Ο Αρκαλοχωρίου Ανδρέας για την υπόθεση Εφραίμ

 

 

 

 

 "Στόχος η Εκκλησία και η Θρησκεία;"

 

 

Toυ Μητροπολίτου Αρκαλοχωρίου Κρήτης κ. Ανδρέα

 

Παρακολουθώ τα γενόμενα των χριστουγεννιάτικων ημερών και βέβαια πολλά τα ερωτήματα εκ των γενομένων. Τελικά η κοινωνία των πολιτών και η πολυπολιτισμικότητα θεσμοθετούνται με προοπτική να στοχοποιηθεί η Εκκλησία και κατ’ επέκταση να διωχθεί η θρησκεία στην Ελλάδα και ευρύτερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση; Πώς άλλως μπορεί να ερμηνευθεί η ελεύθερη διακίνηση όλων των άλλων, εννοώ των περί την Ιερά Μονή Βατοπαιδίου δοσοληψιών, αλλά και των άλλων με τα τόσα άλλα; Με τις εξεταστικές των πραγμάτων επιτροπές της Βουλής μας, με την ασυλία, με τις γενναίες κρατικές κομματικές επιχορηγήσεις, με τα πολλά, τα ποικίλα, τα ωραία, με «τα ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα, μου τα πες με το πρώτο σου το γάλα …μάνα μου Ελλάς…». 

Η νέα Δ.Ε. της Ενωσης Θεολόγων Ν. Λάρισας

Στις εκλογές της περασμένης Τετάρτης (14.12.2011) για την ανάδειξη της νέας Διοικούσας Επιτροπής του παραρτήματος Λάρισας της Πανελλήνιας Ενωσης Θεολόγων (ΠΕΘ), εξελέγησαν οι:

Καραμήτρος Ιωάννης, Τέλιος Λεωνίδας, Κουβαράς Ευάγγελος, Οικονομίδου Ευγενία και Παναγιώτα Κρούπη.

* Ευχόμαστε στα μέλη της νεοεκλεγείσας Δ.Ε. καλή δύναμη στο έργο τους.

Τμήμα Θεολογίας ΑΠΘ: Ποιοί πτυχιούχοι ΑΕΙ - TEI εισάγονται με τις κατατακτήριες εξετάσεις

Από το Τμήμα Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (AΠΘ) ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα των κατατακτηρίων εξετάσεων πτυχιούχων ΑΕΙ, ΤΕΙ και λοιπών Ανωτέρων Σχολών διετούς (Παιδαγωγικές Ακαδημίες) και υπερδιετούς φοίτησης (Ανώτερες Εκκλησιαστικές Σχολές).

* Aναλυτικά τα αποτελέσματα κατά κατηγορία υποψηφίων έχουν ως ακολούθως:

Δήλωση περί μη υποψηφιότητας στις εκλογές της Ενωσης Θεολόγων Λάρισας

Eπειδή αρκετοί συνάδελφοι επικοινωνούν μαζί μου και με ρωτούν αν θα (ξανα-) είμαι υποψήφιος στις αυριανές (Τετάρτη, 14-12-2011) εκλογές για την ανάδειξη νέου Διοικητικού Συμβουλίου του παραρτήματος Ν. Λάρισας της ΠΕΘ (Πανελλήνια Ενωση Θεολόγων), ενημερώνω ότι ΔΕΝ θα είμαι υποψήφιος.

* Μετά από δύο θητείες (2007 – 2009 και 2009 – 2011) στο Δ.Σ, πέραν του λόγου των αυξημένων ακαδημαϊκών υποχρεώσεών μου και του γεγονότος της υπηρετήσεώς μου, κατά τη τρέχουσα σχολική χρονιά, σε περιοχή μακράν της Λαρίσης (Γυμνάσιο Γαλαξιδίου Ν. Φωκίδος), αισθάνομαι και θεωρώ ότι ήλθε ο καιρός να αναλάβουν τις τύχες της τοπικής μας Ενωσης και άλλοι συνάδελφοι με μεράκι και διάθεση προσφοράς, δηλώνοντας εκ προοιμίου ότι και εκτός διοίκησης θα σταθώ - ως απλό μέλος - στο πλευρό του νέου Δ.Σ., συμπαραστάτης στις υπέρ του κλάδου παρεμβάσεις και τις δράσεις του.

Χάρης Ανδρεόπουλος

Θεολόγος καθηγητής

Μέλος του απερχομένου Δ.Σ.

Τα Θρησκευτικά ως μάθημα πολιτισμού

Nικ. Παύλου (14ο Γυμνάσιο), Xρυσ. Σταμούλης (Τμήμα Θεολογίας ΑΠΘ), Δέσποινα Πανάγου (9ο ΓΕΛ Λάρισας), Χάρης Ανδρεόπουλος (Γυμνάσιο - ΓΕΛ Γαλαξιδίου)

To δημοσίευμα της "Eλευθερίας" (9.12.2011, σελ. 8) για την εκδήλωση

Για ένα “μάθημα που θ΄ απευθύνεται σε όλους τους μαθητές”, μίλησε  ο πρόεδρος του Τμήματος Θεολογίας του ΑΠΘ κ. Χρυσ. Σταμούλης

Τα Θρησκευτικά θα πρέπει να μετεξελιχθούν σε ένα «πολιτιστικό μάθημα» το οποίο έχοντας περιεχόμενο γνωσιολογικό και επίκεντρο την ορθόδοξη παράδοση, θα απευθύνεται σε όλους τους μαθητές, ανεξαρτήτως θρησκευτικής ή ομολογιακής ταυτότητας, τόνισε ο πρόεδρος του τμήματος Θεολογίας του ΑΠΘ, καθηγητής Χρυσόστομος Σταμούλης μιλώντας χθές βράδυ (8.12.2011) σε εκδήλωση που διοργάνωσε το 14^ο Γυμνάσιο Λάρισας στο πατάρι του βιβλιοπωλείου “Παιδεία”.

“Τι θρησκευτικό μάθημα θέλουμε;”

Η εποχή μας, μία εποχή εξελίξεων και αναζητήσεων, καθιστά περισσότερο αναγκαίο από ποτέ το θρησκευτικό εγγραμματισμό. Το ερώτημα βέβαια είναι ποια θα είναι τα χαρακτηριστικά του και με ποιους τρόπους θα γίνει προσιτός στους νέους ανθρώπους και αυριανούς πολίτες.

M’ αφορμή αυτόν τον προβληματισμό, o oποίος αποτελεί και επίκαιρο θέμα συζήτησης στο εκπαιδευτικό και κοινωνικό χώρο, το 14ο Γυμνάσιο Λάρισας, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «Βραδιές Θεολογίας», διοργανώνει για τους θεολόγους της θεσσαλικής περιφέρειας εκδήλωση - συζήτηση την Πέμπτη 8 Δεκεμβρίου 2011 και ώρα 7 το απόγευμα με θέμα: «Ανίχνευση κυοφορίας ή λόγος περί εκθεμάτων μουσείου; Οι προοπτικές του θρησκευτικού μαθήματος σήμερα», η οποία θα πραγματοποιηθεί στο φιλόξενο χώρο του βιβλιοπωλείου “ΠΑΙΔΕΙΑ” (Μεγ. Αλεξάνδρου 6, Λάρισα), όπου τα τελευταία  χρόνια  πραγματοποιούνται με μεγάλη επιτυχία οι “Βραδιές Θεολογίας”.

Κεντρικός εισηγητής θα είναι ο  Δρ. Χρυσόστομος Σταμούλης, Καθηγητής και Πρόεδρος του Τμήματος Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Επίσης,  ο Δρ. Νικόλαος Παύλου, Διευθυντής του 14ου Γυμνασίου Λάρισας θα μιλήσει για τα νέα προγράμματα σπουδών του θρησκευτικού μαθήματος στο Γυμνάσιο και το Λύκειο, ενώ ο υπ. Δρ. Χάρης Ανδρεόπουλος, θεολόγος M.Th., καθηγητής του Γυμνασίου και του ΓΕΛ Γαλαξιδίου και η Νέλλη Πανάγου θεολόγος, Μ.Th., καθηγήτρια του 9^ου ΓΕΛ Λάρισας θα αναφερθούν στο διδακτικό πλαίσιο που διαμορφώνεται για την θρησκευτική αγωγή στα ωρολόγια προγράμματα του “Νέου Σχολείου”, σύμφωνα με τις μέχρι τώρα εξαγγελίες του υπ. Παιδείας. 

* Iστοχώρος, “Θεολογικός Σύνδεσμος”: http://religiousnet.blogspot.com

....για ...φρέσκια ενημέρωση σε θέματα θεoλογικά και εκπαιδευτικά στον  

Θεολογικό Σύνδεσμο

Αιτήσεις για μεταπτυχιακό - διδακτορικό στο Τμήμα Θεολογίας του ΑΠΘ

Η Γραμματεία του Τμήματος Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (AΠΘ) ανακοινώνει ότι θα δέχεται αιτήσεις υποψηφίων διδακτόρων και υποψηφίων μεταπτυχιακών φοιτητών για το ακαδημαϊκό έτος 2011-2012, από 12 έως 30 Σεπτεμβρίου 2011.

- Οι αιτήσεις των υποψηφίων διδακτόρων υποβάλλονται στην Γραμματεία ώρες 10 π.μ έως 12μ.

 - Οι αιτήσεις των υποψηφίων μεταπτυχιακών υποβάλλονται στους τομείς.

 Ώρες εξυπηρέτησης για όλους (υπ. μεταπτυχιακούς και υπ. διδάκτορες):
12 μ. – 13.30 μ.μ.

* Πληροφορίες: Τηλέφωνο: 2310- 99 69 80, FAX 996991,

Email : info@theo.auth.gr  

Κατατακτήριες πτυχιούχων στο Τμήμα Θεολογίας του ΑΠΘ (2011)

     

ΕΛΛΗΝΙΚΗ     ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ

Πληροφορίες: Ε. ΠΑΥΛΙΔΟΥ – ΒΑΡΝΑΒΑ                                        

Τηλέφωνο: 99 69 80  FAX 996991                                           

Email : info @ theo.auth.gr.   

              Ύλη κατατακτηρίων εξετάσεων πτυχιούχων A.E.I. ,TEI, Κ.Α.Τ.Ε.Ε. διετούς φοίτησης και λοιπών Ανωτέρων Σχολών για το ακαδημαϊκό έτος 2011-2012.

ΜΑΘΗΜΑΤΑ:

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ

             Εισαγωγικά στοιχεία για όλα τα βιβλία της Π. Διαθήκης. Ιδιαίτερα ενδιαφέρουν τα πορίσματα της σύγχρονης επιστήμης για θέματα που σχετίζονται με την ονομασία, το χρόνο συγγραφής, τη σύνθεση, την ένταξη στον κανόνα, το περιεχόμενο και τη θεολογία τους.

               Βοήθημα: Δ. Καϊμάκης, Σύντομη Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη (εκδόσεις SIMBO)

2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ

α. Ιστορία του χειρόγραφου κειμένου της Κ.Δ.. (τα σπουδαιότερα χειρόγραφα,

αρχαίες μεταφράσεις, παραθέσεις βιβλικές στους πατέρες της εκκλησίας).

            β. Ιστορία του έντυπου κειμένου της Κ.Δ. (Έκδοση Εράσμου, Πολύγλωσση Κομπλουτιανή, Textus Receptus,κριτικές εκδόσεις 18^ου και 19^ου αιώνα, Πατριαρχική έκδοση του 1904).

            γ. Κριτική του κειμένου της Κ.Δ.

            δ. Ιστορία της συγκροτήσεως του «κανόνα» της Κ.Δ..

            ε. Η γλώσσα της Κ.Δ.

            στ. Εισαγωγή στα 27 βιβλία της Κ.Δ. (περιεχόμενο, συγγραφέας, χρόνος και τόπος συγγραφής, ιδιαίτερα προβλήματα του κάθε βιβλίου).

            ζ. Νεοελληνικές μεταφράσεις της Κ.Δ.

Βοήθημα: Ι. Καραβιδόπουλος, Εισαγωγη στην Καινή Διαθήκη (εκδόσεις Π. Πουρναρά).

3. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΉΜΗ ΤΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ

 Δ. Α. Κούκουρα

   1.  –Τι είναι εγκυκλοπαίδεια της θεολογίας

        - Η σχέση της με την εγκύκλιο παιδεία και την εγκυκλοπαιδεία

    2. – Η Εισαγωγή στη Θεολογία και η ιστορία της

        - Τι σημαίνει ο όρος «Θεολογία»

    3    Οι Θεολογικές σπουδές στην Ελλάδα

    4    Η προσφορά της Θεολογικής Σχολής Θεσσαλονίκης

    5  Το μέλλον της Θεολογίας στο Πανεπιστήμιο

    6  Η δυναμική και η στατική θεώρηση της Θεολογίας

    7  Ο σύγχρονος θεολογικός λόγος

ΒΟΗΘΗΜΑ:, Εισαγωγή στη Θεολογία, εκδόσεις Κορνηλία  Σφακιανάκη, Θεσ/νίκη 2004 Κεντρική διάθεση: Μητροπόλεως 129 τηλ. 2310/239836

          Οι υποψήφιοι οφείλουν να γνωρίζουν καλά το Α΄ μέρος. Τα κείμενα σύγχρονου θεολογικού προβληματισμού που παρατίθενται στο Β΄ μέρος οφείλουν να τα μελετήσουν με προσοχή, ώστε να μπορούν να απαντήσουν συνδυαστικά σε  ερωτήσεις κρίσεως.     

Υποβολή αιτήσεων :1-15/ 11 / 2011 με συνημμένο αντίγραφο πτυχίου.

Ημερομηνία εξετάσεων: 1-10 / 12 / 2011  

                      

                                                                        ΑΠΟ ΤΗΝ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ

Η μαρτυρία της Εκκλησίας στο σύγχρονο κόσμο

Συμπερασματικοί αναστοχασμοί γύρω από το 12^ο Διαχριστιανικό Συμπόσιο με θέμα «Η μαρτυρία της Εκκλησίας στον σύγχρονο κόσμο», που συνδιοργάνωσαν το Τμήμα Θεολογίας του Α.Π.Θ. και το Ποντιφικικό Πανεπιστήμιο Antonianum της Ρώμης (Θεσσαλονίκη 30 Αυγούστου-2 Σεπτεμβρίου 2011)

            Του Παν. Υφαντή *

Η επιτυχία ή η αποτυχία ενός Συνεδρίου, αφιερωμένου στην εκκλησιαστική μαρτυρία στα όρια του σύγχρονου εκκοσμικευμένου κόσμου, εξαρτάται πρώτα απ’ όλα από την ικανότητα ή την αδυναμία του να πλησιάσει τα δύο μεγέθη με τρόπο από τη μια πλευρά επιστημονικά ειλικρινή και ενήμερο και από την άλλη βιβλικά συνεπή, θεολογικά εύστοχο, και πάνω απ’ όλα ποιμαντικά ευαίσθητο. Πρέπει να είναι κοινωνιολογικά διεισδυτικό αλλά και εκκλησιαστικά υπεύθυνο ώστε να αναγνωρίζει τα προβλήματα, να εντοπίζει τους λόγους που τα προκάλεσαν ή τα γιγάντωσαν, και να διακρίνει τους τρόπους της υπέρβασής τους. Μ’ ένα λόγο, πρέπει να έχει έναν χαρακτήρα κριτικό και ταυτόχρονα αυτοκριτικό.

Το φετινό 12^ο Διαχριστιανικό Συμπόσιο μοιάζει να επιτυγχάνει τους παραπάνω στόχους σε όλο το φάσμα των εργασιών του, με αφετηρία στα προκαταρκτικά μηνύματα των εκκλησιαστικών και ακαδημαϊκών αρχών, που αντί να χαιρετίζουν συμβατικά τους ομιλητές και τους συμμετέχοντες μοιάζουν να θέτουν το δάχτυλο στην πληγή, επισημαίνοντας πως «το ίδιο άγγελμα σήμερα χρειάζεται μια δυναμική ανανέωση σε πολλές από τις περιοχές που δέχθηκαν το φως του και οι οποίες βιώνουν τα αποτελέσματα μιας εκκοσμίκευσης, ικανής να αποδυναμώσει τον άνθρωπο στην πιο βαθιά του διάσταση» (Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ΄)  και παραδεχόμενοι πως η μαρτυρία των μελών της Εκκλησίας στην σημερινό κόσμο δεν είναι, όπως θα έπρεπε μια μαρτυρία πειστική και ελκυστική» (Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος Α΄).

Ωστόσο, η επιτυχία του παρόντος Συμποσίου, πέρα από τις σύντομα πλην μεστά μηνύματα και τις επίσημες ή ανεπίσημες συζητήσεις εντός μέσα σ’ αυτή την αίθουσα ή πάνω από ένα τραπέζι γεμάτο φραγκισκανική ζεστασιά και ορθόδοξη γενναιοδωρία αγάπης, επιβεβαιώνεται στην οριζόντια ευρύτητα και στο κατακόρυφο ύψος και βάθος των ανακοινώσεων, που πραγματεύονται τα επιμέρους θέματα αναδεικνύοντας την πρόδηλη σταυρική τους εκδήλωση μαζί και το μάλλον υπαινικτικό ή και αθέατο αναστάσιμο νόημα τους.

Προσπαθώντας να συστηματοποιήσουμε τα συμπεράσματα των πολλών και φαινομενικά ετερόκλητων εισηγήσεων τα χωρίσαμε, ίσως με έναν αυθαίρετο τρόπο, σε τρεις θεματικές ενότητες, διακριτές αλλά και αλληλοσυμπληρούμενες.

Η πρώτη που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί περισσότερο ανθρωπολογική και κοινωνιολογική από τη μια πλευρά χαρτογραφεί τη σκληρότητα ή την απροθυμία του σύγχρονου κοινωνικού εδάφους να δεχτεί τον σπόρο της χριστιανικής μαρτυρίας και από την άλλη ψηλαφίζει τις κοινωνικές συνέπειες της αδιαφορίας για τον άλλο, της απληστίας και του οικονομισμού (Βασιλειάδης & Τσομπανίδης). Πράγματι, όπως επεσήμανε ο καθ. Abbruzzese, η σύγχρονη «ξεμαγεμένη» κοινωνία μοιάζει αδιάφορη απέναντι στα θεμελιώδη υπαρξιακά ζητήματα γι’ αυτό και προτιμά να χτίσει το ανθρωπολογικό της μοντέλο στους μη-τόπους των άσαρκων διαδικτυακών σχέσεων, τις οποίες μας ανέλυσε λεπτομερώς ο καθηγητής Viganò. Παρόλα αυτά, δεν απουσιάζει από τη σύγχρονη κοινωνία και από τον σύγχρονο άνθρωπο ούτε η ανάγκη ισχυρών ηθικών προτύπων (Πέτρου), ούτε η μεταφυσική δίψα ή η «επιθυμία του Θεού» ούτε ο θαυμασμός για τα μείζονα θρησκευτικά πολιτισμικά και καλλιτεχνικά μεγέθη μαζί με τους εύγλωττους θεολογικούς τους συμβολισμούς (Abbruzzese).

           

Μια αβασάνιστη ή απλουστευτική αντιμετώπιση του θέματος θα κατέληγε στη διαπίστωση ότι η τύχη της χριστιανικής μαρτυρίας είναι μια παράπλευρη απώλεια των πρόδηλων αντιφάσεων που σφραγίζουν τη σύγχρονη κοινωνία. Ωστόσο, μια πιο ειλικρινής διερεύνηση αποκαλύπτει πως για την πνευματική διψυχία του σημερινού ανθρώπου και την ισχνή απήχηση της χριστιανικής μαρτυρίας είναι σε μεγάλο βαθμό συνυπεύθυνη η ίδια η Εκκλησία, τουλάχιστον στο μέτρο που είναι πρόθυμη να υπερασπιστεί την ήδη εμπεδωμένη θεσμική ή και γραφειοκρατική της δομή (Πέτρου) εις βάρος τόσο της λειτουργικής της αυτοσυνειδησίας, στην οποίες αναφέρθηκε ο καθ. Alzati, μιλώντας για την μακραίωνη πράξη της αμβροσιανής Εκκλησίας, λησμονώντας το αίτημα της διακονίας των αναξιοπαθούντων (Ιω. Παπαδογιαννάκης), και αγνοώντας τη βιβλική εντολή της ενότητας. Πράγματι, όπως φάνηκε από την εισήγηση των καθ. Παπαγεωργίου και Ζιάκα, η διασπασμένη Εκκλησία του Χριστού καθιστά πιο ευάλωτη τη μαρτυρία της, πράγμα που υπονομεύει την ίδια την οντολογία της, όπως μας εξήγησε η ανακοίνωση του καθ. Giraldo. Η διαπίστωση αυτή μας εισάγει ομαλά στην επόμενη δέσμη των συμπερασμάτων που θα χαρακτηρίζαμε εκκλησιολογικά και οικουμενικά.

Είναι δύσκολο να αρνηθεί κανείς ότι οι παρατηρήσεις και τα συμπεράσματα των ανακοινώσεων που αφορούν την εκκλησιολογική θεωρία και πράξη της σύγχρονης χριστιανικής μαρτυρίας περιγράφουν μιαν πρόδηλη αντίφαση, ανάλογη με αυτή που εντοπίστηκε και στην αμφίθυμη στάση της κοινωνίας απέναντι στο ευαγγελικό μήνυμα και στους σημερινούς εκφραστές του.

Οι Ηνωμένες Βιβλικές Εταιρείες αποτελούν ένα τεράστιο και παγκόσμιο δίκτυο διάδοσης του βιβλικού λόγου που αν και σέβεται την ομολογιακή ετερότητα συχνά σκοντάφτει πάνω στις εθνοκεντρικές αγκυλώσεις ή τις ομολογιακές προκαταλήψεις των διαφόρων τοπικών Εκκλησιών. Μέσω του εμπνευσμένου προγράμματος της AGAPE και των συναφών οικουμενικών πρωτοβουλιών καταδικάζεται απερίφραστα ο παγκοσμιοποιημένος καπιταλιστικός μονοθεϊσμός του χρήματος (moneytheism) και καταβάλλονται συντονισμένες προσπάθειες για την προώθηση μιας εναλλακτικής αγαπητικής παγκοσμιοποίησης που νοιάζεται για την προστασία του περιβάλλοντος, την ειρήνη και τη συμπαράσταση στους μη προνομιούχους. Ταυτόχρονα όμως η Εκκλησία πάσχοντας από έλλειμμα αυτοκριτικής και πλεόνασμα απολογητικής παρουσιάζεται απρόθυμη να υπερβεί τόσο τα κοινωνικά στερεότυπα όσο και τις επιμέρους πολιτισμικές, οικονομικές και άλλες διαφορές για να ενώσει τη φωνή της με άλλες θρησκείες στο όνομα και για χάρη του ανθρώπου. Μπορεί ο στόχος του ΠΣΕ να είναι η κοινή μαρτυρία στην ιεραποστολή και να έχουν γίνει πολλά βήματα για τον ευαγγελισμό όλου του κόσμου, όμως πόσο αποτελεσματική μπορεί να είναι η μαρτυρία μιας Χριστιανοσύνης που μοιάζει να αρνείται έμπρακτα την οντολογική της ενότητα από τη μια πλευρά, περιορίζοντας την οικουμενική παιδεία και ευαισθητοποίηση σε ένα επίπεδο ακαδημαϊκής ειδίκευσης και από την άλλη, δίνοντας την εικόνα ενός σώματος που επιμένει να αφήνει ανεπούλωτα τα βαθιά και χρόνια τραύματά του;

Η υπέρβαση των παραπάνω ανθρωπολογικών και εκκλησιολογικών αντιφάσεων κατά τη γνώμη μας διατυπώθηκε στην τρίτη δέσμη των συμπερασμάτων, που θα αποκαλούσαμε συμβατικά χριστολογικά, πνευματικά και γι’ αυτό, γνήσια «μαρτυρικά», σύμφωνα με την εύστοχη διατύπωση του π. P. Martinelli.

Πράγματι, σε κάποιες από τις εισηγήσεις φάνηκε ξεκάθαρα πως οποιοδήποτε πρόβλημα ή φαινόμενο, πέρα από την κοινωνική του υφή ή τις θρησκευτικές του επενδύσεις, έχει ένα βαθύτατο υπαρξιακό πυρήνα, γι’ αυτό και η υπέρβαση ή η λύση του δεν μπορεί παρά να είναι χριστοκεντρική και πνευματική. Και ως τέτοια, δεν κινείται πλέον στο επίπεδο των διανοητικών αναλύσεων αλλά στην χειροπιαστή πραγματικότητα του συγκεκριμένου και επώνυμου βιωμένου παραδείγματος. Αποτέλεσε κοινό συμπερασματικό τόπο πολλών εισηγήσεων η διαπίστωση πως η μαρτυρία της Εκκλησίας υπάρχει, προσφέρεται ή έστω πρέπει να αναζητηθεί σε ιστορικά πρότυπα που ενσαρκώνουν το σωτηριολογικό της περιεχόμενο. Η αναφορά στον Μέγα Βασίλειο και στον Φραγκίσκο της Ασίζης αλλά και σε νεότερους εκφραστές της γνήσιας χριστιανικής μαρτυρίας, όπως στον π. Εleuterio Fortino και στον σεβασμ. Luigi Padovese είναι ενδεικτική και εύγλωττη.

           

Συνεπώς, εκείνο που καθιστά τη μαρτυρία ελκυστική, πειστική και γι’ αυτό ευπρόσδεκτη δεν είναι η ρητορική στρατηγική ή και ο επιθετικός ζήλος που προσπαθεί να επιβάλλει τη σωτηρία αλλά η ανάγλυφη προσφορά του ζωντανού παραδείγματος που μπορεί να αγγίζει την καρδιά του άλλου ακόμη και δίχως να μιλά. Πράγματι, εφόσον το περιεχόμενο της μαρτυρίας αφορά σύνολη την ύπαρξη του ανθρώπου, τότε μπορεί να εκπέμπεται ακόμη και με τη φυσική σιωπηλή παρουσία του φορέα της (P. Martinelli). Τότε, ο ευαγγελιστής και φορέας της μαρτυρίας είναι ταυτόχρονα το υποκείμενο που κηρύττει την αλήθεια και η ζωντανή επιβεβαίωση του περιεχομένου της. 

Η απαραίτητη σύνδεση της χριστιανικής μαρτυρίας με την εμπειρία είναι ψηλαφητή πραγματικότητα στη ζωή αλλά και στον θάνατο των μαρτύρων, οι οποίοι διατυπώνουν τη πιο αξιόπιστη και αποτελεσματική μαρτυρία για τον Χριστό επειδή ακριβώς τον παροντοποιούν εμπειρικά σε κάθε τόπο και κάθε εποχή. Η κοινή ετυμολογική ρίζα των όρων «μαρτύριο» και «μαρτυρία» είναι εν προκειμένω αποκαλυπτική: Το μαρτύριο ως η έσχατη μίμηση του Χριστού αποτελεί την πιο αξιόπιστη μαρτυρία γι’ αυτόν. Και είναι αξιόπιστη και αποτελεσματική διότι απευθύνεται στην καρδιά του ακροατή, δηλαδή στον περιεκτικό και εσώτερο πυρήνα της ύπαρξής του. Σύμφωνα με την ωραία παρατήρηση του π. B. Petrà, η αποτελεσματικότητα της μαρτυρίας συνδέεται με την εμπειρία που προκαλεί στον ακροατή. Πρόκειται για την εμπειρική πρόσληψη και εμπέδωση του μηνύματος της σωτηρίας η οποία στη συνέχεια μεταποιείται σε συγκεκριμένη πρακτική, μεταμορφώνοντας τον ακροατή της μαρτυρίας σε ζωντανό εκφραστή και ευαγγελιστή του περιεχομένου της.

Εδώ έγκειται, σύμφωνα με αυτές τις συμπερασματικές σκέψεις, η υπέρβαση των αντιφάσεων. Μόνο ένας σύγχρονος μεταμορφωμένος άνθρωπος μπορεί να μεταμορφώνει τις κοινωνικές αντιθέσεις σε ευκαιρία έμπρακτης αγάπης, μπορεί να μεταμορφώνει κάθε στιγμή της ζωής του σε «λειτουργία μετά τη λειτουργία», υπηρετώντας την καταλλαγή και την ενότητα, μπορεί να μεταμορφώνει κάθε ηλεκτρονικό μέσο, κάθε τεχνολογική δυνατότητα σε ένα πραγματικό «Άρειο Πάγο της σύγχρονης εποχής» (πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄), που υπηρετεί τους κατοίκους του ενοποιημένου παγκόσμιου χωριού μετατρέποντάς το σε τόπο γνήσιας χριστιανικής μαρτυρίας, όπου ανθίζει και καρποφορεί η αγιότητα.

* Ο Παναγιώτης Αρ. Υφαντής είναι Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Θεολογίας του Α.Π.Θ.

Eυαγγέλιο: Ναί ή όχι στη μετάφραση;

ΕΠΙΣΤΟΛΗ Μ’ ΑΦΟΡΜΗ ΑΡΘΡΟ ΣΤΗΝ «Ε» ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ κ. ΧΑΡΗ ΑΝΔΡΕΟΠΟΥΛΟΥ

Ευαγγέλιο: Ναι ή όχι στη μετάφραση;

Του Κώστα Νούση, Φιλολόγου - θεολόγου ΑΠΘ

Στον  απόηχο του πρόσφατου διαλόγου σχετικά με το ζήτημα της μετάφρασης στη νεοελληνική γλώσσα των λειτουργικών κειμένων στην «Ελευθερία» θα κατατεθούν εδώ λίγες ακόμα «προοδευτικές» σκέψεις που προφανώς και πάλι θα σκανδαλίσουν κάποιους, όπως ενόχλησαν προσφάτως και οι τοποθετήσεις του φίλου και συναδέλφου, θεολόγου καθηγητή και δημοσιογράφου Χάρη Ανδρεόπουλου («Ε», 6/7/2011, σελ. 7), ο οποίος λίαν διακριτικά κινήθηκε υπέρ μιας «εν πνευματική συνέσει» παράλληλης διατήρησης και συνύπαρξης της αρχαίας γλώσσας και  της νεοελληνικής της απόδοσης στα εν λόγω κείμενα χάριν αποδοτικότερης πρόσληψης και αμεσότερης χρηστικής πρόσβασής της από τον πολύπλευρα απαίδευτο σήμερα λαό του Θεού.

Το πιο ενοχλητικό σε αυτές τις συζητήσεις δεν είναι τόσο η ουσία του ζητήματος όσο η προχειρότητα μερικών θέσεων και εκφράσεων που το ευτελίζουν στα μάτια εκείνων που πραγματικά θα ήθελαν να ακούσουν μια πληρέστερη θεολογική – και όχι μόνο μια μικροεθνική συναισθηματικού τύπου – τεκμηρίωση. Γιατί λοιπόν να απαξιώνουμε ως προοδευτικό – χρωματίζοντας αρνητικά την παρεξηγημένη αυτή, θαυμάσια όμως λέξη - κάποιον που λέει κάτι έτερο από τις συντηρητικές μας - συνήθως - προαποφασισμένες αγκυλώσεις παντός τύπου; Και μάλιστα όταν ο εν λόγω χαρακτηριζόμενος τυγχάνει να είναι εν Χριστώ αδελφός; Για ποιο λόγο να συνδέουμε με ιστορικοθεολογικούς ιδίας προελεύσεως ή επαναλαμβανόμενους εκ τετριμμένης αναμασήσεως ακροβατισμούς την επέλαση του Μ. Αλεξάνδρου με μια αποκλειστική προτίμηση του Θεού σε μια συγκεκριμένη ιστορική φάση της ελληνικής γλώσσας εις βάρος άλλων γλωσσών ή και σε βάρος ετέρων μορφών της ιδίας; Καταντά επίσης κουραστικό να γίνεται μια αδιάλειπτη κινδυνολογική επίκληση διάσωσης της εθνικής μας και όποιας άλλης παραδόσεως υπέρ την ιερά εκκλησιαστική Παράδοση.

Μήπως ο Θεός δεν εξηρτάτο, όπως διδάσκεται  εσφαλμένα,  από την ελληνική γλώσσα για τη διάδοση του λόγου του σε οικουμενικό επίπεδο; Μήπως αυτός δεν τη δημιούργησε και αυτήν και προφανώς μπορεί να την αντικαταστήσει με μια τελειότερη; Τα κτιστά όργανα και κατηγορήματα – γλώσσες, παραδόσεις, τέχνες, πολιτισμοί – δεν προέρχονται από την άκτιστη ενέργεια του Θεού; Μια οιαδήποτε ειδωλοποίησή τους τελικά βλάπτει ή ωφελεί την Εκκλησία; Η επανάληψη, ως φαίνεται, του παλιού ιουδαϊκού αμαρτήματος της εθνοκεντρικής αποκλειστικότητας και υπεροχής αχνοφέγγει στις συνειδήσεις, τις εκφράσεις και τα υποσυνείδητα πολλών γύρω μας. Η τολμηρή πρακτική του Νικοπόλεως Μελετίου – σεβασμίου και αγιοτάτου επισκόπου – φαίνεται να προσκρούει απλώς στις συνήθως επιφυλακτικές και συντηρητικότροπες αποφάσεις των τοπικών – ως δηλοί η εκκλησιαστική ιστορία -  εκκλησιαστικών συνόδων – προς πνευματική μάλλον ωφέλεια των πιστών εκ της πνευματικής μας ανωριμότητας και όχι λόγω μιας φονταμενταλιστικής νοοτροπίας των συνοδικών οργάνων και ανικανότητάς τους για ρηξικέλευθες πρακτικές. Είναι δε άξιον  απορίας πώς δεν σκέπτονται μερικοί ότι η ελληνιστική κοινή θεωρούνταν στην εποχή της μια «υποβαθμισμένη» έκδοση της αττικής τελειότητας και γινόταν κατανοητή από όλο τον κόσμο ως η απλή καθομιλουμένη της εποχής και όχι ως μια ιερή μαγική γλώσσα, όπως οράται σήμερα. Ένας επίσης απλός γνώστης των εκκλησιαστικών γραμμάτων και των ποικίλων μορφών της γλώσσας μας, όπως αυτή απαντάται στις διάφορες λατρευτικές ακολουθίες και στα έργα των ορθοδόξων Πατέρων, σίγουρα θα αναρωτιέται ποια από αυτές είναι η πιο ιερή, η πλέον θεόσδοτη. Εκεί άλλωστε που πας να πιάσεις μια σταθερή φόρμα της γλώσσας και του σημασιολογικού φάσματος των λέξεών της και να τα καθιερώσεις στο χώρο μιας υπερβατικής τάξης πραγμάτων περιειλιγμένων με ένα πέπλο μυστηρίου και ένα φάσμα απαγορευτικών διατάξεων οιασδήποτε μεταβολής τους, την ίδια στιγμή σαν τον μυθικό Πρωτέα αλλάζουν μορφή και σου γλιστράνε μέσα από τα χέρια, ακολουθώντας τους  φυσικούς νόμους της αέναης κίνησης των κτιστών όντων, που ο ίδιος ο Κύριος έθεσε.

Η Εκκλησία πολεμάει με μένος τη μαγεία και την ειδωλολατρία σε κάθε χονδροειδή ή εκλεπτυσμένη παρουσία τους. Θεωρώ πως σε καμιά περίπτωση δε θα επευλογούσε, στο δικό της μάλιστα χώρο, μια μαγική αντίληψη συνομιλίας με τον Θεό μέσω μιας και μόνο γλωσσικής μορφής απαξιώνοντας εμμέσως τη δυνατότητα άλλων φυλών και λαών να μιλήσουν μαζί Του επί ίσοις όροις λόγω των «κατώτερων» γλωσσικών μέσων στη λατρεία τους. Από την άλλη δεν είναι και κομψό να στερούμε από το Άγιο Πνεύμα τη δυνατότητα να χορηγεί στην Εκκλησία του τη Χάρη να μεταφράζονται τα ιερά λόγια στη γλώσσα και στο γνωστικό επίπεδο των ανθρώπων κάθε ξεχωριστής εποχής και τόπου, μόνο και μόνο λόγω της ραθυμίας, της δειλίας, της ανικανότητας και της έλλειψης αγιότητας των εκκλησιαστικών ταγών – κληρικών και θεολόγων – να προβούν σε μια καλύτερη διαποίμανση του διψασμένου πνευματικά σύγχρονου ανθρώπου και της κάλυψής τους πίσω από διάφορα ενδοκοσμικά ιστορικοκεντρικά λάβαρα και φοναταμενταλιστικές φανφάρες ή επιχειρήματα δηλωτικά ημιμάθειας.

Μερικοί με τις εμμονές τους σε μαγικές συνταγές πνευματικότητας  μάλλον θα δίνουν την εντύπωση στο σύγχρονο άνθρωπο ότι μαινόμαστε στην Εκκλησία μας ακούγοντας ακαταλαβίστικα στους πολλούς λόγια (Α΄ Κορ. ιδ΄ 23). Είναι πολύ διαφωτιστικός στο σχετικό κείμενό του ο Παύλος (Α΄ Κορ. κεφ. 14) αναφορικά με την επιθυμία του υπερίσχυσης της λογικής λατρείας του Θεού έναντι μιας παρεξηγημένης χαρισματικού – υπερλογικού τύπου διάστασής της. Όλοι σίγουρα θα θέλαμε να είμαστε στα ιερά χώματα της Γαλιλαίας και να ακούμε τον απλό – αλλά αρρήτως υπερβαίνοντα τις γνωστικές μας κατηγορίες - και εύπεπτο λόγο του Κυρίου που σαγήνευε τα πλήθη. Δε θα είχαμε τότε διλήμματα για μεταφράσεις ή για στείρες αντιπαραθέσεις. Θα νιώθαμε μόνο πως το βασικό κριτήριο των ενεργειών και των επιλογών μας θα έπρεπε να εστιάζει στην ανεύρεση τρόπων δια των οποίων θα αγαπήσουμε περισσότερο τον Χριστό και θα φέρουμε κοντά του όσο πιο πολλούς αδελφούς μας μπορούμε, σκεπτόμενοι και σεβόμενοι και την αδυναμία των «χωλών, τυφλών, κωφών, κυλλών και ετέρων πολλών» (Ματθ. ιε΄ 30) πνευματικά ασθενών και αναπήρων ανθρώπων της τραγικής μας εποχής.

* Η επιστολή - άρθρο του Κώστα Νούση δημοσιεύεται στην  εφημερίδα "Ελευθερία" της Λάρισας (3/7/2011, σελ. 8)                                                                       

                                                                    

Σεμινάρια εξειδίκευσης για θεολόγους και φιλολόγους

To Kέντρο Βυζαντινών Ερευνών (Κ.Β.Ε.) κατά τη διάρκεια του ακαδημαϊκού έτους 2011 – 2012 πρόκειται να διοργανώσει στην έδρα του, στη Θεσσαλονίκη,  σεμινάρια εξειδίκευσης πτυχιούχων Α.Ε.Ι. στους επιστημονικούς τομείς των πέντε τμημάτων του (Μεσαιωνικής Ελληνικής Φιλολογίας, Βυζαντινής Ιστορίας, Βυζαντινής Θεολογίας, Βυζαντινής Αρχαιολογίας και Τέχνης, Βυζαντινού Δικαίου). Στο τέλος των μαθημάτων θα χορηγηθεί ακαδημαϊκή Πιστοποίηση. Γίνονται δεκτοί πτυχιούχοι ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της θεολογικής και φιλολογικής επιστήμης καθώς και πτυχιούχοι άλλων ειδικοτήτων ανώτατης εκπαίδευσης (ΑΕΙ). Αναλυτικές πληροφορίες για τις αιτήσεις και τα απαιτούμενα δικαιολογητικά των ενδιαφερομένων, στη Πύλη Εκκλησιαστικών Ειδήσεων Amen 

"Βυζάντιο και Αραβικός κόσμος: Συνάντηση Πολιτισμών" - Διεθνές Συμπόσιο στο ΑΠΘ τον Δεκέμβριο

Tο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας του ΥΠΠΟΤ: «Θεσσαλονίκη: Σταυροδρόμι Πολιτισμών», που περιλαμβάνει μια σειρά δράσεων από πολιτιστικούς και παραγωγικούς φορείς της Θεσσαλονίκης με στόχο την προβολή του πολιτισμού και την ενίσχυση του εξωστρεφούς χαρακτήρα της πόλης, διοργανώνει στη Θεσσαλονίκη, από τις 16 έως τις 18 Δεκεμβρίου 2011 Διεθνές Συμπόσιο με τίτλο:

 «Βυζάντιο και Αραβικός κόσμος: Συνάντηση Πολιτισμών»

Οι θεματικές περιοχές του Συμποσίου είναι οι εξής:

1. Ιστορία και Θρησκεία
2. Τέχνες και Επιστήμες
 Η Οργανωτική Επιτροπή σας αποστέλλει την Πρόσκληση Ενδιαφέροντος (http://press.auth.gr/news/wordpress/wp-content/uploads/2011/07/Πρόσκληση-ενδιαφέροντος.pdf) στο Συμπόσιο.

Για εκδήλωση ενδιαφέροντος παρακαλούμε να μας αποστείλετε συμπληρωμένη τη Δήλωση Συμμετοχής (http://press.auth.gr/news/wordpress/wp-content/uploads/2011/07/Δήλωση-Συμμετοχής.doc), καθώς και μια περίληψη έως 300 λέξεων, στα αγγλικά. Η δήλωση συμμετοχής και η περίληψη πρέπει να υποβληθούν με τη μορφή αρχείων .doc και .pdf, έως τις 29 Αυγούστου 2011, στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://webmail.auth.gr/horde/imp/message.php?mailbox=INBOX&index=10937#

 Με εκτίμηση,

Η Οργανωτική Επιτροπή

Ιωάννης Μυλόπουλος, Πρύτανης, Καθηγητής Τμ. Πολιτικών Μηχανικών,
Αριστοτέλης Μέντζος, Καθηγητής Τμ. Ιστορίας και Αρχαιολογίας
Γεώργιος Παπακώστας, Πρόεδρος και Καθηγητής Τμ. Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Καθηγητής
Απόστολος Κραλίδης, Επίκουρος Καθηγητής Τμ. Ποιμαντικής & Κοιν. Θεολογίας
Hassan Badawy, Επίκουρος Καθηγητής Τμ. Ιστορίας και Αρχαιολογίας
Ανδρέας Γκουτζιουκώστας, Επίκουρος Καθηγητής Τμ. Ιστορίας και Αρχαιολογίας

Ευαγγέλιο: Η ιερότητα βρίσκεται στο περιεχόμενο, όχι στη γλώσσα

ΤΟ «ΓΛΩΣΣΙΚΟ» ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΩΝ

ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ

* Η  «ανωτερότητα» της ελληνιστικής κοινής στην εκφραστικότητα των νοημάτων και η αναγκαιότητα της δημοτικής για την απόδοση και κατανόησή τους στο σήμερα

 Του Χάρη Ανδρεόπουλου *

 

Το περασμένο Σάββατο ο εκλεκτός συνάδελφος, φιλόλογος καθηγητής κ. Κώστας Γιαννούλας, σε άρθρο του στην «Ε» (2/7/2011, σελ. 8) πραγματεύθηκε το θέμα της γλώσσας του Ευαγγελίου εκφράζοντας τον προβληματισμό του για την μετάφραση (= απόδοση του κειμένου της ελληνιστικής κοινής στη δημοτική) του Ευαγγελίου και, εν τέλει, την αντίθεσή του στο να τελείται η θεία λειτουργία στη δημοτική γλώσσα. Δεν διαφωνώ με τις επισημάνσεις του κ. Γιανούλα για την ιδιαίτερη αξία της αρχαίας (ελληνιστικής) γλώσσας της Εκκλησίας μας. Θα προσέθετα μάλιστα χωρίς τον παραμικρό ενδοιασμό ότι η δημοτική σαφώς και υστερεί σε εκφραστικές δυνατότητες σε σχέση με τον αρχαίο λόγο, αδυνατώντας επίσης (σε σχέση με τη ελληνιστική κοινή) να αποδώσει με την ίδια νοηματική πυκνότητα τις μετοχές και τα απαρέμφατα, όπως και τις λεπτές εννοιολογικές αποχρώσεις των εμπρόσθετων προσδιορισμών στο περιεχόμενο του Ευαγγελίου, αλλά… Αλλά η αλήθεια είναι ότι σήμερα υπάρχει πρόβλημα, πρόβλημα κατανόησης της ελληνιστικής κοινής στην οποία είναι γραμμένο το Ευαγγέλιο.

ΤΟ «ΓΛΩΣΣΙΚΟ» ΖΗΤΗΜΑ

Προσφάτως το «γλωσσικό» ανακινήθηκε εξ αφορμής της κλήσεως του σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Πρεβέζης κ. Μελετίου (Καλαμαρά) προκειμένου να παράσχει εξηγήσεις στη Διαρκή Ιερά Σύνοδο για το γεγονός ότι στην εκκλησιαστική περιφέρειά του η θεία λειτουργία τελείται (και) στη δημοτική γλώσσα. Η ΔΙΣ αφού άκουσε τον σεβασμιώτατο, απορρίπτοντας τους ουσιαστικούς λόγους που φέρεται να επικαλέσθηκε ο κ. Μελέτιος (ότι η απόδοση στη δημοτική γίνεται διότι πολλοί και κυρίως οι νέοι δεν κατανοούν τη λόγια λειτουργική γλώσσα), επέμεινε ότι «πρέπει να διατηρηθεί το γλωσσικό ιδίωμα του παραδεδομένου τρόπου τελέσεως της θείας λειτουργίας και των ιερών μυστηρίων» και αφού κάλεσε όσους αρχιερείς επιθυμούν να τελούν λειτουργίες στη δημοτική να ζητούν άδεια της Ιεράς Συνόδου, παρέπεμψε το θέμα για περαιτέρω επεξεργασία στις αρμόδιες.συνοδικές επιτροπές. Τυπικά, θεωρούμε ότι η Ιερά Σύνοδος έχει δίκιο: ναι, επειδή πρέπει στην Εκκλησία μας τα πάντα να γίνονται «ευσχημόνως και κατά τάξιν» (Α, Κορ. 14, 40), όφειλαν να οφείλουν οι αρχιερείς να ζητούν τη συνοδική άδεια για να τελέσουν θεία λειτουργία στη δημοτική γλώσσα.  Επί της ουσίας, του ζητήματος, όμως; Υπάρχει, ναι ή όχι πρόβλημα κατανόησης της ελληνιστικής γλώσσας στην οποία είναι γραμμένα στα εκκλησιαστικά κείμενα; Νομίζουμε, ναι, υπάρχει πρόβλημα. Αναγνωρίζουμε και παραδεχόμαστε ότι μια μετάφραση ποτέ δεν είναι δυνατόν να τοποθετηθεί στο ίδιο επίπεδο με το κείμενο που αποδίδει, ωστόσο στις μέρες μας – μέρες γλωσσικής πενίας - είναι απαραίτητη.

Καλά θα ήταν να είχαν όλοι σήμερα την απαραίτητη παιδεία ώστε να καταλαβαίνουν τα κείμενα που γράφτηκαν πριν από 20 αιώνες και αποτελούν, πράγματι, πολύτιμο θησαυρό και κληρονομιά μας, όχι μόνο ως κείμενα φιλολογικά, αλλά και ως μηνύματα υπαρξιακά, που αφορούν στη ζωή και το θάνατο, τη σωτηρία του ανθρώπου. Δυστυχώς, όμως, η πραγματικότητα – για όποιον θέλει να τη δει κατάματα και δεν συγχέει το ιδεατό με το πραγματικό – είναι τελείως διαφορετική.

ΠΑΡΕΡΜΗΝΕΙΕΣ - ΠΑΡΑΝΟΗΣΕΙΣ

Όπως επισημαίνει σχετικώς ο καινοδιαθηκολόγος καθηγητής του ΑΠΘ κ. Ιωάννης Καραβιδόπουλος περισσότερες από το 50% των λέξεων της Καινής Διαθήκης υπάρχουν και στο σημερινό λεξιλόγιο, αλλά είναι εξ ίσου αλήθεια ότι πολλές λέξεις της Κ.Δ. διατηρούνται ως έχουν στη νεοελληνική με διαφορετικό, όμως, νόημα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η λέξη «χρηματίζομαι» που σήμερα σημαίνει παίρνω χρήματα, δωροδοκούμαι, ενώ στη Κ.Δ. έχει την έννοια παίρνω μήνυμα, ειδοποιούμαι (με όνειρο ή με άλλο τρόπο), όπως για παράδειγμα στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο 2,12 και 2,22.. Για την επικρατούσα σε μεγάλη μερίδα των πιστών σύγχυση στην ερμηνεία του Ευαγγελίου, ενδεικτικό είναι και το παράδειγμα παρανόησης περί των «πτωχών τω πνεύματι». Αν και όλες οι λέξεις του μακαρισμού στο Ματθ. 5,3 «Μακάριοι οι πτωχοί των πνεύματι» είναι γνωστές και κατανοητές από το σημερινό Ελληνα, εν  τούτοις το σύνολο της φράσης δίνει αφορμή για παρανοήσεις. Διότι η έκφραση «πτωχός τω πνεύματι» στη καθομιλουμένη λαϊκή γλώσσα σημαίνει – ή μάλλον κατέληξε να σημαίνει – ένα άνθρωπο αδύνατο στο πνεύμα, ολιγόμυαλο, σχεδόν «κουτό». Πρέπει, λοιπόν, η μετάφραση να αποδίδει το αληθινό νόημα της φράσης του Ιησού και αυτή είναι η εξής: «Μακάριοι όσοι νιώθουν τον εαυτό τους φτωχό μπροστά στο Θεό, δηλαδή ταπεινοί», ώστε να καταλάβει έτσι ο αναγνώστης για ποια φτώχεια γίνεται λόγος στον μακαρισμό.

Η  ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΥΜΕΝΗ

Αξίζει να σημειωθεί ότι η ίδρυση και η εξάπλωση της Εκκλησίας στην οικουμένη στηρίχθηκε ακριβώς στη μετάφραση του Ευαγγελίου στη καθομιλουμένη γλώσσα του κάθε λαού και στη λατρευτική χρήση αυτής της μετάφρασης. Υπενθυμίζουμε ότι τον 9ο αιώνα οι Αγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος με αφετηρία τη αρχή ότι κάθε λαός έχει το δικαίωμα να λατρεύει το Θεό στη μητρική του γλώσσα συγκρότησαν γραπτή σλαβική γλώσσα, μετέφρασαν τα λειτουργικά βιβλία στη γλώσσα αυτή, καθιέρωσαν τη σλαβική ως λειτουργική γλώσσα, με τη σύμφωνη γνώμη του βυζαντινού αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ’ και την ευχή του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως και του τότε Πατριάρχη Φωτίου, ονομασθέντες ως οι «φωτιστές των Σλάβων».

Αν με βάση την οικουμενική αποστολή η Εκκλησία οφείλει να εκτελεί την επιταγή του αναστάντος Χριστού «πορευθέντες μαθητεύσατε…» (Ματθ. 28, 19), να στοχεύει δηλαδή στο να ομολογήσει ο κόσμος τον Τριαδικό Θεό, τότε ασφαλώς και δεν μπορεί να αγνοήσει τον προβληματισμό του κορυφαίου διδασκάλου των Εθνών Αποστόλου Παύλου, ο οποίος στην Προς Ρωμαίους Επιστολή του έγραφε: «πως ουν επικαλέσονται εις ον ουκ επίστευσαν; πως δε πιστεύσουσιν ου ουκ ήκουσαν; πως δε ακούσουσι χωρὶς κηρύσσοντος;» (Ρωμ. 10, 14) . Ούτε, φυσικά, μπορεί ν’ αγνοηθεί η εντολή του Αποστόλου των Εθνών προς τους Κορινθίους (Α’ Κορ., 14) ότι ο λόγος που εκφράζει η Εκκλησία προς το πλήρωμά της θα πρέπει να είναι κατανοητός, έτσι ώστε αυτή η κατανόηση να οδηγήσει στην εσχατολογική ανακάλυψη του βιβλικού χαρακτήρα και του νοήματος των Γραφών, βοηθώντας έτσι στη καθολική μετοχή των πιστών στη θεία, λογική και εν Πνεύματι λατρεία, στη κοινωνία με το Τριαδικό Θεό.

ΠΡΟΕΧΕΙ ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ, ΟΧΙ Η ΓΛΩΣΣΑ

Ο αείμνηστος καθηγητής της Θεολογικής του ΑΠΘ και μέγας λειτουργιολόγος Ι. Φουντούλης από το 1986 είχε προτείνει την παράλληλη ανάγνωση των περικοπών προ ή αντί του κηρύγματος και από μια δόκιμη νεοελληνική μετάφραση γι’ αυτόν ακριβώς το σκοπό: για να καταλαβαίνουν και κατανοούν οι πιστοί τη θεία λειτουργία. Δεκοκτώ χρόνια μετά (το 2004) η απόπειρα που επεχείρησε ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος έμεινε στη μέση. Τώρα που το θέμα επανέρχεται στην επικαιρότητα ας μη αφήσουμε την ευκαιρία για μια νηφάλια συζήτηση, από την οποία θα μπορούσε να προκύψει μια «μέση λύση»,  δηλ. η τέλεση της θείας λειτουργίας με βάση το πρωτότυπο κείμενο και η ανάγνωση των περικοπών του Ευαγγελίου και του Αποστόλου τόσο από το αρχαίο, όσο και από μεταφρασμένο κείμενο, όπως επεχείρησε να το καθιερώσει ο μακαριστός Χριστόδουλος επιδιώκοντας μέσω της χρήσης της δημοτικής να καταστήσει το μήνυμα του Ευαγγελίου πιο οικείο στη κοινωνία και ειδικά στους νέους. Και χαιρόμαστε ιδιαίτερα που αυτή η πρόταση της «μέσης λύσης» βρίσκει σύμφωνο και τον κ. Γιαννούλα.

Το προείπαμε και το παραδεχόμαστε – η γλώσσα του αρχαίου κειμένου (η ελληνιστική κοινή) μπορεί να αποδώσει καλύτερα το νόημα των Γραφών και εν γένει των εκκλησιαστικών κειμένων απ’ ότι η δημοτική. Ετσι όπως είναι σήμερα όμως τα πράγματα η δημοτική είναι απαραίτητη έτσι ώστε να βοηθηθεί ο αναγνώστης ή ο ακροατής να φθάσει στο υψηλό επίπεδο για να κατανοήσει τη πνευματική ουσία και να αντιληφθεί το θεολογικό μήνυμα  που περικλείει το πρωτότυπο κείμενο. Και, βεβαίως, σε καμμιά, περίπτωση δεν μπορούμε να θεωρήσουμε ότι το κείμενο όταν μεταφράζεται χάνει τον ιερό χαρακτήρα του – γιατί πιστεύουμε ότι η η ιερότητα δεν βρίσκεται στη γλώσσα, αλλά στο περιεχόμενο, στο υπαρξιακό μήνυμα που μεταδίδει το αγιογραφικό και λειτουργικό κείμενο. 

Θέλουμε να ελπίζουμε ότι σύντομα θα ωριμάσουν οι συνθήκες για έναν  καλόπιστο διάλογο ανάμεσα στην Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας μας και τις Θεολογικές Σχολές των πανεπιστημίων της χώρας μας, έτσι ώστε, όπως προσφυώς  έγραψε πρόσφατα ο Αρχιεπίσκοπος κ. Ιερώνυμος (προλογίζοντας το «Προφητολόγιον», εκδ. Ελληνικής Βιβλικής Εταιρίας, σελ. ΙΧ), «σε μια εποχή που φαίνεται να ανταποκρίνεται πλήρως στη δυσοίωνη περιγραφή του προφήτη Αμώς, μια εποχή που χαρακτηρίζεται από μια ιδιόφορφη πείνα, «όχι πείνα για ψωμί, ούτε δίψα για νερό, αλλά πείνα για ν’ ακούσουν οι άνθρωποι τον λόγο του Κυρίου» (Αμ. 8, 11), να δρομολογηθεί μια λύση που θα συμβάλλει κατά τον καλύτερο τρόπο στον καταρτισμό και τη διακονία των πιστών (Εφ. 4, 10) ώστε να γευθούν τον Αρτο που κατέβηκε από τον ουρανό και χαρίζει ζωή» (Ιωαν. 6, 51).    

* Ο Χάρης Ανδρεόπουλος είναι ιστορικός θεολόγος M.Sc.,  καθηγητής (ΠΕ01) Β/θμιας εκπαίδευσης (xaan@theo.auth.gr). Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα "Ελευθερία" Λαρίσης

Aπό τον Πλάτωνα στον Παύλο: Φιλοσοφικές προσεγγίσεις για το "Είναι" της ανθρώπινης ψυχής

 * Ένα εξαιρετικό επιστημονικό έργο από τον διδάκτορα (Ph.D) της Οξφόρδης, Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Φωκίδος κ. Αθηναγόρα Ζακόπουλο

Του Χάρη Ανδρεόπουλου *

Σύμφωνα με τον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο ο μεγαλύτερος των προ Χριστού φιλοσόφων  υπήρξε ο Πλάτωνας, ενώ ο μεγαλύτερος των μετά Χριστόν αποστόλων υπήρξε ο Παύλος. Με τις δύο κορυφαίες αυτές προσωπικότητες του Ελληνισμού και του Χριστιανισμού, αντιστοίχως, ασχολείται στο βιβλίο του “Πλάτων και Παύλος περί του ανθρώπου” o σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Φωκίδος κ. Αθηναγόρας, επιχειρώντας μια συγκριτική θεώρηση των θέσεων του Πλάτωνος και του Αποστόλου Παύλου περί του ανθρώπου και της ειδικότερης αγωνίας του ανθρωπίνου όντος για τα ζητήματα που αφορούν στην υπόσταση της ψυχής, της σχέσης της με το σώμα και τον προορισμό της.

H παρούσα μελέτη ερευνά τον άνθρωπο από ψυχολογικής απόψεως, όπως ενσωματώνεται στα γραπτά του Πλάτωνος και του Αποστόλου Παύλου. Ασφαλώς μπορεί να υποστηριχθεί ότι η ψυχολογία είναι δευτερεύον και βοηθητικό θέμα  στα έργα του Πλάτωνος και του Αποστόλου Παύλου, εν συγκρίσει με τα βασικώτερα θέματα της ηθικής, της πολιτικής, της παιδείας και της θεωρίας των Ιδεών του πρώτου, του μυστικισμού, της εσχατολογίας, κλπ. του δεύτερου.

Όπως κι΄ αν έχει, όμως, το πράγμα μια προσεκτική και κριτική ανάλυση των ψυχολογικών τους απόψεων είναι, πιστεύουμε, σημαντικό εγχείρημα. Παρόμοια κριτική έρευνα μας δίδει τη δυνατότητα να εκτιμήσουμε την ορθολογιστική ικανότητα του ανθρώπου καθώς και τις εσωτερικές δραστηριότητες του ανθρωπίνου πνεύματος και τις συγκρούσεις του. Επί πλέον μας βοηθά να κατανοήσουμε την ισχυρή και διαρκή επιρροή που άσκησε ο Πλάτων σ’ όσους μετέπειτα ασχολήθηκαν στα συγγράμματά τους με το θέμα του ανθρώπου, τόσο εντός όσο και εκτός του φιλοσοφικού πεδίου. Πράγματι, όπως το έχει εκφράσει και με γοητευτική υπερβολή ο Βρετανός μαθηματικός και φιλόσοφος Alfred North Whitehead, η Δυτική φιλοσοφία αποδεικνύεται ότι δεν είναι τίποτε περισσότερο από μια σειρά υπομνηματισμών στη Πλατωνική σκέψη. Το ίδιο ισχύει και για την επιρροή του Αποστόλου Παύλου στους μεταγενεστέρους του καθώς, πράγματι, ο Απόστολος Παύλος άσκησε μεγάλη και διαρκή επιρροή στους μεγάλους Πατέρες της χριστιανικής Εκκλησίας και τους μετέπειτα θεολόγους.

Στην μελέτη καταγράφονται και επεξηγούνται οι απόψεις του Πλάτωνος και του Απ. Παύλου για το «είναι» της ψυχής και αναλύονται στις επιμέρους διαστάσεις τους, ήτοι με βάση τον δυϊστικό τρόπο που εξετάζει τον άνθρωπο ο πρώτος και τον μονιστικό με τον οποίο τον προσεγγίζει ο δεύτερος. Ο Πλάτων ως γνωστόν δίνει έμφαση στην ανωτερότητα της ψυχής. Κατ΄ αυτόν ο άνθρωπος είναι μια σύνθετη δομή, η οποία συνίσταται από δύο σαφώς διακριτές οντότητες:  το σώμα, που είναι θνητό και είναι ένα εργαλείο και όργανο της ψυχής και που εν καιρώ πεθαίνει, και την ψυχή που είναι μια διαρκής οντότητα, αθάνατη, ο πραγματικός άνθρωπος, εν συντομία: «ο άνθρωπος». Αντίθετα ο Απόστολος Παύλος αντιμετωπίζει τον άνθρωπο με μονιστικό τρόπο. Από τον Παύλο ο άνθρωπος δεν γίνεται αντιληπτός κατά τον πλατωνικό δυϊστικό τρόπο, αλλά κατά τον εβραϊκό. Ο άνθρωπος δεν είναι ούτε ψυχή, πνεύμα, ούτε σώμα μόνο, αλλά μια ουσιώδης ενότητα, ένας μοναδιαίος οργανισμός, μια ψυχοσωματική ενότητα. Ο άνθρωπος είναι ζώσα και άλυτη ενότητα: σώμα, ψυχή και πνεύμα μαζί. Αυτά τα συστατικά στοιχεία έχουν νόημα για τον άνθρωπο μόνο εν συνδυασμώ προς την ολότητα της υπάρξεώς του, υπογραμμίζει ο συγγραφέας, για να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο Πλάτωνας δεν άσκησε καμμιά επίδραση επί του Αποστόλου Παύλου, είτε άμεσα, είτε έμμεσα, όσον αφορά τον άνθρωπο και τον προορισμό του. Ο κ. Αθηναγόρας υποστηρίζει ότι τις μόνες συγγένειες και προσεγγίσεις στη σκέψη του Πλάτωνος  και του Παύλου θα μπορούσε να τις εντοπίσει κάποιος στις θεωρίες τους περί ηθικής. 

Η έρευνα διαιρείται σε τέσσερα μέρη, το τελευταίο από τα οποία αποτελείται από έξι παραρτήματα. Στο πρώτο μέρος γίνεται διαπραγμάτευση των προπλατωνικών (Ομηρος και Προσωκρατικοί) απόψεων για τον άνθρωπο και τον προορισμό του. Στο δεύτερο μέρος εξετάζεται περιεκτικά και αντικειμενικά η ψυχολογική θεωρία του Πλάτωνος, όπως παρουσιάζεται στους διαλόγους και στην αρχαία, νεώτερη και σύγχρονη Πλατωνική γραμματεία. Το τρίτο μέρος ασχολείται με Παυλιανούς ψυχολογικούς όρους, όπως ψυχή, πνεύμα, σώμα και τριχοτομία του ανθρώπου από το σώμα της αναστάσεως. Στο τέταρτο μέρος, το παράρτημα Α΄ ασχολείται με την θεολογία του Πλάτωνος, τα παραρτήματα Β΄ και Γ΄ συγκρίνουν την Πλατωνική άποψη περί του ανθρώπου μ΄ αυτήν της Φροϋδικής, Μπηχεβιοριστικής και Ανθρωπιστικής ψυχολογίας, το παράρτημα Δ΄ εξετάζει το ζήτημα του μονισμού και του δυϊσμού, στο παράρτημα Ε΄ εκτίθενται οι σύγχρονες χριστιανικές φιλοσοφικές απόψεις για τη μετά θάνατον ζωή και, τέλος, στο παράρτημα ΣΤ’ εξετάζεται η συνέχιση της ζωής της Ψυχής μετά θάνατον.

- Για το συγκεκριμένο βιβλίο του σεβ/του κ. Αθηναγόρα, αλλά και την εν γένει επιστημονική βιβλιογραφική του προσφορά είχα την ευκαιρία να ενημερωθώ στην αρχή της φετινής σχολικής χρονιάς, όταν επισκεπόμενος στον κ. Αθηναγόρα στο γραφείο του, για να ζητήσω την ευχή του, μ΄ αφορμή τη τοποθέτησή μου στο Γυμνάσιο Γαλαξιδίου, διεπίστωσα ότι στο Επισκοπείο της Αμφισσας υπάρχει μια μεγάλη βιβλιοθήκη, με σπουδαία θεολογικού και ποιμαντικού περιεχομένου βιβλία, αλλά και πολλά εγχειρίδια για τα εξειδικευμένα θέματα της Γενετικής Μηχανικής και της Βιοηθικής και με τις ορθόδοξες προσεγγίσεις τους, συγγραφέας των οποίων τυγχάνει ο πολυγραφότατος κ. Αθηναγόρας. (Οι ενδιαφερόμενοι να προμηθευτούν το βιβλίο του σεβ/του κ. Αθηναγόρα “Πλάτων και Παύλος περί του ανθρώπου”,  μπορούν να απευθύνονται στην Ιερά Μητρόπολη Φωκίδος: http://www.imfok.gr  και στο τηλ. 22650 - 28224).

Ο Μητρoπολίτης Φωκίδος κ. Αθηναγόρας (Ζακόπουλος) γεννήθηκε στον Αμάραντο Κονίτσης Ιωαννίνων. Είναι πτυχιούχος της Θεολογικής Σχολής Αθηνών και διδάκτωρ (Ph.D) Φιλοσοφίας του πανεπιστημίου Γλασκώβης. Εχει κάνει μεταδιδακτορικές σπουδές στα πανεπιστήμια της Οξφόρδης (Aγγλία, όπου εξετάσθηκε και  εγκρίθηκε ως εναίσιμος διατριβή το παρουσιαζόμενο έργο του “Plato and Saint Paul on Man”) και του Γέηλ (Υale - USA). Δίδαξε ως καθηγητής Ηθική και Κοινωνική Φιλοσοφία, Φιλοσοφία της Θρησκείας και Φιλοσοφία του Δικαίου στα πανεπιστήμια De Paul, St. John και William  Patreson των Η.Π.Α. Από το 1959 έως το 1986 υπηρέτησε αλληλοδιαδόχως ως ιερατικός προϊστάμενος και διευθυντής των Ελληνικών Σχολείων της Αρχιεπισκοπής Θυατείρων και Μεγάλης Βρεταννίας και της Αρχεπισκοπής Βορείου και Νοτίου Αμερικής. Μητροπολίτης Φωκίδος εξελέγη το 1986 και υπηρετεί μέχρι σήμερα σ΄ αυτή τη Μητρόπολη, διακονώντας με σεμνότητα και ταπεινότητα το ποίμνιό του και ανταποκρινόμενος με χαρά σε κάθε πρόσκληση για συνεργασία με τους φορείς της εκπαίδευσης, την οποία ιδιαίτερα αγαπά καθώς και ο ίδιος την έχει υπηρετήσει τόσο από τη θέση του διδάσκοντος όσο και του διοικητικού στελέχους.

* Τον ευχαριστούμε για την ευχή, η οποία ήταν πραγματική ευλογία που μας ενίσχυσε πνευματικά και μας εμψύχωσε στο διδακτικό έργο μας κατά τη διάρκεια της απερχομένης σχολικής χρονιάς καθώς και για το επιστημονικό και διδακτικό υλικό που μας δώρισε και ευχόμαστε ο καλός Θεός να του χαρίζει υγεία και να τον ενδυναμώνει ούτως έτσι να συνεχίζει να ποιμαίνει θεοφιλώς και να διακονεί με την ίδια αγάπη και διάθεση προσφοράς την εκκλησιαστική περιφέρεια της Φωκίδας.   

* Ο Χάρης Ανδρεόπουλος είναι θεολόγος, M.Sc. Iστορικής Θεολογίας, υπ. Δρ. του ΑΠΘ, καθηγητής (ΠΕ01) στο Γυμνάσιο και το Γενικό Λύκειο Γαλαξιδίου N. Φωκίδας. Συνεργάζεται με την εφημερίδα “Eλευθερία” της Λάρισας και την πύλη εκκλησιαστικών ειδήσεων “Amen”.

"Οχι εγώ" - κείμενα πολιτικής θεολογίας