Εδώ Λιλιπούπολη… η ανατρεπτική παιδική εκπομπή - θρύλος

Aυτή η καταπληκτική ραδιοφωνική εκπομπή του Τρίτου Προγράμματος που όντως μας σημάδεψε και κρατάει μια θέση ανεμελιάς, ξενοιασιάς και παιδικότητας μέσα στην ψυχή μας.
Αν θυμόμαστε καλά, το πρωί στις 11 π.μ., και σε επανάληψη στις 5 το απόγευμα, μικροί και μεγάλοι χωρίς καμιά απόσταση μεταξύ μας ακούγαμε την εκπομπή κολλημένοι στα ραδιοφωνάκια μας. Θυμόμαστε το γέλιο που κάναμε, ξεκαρδιζόμαστε για την ακρίβεια, μοιραζόμαστε με την παρέα μας τα καλύτερα και ευφυή αστεία που είχαν μια ανατρεπτική αλλά καθαρά πολιτική θέση, με ποίηση συνάμα, και απολαμβάναμε τη μουσική της. Σήμα κατατεθέν μιας εποχής που φαινόταν ότι θα μας έφερνε άλλα... Η επικαιρότητα στηλιτευόταν καυστικά και καίρια, ενώ ένιωθες ότι του ορίζοντα οι οιωνοί είχαν καλά σημάδια. Φυσικά τη σφραγίδα της εκπομπής την είχε ο μαγικός μας Μάνος Χατζιδάκις, που είχαμε την τύχη να τον ζήσουμε ως διευθυντή του Τρίτου Προγράμματος, καθώς η παρουσία του εκεί ήταν ένα ανανεωτικό ποιοτικό ρεύμα που έδωσε τα μέγιστα και θα παραμείνει ένα σημείο αναφοράς εσαεί. Άλλοι καιροί και άλλα ήθη… Όλοι οι ήρωες της Λιλιπούπολης, αν τους έβαζες τώρα δίπλα σε κάποιο ραδιόφωνο ή σε τηλεόραση θα μας σάρκαζαν και θα δραπέτευαν για άλλη γη και άλλα μέρη.

Μάρκος Βαμβακάρης - Μαύρα μάτια, μαύρα φρύδια

Από τα ωραιότερα ρεμπέτικα, ύμνος στη γυναίκα και ιδιαίτερα στο πιο ελκυστικό χαρακτηριστικό της, ιδίως την εποχή (1939) που γράφηκε το τραγούδι, τα μάτια, τα οποία για τον Μάρκο ήταν πηγή έμπνευσης για πάρα πολλά τραγούδια.

Το πρώτο δίστιχο προέρχεται από την παράδοση του δημοτικού και του μικρασιάτικου τραγουδιού, συναντάται σε πολλά μέρη της Ελλάδας, ενώ καταγράφεται και στα δίστιχα των λαϊκών ημερολογίων, από όπου πιθανώς το προσάρμοσε ο Μάρκος Βαμβακάρης. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι κατανομές των φωνών, αν ληφθεί υπόψη ότι εκτός του Μάρκου και του Κώστα Ρούκουνα συμμετέχει και ο Στράτος Παγιουμτζής, το όνομα του οποίου, για άγνωστο λόγο, δεν αναγράφεται στην ετικέτα του δίσκου.Ορχήστρα με μπουζούκι, κιθάρα και μπαγλαμά από τους Βαμβακάρη, Σκαρβέλη και Παγιουμτζή αντίστοιχα.

Ο ύμνος της αγάπης από τον Πράισνερ στην «Μπλε» ταινία

Ζμπίγκνιεφ Πράισνερ

Η «Μπλε» ταινία του Κριστόφ Κισλόφσκι είναι από τις καλύτερες ευρωπαϊκές ταινίες που έχει αφήσει παρακαταθήκη η Έβδομη Τέχνη. Είναι το πρώτο μέρος της τριλογίας του μεγάλου σκηνοθέτη, βασισμένο στα χρώματα της γαλλικής σημαίας – ακολούθησε η «Λευκή» και η «Κόκκινη», οι οποίες συμβολίζουν αντίστοιχα τις αρχές της ελευθερίας, της ισότητας και της αδελφοσύνης. Η ταινία είναι ένα άγγιγμα και μια δόνηση για την ψυχή, σκηνοθετημένη εξαιρετικά από έναν από τους τελευταίους κινηματογραφιστές (πέθανε το 1992) που κατάφερναν να διεισδύσουν και να ανιχνεύσουν τα μονοπάτια της με τόση ευαισθησία. Ο Κισλόφσκι αναδεικνύει τη μούσα του πρωταγωνίστρια, Ζιλιέτ Μπινός, δημιουργώντας αριστοτεχνικά φωτογραφικά καρέ στην οθόνη, με το μπλε χρώμα να κυριαρχεί. Με απλό αλλά συγκλονιστικό τρόπο μοιραζόμαστε το πεπρωμένο της ηρωίδας και τα συναισθήματά της. Την απώλεια, που σταδιακά θα φέρει την εσωτερική αναγέννηση και μια νέα αρχή της ζωής της. Την απελευθέρωση από τη μνήμη, από ολάκερο το παρελθόν και τον πόνο. Το μέγιστο όπλο της για αυτή την αποδέσμευση και την απόκτηση της ελευθερίας της θα είναι, βέβαια, η ατόφια, η απόλυτη αγάπη, το μόνο μέσο για τη λύτρωση και την κάθαρση.

Κριστόφ Κισλόφσκι

Η μουσική έχει την υπογραφή του διάσημου αυτοδίδακτου Πολωνού συνθέτη, Ζμπίγκνιεφ Πράισνερ. Η ταινία με τη μουσική έχει ίσως το μεγαλύτερο δέσιμο που έχει επιτευχθεί ποτέ στον κινηματογράφο. Ο Πράισνερ, ακολουθώντας και αυτός τα βήματα της ηρωίδας αριστοτεχνικά, με αισθαντικότητα, φτάνει σε μοναδικά μουσικά κρεσέντο. Καθορίζει την ατμόσφαιρα της ταινίας και είναι πιστός στο πνεύμα της, ταιριάζοντας τέλεια μαζί της τη μουσική. Λειτουργεί καταλυτικά, κάνει και αυτή τομές στην ψυχή, προκαλεί δυνατή συγκίνηση. Οι νότες, γεμάτες χρώματα, μας πλημμυρίζουν, μας διεγείρουν, μας φορτίζουν, και οδηγείται έτσι ο θεατής σε αγαλλίαση, ελπίδα και εξαγνισμό.

Εντίτ Πιαφ – η «λαϊκή τραγουδίστρια» της Γαλλίας

(Παρίσι 1915-1963)
Γαλλίδα τραγουδίστρια και ηθοποιός. Η ερμηνεία της του σανσόν (γαλλικής μπαλάντας) της χάρισε παγκόσμια φήμη. Το πραγματικό της όνομα ήταν Εντίτ Ζιοβάνα Γκασιόν. Η μητέρα της, γαλλοϊταλικής καταγωγής, ήταν τραγουδίστρια σε καφέ της εποχής, ενώ ο πατέρας της ακροβάτης του δρόμου. Η μικρή Εντίτ εγκαταλείφθηκε από τη μητέρα της και μεγάλωσε μαζί με τη γιαγιά της, η οποία διατηρούσε οίκο ανοχής σε επαρχιακή πόλη της Γαλλίας.
Λέγεται ότι στα παιδικά της χρόνια η Πιαφ τυφλώθηκε, εξαιτίας μιας επιπλοκής μηνιγγίτιδας, ενώ τελικώς ξαναβρήκε το φως της ύστερα από τέσσερα χρόνια.
Τα εφηβικά της χρόνια η τραγουδίστρια θα τα περάσει δίπλα στον πατέρα της, δουλεύοντας μαζί του σε τσίρκο, όπου την έβαζε να τραγουδάει για να συμπληρώνει το δικό του «νούμερο».
Μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου (κατά τη διάρκεια του οποίου η Πιαφ εμψυχώνει με τη φωνή της τους Γάλλους στρατιώτες), η φήμη της τραγουδίστριας θα εκτοξευθεί στα ύψη, με τη ζωή της να μοιάζει «σαν τριαντάφυλλο».

Το αριστουργηματικό Ρέκβιεμ του Μπραμς

Το ρέκβιεμ (ανάπαυση) είναι στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία προσευχή υπέρ αναπαύσεως των νεκρών. Στη μουσική είναι σύνθεση βασισμένη σε αυτή τη νεκρώσιμη ακολουθία.
Ο Γιοχάνες Μπραμς συνέθεσε το Γερμανικό Ρέκβιεμ (Ein Deutsches Requiem Op. 45) μεταξύ 1865 και 1868 και πρέπει να ονομάστηκε έτσι εξαιτίας του γερμανικού κειμένου, ενώ ο ίδιος ο συνθέτης είχε πει ότι θα προτιμούσε να το είχε ονομάσει «Πανανθρώπινο».
Ο μεγάλος μουσουργός χρησιμοποιεί ένα καθαρά προσωπικό ύφος, χωρίς να στηριχθεί στο καθιερωμένο κατά παράδοση λατινικό κείμενο της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, αλλά σε αποσπάσματα από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη και από τα Απόκρυφα Ευαγγέλια. Το έργο προβάλλει περισσότερο τον ανθρώπινο πόνο και λιγότερο το μεταφυσικό δέος του θανάτου και θεωρείται από τα κορυφαία του συνθέτη. Είναι ένα μεγάλο κατανυκτικό μουσικό έργο για χορωδία, ορχήστρα, σολίστ σοπράνο και βαρύτονο.
Αποτελείται από επτά μέρη, και θεωρείται το σημαντικότερο έργο του Μπραμς.

Δημήτρης Μητρόπουλος, ο ρηξικέλευθος αρχιμουσικός

(Αθήνα 1896- Μιλάνο 1960)
Εξέχων αρχιμουσικός, συνθέτης και πιανίστας. Θα συντελέσει στην πραγματικά «Μεγάλη Στροφή», γύρω στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όντας ο πρώτος και φωτισμένος φορέας της Ανανέωσης στην Ελλάδα. Στην πρώτη του περίοδο δοκιμάζει ως συνθέτης, παράλληλα με τη χρήση στοιχείων δημοτικής μουσικής, τολμηρότερα αρμονικά ιδιώματα. Όταν επιστρέψει στην Ελλάδα μετά τις σπουδές του (1920-1924) ξεκινάει μια νέα ριζοσπαστική ατονική περίοδο, που πραγματοποιείται με μεγάλη επιδεξιότητα. Η στροφή όμως μετά το 1928 προς τη Διεύθυνση Ορχήστρας τον απορροφά ολοκληρωτικά.
Συνέθεσε έργα για πιάνο, μία όπερα (Soeur Beatrice - Αδελφή Βεατρίκη), έργα για φωνή και πιάνο και σκηνική μουσική. Το έργο του Σονατίνα για βιολί και πιάνο (περ. 1926) είναι η πρώτη δωδεκάφθογγη σύνθεση Έλληνα μουσικού.

Ρυθμοί και χοροί του ρεμπέτικου

Η ρυθμοποιία του ρεμπέτικου είναι τελείως διαφορετική από αυτήν της μουσικής της Ευρώπης. Ενώ στην ευρωπαϊκή μουσική κυριαρχούν ρυθμοί σύμμετροι και μέτρα δίσημα, τρίσημα και τετράσημα, στο ρεμπέτικο επικρατούν οι εννεάσημοι ρυθμοί με τις ποικίλες παραλλαγές τους και το δίσημο χασάπικο.
Οι βασικότεροι χοροί με τους οποίους θα εκφραστεί στην πορεία του το ρεμπέτικο τραγούδι είναι κυρίως ο χασάπικος και ο ζεϊμπέκικος, οι οποίοι, όπως και ο καρσιλαμάς και το τσιφτετέλι μεταφέρθηκαν και διαδόθηκαν στον ελλαδικό χώρο από τους Μικρασιάτες πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα μετά την καταστροφή του 1922.

ΧΑΣΑΠΙΚΟΣ: Χορός σε ρυθμό δίσημο. Οι πληροφορίες για τον χορό αυτόν χρονολογούνται από την εποχή του Βυζαντίου. Είναι γνωστό ότι αποτελούσε τον κύριο χορό της συντεχνίας των χασάπηδων, δηλαδή των μακελάρηδων, γι’ αυτό τον ονόμαζαν μακελάρικο χορό. Περιγράφεται επίσης και ο «Αρναούτης» χορός που χόρευαν τα κασάπ-ογλάν, δηλ. τα χασαπάκια της Τουρκίας, στον χορό της συντεχνίας τους.

Το «Kοντσέρτο του Αρανχουέθ»

Χοακίν Ροντρίγο

Το «Kοντσέρτο του Αρανχουέθ» είναι ένα έργο για κλασική κιθάρα και ορχήστρα που συνέθεσε ο Ισπανός συνθέτης Χοακίν Ροντρίγο (1901-1999). Γραμμένο το 1939, είναι μακράν το πιο γνωστό έργο του Ροντρίγο, και η επιτυχία του τον εδραίωσε ως έναν από τους σημαντικότερους συνθέτες της Ισπανίας του 20ού αιώνα.
Το Adagio είναι πιθανόν το πιο διάσημο και πιο αναγνωρίσιμο μέρος του έργου, και έχει χρησιμοποιηθεί σε πολλές ταινίες, τηλεοπτικές εκπομπές, και διαφημίσεις. Κατά συνέπεια, πολλοί άνθρωποι σίγουρα έχουν ακούσει το Κοντσέρτο χωρίς να γνωρίζουν τον τίτλο ή τον συνθέτη του. «Το κοντσέρτο του Αρανχουέθ» ο Ροντρίγο το εμπνεύσθηκε από τους κήπους του Βασιλικού Παλατιού του Αρανχουέθ, ανοιξιάτικο θέρετρο και κήποι, που κτίσθηκε από τον Φίλιππο Β’ στο τελευταίο μισό του 16ου αιώνα και ανοικοδομήθηκε στα μέσα του 18ου αιώνα από τον Φερδινάνδο Δ’. Το έργο μεταφέρει τον ακροατή σε έναν άλλο τόπο και χρόνο μέσω της επίκλησης των ήχων της φύσης.
Το Κοντσέρτο αποτελείται από τρία μέρη: Allegro con spirito, Adagio and Allegro gentile.

Γ. Ζαμπέτας: «Πού ’σαι Θανάση» – Για τον δικό μας Θανάση

Γιώργος Ζαμπέτας

Ήταν το 1973 όταν ο Γιώργος Ζαμπέτας ηχογραφεί το τραγούδι και το εντάσσει στον δίσκο «Μάλιστα κύριε», που κυκλοφορεί το ταραγμένο φθινόπωρο του ίδιου έτους – εποχή των γεγονότων του Πολυτεχνείου. Το «Μάλιστα κύριε» είναι ο δεύτερος μεγάλος δίσκος (μετά τη «Λεωφόρο Ζαμπέτα» που έχει κυκλοφορήσει έναν χρόνο πριν) όπου ο Αιγαλεώτης δημιουργός ερμηνεύει ο ίδιος όλα τα κομμάτια που έχει γράψει.
Στο τραγούδι «Πού ’σαι Θανάση» συναντώνται οι απώλειες δύο φίλων του Γιώργου Ζαμπέτα: του Θανάση, που δεν είναι άλλος από τον Θανάση Ευστρατιάδη, πατέρα του γνωστού σκηνοθέτη και κινηματογραφικού παραγωγού Όμηρου Ευστρατιάδη, και του πολυγραφότατου στιχουργού Χαράλαμπου Βασιλειάδη που από την πένα του γεννήθηκε το παραπάνω άσμα. Ο Θανάσης Ευστρατιάδης ήταν φίλος του Ζαμπέτα και θαμώνας στα κέντρα όπου ο συνθέτης εργαζόταν. Για την ακρίβεια, ήταν ένας περίφημος γλεντζές της εποχής με φιλίες με καλλιτέχνες των τότε πάλκων, όπως με τον Πρόδρομο Τσαουσάκη και άλλους.
Το 1968 όμως φεύγει από τη ζωή χτυπημένος από καρκίνο, και ο συνθέτης το μαθαίνει έναν χρόνο μετά από τον Όμηρο Ευστρατιάδη.

Διονύσης Σαββόπουλος: Σπουδαίος τραγουδοποιός και πρώην επαναστάτης

Γεννημένος  στη Θεσσαλονίκη το 1944 κυκλοφορεί και εντυπωσιάζει αμέσως με τον πρώτο του δίσκο, και έναν από τους καλύτερούς του, «Το φορτηγό» (1966), ενώ αναγνωρίζεται ευρέως. Αν και ο μουσικός οργασμός εκείνης της εποχής καλά κρατεί, η φωνή, ο στίχος, και η μουσική μιλούν και δονούν τη νεολαία της εποχής του που σιγά σιγά θα τον λατρέψει. Πάντρεψε την ελληνική με τη δυτική μουσική βγάζοντας ένα θαυμάσιο αποτέλεσμα. Έπειτα από τρία χρόνια θα κυκλοφορήσει «Το περιβόλι του τρελού» που θα σημειώσει πολύ μεγάλη επιτυχία εντός και εκτός των τειχών, όπου υπάρχει ελληνισμός. Το 1971 κυκλοφορεί τον «Μπάλλο» και το 1972 το «Βρώμικο ψωμί». Φυλακίσθηκε από τη χούντα δύο φορές μέσα στο 1967 και έγινε σύμβολο αντίστασης. Το 1975 θα κυκλοφορήσει τα «Δέκα χρόνια κομμάτια», θα γράψει τη μουσική για την ταινία του Παντελή Βούλγαρη «Happy day»  και το 1977 θα προσεγγίσει τους «Αχαρνής» με τον  «Αριστοφάνη που γύρισε από τα θυμαράκια», και με τη συμμετοχή πολλών νέων καλλιτεχνών όπως o Νίκoς Παπάζoγλoυ, o Μαvώλης Ρασoύλης, o Πάvoς Κατσιμίχας, η Μελίvα Ταvάγρη, o Ηλίας Λιoύγκoς, o Νίκoς Ζιώγαλας και o Σάκης Μπoυλάς. Ακόμη σημαντικοί δίσκοι του είναι «Η ρεζέρβα» (1979) και τα «Τραπεζάκια έξω» (1983). 1986-1987  παρoυσιάζει  το «Ζήτω τo Ελληvικό Τραγoύδι», μια επιτυχημένη τηλεοπτική εκπoμπή για τα ελληνικά μουσικά δρώμενα.

«Τα Πέριξ» - Ρεμπέτικα διά χειρός Μάνου

Το ιστολόγιο δεν μπορεί να κρύψει την ιδιαίτερη προτίμησή του στον μεγάλο μας συνθέτη Μάνο Χατζιδάκι. Όταν πρωτακούσαμε τα «Πέριξ»  το 1974, δυστυχώς πολλοί δεν είχαμε ρεμπέτικα ακούσματα και ήταν η πρώτη μας επαφή με το είδος. Ενθουσιαστήκαμε. Ο Μάνος  μας μετέδωσε  την αγάπη του για το ρεμπέτικο –την απλή, σεμνή και μεγαλειώδη λαϊκή έκφραση–, όντας μυημένος και θαυμαστής του από όταν το ανακάλυψε στα καταγώγια και έγινε θαμώνας τους,  κάνοντας ταυτόχρονα έναν αγώνα να επιβάλλει αυτή τη μουσική στους αστούς και στους διανοούμενους εκείνης της εποχής που το κοίταζαν αφ’ υψηλού. Η διάλεξή του το 1948 στο Θέατρο Τέχνης θα είναι και το πρώτο βήμα  για να αναγνωρισθεί η αξία αυτού του κομματιού της ελληνικής μας μουσικής που όντως είχε παραγνωρισθεί. Και ασφαλώς δεν το εγκατέλειψε ποτέ. Συνέχισε να το υποστηρίζει και επέλεξε, με μουσική γνώση και ευαισθησία, μερικά τραγούδια  των  σπουδαιότερων  συνθετών, με  απόλυτο σεβασμό, και μάς έδωσε μια καθαρή εικόνα αλλά  με τη δική του ιδιοφυή μουσική ματιά. Θεωρούμε, αντικειμενικά,  ότι ο δίσκος, χωρίς καμία μίμηση, ακολουθεί με πλήρη πιστότητα το αυθεντικό ρεμπέτικο τραγούδι, και είναι ο μοναδικός.

Στο σπίτι του Μάνου

  Όταν περνάς το κατώφλι του σπιτιού του Χατζιδάκι, όλα γίνονται διστακτικά. Ελαφρά πατάς το χαλί. Κουμπω¬μένος κάθεσαι στον καναπέ. Με αγωνία περνάς ξυστά δίπλα από το πιάνο του. Σαν να φοβάσαι μην το γρατσουνίσεις και την ίδια στιγμή εύχεσαι να το ακούσεις να παίζει. Η φαντασία, όμως, δεν ξέρει από δισταγμούς. Τρέχει με χίλια. Και φτιάχνει εικόνες. Είναι αλλόκοτη η αίσθηση αυτού του σπιτιού. Σαν να κάθονται δίπλα σου, όχι ένα, αλλά πολλά πρόσωπα. Πολλοί άνθρωποι. Δεν αισθάνεσαι μόνος. Σαν η παρέα να μεγαλώνει συνεχώς. Ούτε έχεις την αίσθηση ότι είσαι σε μουσείο. λίγες φωτογραφίες δικές του, λίγα στολίδια. Και πολλές αναμνήσεις. Γιατί είναι ένα σπίτι ζωντανό, που σε κάνει να νομίζεις ότι ακούς φωνές και γάργαρα γέλια. Ότι, από κάθε γωνιά, περιμένεις κάποιος να βγει.
Τι περίεργο... Και με τον Γιώργο Χατζιδάκι, τον γιο του, να μιλάει αστείρευτα με διάθεση μικρού παιδιού και χατζιδακική φρεσκάδα, όντως η παρέα μεγαλώνει συνεχώς.
Τα πολλά πρόσωπα του Μάνου έρχονται και φεύγουν. Σου κλείνουν το μάτι. Ο Μάνος, ο γλυκατζής, που κρύβει σαν μικρό παιδί τον δίσκο με τα μελομακάρανα στο μπάνιο, πίσω από τα κουτιά με τα φάρμακα, όταν οι γιατροί του απαγόρευσαν τα γλυκά.
Ο παιχνιδιάρης Μάνος, που έχει φετίχ με τα κουτάκια των χαπιών και τα τακτοποιεί ανά χρώματα και σχήματα.

Φραντς Σούμπερτ, τελευταίος από τους κλασικούς

(Λίχντελαλ, στη σημερινή Βιέννη, 1797 - Βιέννη 1828)

Αυστριακός συνθέτης που γεφύρωσε την κλασική με τη ρομαντική μουσική. Είναι κυρίως ονομαστός για τη μελωδία και την αρμονία των τραγουδιών του – ληντ, πληθ. λήντερ (ποίημα που τραγουδιέται από μία ή περισσότερες φωνές, με ή χωρίς τη συνοδεία οργανικής μουσικής και είναι ενσωματωμένο στην παράδοση των γερμανόφωνων χωρών).

Η δημοτικότητα των τραγουδιών  και της χορευτικής μουσικής ήταν τόσο μεγάλη στη Βιέννη, ώστε δημιουργήθηκαν ειδικές γιορτές αφιερωμένες στη μουσική του – «Οι σουμπερτιάδες»–, οι οποίες δίνονταν στα σπίτια πλουσίων εμπόρων και κρατικών υπαλλήλων.

Νίκος Σκαλκώτας - άνοιξε της πύλες της μουσικής για την Ελλάδα

(Χαλκίδα 1904 - Αθήνα 1949). Κορυφαίος Έλληνας συνθέτης, εκπρόσωπος της σύγχρονης μουσικής. Μαθητής του Κουρτ Βάιλ, του Φ. Γιάρναχ και του Ά. Σένμπεργκ στο Βερολίνο (1921-1933). Αξίζει να σημειωθεί ότι όταν γύρισε από το Βερολίνο στην Αθήνα τον Μάιο του 1933 για να ξεφύγει από την καταπίεση του ανερχόμενου ναζισμού, συνάντησε εδώ όχι μόνο έλλειψη αναγνώρισης, αλλά και εχθρότητα και καταπίεση από τους ιθύνοντες της μουσικής τότε, που εντούτοις γνώριζαν την αξία του και τον φθονούσαν. Η Ελλάδα κατά κανόνα τρώει τα αξιόλογα παιδιά της, αλλά εκείνος αδιαμαρτύρητα δέχθηκε μια τελευταία θέση βιολονίστα στην Κρατική Ορχήστρα Αθηνών (ήταν εκπληκτικός βιολονίστας).
Κλεισμένος σε έναν δικό του κόσμο σιωπής, όντας σίγουρος ότι κανείς δεν τον καταλάβαινε, μπόρεσε να αναπτύξει ένα εντελώς προσωπικό ύφος, διαμορφώνοντας ένα δικό του δωδεκάφθογγο σύστημα (1935-1949). Χρησιμοποίησε επίσης και σειραϊκά ελεύθερα συστήματα σύνθεσης (1938-1949), ενώ συνέθεσε επίσης τονικά ή τροπικά έργα (Τριάντα έξι ελληνικοί χοροί για ορχήστρα, 1934-1936, Κλασική συμφωνία, και επίσης σουίτες, κοντσέρτα, μπαλέτα και έργα μουσικής δωματίου.

«Ο πασατέμπος» και η ιστορία του

Ο Μανώλης Χιώτης συνέθεσε τον περίφημο «Πασατέμπο» σε ηλικία 25 ετών, το 1946, σε στίχους του θεατρικού συγγραφέα Γιώργου Γιαννακόπουλου, αδελφού του επίσης θεατρικού συγγραφέα και συνεργάτη του Αλ. Σακελλάριου, Χρήστου Γιαννακόπουλου. Το τραγούδι ερμήνευσε η Ιωάννα Γεωργακοπούλου συνοδεία του Στελλάκη Περπινιάδη και στην πρώτη εκτέλεση μπουζούκι παίζει ο ίδιος ο Χιώτης. Λίγο μετά μάλιστα βγαίνει και σε άλλη εταιρεία με ερμηνευτές τη Ρόζα Εσκενάζυ και τον Ζαχαρία Κασιμάτη. Οι μεταγενέστερες επανεκτελέσεις του τραγουδιού είναι εκατοντάδες, αν και μία είναι που ξεχωρίζει και αποτελεί μια διαφορετική προσέγγιση του κομματιού. Είναι η ηχογράφηση του 1961 στη συγκινητική ερμηνεία του Στράτου Παγιουμτζή και στα μπουζούκια δύο δεξιοτέχνες που έγραψαν τη δική τους σελίδα στο λαϊκό τραγούδι: τον Γιαννάκη Αγγέλου και τον Γιάννη Παλαιολόγου.

Ας δούμε, όμως, πώς εμπνεύσθηκε ο Γ. Γιαννακόπουλος τους στίχους του «Πασατέμπου» και μάλιστα με δικά του λόγια, από την εξαίρετη έκδοση «Αληθινές ιστορίες» που επιμελήθηκε και εξέδωσε το 2006 ο ακάματος ερευνητής και συγγραφέας Κώστας Χατζηδουλής. Διαβάζουμε λοιπόν από το «Εδώ Αθήναι» -αθηναϊκό περιοδικό ποικίλης ύλης- τον Ιανουάριο του 1948:

O bella ciao

Τραγουδήθηκε στη διάρκεια του αντιστασιακού αγώνα των Ιταλών εναντίον των ναζιστών φασιστών κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στον ένοπλο αγώνα έλαβαν μέρος όλα τα αντιφασιστικά κόμματα και τα μέλη τους στην Ιταλία: αναρχικοί, κομμουνιστές, σοσιαλιστές αλλά ενισχύθηκε και από μεγάλους σχηματισμούς ανταρτών που προξένησαν σοβαρές απώλειες στους ναζιστές φασίστες.
Ο στιχουργός είναι άγνωστος και η μουσική μπορεί να προέρχεται από ένα παλαιότερο λαϊκό τραγούδι. Προέκυψε όμως και μια νέα πηγή προέλευσης, μετά την ανακάλυψη το 2006 από τον Φάουστο Τζιοβανάρντι του δίσκου του "Klezmer - Yiddish swing music, στο οποίο περιλαμβάνεται η μελωδία "Koilen" που παίχτηκε το 1919 από τον Μίσκα Ζίγκανοφ.

Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ - η μεγαλοφυΐα της μελωδίας

(Ζάλτσμπουργκ 1756 - Βιέννη 1791)
Ο Γερμανός αυτός συνθέτης θεωρείται από πολλούς ως η μεγαλύτερη ιδιοφυΐα όλων των εποχών. Ήταν ένας από τους τρεις ή τέσσερεις κορυφαίους παγκοσμίως συνθέτες της όπερας και κεντρική φυσιογνωμία της κλασικής σχολής της Βιέννης.
Με τον Μότσαρτ η δυτική μουσική φθάνει στην πλήρωσή της – αναζητά την καθαρότητα και την κομψότητα επιτυγχάνοντας το μεγαλείο. Η αγνή ομορφιά, η τελειότητα και το βάθος της μουσικής του γοητεύει και εκπλήττει τον ακροατή, γράφοντας με απίστευτη ευκολία σε κάθε μορφή –συμπεριλαμβανομένης και της χορευτικής μουσικής. Ωστόσο το μεγαλύτερο επίτευγμά του ήταν η σκιαγράφηση των χαρακτήρων της όπερας – ανθρώπινοι και ικανοί να αλλάζουν όσο εκτυλίσσεται η δράση του δράματος.
Έγραψε: όπερες, Η απαγωγή απ’ το σεράι, Οι γάμοι του Φίγκαρο, Ντον Τζοβάνι, Έτσι κάνουν όλες, Ο μαγεμένος αυλός κ.ά. Συμφωνίες, μεταξύ άλλων την 40ή σε σολ ελάσσονα και την 41η του Διός. Επίσης σονάτες, 27 κοντσέρτα για πιάνο, έργα μουσικής δωματίου και θρησκευτική μουσική, Ρέκβιεμ.

Κώστας Σκαρβέλης ή Παστουρμάς

Κωνσταντινούπολη 1880 - Αθήνα 8.4.1942)

Από πολύ μικρός ασχολήθηκε με τη μουσική. Μετά την ενηλικίωσή του, για να αποφύγει την κατάταξή του στον τουρκικό στρατό, φυγαδεύτηκε και εγκαταστάθηκε με άλλους συγγενείς του στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Τουλάχιστον για μια εικοσαετία δεν υπάρχουν στοιχεία για το πού ήταν και με τι ασχολήθηκε. Βέβαιο είναι ότι δεν επανήλθε στην Κωνσταντινούπολη, ούτε σε άλλο μέρος της Τουρκίας. Στην Αθήνα πρέπει να εγκαταστάθηκε μεταξύ 1915 και 1920, επομένως δεν ανήκει στους πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής. Η κύρια εργασία του στην Αθήνα πριν από το 1922 ήταν ειδικός τεχνίτης στην κατασκευή υποδημάτων πολυτελείας.

Με την εγκατάσταση των Μικρασιατών στην Ελλάδα, ο Κώστας Σκαρβέλης ξαναβρήκε γνωστά πρόσωπα από τον χώρο των μουσικών και άρχισε αμέσως την επαγγελματική του καριέρα ως μουσικός. Από το 1923 ανέβηκε στο πάλκο ως κιθαρίστας και έπαιξε σε όλα τα γνωστά στέκια που δημιουργήθηκαν από τους Μικρασιάτες μουσικούς στην Αθήνα του Μεσοπολέμου: στον «Πουρούζη» στη Λ. Αλεξάνδρας, στου «Πικίνου» στο Θησείο, στο «Αραράτ» στην Λ. Αλεξάνδρας, στο «Απταιό» στο Φάληρο κ.α. Μαζί του ήταν, μεταξύ άλλων, ο Κώστας Τζοβένος, ο Μήτσος Αραπάκης, ο Κώστας Καρίπης, ο Αντώνης Νταλγκάς, ο Γιώργος Λαζαρίδης (ή Σπανός), ο Κώστας Ρούκουνας, ο Στελλάκης Περπινιάδης κ.ά.

1962: Μίκης και Μάνος δίπλα δίπλα

Από τα σημαντικότερα γεγονότα του 1962, πριν από ακριβώς μισό αιώνα, είναι το ανέβασμα των δύο περίφημων επιθεωρήσεων «Όμορφη πόλη» και «Οδός Ονείρων», σε μουσικές των Μίκη Θεοδωράκη και Μάνου Χατζιδάκι αντίστοιχα. Οι δύο αυτές παραστάσεις έδωσαν μια άλλη πνοή στο παραδοσιακό επιθεωρησιακό θέαμα και χάρισαν στην ελληνική μουσική ωραιότατα τραγούδια.

Στις 9 Ιουνίου 1962, στο θέατρο «Παρκ» της λεωφόρου Αλεξάνδρας, γίνεται η πρεμιέρα του έργου «Όμορφη πόλη» του Μποστ, με σκηνοθέτη τον Μιχάλη Κακογιάννη, σκηνογράφο τον Βασίλη Φωτόπουλο και χορογράφο τον Βαγγέλη Σειληνό. Τη μουσική έγραψε ο Μ. Θεοδωράκης, ο οποίος λόγω προβλημάτων υγείας σπανίως διηύθυνε την ορχήστρα του θεάτρου. Βασικοί τραγουδιστές ήταν ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης και ο Γιάννης Βογιατζής. Αργότερα στην ίδια παράσταση τραγούδησαν ο Στέλιος Καζαντζίδης με τη Μαρινέλλα, ο Μανώλης Χιώτης και η Μαίρη Λίντα.

Φραντς Λιστ - ο δεξιοτέχνης του πιάνου

(Ντομποργιάν, σημερ. Ράιντινγκ, Αυστρία 1811 - Μπάυροϊτ 1886). Ούγγρος συνθέτης και πιανίστας. Απαράμιλλος δεξιοτέχνης, ανανέωσε την πιανιστική τεχνική και καινοτόμησε στον τομέα της αρμονίας. Στη νεότητά του διηύρυνε τους ορίζοντες της πιανιστικής δεξιοτεχνίας φθάνοντας σε όρια αδιανόητα ως τότε, κάνοντας ό,τι περίπου είχε κάνει λίγα χρόνια για το βιολί το ίνδαλμά του, ο Παγκανίνι. Ο Λιστ έγινε το «αγαπημένο παιδί» της ευρωπαϊκής καλής κοινωνίας και ήταν διάσημος για τις ερωτικές του περιπέτειες.

Ο Λιστ υπήρξε αναμφίβολα ο πιο διάσημος πιανίστας της ιστορίας, εξαιρετικά καινοτόμος συνθέτης και άνθρωπος απροσμέτρητης γενναιοδωρίας.
Συνέθεσε συμφωνικά ποιήματα (Πρελούδια, 1854), Συμφωνία Φάουστ (1857), μια μεγάλη σονάτα, 12 σπουδές υπερβατικής εκτέλεσης και 19 Ουγγρικές ραψωδίες για πιάνο, ορατόριο (Christus), έργα για όργανο και το Κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα Νο 1που θα ακούσουμε πιο κάτω.

Λούις Άρμστρονγκ, ένα μουσικό σύμπαν

Στις αρχές Αυγούστου συμπληρώνoνται 101 χρόνια από τη γέννηση του Λούις Ντάνιελ Άρμστρονγκ (4 Αυγούστου 1901 - 6 Ιουλίου 1971). Πρωτοπόρος της τζαζ μουσικής, αστέρας του κινηματογράφου, σύζυγος «κατά συρροήν», ο «Σάτσμο» –όπως ήταν το παρατσούκλι του– ήταν πολύ περισσότερα πράγματα από τη φωνή του.

Η ζωή δεν ήταν πάντα πολύ ευγενική με τον Άρμστρονγκ, τον άνθρωπο που έμοιαζε να τραγουδάει «σαν να προσπαθεί κάποιος να πει ένα αστείο μέσα από μια τρομπέτα γεμάτη με χαλίκια». Γεννήθηκε στο γκέτο των μαύρων στη Νέα Ορλεάνη, γιος ενός εργάτη και μιας πόρνης. Ο πατέρας του σύντομα εγκατέλειψε τη συζυγική στέγη και εκείνος έπρεπε να εργαστεί για να συντηρήσει τον εαυτό του και τη μητέρα του. Μετέφερε κάρβουνα και τραγουδούσε σε μπαρμπέρικα για να εξοικονομήσει κάποια χρήματα. Αυτή ήταν και η πρώτη του εμπειρία στη μουσική που τον βοήθησε να αρχίσει να καταλαβαίνει τι γινόταν γύρω του.

Ένα ατυχές περιστατικό τον βοήθησε να κάνει το άστρο του να λάμψει. Ύστερα από ένα άσκοπο πυροβολισμό στον αέρα ο 12χρονος Λούις συνελήφθη και πήγε στο αναμορφωτήριο. Εκεί του έδωσαν για πρώτη φορά να παίξει τρομπέτα. Η δεξιοτεχνία του και η εξέλιξή του στην εκμάθηση των πνευστών ήταν τόσο μεγάλες που μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα έγινε ο ηγέτης της ορχήστρας.

Βασίλης Τσιτσάνης - Το βαπόρι απ' την Περσία

Το μότορσιπ «Γκλόρια»

Στις 7 Ιανουαρίου του 1977 το μότορσιπ «Γκλόρια», φορτωμένο με 11 τόνους κατεργασμένο χασίς, συνολικής αξίας 4 δισ. δραχμών, ερχόμενο από την Βηρυτό και με προορισμό την Αμβέρσα ή το Άμστερνταμ, «πιάστηκε» στην Κορινθία, όπως έγραψε λίγες μέρες αργότερα ο Βασίλης Τσιτσάνης, και μία από τις μεγαλύτερες ποσότητες χασίς ως τότε στα παγκόσμια χρονικά κατασχέθηκε.

Τα ρεπορτάζ των εφημερίδων ανέφεραν ότι το «Γκλόρια» ήταν πλευρισμένο στα Ίσθμια και περίμενε εντολές για την πορεία του, όταν βρέθηκαν πάνω του έντεκα τόνοι χασίς σκεπασμένοι με λινάτσες. Συνελήφθησαν ο πλοίαρχος και οι ναυτικοί του πλοίου, μεταξύ αυτών και δύο Τούρκοι υπήκοοι, οι οποίοι είχαν κρυφτεί στις καμπίνες. Οι άντρες του Λιμενικού τους έριξαν καπνογόνα, αναγκάζοντάς τους να ανέβουν στο κατάστρωμα. Βρέθηκαν ακόμη δύο πιστόλια τύπου Μπράουνινγκ και πεντακόσιες σφαίρες.

Γούντστοκ 1969, το φεστιβάλ-ορόσημο της ροκ μουσικής

Η αφίσα του φεστιβάλ

Το τριήμερο Φεστιβάλ του Γούντστοκ, στις 15-17 Αυγούστου 1969, αποτέλεσε ορόσημο μιας ολόκληρης εποχής, αυτής των «παιδιών των λουλουδιών» που διακήρυσσαν την αγάπη και την ειρήνη –και τα ναρκωτικά– ως λύση σε όλα τα ανθρώπινα προβλήματα. 

Το Φεστιβάλ Ειρήνης και Μουσικής, όπως είχε ονομαστεί, πρέσβευε την επανάσταση των χίπις, που επεκτεινόταν πολύ πέραν της μουσικής, στα υψηλά ιδανικά της παγκόσμιας ειρήνης και της αγάπης.
Δεν είναι υπερβολή να πει κανείς ότι είναι το φεστιβάλ που άλλαξε τη ροκ μουσική. Συγκαταλέγεται, άλλωστε, στη λίστα του περιοδικού «Rolling Stone» με τις 50 στιγμές που άλλαξαν την ιστορία του rock and roll. 

Προσέλκυσε 450.000 οπαδούς του τρίπτυχου Sex, Drugs and Rock & Roll, οι οποίοι κατασκήνωσαν στους χώρους του φεστιβάλ, φωνάζοντας βροντερά συνθήματα για παγκόσμια ειρήνη και επιστροφή των Αμερικανών στρατιωτών από το Βιετνάμ, καθώς και για οριστική παύση των ρατσιστικών διακρίσεων εντός των ΗΠΑ. Το Γούντστοκ αποτέλεσε ιδανικό τόπο εκδήλωσης του γενικευμένου κοινωνικού αναβρασμού από την αμερικανική νεολαία, που επιζητούσε έναν νέο τρόπο ζωής, γεμάτο αγάπη και μακριά από προσωπικά συμφέροντα. 

Βαγγέλης Παπάζογλου ή Αγγούρης

Ντουρμπαλί Σμύρνης 1896 ή 1897 - Νίκαια Πειραιά 27.6.1943.
Εξαιρετικός συνθέτης και πρωτότυπος στιχουργός, ασχολήθηκε με τη μουσική από την παιδική του ηλικία. Στη Σμύρνη συνεργάστηκε με την Εστουδιαντίνα των Σιδερή και Περιστέρη και μετά το 1922 εγκαταστάθηκε στην Κοκκινιά, όπου άνοιξε το δικό του μουσικό στέκι. Στη Νίκαια γνώρισε και παντρεύτηκε την τραγουδίστρια Αγγέλα Μαρωνίτη.
Η δισκογραφική του παρουσία άρχισε το 1933 με το τραγούδι Αν ήμουν άνδρας, και ερμηνεύτρια την Κατίνα Χωματοπούλου. Ακολούθησαν οι περίφημοι Λαχανάδες με τον Στελλάκη Περπινιάδη, μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της δεκαετίας του 1930.
Ως το 1937 πέρασε στη δισκογραφία μόνο 25 τραγούδια και ήταν ο πρώτος που σταμάτησε να ηχογραφεί λόγω της σύγκρουσής του με τις επιτροπές λογοκρισίας, πραγματοποιώντας περιοδείες σε όλη την Ελλάδα ως την είσοδο των Γερμανών.
Σύμφωνα με μαρτυρίες, χάρισε πολλά τραγούδια του σε συναδέλφους του συνθέτες και τραγουδιστές. Ένα μεγάλο μέρος υλικού από στίχους και χειρόγραφες παρτιτούρες εμπιστεύθηκε λίγο προτού πεθάνει στον Σμυρνιό συνθέτη και φίλο του Κώστα Γιαννίδη, ο οποίος με τη σειρά του τα παρέδωσε στον γιο του, Γιώργη Παπάζογλου.

Γκέοργκ Φρήντριχ Χαίντελ - Βασιλικά πυροτεχνήματα

(Χάλε 1685 - Λονδίνο 1759). Γερμανός συνθέτης πολιτογραφημένος Βρετανός. Το μουσικό του ιδίωμα, που διακρίνεται για τη μεγαλοπρέπεια και τον λυρισμό του, αποτελεί αριστοτεχνική σύνθεση του ιταλικού, του γαλλικού, του γερμανικού και του βρετανικού ύφους. Έγραψε όπερες (Ρινάλντο, 1711) σονάτες κοντσέρτα και σουίτες (Μουσική των νερών, Μουσική για τα βασιλικά πυροτεχνήματα και κυρίως ορατόρια (Ο Ισραήλ στην Αίγυπτο, 1739, Μεσσίας, 1742, Ιούδας ο Μακκαβαίος, 1747).

Μουσική για τα βασιλικά πυροτεχνήματα

Για να απολαύσουμε το έργο αυτό πρέπει να έχουμε πάντα στο μυαλό μας τον σκοπό για τον οποίο γράφτηκε. Ο εορτασμός της υπογραφής της Συνθήκης του Αιξ-λα-Σαπέλ με πυροτεχνήματα στο Γκριν Παρκ του Λονδίνου δίνει την ευκαιρία στην Αυλή να παραγγείλει στον Βασιλικό Συνθέτη ένα επετειακό έργο. Η μουσική μπορεί να παρουσιασθεί σε όλη τη διάρκεια της βραδιάς.
 Όταν τελείωσαν οι εκδηλώσεις η Γέφυρα του Λονδίνου αποκλείσθηκε από τα αμάξια, το περίπτερο που είχε κατασκευασθεί επί τη ευκαιρία του γεγονότος πήρε φωτιά από τα πυροτεχνήματα, και ακολούθησαν συμπλοκές μεθυσμένων παντού στην περιοχή. Η μουσική όμως, με τον μεγαλοπρεπή χαρακτήρα και τα ποικίλματα, υπήρξε και παραμένει ένας θρίαμβος.
Το πρώτο μέρος είναι γραμμένο με τρόπο μιας εισαγωγής, αλλά τα χορευτικά μέρη μπορούν να ερμηνευθούν σε δημόσιους χορούς, έπειτα από απαίτηση του κοινού.
Το κυρίως θέμα, μια μεγαλειώδης φανφάρα (μελωδία με πανηγυρικό χαρακτήρα), ερμηνεύεται από την ορχήστρα. Αυτή η αβρή μελωδία επιβάλλει την πανηγυρική βασιλική ατμόσφαιρα των ανακτορικών εορτών στο πρώτο ήμισυ του 18ου αιώνα.

---

Νίκος Ρουμπάνης - Μισιρλού

Ο συνθέτης και στιχουργός της παγκόσμιας επιτυχίας «Μισιρλού», με καταγωγή από τη Στεμνίτσα Μαντινείας, γεννήθηκε στο Ναύπλιο το 1880(;). Σε ηλικία περίπου 25 χρόνων πήγε στην Αίγυπτο για να εργαστεί ως αρχιμουσικός στην υπηρεσία του βασιλιά Φαρούκ. Γύρω στο 1925 εγκαταστάθηκε στην Αμερική, όπου ίδρυσε και ανέλαβε τη διεύθυνση της Χορωδίας Ρουμπάνη στη Νέα Υόρκη. Μεταξύ άλλων έχει συνθέσει και εκκλησιαστική μουσική για την Ορθόδοξη Εκκλησία της Αμερικής. Στην Ελλάδα επέστρεψε έπειτα από 40 χρόνια, γύρω στο 1965, όπου και πεθαίνει τρία χρόνια αργότερα, το 1968.
Σύμφωνα με τον Γ. Κατσαρό, συνάδελφο και φίλο του Ν. Ρουμπάνη, πιθανόν να πρόκειται για διασκευή αραβικής μελωδίας που προέρχεται από την Αίγυπτο, ωστόσο ως σήμερα δεν έχει επιβεβαιωθεί η πληροφορία αυτή.
Η «Μισιρλού» σημείωσε τεράστια επιτυχία, με εκατοντάδες(!) επανεκτελέσεις και διασκευές σε όλο τον κόσμο, από καλλιτέχνες όλων των ειδών. Στη χώρα μας ηχογραφήθηκε μεταξύ άλλων από τους Τέτο Δημητριάδη (σε τρεις εταιρείες, το 1927, το 1942 και το 1946), Μαρία Καρελά (1941), Δανάη Στρατηγοπούλου (1949), Τζίμη Μακούλη (1949), Σοφία Βέμπο (1950) κ.ά.

Μπητλς - ο μύθος του 20ού αιώνα

Τα «Σκαθάρια» στη φωτογραφία για το εξώφυλλο
του θρυλικού άλμπουμ τους «Abbey Road»

Το πιο δημοφιλές βρετανικό συγκρότημα όλων των εποχών, με το ξεχωριστό κούρεμα και το ντύσιμό τους με σακάκια χωρίς κολάρο, οι Μπητλς, αποτελούνταν  από τους Τζον Λένον, Πολ ΜακKάρτνεϊ, Ρίτσαρντ Στάρκυ (που είναι γνωστός ως Ρίνγκο Σταρ) και Τζορτζ Χάρισον και μάνατζέρ τους ήταν ο Μπράιαν Επστάιν.  Το 1962 κυκλοφορούν το ιστορικό σινγκλ «Love Me Do» με παραγωγό τον Τζορτζ Μάρτιν, που θα αποκληθεί ο πέμπτος Μπητλ. Με το πρώτο τους άλμπουμ «Please Please me», το 1963, προκάλεσαν την υστερία του γυναικείου πληθυσμού σε όλο τον πλανήτη και δημιούργησαν ένα κλαμπ θαυμαστών, γεφυρώνοντας τις αποστάσεις και με το κατεστημένο. Με το άλμπουμ «With The Beatles» φθάνουν στο Νο1 των Ηνωμένων Πολιτειών και τα βρετανικά συγκροτήματα εισβάλουν στα αμερικανικά τσαρτς. Τον Ιούλιο του 1964 κάνει πρεμιέρα η πρώτη τους κινηματογραφική ταινία  «A Hard Day's Night» σε σκηνοθεσία Ρίτσαρντ Λέστερ και πολύ γρήγορα θα γυρισθεί το «Help», αυτή τη φορά σε Τεκνικολόρ.

Σόουλ, η μουσική της ψυχής

Η δημοφιλής μαύρη μουσική πήρε το όνομά της κατά τη δεκαετία του 1960 και έχει τις ρίζες της στο ρυθμ εντ μπλουζ. Με κύριους εκπροσώπους της τους Ότις Ρέντινγκ, Αρίθα Φράνκλιν, Τζέιμς Μπράουν, Γουίλσον Πίκετ, Αλ Γκριν, Στίβι Γουόντερ, Σμόκι Ρόμπινσον και Μάρβιν Γκέι, η σόουλ βασίζεται κυρίως στη φωνή του τραγουδιστή ή της τραγουδίστριας: δυνατή, εκφραστική, επηρεασμένη από τα γκόσπελ και τα νέγρικα σπιρίτσουαλ. Υπό αυτή την έννοια ο Ρέι Τσαρλς θεωρείται προάγγελος της σόουλ.
Η ενορχήστρωσή της είναι σχετικά απλή και λιτή: περιλαμβάνει υποχρεωτικά ένα τμήμα χάλκινων πνευστών οργάνων (σαξόφωνα και τρομπέτες) των οποίων ο εκκωφαντικός ήχος προσδίδει στη μουσική μεγάλο μέρος από τον δυναμισμό της.

Γιάννης Παπαϊωάννου - Ο καλόκαρδος γίγαντας του ρεμπέτικου

Γεννήθηκε το 1913 στην Κίο της Προποντίδας, στη Μικρά Ασία. Σε ηλικία δύο ετών έμεινε ορφανός από πατέρα. Το 1922, με τη Μικρασιατική Καταστροφή, ήρθε με την οικογένειά του στον Πειραιά. Από μικρό παιδί έκανε διάφορα επαγγέλματα (στην οικοδομή, σε φορτηγά, σε συνεργεία κ.α.). Ο Πειραιάς εκείνη την εποχή ήταν το «κέντρο» του ρεμπέτικου. Το 1932 ο Παπαϊωάννου εντυπωσιάζεται από το διάσημο ρεμπέτικο τραγούδι το «Μινόρε του τεκέ» και αποφασίζει να μάθει μπουζούκι, γράφοντας παράλληλα τραγούδια. Το 1935 ηχογραφεί τη «Φαληριώτισσα».
Ακολούθησαν και άλλα σπουδαία τραγούδια που έμειναν κλασικά: «Μοδιστρούλα», «Βαγγελίτσα μου», «Καπετάν Ανδρέα Ζέπο», «Σου ’χα χαρίσει μια καρδιά», «Πέντε Έλληνες στον Άδη», «Βαδίζω και παραμιλώ». «Δεν σε θέλω πια (Μη μου λες γιατί ξεχνάω)», «Σβήσε το φως», «Σου 'χει λάχει», «Κάνε κουράγιο καρδιά μου», «Δεν πάει κάτω το κρασί» κ.ά.
Η συνεργασία του με τον στιχουργό Χαράλαμπο Βασιλειάδη ή Τσάντα είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μοναδικών επιτυχιών: «Πριν το χάραμα», «Πήρα τον δρόμο τον στενό», «Είσαι γυναίκα του μπελά», «Απ’ της Ζέας το λιμάνι (Χτες το βράδυ σε μια βάρκα)» κ.ά. Η δισκογραφία του ως το 1960 περιλαμβάνει πάνω από 300 τραγούδια, σε περίπου 70 από τα οποία συμμετέχει ως τραγουδιστής.
Προπολεμικά συνεργάστηκε με τον Μάρκο Βαμβακάρη, τον Στέλιο Χρυσίνη και άλλους, ενώ μετά τον πόλεμο ήταν βασικός συνεργάτης του Βασίλη Τσιτσάνη.

Η Έκτη Συμφωνία (Ποιμενική) του Μπετόβεν

Ο Μπετόβεν ολοκλήρωσε την Έκτη Συμφωνία σχεδόν μαζί με την Πέμπτη, το 1808, στο χωριό Χάιλιγκενσταντ, κοντά στη Βιέννη. Το έργο στηρίχθηκε στην πανθεϊστική αγάπη του για τη φύση. Είναι γνωστότερη ως «Ποιμενική», λόγω του βουκολικού χρώματός της.
Ο συνθέτης επικεντρώνει το ενδιαφέρον του στην ποιμενική ατμόσφαιρα όχι τόσο μέσα από μια ηχητική περιγραφή της φύσης και των στοιχείων της, όπως κάνει ο Αντόνιο Βιβάλντι στις «Τέσσερις εποχές», όσο μέσα από την ανάδειξη του ανθρώπινου αισθήματος που λειτουργεί ως ένα συνεχές θεματικό υπόβαθρο. Περισσότερο από τα φυσικά φαινόμενα, ο κύριος χαρακτήρας του έργου είναι ο ίδιος ο άνθρωπος, ο γεωργός, ο άνθρωπος της υπαίθρου. Η δύναμη του φυσικού κόσμου προκαλεί σε αυτόν ποικίλα συναισθήματα, φόβο, θαυμασμό, χαρά ευγνωμοσύνη και της αίσθηση της γιορτής.

Γκόραν Μπρέγκοβιτς, ο συνθέτης των Βαλκανίων

Ο πιο δημοφιλής συνθέτης της Γιουγκοσλαβίας. Γεννήθηκε στις 22 Μαρτίου 1950 στο Σεράγεβο, από πατέρα Κροάτη, o oποίος ήταν στρατιωτικός, και μητέρα Σέρβα. Λόγω της τριπλής καταγωγής του, ο ίδιος δηλώνει Γιουγκοσλάβος.
Από μικρός ο Μπρέγκοβιτς ασχολήθηκε με τη μουσική, συγκεκριμένα με το βιολί αλλά η μητέρα του τον αποθάρρυνε. Όταν μερικά χρόνια αργότερα μετακόμισαν με τη μητέρα του στις ακτές τις Αδριατικής, έφηβος ακόμα χρειάστηκε να επιβιώσει μόνος του, παίζοντας μουσική σε μπαρ, επηρεασμένος έντονα από τη μουσική των Ρομά και των τσιγγάνων, καθώς και από τα στοιχεία της παραδοσιακής μουσικής των Βαλκανίων.
Έχει γράψει μουσική για τον κινηματογράφο αλλά και κλασική μουσική («Κουαρτέτο εγχόρδων» για το Balanesku Quartet κ.ά.). Με την ορχήστρα του (επικεφαλής τα χάλκινα όργανα) περιόδευσε επανειλημμένα και στην Ελλάδα. Είναι ιδιαίτερα αγαπητός στη χώρα μας και έχει συνεργαστεί με γνωστούς καλλιτέχνες, όπως η Άλκηστις Πρωτοψάλτη και ο Γιώργος Νταλάρας.
Το 2008 υπέστη ένα σοβαρό ατύχημα, πέφτοντας από ένα δέντρο και κινδύνευσε να μείνει παράλυτος. Ωστόσο ανάρρωσε γρήγορα και επέστρεψε στις προγραμματισμένες συναυλίες του.

The Blues Brothers (1980)

Οι Blues Brothers είναι ένας μύθος όχι μόνο στον χώρο της μουσικής αλλά και στον χώρο του κινηματογράφου. H ταινία τους «The Blues Brothers» του 1980 θεωρείται κλασική. Παραμένουν ανεξίτηλες οι εντυπωσιακές καταδιώξεις με τα αυτοκίνητα αλλά και οι εκρηκτικές εμφανίσεις των σπουδαίων μουσικών.

Σκηνοθεσία: Τζον Λάντις.
Σενάριο: Τζον Λάντις, Νταν Αϊκρόιντ
Πρωταγωνιστούν: Τζον Μπελούσι, Νταν Αϊκρόιντ, Αρίθα Φράνκλιν, Τζέιμς Μπράουν, Ρέι Τσαρλς, Τζον Λι Χούκερ, Κάρι Φίσερ κ.ά.
Είδος: Καλτ, Κωμωδία, Μιούζικαλ

Η υπόθεση: Οι αδελφοί Μπλουζ, ο Τζέικ και ο Έλγουντ, είναι σε… αποστολή από τον Θεό. Μετά την αποφυλάκιση του Τζέικ τα δύο αδέλφια πηγαίνουν στο ορφανοτροφείο όπου μεγάλωσαν, το οποίο βρίσκεται στα πρόθυρα της χρεοκοπίας. Πρέπει να βρουν επειγόντως 5.000 δολάρια για να το σώσουν. Ο Τζέικ έχει την ιδέα να ξαναφτιάξουν το ριθμ εντ μπλουζ συγκρότημά τους και να συγκεντρώσουν το ποσό που χρειάζονται κάνοντας μια συναυλία.
Η πορεία μέχρι τη συναυλία περιλαμβάνει πολλή μουσική και ακόμα περισσότερη… καταστροφή. Το δίδυμο Μπελούτσι - Αϊκρόιντ είναι κάτι παραπάνω από απολαυστικό, ενώ παράλληλα εμφανίζονται ως σύμμαχοί τους θρύλοι της μαύρης μουσικής αλλά και πολλοί αντίπαλοί τους, από μια ομάδα νεοναζί μέχρι μερικές εκατοντάδες αστυνομικών.

Ντούλτσε Πόντες - η Πορτογαλίδα ερμηνεύτρια της παράδοσης

Γεννήθηκε στο Μοντσίζο της Πορτογαλίας το 1969 και κέρδισε το πρώτο βραβείο στο Εθνικό Φεστιβάλ τραγουδιού της χώρας της το 1991. Εκείνη τη χρονιά μάλιστα εκπροσώπησε την Πορτογαλία στον Διαγωνισμό Τραγουδιού της Eurovision όπου κέρδισε το βραβείο καλύτερης ερμηνείας. Ήταν η πρώτη φορά που ολόκληρη η Ευρώπη και ο κόσμος άκουγε την υπέροχη φωνή της.
Αυτό ήταν και το σημείο εκκίνησης για τη μεγάλη τραγουδίστρια. Άρχισε να ψάχνει για τις ρίζες της πορτογαλικής μουσικής, συμπεριλαμβανομένης και της παραδοσιακής φάντο, την οποία κατάφερε να «ζωντανέψει» ξανά, αν και θεωρείτο ξεπερασμένο είδος.
Όπως απέδειξε με τα χρόνια και τις δισκογραφικές δουλειές της, η Ντούλτσε Πόντες δεν επαναλαμβάνει το μουσικό παρελθόν, και η φωνή της δεν περιορίζεται σε κάποιο συγκεκριμένο στυλ ή σε κάποια όρια. Ο τρόπος που ερμηνεύει, από μόνος του, είναι ένα είδος μουσικής. Έτσι, ακόμη και όταν τραγουδάει ροκ, ποπ, φάντο ή κάποιο παραδοσιακό τραγούδι άλλης χώρας, είναι μοναδική.
Θα μπορούσε να είχε γίνει χορεύτρια αλλά στη σχολή χορού που πήγε στα 14 χρόνια της της είπαν ότι ήταν αργά για να αρχίσει μαθήματα.
Το 1992 κυκλοφορεί το πρώτο άλμπουμ της «Λουσιτάνα» και από τον επόμενο χρόνο, με τη δεύτερη δισκογραφική δουλειά της, το «Λάγκριμας», γίνεται πολίτης του κόσμου. Ακολουθεί το άλμπουμ «Α Μπρίσα ντο Κορακάο» (1995), το διπλό λάιβ «Καμίνος» (1996), οι συνεργασίες της με τον Αντρέα Μποτσέλι και τους Βραζιλιάνους Σιμόνε και Γκαετάνο Βελόσο.

Οι ομολογίες - με τον Κώστα Καρίπη

Ο Κώστας Καρίπης ή Καριπόπουλος [Κωνσταντινούπολη 1895(;) - Αθήνα 1952(;)] ήταν τραγουδιστής, συνθέτης, στιχουργός, οργανοπαίκτης, μια από τις πολύ σημαντικές μουσικές προσωπικότητες που ήρθαν από την Πόλη μετά το 1922. Αφού διήνυσε λαμπρή πορεία ως τραγουδιστής μεταξύ 1922 και 1932, ασχολήθηκε και με τη σύνθεση, ενώ παρέμεινε ως τον θάνατό του ο σημαντικότερος κιθαρίστας στον χώρο. Ο Τσιτσάνης μάλιστα δήλωσε ότι άλλαξε τον τρόπο που έπαιζε μπουζούκι όταν πέθανε ο Καρίπης.
Ως τραγουδιστής ηχογράφησε το διάστημα 1928-1932 γύρω στα 50, κυρίως παραδοσιακά, τραγούδια, ενώ από το 1933 ως το 1947, περίπου άλλα 60 ως συνθέτης.

Οι ομολογίες (1928)

Το τραγούδι βασίζεται σε μία από τις παλαιότερες παραδοσιακές μελωδίες. Δημιουργήθηκε μετά την άφιξη των Ελλήνων από τη Μικρά Ασία στην Ελλάδα και σημείωσε μεγάλη επιτυχία. Οι κυβερνήσεις της εποχής μοίρασαν στους πρόσφυγες, έναντι μέρους της ανταλλάξιμης περιουσίας, ομολογίες, οι οποίες τη δεκαετία του 1930 έχασαν το μεγαλύτερο μέρος της αξίας τους.

Νίκολα Πιοβάνι - ο άξιος μαθητής του Χατζιδάκι

«Στον Μάνο Χατζιδάκι χρωστάω πάρα πολλά ως μουσικός. 

Τα μισά από όσα έχω γράψει δεν θα υπήρχαν αν δεν είχα
συναντήσει έναν συνθέτη τόσο σπουδαίο».

Ο Πιοβάνι (26 Μαΐου 1946, Ρώμη) θεωρείται –και είναι– ένας από τους σημαντικότερους συνθέτες κινηματογραφικής μουσικής. Είναι πολύ συνδεδεμένος με τους αδελφούς Ταβιάνι, ενώ στη συνείδηση του κοινού έχει «περάσει» ως ο διάδοχος του Νίνο Ρότα. Ο συνθέτης έχει γράψει πολλή μουσική και για το θέατρο, μουσική δωματίου, συμφωνική μουσική και τραγούδια.
Ο Νίκολα Πιοβάνι σπούδασε στο Ωδείο του Μιλάνου, από όπου αποφοίτησε με πρώτο βραβείο στο πιάνο το 1967. Την περίοδο όπου ο Μάνος Χατζιδάκις ζούσε στο εξωτερικό, 1968-1971, ο Πιοβάνι πήρε μαθήματα από τον Έλληνα συνθέτη. Ο Μάνος τον πρωτοπαρουσίασε στο κοινό της Ελλάδας στο Φεστιβάλ Ανωγείων, το 1979.
Ως συνθέτης εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1968, γράφοντας μουσική για ένα ντοκιμαντέρ. Έχει συνεργασθεί με διάσημους σκηνοθέτες όπως οι Φελίνι, Ταβιάνι, Τορνατόρε, Μορέτι, Μπελόκιο, Μονιτσέλι, Μακαβέγιεφ κ.ά.
Το 1998 κέρδισε το Όσκαρ για τη μουσική του στην ταινία του Ρομπέρτο Μπενίνι «Η ζωή είναι ωραία» («La vita e Bella») και το 2000 ήταν υποψήφιος για Γκράμι για την ίδια ταινία, αλλά το έχασε από τον Ράντι Νιούμαν.

Ένιο Μορικόνε - Ο μαέστρος του σινεμά

Γεννημένος στη Ρώμη το 1928, άρχισε να παίζει μουσική στα έξι του χρόνια με αγαπημένο του όργανο την τρομπέτα – όργανο το οποίο έπαιζε και ο πατέρας του. Στην Ιταλία ήταν δημοφιλής με τις ποπ και τζαζ μελωδίες του προτού ακόμη αρχίσει να γράφει μουσική για τον κινηματογράφο, κάτι που έγινε στα τέλη της δεκαετίας του 1950 (πρώτη ταινία το «Il federale» του Λουτσιάνο Σάλτσε).
Από τότε το όνομά του βρίσκεται στους τίτλους εκατοντάδων ταινιών της μεγάλης οθόνης αλλά και σειρών της τηλεόρασης.
Παγκοσμίως γνωστός ωστόσο έγινε χάρη στις συνθέσεις του για την περίφημη τριλογία των ιταλικών γουέστερν του Σέρτζιο Λεόνε «Για μια χούφτα δολάρια», «Μονομαχία στο Ελ Πάσο» και «Ο καλός, ο κακός και ο άσχημος». Είναι τα διασημότερα μεταξύ των 600 και πλέον «σπαγκέτι γουέστερν» που ήκμασαν τις δεκαετίες του 1960 και του 1970, αν και ο Μορικόνε απεχθάνεται τον όρο «σπαγκέτι» θεωρώντας τον υποτιμητικό.

Για μια χούφτα δολάρια / Theme

Ασφαλώς δεν έμεινε μόνο στα ιταλικά γουέστερν. Στη φιλμογραφία θα βρούμε μεγάλες ταινίες επενδυμένες από την εξαίσια μουσική του. Ενδεικτικώς: ψυχογραφήματα («Θεώρημα» του Πιερ Πάολο Παζολίνι), πολιτικές βιογραφίες («Σάκο και Βαντσέτι» του Τζουλιάνο Μοντάλντο), αστυνομικά θρίλερ («H συμμορία των Σικελών» του Ανρί Βερνέιγ, «Ο επαγγελματίας» του Τζορτζ Λότνερ), κοινωνικά δράματα («H εργατική τάξη πάει στον παράδεισο» του Ελιο Πέτρι), ιστορικά έπη («1900» του Μπερνάρντο Μπερτολούτσι).

Gracias a la vida

Βιολέτα Πάρα

«Gracias a la vida» (Χάρη στη ζωή) είναι ο τίτλος ενός τραγουδιού που συνέθεσε και πρώτη φορά παρουσίασε η Χιλιανή μουσικός Βιολέτα Πάρα, μία από τις καλλιτέχνιδες που έθεσαν τις βάσεις για το κίνημα που είναι γνωστό ως Nueva Cancion. Περιελαμβανόταν στο τελευταίο άλμπουμ τής Πάρα που είχε κυκλοφορήσει προτού αυτοκτονήσει το 1967.
Το τραγούδι είναι ένα από τα περισσότερο δημοφιλή και έκανε τον γύρο του κόσμου, παραμένοντας ένα από τα πιο διαδεδομένα λατινοαμερικάνικα τραγούδια στην ιστορία.
Η θρυλική φολκ τραγουδίστρια Τζόαν Μπαέζ έκανε γνωστό το τραγούδι στο αμερικανικό κοινό το 1974, όταν συμπεριέλαβε μια διασκευή του στο ισπανόφωνο άλμπουμ της με τον ίδιο τίτλο. Παρέμενε από τα βασικά τραγούδια σε όλες τις συναυλίες της.
Η διάσημη Αργεντινή τραγουδίστρια Μερσέντες Σόσα έχει βάλει τη δική της υπογραφή σε αυτό το τραγούδι, το οποίο δεν παρέλειπε σε καμία εμφάνισή της, ενώ έχει τραγουδηθεί σε πάρα πολλές γλώσσες, μεταξύ των οποίων με μεγάλη επιτυχία στα φινλανδικά και στα σουηδικά, αλλά και στα αγγλικά.
Στη χώρα μας το έχει τραγουδήσει η Μαρία Φαραντούρη πολύ όμορφα και με σεβασμό και συμπεριλαμβάνεται στο άλμπουμ της «Τραγούδια διαμαρτυρίας από όλο τον κόσμο».

Gracias a la vida
με την Τζόαν Μπαέζ

---

«Στέλλα» (1955)

Μια ταινία-σταθμός, ελληνικής παραγωγής.
Συντελεστές της ταινίας όλη η αφρόκρεμα της ελληνικής τέχνης: Σκηνοθέτης Μιχάλης Κακογιάννης. Σενάριο Μιχάλης Κακογιάννης, Ιάκωβος Καμπανέλλης (από το θεατρικό του έργο «Η Στέλλα με τα κόκκινα γάντια», εμπνευσμένο δραματουργικά από την ιστορία της Κάρμεν). Μουσική Μάνος Χατζιδάκις. Σκηνικά Γιάννης Τσαρούχης. Κοστούμια: Ντένη Βαχλιώτη (υποψήφια για Όσκαρ για το «Ποτέ την Κυριακή» και τη «Φαίδρα», ενώ απέσπασε τελικά το αγαλματίδιο το 1975 για την ταινία «Ο Μεγάλος Γκάτσμπι»).
Πρωταγωνιστούν οι ηθοποιοί: Μελίνα Μερκούρη, Γιώργος Φούντας, Αλέκος Αλεξανδράκης, Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, Χριστίνα Καλογερίκου, Σοφία Βέμπο, Κώστας Κακκαβάς (πρώτη κινηματογραφική εμφάνιση), Βούλα Ζουμπουλάκη, Τασσώ Καββαδία.

Η Πέμπτη Συμφωνία του Μπετόβεν

Το σπίτι που γεννήθηκε και έζησε ο Μπετόβεν,
σήμερα μουσείο

«Ο πιο σαγηνευτικός ήχος που εισχώρησε ποτέ στην ακοή του ανθρώπου» (Ε.Μ. Φόρστερ, συγγραφέας, Επιστροφή στο Χάουαρντς Εντ)
Το πιο δημοφιλές στην ιστορία της μουσικής έργο ο Λούντβιχ βαν Μπετόβεν το ολοκλήρωσε ταυτόχρονα με την Έκτη Συμφωνία του και (με ελάχιστες πρόβες) παρουσιάστηκαν και οι δύο συμφωνίες διαδοχικά στο παγωμένο Θέατρο της Βιέννης, τον Δεκέμβριο του 1808, σε μια συναυλία τετράωρης διάρκειας μαζί με άλλα έργα του μεγάλου μουσουργού. Είχε αρχίσει να το σχεδιάζει στις αρχές του 1803 αλλά το μεγαλύτερο μέρος του γράφτηκε το 1807 και τελείωσε στις αρχές του 1808 στο Χάιλιγκενσταντ, κοντά στη Βιέννη.



Ο Μπετόβεν μετά τη συναυλία έγραψε στους εκδότες του: «Ίσως σταλούν κάποιες αρνητικές κριτικές για την τελευταία μου συναυλία… Παρότι έγιναν ορισμένα λάθη που δεν μπορούσα να προβλέψω, οι ακροατές χειροκρότησαν με ενθουσιασμό όλο το πρόγραμμα».
Η Πέμπτη Συμφωνία αρχίζει με την παρουσίαση του βασικού θέματος που κυριαρχείται από ένα δραματικό μοτίβο τεσσάρων φθόγγων και εμφανίζεται σε όλο το έργο, με διαφορετικές μορφές και στα τέσσερα μέρη. Ο Μπετόβεν παραλλάσσει το μοτίβο προσαρμόζοντάς το στο κλίμα κάθε μέρους. Ολόκληρο το πλήρες πάθους πρώτο μέρος αποτελεί τον συνδετικό κρίκο με το λυρικό δεύτερο μέρος, με το μυστηριακό τρίτο και με το θριαμβικό φινάλε.

Ο Μενούσης - Ένα τραγούδι με ιστορία

Εποχή Τουρκοκρατίας. Μια αντροπαρέα γλεντοκοπά στο κρασοπουλιό. Η κουβέντα έρχεται στις όμορφες γυναίκες. «Όμορφη γυναίκα έχεις» λέει ο Μεχμέτ αγάς στον ομοτράπεζο Μενούση. «Πού την είδες;» «Στο πηγάδι να βγάζει νερό, και μου μίλησε». Δύσπιστος ο άλλος ρωτάει: «Κι αν την είδες, πες τι φόραγε;» «Κόκκινο φουστάνι είχε, παρδαλή ποδιά», έρχεται η απάντηση, πειστήριο μιας απιστίας. Πάνω στο μεθύσι και στη ζήλια του, ο Μενούσης πηγαίνει στο σπίτι και σκοτώνει την όμορφη γυναίκα του. Ξεμέθυστος την άλλη μέρα την κλαίει και την καλεί: «Σήκω χήνα, σήκω λυγαριά, να σε ιδούν τα παλικάρια να μαραίνονται, να σε ιδώ κι εγώ ο καημένος να σε χαίρομαι». Αυτή την ιστορία ζήλιας, δωρική, δυνατή και τραγική, αφηγείται το πασίγνωστο δημοτικό τραγούδι του «Μενούση» που τραγουδιέται και χορεύεται σε όλη την Ελλάδα, από την Ήπειρο ως τη Θράκη, από το Βόρειο Αιγαίο ως το Ιόνιο και από την Πελοπόννησο ως τη Θεσσαλία. Τραγούδι τόσο δημοφιλές, που καταγράφονται διαφορετικές παραλλαγές του ακόμη και από το ίδιο χωριό, ο «Μενούσης» πέρασε στη σχολική μουσική εκπαίδευση, είναι ζωντανός στη λαϊκή παράδοση και επιβιώνει ακόμη.

Το σμυρναίικο τραγούδι

Η Σμύρνη πριν από την Καταστροφή

Η οικονομική άνθηση που σημειώθηκε στη Σμύρνη από τα μέσα του 19ου αιώνα και μέχρι την Καταστροφή είχε ως επακόλουθο την εντυπωσιακή πολιτιστική έκρηξη. Η παιδεία, με τα υψηλού επιπέδου εκπαιδευτικά ιδρύματα, ο αθλητισμός και ο πολιτισμός –είτε με την ελεύθερη διάδοση της γνώσης μέσα από τα βιβλία και τον Τύπο είτε με τις τέχνες, όπως το θέατρο και η μουσική– βρίσκονταν στην πρώτη γραμμή.
Εκείνη την περίοδο η πλουσιότατη μουσική ποικιλία δέχεται επιδράσεις από παντού: κλασικά ανατολίτικα μέλη, όπως οι αμανέδες και τα αστικά οθωμανικά κομμάτια από την πολίτικη παράδοση, τα παραδοσιακά μικρασιάτικα, μελωδίες από τα Βαλκάνια και τις περιοχές γύρω από τη Μαύρη Θάλασσα, αλλά και εντονότατες δυτικές επιδράσεις με ιταλικές καντσονέτες, οπερέτες και όπερες, γερμανικά ή άλλα ευρωπαϊκά τραγούδια της μόδας, ακόμη και ελληνοφανή αλλά δυτικότροπα.

Σμυρναίικη Εστουδιαντίνα

Η μουσική ζωή της Σμύρνης –ειδικότερα από το 1850 και μετά– επηρεάζει σημαντικά τόσο την περιοχή του Αιγαίου Πελάγους όσο και τις μεγάλες πόλεις της ηπειρωτικής Ελλάδας. Ομάδες μουσικών και τραγουδιστών από διάφορες εθνότητες (Έλληνες, Τούρκοι, Αρμένιοι, Εβραίοι, Άραβες, ακόμη και Ευρωπαίοι) που εγκαταστάθηκαν στις μεγάλες εστίες του Ελληνισμού όπως η Σμύρνη, Κωνσταντινούπολη κ.ά., δημιούργησαν μέσα από ζυμώσεις και ανταλλαγές, στη διάρκεια 60 χρόνων, από το 1860 ως το 1922, το πολύμορφο θαύμα που ονομάστηκε σμυρναίικο τραγούδι.
Το σμυρναίικο τραγούδι, συνεπώς, καλύπτει ένα ευρύτατο μουσικό φάσμα με επιρροές από όλα τα γεωγραφικά μήκη και πλάτη, από την πλειάδα των εθνοτήτων που συμβίωναν με Έλληνες.

Ο Νονός (1972) - Νίνο Ρότα

Η πρώτη ταινία της τριλογίας πραγματεύεται την ιστορία του Δον Βίτο Αντολίνι Κορλεόνε και της οικογένειάς του, μιας από τις πέντε οικογένειες του οργανωμένου εγκλήματος στη Νέα Υόρκη.
Ο γιος του Δον Βίτο Κορλεόνε, Μάικλ, μόλις έχει γυρίσει από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και θέλει να συνεχίσει μια κανονική ζωή. Κάτι το οποίο δεν θέλει ούτε να ακούει ο Νονός, καθώς τον προορίζει για αρχηγό της Φαμίλιας. Ο Μάικλ τελικά θα αναλάβει την αρχηγία της Φαμίλιας μετά την αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας κατά του πατέρα του, από άντρες του Σολότσο, με τον οποίο και θα ξεκινήσει πόλεμο.
O Φράνσις Φορντ Κόπολα μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη το δημοφιλές μυθιστόρημα του Μάριο Πούζο και κυριολεκτικά καταφέρνει να μαγέψει. Προσφέρει μια ταινία που έμελλε να μείνει στη ιστορία, μια ταινία που δεν μπορεί κανείς να πει ότι είναι κάτι λιγότερο από ένα αριστούργημα της 7ης τέχνης. Μια ταινία που αποτέλεσε το πρώτο μέρος της πιο θρυλικής ίσως, μέχρι σήμερα, τριλογίας και κατέχει μια από τις κορυφαίες θέσεις στην ιστορία του σύγχρονου κινηματογράφου. Το σενάριο υπογράφει ο Κόπολα, για τη συγγραφή του όμως ζήτησε τη συμβολή και του ίδιου του συγγραφέα.

«Ο Νονός» απέσπασε πολλά βραβεία, μεταξύ των οποίων:

• Όσκαρ καλύτερης ταινίας.
• Όσκαρ πρώτου αντρικού ρόλου (Μάρλον Μπράντο).
• Όσκαρ σεναρίου.
• Χρυσή Σφαίρα σκηνοθεσίας.
• Χρυσή Σφαίρα δραματικής ταινίας.
• Χρυσή Σφαίρα πρωταγωνιστή σε δραματική ταινία (Μάρλον Μπράντο).
• Χρυσή Σφαίρα σεναρίου.
• Χρυσή Σφαίρα μουσικής (Νίνο Ρότα).
• Βραβείο Γκράμι μουσικής (Νίνο Ρότα).
  
  

«Ο Νονός» - Σκηνές από την ταινία

Άρρηκτα συνδεδεμένη με την ταινία είναι η εκπληκτική μουσική του Νίνο Ρότα, ο οποίος απέσπασε Όσκαρ το 1974 για τη μουσική επένδυση του δεύτερου μέρους της τριλογίας «Νονός ΙΙ». Ένα Όσκαρ που ίσως του «χρωστούσε» η Ακαδημία καθώς το 1972, όταν ήταν για πρώτη φορά υποψήφιος για το μουσικό θέμα της ταινίας «Ο Νονός», η Ακαδημία απέρριψε την υποψηφιότητά του με την αιτιολογία πως επαναλαμβάνονταν μουσικά μοτίβα ενός προηγούμενου σάουντρακ που είχε συνθέσει για την ταινία «Φορτουνέλα» του Εντουάρντο ντε Φίλιππο το 1958. Για τον λόγο αυτόν ο Ρότα δεν παρέστη στην απονομή του βραβείου του, το 1974.

«Ο Νονός» - A Tender Love Story

---

Μπλουζ

Ο όρος μπλουζ αναφέρεται στη λαϊκή μουσική των μαύρων Αμερικανών. Ένα είδος που «γεννήθηκε» στις αφροαμερικανικές κοινότητες των νότιον πολιτειών των ΗΠΑ στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα και έφθασε στη δεκαετία του 1960 να αποτελεί το βασικό στοιχείο στην εξέλιξη της αμερικανικής μουσικής.
Μολονότι η συνοδεία οργάνων είναι σχεδόν καθολική, τα μπλουζ είναι κατά βάση φωνητικά. Περισσότερο λυρικά παρά αφηγηματικά, τα τραγούδια εκφράζουν κυρίως τη λύπη ή τη μελαγχολία στον έρωτα. Για πολλά χρόνια τα μπλουζ καταγράφονταν μόνο από μνήμης, ζωντανά και σε προσωπικό επίπεδο. Πρώτη τους εμφάνιση στο δέλτα του Βόρειου Μισισιπή μετά τον αμερικανικό εμφύλιο πόλεμο. Βασισμένα στις αφρικανικές ρίζες τους (μπαλάντες και ρυθμικούς χορούς) εξελίχθηκαν σταδιακά σε μουσική για έναν τραγουδιστή, που δημιουργούσε «διάλογο» ανάμεσα στη φωνή και στην κιθάρα του, τραγουδώντας έναν στίχο και απαντώντας οργανικά.
Επηρεάστηκαν από τα τραγούδια της δουλειάς και του αγρού, το ραγκτάιμ, τη θρησκευτική μουσική και την ελαφρά λαϊκή μουσική των λευκών. Ξεκίνησαν και παίχτηκαν κυρίως από νότιους έγχρωμους εργάτες της γης και οι πρώτες αναφορές στα μπλουζ χρονολογούνται από τη δεκαετία του 1890 ως τις αρχές του 1900. Το 1912 κυκλοφόρησε το τραγούδι «Memphis Blues», του Γουίλιαμ Κρίστοφερ Χάντι, το οποίο έγινε αμέσως πολύ δημοφιλές.
Τα πρώτα μπλουζ ακολουθούσαν, σε ό,τι αφορά το ρυθμικό τους πρότυπο, τον συχνά ακανόνιστο ρυθμό της φωνής, όπως φαίνεται σε ηχογραφήσεις της δεκαετίας του 1920, ακόμη και της δεκαετίας του 1930, από τους θρυλικούς Τσάρλι Πάτον, Μπλάιντ Λέμον Τζέφερσον, Ρόμπερτ Τζόνσον, Λάιτνινγκ Χόπκινς κ.ά. Οι πρώτες ηχογραφήσεις έγιναν στη δεκαετία του 1920 από μαύρες τραγουδίστριες όπως οι Μάμι Σμιθ, Με Ρέινι, Ίντα Κοξ Και Μπέσι Σμίθ.