συνθήκες γενικευμένης διοικητικής
παραλυσίας και εγκληματικά παρατεταμένης απουσίας επενδύσεων. Όταν κυριαρχεί παρατεταμένη
απραξία αναπτυξιακής αγροτικής πολιτικής, οι όποιες συγγενείς πρωτοβουλίες στον
ιδιωτικό τομέα ανεξάρτητα μεγέθους, είναι επόμενο να «λεηλατούνται»
επικοινωνιακά από τους άπραγους. Γνωστό το φαινόμενο της «φωτογράφησης δίπλα
στον Πάπα της Ρώμης….» ή της αναζήτησης ολίγης από την «αίγλη του διπλανού»….
(10) Δυστυχώς πριν ακόμη οι διεθνείς αγορές εμφανίσουν αυξητικές
τάσεις στη ζήτηση
σιγαρέτων (όλες πλην των ΗΠΑ και της ΕΕ !!!!), η κατά καιρούς αναμόρφωση των
ΚΑΠ για τον καπνό κατέταξε πολλές ποιοτικές ποικιλίες καπνού της ελληνικής γης
σε «μη εμπορεύσιμες» στερώντας τες των ενισχύσεων με αποτέλεσμα να αφανιστούν
σιγά σιγά. Συρρίκνωσε τα καπνοτόπια της Θράκης, της Μακεδονίας, της Θεσσαλίας
και της Αιτωλοακαρνανίας ώστε παρά τα φετινά μηνύματα για κάποια ελαφρά
ανάκαμψη, η καλλιέργεια να έχει ήδη εγκαταλειφτεί κατά χιλιάδες στρέμματα, ενώ
ο αγροτικός πληθυσμός αποχώρησε στην πλειοψηφία του χωρίς επιστροφή και χωρίς πρόνοια
και καθοδήγηση της πολιτείας για άλλες προσοδοφόρες ενασχολήσεις στη γη τους. Φρέσκες
ανακοινώσεις της ΠΑΣΕΓΕΣ ομιλούν για συνεχή μείωση του συνόλου των
καλλιεργούμενων εκτάσεων στη χώρα που σήμερα φτάν το εξωφρενικό των 7
εκατομμυρίων στρεμμάτων περίπου (δύο φορές ο Νομός Θεσσαλονίκης….). Ας βγει
οποιοσδήποτε «διαχειριστής των ελληνικών καπνικών συμφερόντων» να εξηγήσει
γιατί η παραγωγή καπνού στην Ελλάδα μειώθηκε κατά 80% σε μια δεκαετία και τι
έπραξε για να αναχαιτίσει τις πολιτικές που ευθύνονται γι’ αυτό. Η συνήθης
δικαιολογίες είναι τα «δεν ξέραμε», «δεν προβλέψαμε», «δεν μας άφησαν», «εφαρμόζαμε
Ευρωπαϊκές πολιτικές ως δέσμευση», κλπ, κλπ. Μάλλον όμως η άγνοια, η
ανικανότητα, η ανοησία, η ακαταλληλότητα στελεχών και η αποξένωση από τα
δρώμενα στις διεθνείς αγορές αγαθών είναι τα πραγματικά αίτια (στη χώρα μας
ισχύει η «ταύτιση του νεκρού με τον θλιβερά ανόητο» ούτε ο ένας αντιλαμβάνεται
ότι είναι νεκρός ούτε ο δεύτερος ότι είναι ανόητος, απλά υποφέρουν όλοι οι
γύρω….).
(11) Οι Πομάκοι της ημιορεινής Θράκης είχαν τον ανατολικό καπνό ως μονοκαλλιέργεια με δεύτερη
πηγή εισοδήματος την κτηνοτροφία. Οι Ευρωπαϊκές πολιτικές (ΚΑΠ) και η ντόπια
πολιτική άγνοια και αδιαφορία των Αθηνών τους οδήγησε σε αδιέξοδα χωρίς εισόδημα
και χωρίς εναλλακτικές με σοβαρές κοινωνικές επιπτώσεις στην περιοχή. Τα
τελευταία χρόνια όλοι οι Θρακιώτες και όχι μόνο, υφίστανται τις «διακηρύξεις» και
τις διδασκαλίες περιφερόμενων ημιμαθών περί την αγροτική ανάπτυξη, πρόθυμων «ευαγγελιστών»
νέων καλλιεργειών άγνωστων για τη χώρα και τους αγρότες μας, δήθεν «κατάλληλων»
για την ανάπτυξη της Θράκης και όχι μόνο. Τα τελευταία χρόνια, ζήσαμε τη στοργή
και τις «επικοινωνιακές πρωτοβουλίες προξενικών αρχών μεγάλων δυνάμεων» για τη
Θρακική γεωργία που πρότειναν ακόμη και καλλιέργειες όπως το «κενάφ» και άλλες,
χωρίς μελέτες σκοπιμότητας, χωρίς τη γνώμη της ανωτάτης επιστημονικής κοινότητας
του τόπου και άλλα τέτοια απερίγραπτα. Ξένες πρεσβείες, προξενεία και
προξενήτρες κάθε απόχρωσης και μεγέθους πάντοτε επινοούσαν τεχνάσματα για να την
επισκέπτονται συχνότερα και να ζυμώνονται με τις μειονότητες της Θράκης…!!! Γεμίσαμε
πρόθυμους και ασύδοτους ημιμαθείς αποπροσανατολιστές που θα σώσουν τον τοπικό
πληθυσμό, με τις ευλογίες και τον προκλητικό λήθαργο της Κεντρικής Κυβέρνησης και
των Κομμάτων και ενός μόνιμα ανοργάνωτου ΥΠΑΑΤ επικίνδυνα εθισμένου να κινείται
σε χώρους μιας «δήθεν» εθνικής αγροτικής πολιτικής με αστεία παιδαριώδη επεισόδια
επικοινωνιακών εξαγγελιών «ημερήσιας διάρκειας», έτσι χωρίς όραμα και χωρίς
σοβαρό σχεδιασμό, την ώρα που η Τουρκική προπαγάνδα συνεχίζει να εκμεταλλεύεται
και να τρέφεται από τα κατά συρροή υμέτερα λάθη, γύρω από μια αόρατη και
ασχεδίαστα «ποθητή ανάπτυξη της Θράκης», η οποία για δεκαετίες το μόνο που
πετυχαίνει είναι να μην έρχεται (Φωτο: Δημήτρης Μαυρίδης)..
(12) Το κέντρο «Logistics hub» στο
Αγρίνιο, χωρίς
αμφιβολία, είναι επιλογή «υψηλών προσδοκιών και δυναμικής» παρά τα ερωτηματικά
και τις γενικότερες δυσπιστίες που δημιουργεί η οποιαδήποτε επικοινωνιακού
χαρακτήρα πολιτική τυμπανοκρουσία σε εποχές που η λέξη «επένδυση» πλανάται μόνο
ως επιθυμία. Γενικά το «Logistics hub» αποτελεί πράξη, όρο και περιεχόμενο που δεν
συνδέεται απλά με κάποιες σύγχρονες εγκαταστάσεις χωροθετημένες σε συγκεκριμένο
γεωγραφικό χώρο. Εμπεριέχει την έννοια του «υπερτοπικού», του «κόμβου
διακίνησης» και των «διευκολύνσεων», τη διακίνηση προϊόντων αλλά και
πληροφοριών (Βλ. Διάγραμμα που επισυνάπτεται)..… Η καλή του λειτουργία με υψηλές
προσδοκίες κερδοφορίας, συνεχούς ανάπτυξης και βιωσιμότητας, προϋποθέτει την
ανάπτυξη σταθερού δικτύου με διασφάλιση των προμηθειών. Όσο αφορά τον ελληνικό
χώρο, προϋποθέτει σταθερή απορροφητικότητα προϊόντων καπνού σε βάθος χρόνου, πρακτική
που θα εμπιστεύεται ο αγρότης, μέσα σε ρευστό περιβάλλον μιας συνεχώς
μεταβαλλόμενης ΚΑΠ («προς το πιο φιλελεύθερο») από το 2014 και ύστερα, η οποία έχει
ήδη αποδείξει ότι δεν πρόσκειται και τόσο φιλικά στις μεσογειακές καλλιέργειες.
Σε μια δηλαδή ολοένα και περισσότερη φιλελευθεροποίηση των αγορών, ενώ θα απαιτεί
σύγχρονες υπηρεσίες και υποδομές εύκολης προσπέλασης σε λιμάνια και χερσαίους
προορισμούς μέσα από επαρκές οδικό δίκτυο υψηλών προδιαγραφών το οποίο σήμερα
φαίνεται να μην ανταποκρίνεται (π.χ. οι Ιόνιος και Ολυμπία οδοί είναι στις
καλένδες, η ανυπαρξία σιδηροδρομικού δικτύου του δυτικό άξονα, παλαιωμένο και
ασυντήρητο επαρχιακό δίκτυο, κλπ).
(13) Η κίνηση των Philip Morris/Παπαστράτος πρόκειται για Μεταφορικό έργο Ευρωπαϊκής κλίμακας το
οποίο δικαιούται των αντίστοιχων υπηρεσιών, οδικού δικτύου και υποδομών. Εδώ καλείται
η πολιτεία που υποδέχεται, αποδέχεται και πανηγυρίζει για την «επένδυση» με ότι
αυτό σημαίνει, να προσφέρει και τη δική της συμμετοχή.
Αντί επίλογου
Μερικά
χρήσιμα πράγματα ακόμη και μικρά στο μέγεθος κινδυνεύουν να υποβαθμιστούν και
να χάσουν το μερίδιο της αξίας που σίγουρα το δικαιούνται, όταν κάποιοι
ερασιτέχνες της επικοινωνιακής τέχνης καραδοκούν να αυτοπροβληθούν ή να προβάλουν
καταστάσεις και πρόσωπα, επινοώντας ασόβαρους τρόπους ανάδειξης μικρών και
μέτριων συμβάντων σε κορυφαία γεγονότα (ενίοτε παρουσιάζοντάς τα ως σπουδαία πολιτικά
επιτεύγματα χωρίς προηγούμενο, χωρίς όμως να πείθουν, χωρίς συστολή και δυστυχώς
στις μέρες μας χωρίς αντίλογο…). Ως νοοτροπία είναι ιδιαίτερα προσβλητικό για
όσους αντιλαμβάνονται, για όσους γνωρίζουν τι ακριβώς συμβαίνει στην αγροτική
οικονομία της χώρας και στη δοκιμαζόμενη ελληνική ύπαιθρο.
«Πάντα
δὲ τὰ ἔργα αὐτῶν
ποιοῦσιν πρὸς τὸ
θεαθῆναι τοῖς ἀνθρώποις…!!!»
(κατά Ματθ. ΚΓ5)
