ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΕΣΤΙΑ
Διάλεξη για το Σκοπιανό
Η Χριστιανική Εστία Λάρισας «Ο Απ. Παύλος» διοργανώνει διάλεξη, με θέμα το «Το Σκοπιανό σήμερα» και με ομιλητή τον καθηγητή της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και πρόεδρο της Ελληνικής Εταιρείας Σλαβικών Μελετών, κ. Ιωάννη Ταρνανίδη.
Ο διακεκριμένος καθηγητής του ΑΠΘ θα αναλύσει το πως οι «κατά Μακεδονίαν Σκλαβήνοι» των βυζαντινών χρόνων μεταλλάσσονται έντεχνα σε απογόνους των Μακεδόνων μπροστά στα μάτια της αμήχανης ελληνικής διπλωματίας.
* Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί την ερχόμενη Κυριακή 7 Δεκεμβρίου 2008 και ώρα 11.15 π.μ., στην αίθουσα της «Εστίας», επί της οδ. Ανθίμου Γαζή 35 (απέναντι από το 1ο Γυμνάσιο Λάρισας)
http://www.imlarisis.gr/main.php?p=703&more=1#more703
Κυριακή 30 Νοεμβρίου 2008
Σάββατο 29 Νοεμβρίου 2008
Aγία Γραφή και σύγχρονες ερμηνευτικές προσεγγίσεις
ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ
Το Ελληνικό Τμήμα του Οικουμενικού Φόρουμ Ευρωπαίων Χριστιανών Γυναικών και η Ελληνική Βιβλική Εταιρία διοργανώνουν Ημερίδα με κεντρικό θέμα:
Το Ελληνικό Τμήμα του Οικουμενικού Φόρουμ Ευρωπαίων Χριστιανών Γυναικών και η Ελληνική Βιβλική Εταιρία διοργανώνουν Ημερίδα με κεντρικό θέμα:
«Αγία Γραφή και Σύγχρονες Ερμηνευτικές Προσεγγίσεις»
τη Δευτέρα 1 Δεκεμβρίου 2008 και ώρα 5.00 μ.μ. στο αμφιθέατρο του Πνευματικού Κέντρου
του Δήμου Αθηναίων «Αντώνης Τρίτσης» (Ακαδημίας 50, Αθήνα). Ομιλητές/ τριες :
κ. Μιλτιάδης Κωνσταντίνου, καθηγητής Θεολογίας Α.Π.Θ.
τη Δευτέρα 1 Δεκεμβρίου 2008 και ώρα 5.00 μ.μ. στο αμφιθέατρο του Πνευματικού Κέντρου
του Δήμου Αθηναίων «Αντώνης Τρίτσης» (Ακαδημίας 50, Αθήνα). Ομιλητές/ τριες :
κ. Μιλτιάδης Κωνσταντίνου, καθηγητής Θεολογίας Α.Π.Θ.
δρ. Ελένη Κασσελούρη-Χατζηβασιλειάδη, θεολόγος
π. Μάρκος Φώσκολος, Θεολόγος-ιστορικός, ιερέας Ρ/Καθολικής Εκκλησίας
αδελφή Αικατερίνη Μαϊδιώτου, μοναχή του Τάγματος του Αγ. Ιωσήφ
αιδ. Μελέτιος Μελετιάδης, ποιμένας της Ελληνικής Ευαγγελικής Εκκλησίας
κα Ιωάννα Σαχινίδου, υποψήφια δρ. Θεολογίας Wales University, Lampeter
* Προλογίζει ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Δημητριάδος και Αλμυρού κ.κ. Ιγνάτιος.
Η Εκκλησία και ο Ελευθέριος Βενιζέλος
Ακυρο το «ανάθεμα» στο Βενιζέλο....
* Ενα νέο βιβλίο ** του καθηγητή Εκκλησιαστικής Ιστορίας στο ΑΠΘ και μητροπολίτη Αρκαλοχωρίου Κρήτης κ. Ανδρέα Νανάκη
Του Χάρη Ανδρεόπουλου *
Την συνολική εικόνα της πολιτικής και προσωπικής σχέσης που αναπτύχθηκε μεταξύ του μεγάλου Ελληνα πολιτικού Ελευθερίου Βενιζέλου και της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας καταγράφει το νέο βιβλίο του καθηγητή Εκκλησιαστικής Ιστορίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) και μητροπολίτη Αρκαλοχωρίου (Κρήτης) κ. Ανδρέα (Νανάκη), το οποίο πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Βάνιας» Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με το Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος».
Το νέο βιβλίο του σεβασμιωτάτου διακρίνεται για την πρωτοτυπία του, καθώς πραγματεύεται τη σχέση Ελευθερίου Βενιζέλου και Εκκλησίας, ένα ζήτημα της νεώτερης ελληνικής ιστορίας το οποίο μέχρι τώρα δεν είχε μελετηθεί σε βάθος, όπως τώρα επιχειρείται με αυτή την ερευνητική δουλειά του σεβ/του κ. Ανδρέα. Πρόκειται για ένα σπουδαίο έργο το οποίο έρχεται να καλύψει ένα μεγάλο κενό στη βιβλιογραφική παραγωγή μιας μεγάλης και λίαν σημαντικής θεματικής περιοχής της νεώτερης ιστορίας μας, καθώς, παρά την ύπαρξη αφθονίας πηγών και της δημοσίευσης αξιόλογων μελετών και άρθρων δεν είχαμε μέχρι σήμερα μια επιστημονική ιστορική σύνθεση της σχέσης Βενιζέλου - Εκκλησίας, σαν αυτή που μας παραδίδει ο μητροπολίτης Αρκαλοχωρίου, Καστελλίου και Βιάννου της Εκκλησίας της Κρήτης κ. Ανδρέας. Ο οποίος, σημειωτέον, ως πανεπιστημιακός - καθηγητής Α’ βαθμίδας - κατέχει την έδρα της Εκκλησιαστικής Ιστορίας του Νεώτερου Ελληνισμού, στο τμήμα Θεολογίας του ΑΠΘ.
Μέσα από τα γραφόμενα του βιβλίου αναδεικνύονται και φωτίζονται πτυχές της ζωής και του έργου του μεγάλου πολιτικού, οι οποίες έπαιξαν καθοριστικό για την πορεία της Εκκλησίας. Παρουσιάζεται, επίσης, η μεγάλη προσφορά του οραματιστή ηγέτη στην οργάνωση, την πρόοδο της Εκκλησίας και εν γένει η συμβολή του σε μία σειρά εκκλησιαστικών θεμάτων. Η ιστόρηση της σχέσης του Βενιζέλου με την Εκκλησία, έχει αφετηρία την εποχή της τελευταίας απελευθερωτικής επανάστασης της Κρήτης από τον τουρκικό ζυγό, το 1897, και περατώνεται με την παρουσίαση της τελευταίας περιόδου της πρωθυπουργίας του (1928 – 1932). Μέσα απ’ τις σελίδες του βιβλίου ξεπηδούν γεγονότα που συντάραξαν την Ελλάδα καθώς και προσωπικότητες που διεδραμάτισαν πρωταγωνιστικό ρόλο την εποχή εκείνη.
Ιδιαίτερη αναφορά κάνει ο συγγραφέας στη τελευταία πρωθυπουργία του Βενιζέλου η οποία συνοδεύεται από μεγάλες μεταρρυθμίσεις και πραγματοποιήθηκαν και στο χώρο της Εκκλησίας: από την ίδρυση του ΤΑΚΕ (ταμείου ασφαλίσεως κληρικών Ελλάδος), την ψήφιση του Καταστατικού Χάρτη της Εκκλησίας της Ελλάδος, μέχρι τη ρύθμιση του καθεστώτος των Μητροπόλεων των λεγομένων «Νέων Χωρών», δηλαδή των περιοχών της Μακεδονίας, της Ηπείρου, των νήσων του Αιγαίου, που απελευθερώθηκαν στη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων και οι οποίες μέχρι τότε ανήκαν στην εκκλησιαστική δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου.Υπενθυμίζουμε ότι το θέμα των Μητροπόλεων των «Νέων Χωρών» ταλάνισε και πρόσφατα (2000 – 2004) τις σχέσεις της αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ελλάδος με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, αλλά, τελικά, η εξισορρόπηση της σχέσης τους στηρίχθηκε εκ νέου στη Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη του 1928, (με την οποία προβλέπεται η πνευματική εποπτεία και εξάρτηση των μητροπόλεων των Ν.Χ. από το Πατριαρχείο και η επιτροπική διοίκησή τους από την αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ελλάδος), η οποία Πράξη είχε υιοθετηθεί από την κυβέρνηση του Βενιζέλου, δια της ψηφίσεως και σχετικού νόμου (ν. 3615/1928).
Επίσης φωτίζεται με ιστορικά ντοκουμέντα η ακυρότητα – εξ επόψεως εκκλησιαστικής - της πράξης του «αναθέματος» εις βάρος του Βενιζέλου (1916) από ομάδες φιλοβασιλικών επιστράτων και μερίδα αρχιερέων και κληρικών. Σε σχετική με το περιστατικό αυτό (το «ανάθεμα») επιστολή την οποία απηύθυνε στις 23 Ιουλίου 1930 προς τον Βενιζέλο ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρυσόστομος (Παπαδόπουλος) και την οποία δημοσιεύει το βιβλίο, επισημαίνεται ότι « (...) δεν υπήρξεν η ανόσιος εκείνη πράξις εκκλησιαστική, καθώς δεν προηγήθηκε αυτής επίσημος απόφασις της Ιεράς Συνόδου», ενώ υπογραμμίζεται πως η Εκκλησία «υπενέδωκεν όλως αδικαιολογήτως εις την βίαν των παρά των πολιτικώς εξερεθισθέντων όχλων» και έλαβε μέρος σε μια ανεπίτρεπτη πολιτική πράξη. Ενώ δεν παραλείπεται η αναφορά στο πρωταγωνιστικό ρόλο του τότε μητροπολίτη Λαρίσης Αρσενίου (Αφεντουλίδη) για την επιβολή του αναθέματος στο Βενιζέλο.
* Οι προσεγγίσεις των θεμάτων είναι καθαρά ιστορικές, μέσα από μια νηφάλια και τεκμηριωμένη ανάλυση των γεγονότων και της πορείας που αυτά χάραξαν στην εκκλησιαστική – και όχι μόνο – ιστορία του Ελληνισμού. Η εξαντλητική αναδίφηση του αρχειακού υλικού και η συγγραφική δεινότητα του πανεπιστημιακού καθηγητή και μητροπολίτη κ. Ανδρέα, μας δίδουν μια ιστορική σύνθεση που ξεκαθαρίζει το ιστορικό τοπίο. Είναι βέβαιο ότι το βιβλίο θ’ αποτελέσει ένα πολύτιμο επιστημονικό βοήθημα, τόσο για τους εκπαιδευτικούς - θεολόγους και ιστορικούς- όσο και ευρύτερα για τους μελετητές της πολιτικής και εκκλησιαστικής ιστορίας του 20ου αιώνα.
* Ο Χάρης Ανδρεόπουλος είναι δημοσιογράφος – θεολόγος ΑΠΘ, συνεργάτης του Ρ/Σ της Ι. Μητρόπολης Λάρισας (96,3 FM), της εφημ. «Ελευθερία» και καθηγητής Β/βάθμιας εκπαίδευσης (Γυμνάσιο & Λύκειο Αρμενίου).
** Δημοσίευση στην "Ελευθερία" (στις 22/11/2008, ένθετο "Πολιτισμός", σελ. 30)
*** Aναδημοσιεύσεις:
- Ιστολόγιο "Θεολογία και Κοινωνία":
- Ιστολόγιο "Ζωηφόρος" (της Ενωσης Θεολόγων ν. Λέσβου):
Περί τηλεόρασης και άλλων τινών
Από την κ. Σοφία Ορφανίδου λάβαμε και ευχαρίστως (ανα-) δημοσιεύουμε άρθρο της κ. Μάρως Σιδέρη, το οποίο (πρωτο-) δημοσιεύθηκε στην "Επτάλοφο": http://www.eptalofos.gr/OlaNew.asp?id=204. Γιατί η θεολογία πρέπει ν' ασχολείται και με θέματα επίκαιρα, καθημερινά, όπως ο ρόλος της τηλεόρασης, θέμα με το οποίο πραγματεύεται το παρακάτω άρθρο:
Μια πραγματικότητα
που γίνεται εικονική...
Tης Μάρως Σιδέρη *
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι σύγχρονες κοινωνίες έχουν το μεγάλο πλεονέκτημασε σχέση με αντίστοιχες του παρελθόντος, να μαθαίνουν όσα ηχηρά συμβαίνουνστον πλανήτη ή στο στενό εθνικό τους περιβάλλον, σχεδόν σε πρώτο χρόνο. Η τηλεοπτική μάχη της είδησης έχει γίνει από απλά άμεση, βίαιη, ορμητική και συχνά σαρκοβόρα, γιατί πάνω στην ταχύτητα μετάδοσης και στην πρωτοτυπία παρουσίασης ενός γεγονότος στηρίζει την επιβίωσή του ο πολυδάπανος καιπανάκριβος τηλεοπτικός χρόνος. Κανένα μέσο ενημέρωσης δεν έχει κατηγορηθεί και αγαπηθεί όσο η τηλεόραση, ώστε μπορούμε σχεδόν με βεβαιότητα να πούμε ότι η σχέση του μέσου με τον πολίτη είναι σχέση νοσηρά παθιασμένου έρωτα.
Αυτός ακριβώς ο έρωτας του κοινού αποτελεί για την τηλεόραση πηγή άκριτης δύναμης, αφού τελικά την επιλέγουμε ακόμα και τη στιγμή που κατακρίνουμε τις τακτικές της, ή όταν αισθανόμαστε κορεσμένοι από τις αθέμιτες μεθόδους της, ή προβληματισμένοι μπροστά στην άποψή της περί ηθικής και δικαίου. Είναι σαφές ότι η τηλεόραση πρέπει να διανύσει μεγάλη απόσταση αυτοκριτικής και ελέγχου προκειμένου να προσεγγίσει την έννοια του αψεγάδιαστου μέσου μα όσα αρνητικά χαρακτηριστικά της κι αν διαγνώσει κανείς , ακυρώνονται μπροστά σεδύο θετικά της σημεία που αποτελούν σε θεωρητικό επίπεδο τη βάση κάθεδημοκρατικής κοινωνίας: Το πρώτο είναι η υποχρέωση του πολίτη στην ενημέρωση, άρα τη γνώση ( το να αναζητώ την αλήθεια αποτελεί καθήκον μου)και δεύτερο το δικαίωμα του πολίτη στην επιλογή. Όσο η σχέση του μέσου με τον δέκτη φαίνεται ότι καθορίζεται από το τηλεκοντρόλ, κάθε άλλη κριτική παραμένει χωρίς ουσία, γιατί στο τέλος το επιχείρημα του κρινόμενου μέσουείναι ακλόνητο και ως ένα βαθμό ορθό: «είμαι ό,τι μου ζητούν να είμαι».
Φυσικά, η άποψη αυτή περικλείει μια μεγάλη ανακρίβεια που λόγω της σοβαρότητας του ζητήματος είναι επικίνδυνη: Η φράση «είμαι ότι μου ζητούν να είμαι» θα ήταν απόλυτα σωστή αν η τηλεόραση ήταν εντελώς άψυχη, χωρίς τηνανθρώπινη δραστηριότητα. Κάτι τέτοιο ωστόσο δεν ισχύει ώστε το επιχείρημα«είμαι αυτό που μου ζητούν να είμαι» είναι τόσο ορθό, όσο θα ήταν σε άλληπερίπτωση το επιχείρημα «πουλώ ναρκωτικά γιατί υπάρχουν άνθρωποι που ταζητούν» ή «διακινώ εικόνες παιδικής πορνογραφίας στο διαδίκτυο γιατί αυτόμου ζητούν να κάνω»! Φυσικά στις άλλες δύο περιπτώσεις η δήλωση αυτήακούγεται εξοργιστική γιατί τα εγκλήματα είναι προφανή, ή γιατί κανέναςέμπορος ναρκωτικών και κανένας παιδόφιλος μέχρι στιγμής δεν είχε το θράσος να ξεστομίσει δημόσια μια τέτοια δικαιολογία, ή απλά εξαιτίας της έλλειψηςαυτοκριτικής και ήθους όταν δεν υπάρχει ο φόβος του νόμου. Είναι ωστόσο ανάλογης (και μάλιστα κατά την εντελώς προσωπική μου γνώμη ηθικά ίσης)βαρύτητας γιατί η τηλεόραση έχει τη δύναμη να προβάλλει ή να ενταφιάσει τον πολιτισμό, ή την χυδαιότητα, άρα να προωθήσει την εξέλιξη ή την παρακμήτης κοινωνίας. Όταν επομένως οι άνθρωποι της τηλεόρασης αποποιούνται το δικαίωμά τους να είναι άνθρωποι, με το φτηνό επιχείρημα «δίνουμε αυτό που ο κόσμος ζητά» (ανάλογο του αρχέγονου επιχειρήματος η Εύα με ηπάτησε) τοβάρος της βελτίωσης του μέσου πέφτει στον τηλεθεατή κι αυτό είναι μια ευθύνηπου η κοινωνία δε φαίνεται να έχει λάβει σοβαρά υπόψη ούτε να επιθυμεί νααναλάβει.
Οι τηλεθεατές επιμένουμε να εμπιστευόμαστε για την ενημέρωση ή τη διασκέδασή μας ( η λέξη ψυχαγωγία προϋποθέτει ένα δουλεμένο και υψηλού επιπέδου μέσο)μια τηλεόραση που τελικά δεν μπαίνει στη διαδικασία της αυτοκριτικής και πουστηρίζει την βελτίωσή της στην ευαισθησία ενός απρόσωπου, αδιάφορου, απαίδευτου και βολεμένου στην ανωνυμία του, πλήθους. Είναι σαφές ότι οπολίτης της μη- παιδείας δεν μπορεί ως τηλεθεατής να ασκήσει έμπρακτα κριτική σε ότι ακυρώνει την αξιοπρέπειά του, γιατί με αφέλεια πιστεύει ότιμπορεί μυστικά να παρακολουθήσει ένα πρόγραμμα εξευτελιστικό, αφού κανέναςδε θα το μάθει. Μπορεί σε μια παρέα ως επώνυμο μέλος μιας κοινωνίας νακαταδικάζει ένα show που απειλεί τις ανθρώπινες σχέσεις, αλλά όταν μένειμόνος στην ανωνυμία του ιδιωτικού του χώρου, παύει να σκέφτεται ως πολίτηςκαι λειτουργεί ως ηδονοβλεψίας χωρίς να καταλαβαίνει ότι σ' αυτή ακριβώς τημυστική τακτική του ηδονοβλεψία που ικανοποιεί την σκοτεινή πλευρά του εαυτού του, αλλά καταργεί τον πολιτισμό, στηρίζεται η μισάνθρωπη τηλεόραση που έχουμε. Επιπλέον ο πολίτης που είναι πολίτης μόνο όταν είναι τηλεθεατής,διαμορφώνει την πραγματικότητα, μόνο στο βαθμό που οι (αρνούμενοι την ευθύνητους) τηλεοπτικοί άνθρωποι την παρουσιάζουν. Βλέπει επομένως όλη τηνπολιτική, οικονομική και κοινωνική ζωή με την ίδια ευκολία με την οποίαπαρακολουθεί μια ταινία, γιατί τελικά η ζωή όπως την βλέπω από τον καναπέτου σαλονιού μου είναι ταινία.
Έννοιες που για κάθε υγιή πολίτη αποτελούν αιτία επανάστασης (σκάνδαλο, διαφθορά, απάτη, κλεψιά, προσβολή της αξιοπρέπειας), για τον τηλεθεατή προκαλούν μια εικονική οργή που τελειώνειμε το τέλος της εκπομπής και που φυσικά δεν τον ακολουθεί όταν η μικρήοθόνη κλείνει. Ο λόγος είναι ότι στην εποχή της βιασύνης και του φθηνού εντυπωσιασμού, μια υπόθεση παραμένει υπόθεση όσο φέρνει νούμερα τηλεθέασης:οι πυρόπληκτοι ήταν πυρόπληκτοι για τον τηλεθεατή όσο έκλαιγαν μπροστά στα καιόμενα σπίτια τους, ο σεισμός ήταν είδηση όσο έφταναν φωνές από τα ερείπια ως το σαλόνι μου και ο άνθρωπος που βλέπω να ξεφτιλίζεται μπροστάμου για να κερδίσει το χρηματικό έπαθλο, απλά δεν είναι αληθινός. Η δραματοποίηση της πραγματικότητας την κάνει εικονική γιατί ο τηλεθεατής για τον παρουσιαστή είναι ποσοστό, άρα μη- άνθρωπος και ο κάθε άνθρωπος στημικρή οθόνη είναι για τον τηλεθεατή εικόνα άρα μη- άνθρωπος. Έχουμε δηλαδή δημιουργήσει μια τηλεόραση από μη- ανθρώπους σε μη- ανθρώπους, άρα βάζουμεστα σπίτια μας τους ανθρώπους της τηλεόρασης και όχι την τηλεόραση τωνανθρώπων, δημιουργώντας μια πραγματικότητα που όσο αληθινή κι αν είναι, σταμάτια μας είναι ψεύτικη και εικονική και γι' αυτό στη βάση της είναι ανήθικη.
Η ανηθικότητα στην τηλεόραση επομένως δεν ξεκινά από αυτό που τελικά φτάνει στον τηλεθεατή, αλλά από την άποψη που έχει ο πομπός για τον δέκτη και ο δέκτης για τον πομπό. Όσο η τηλεόραση ως σύνολο νοημόνων επαγγελματιών, δενμπαίνει στον κόπο να σεβαστεί την αδυναμία του πλήθους να αντιδράσει και όσοτο πλήθος συνεχίζει να λειτουργεί ως πρωτόγονο, βλακώδες πλήθος και όχι ωςσύνολο νοημόνων πολιτών, το μέσο δε θα πείθει και ο δέκτης δε θα ενημερώνεται. Εκτός αν αυτό σκοπίμως γίνεται, είναι ώρα να κάνουμε ένα πρώτο βήμα αντίδρασης, στηριγμένοι στην ικανότητα της κοινωνίας να ανασυντάσσειτις δυνάμεις της, όπως πιστεύει και ο Μιχάλης Γκανάς με τους στίχους του:
Έλα να βγούμε απ΄ το σπίτι
ξανά σε δρόμους και πλατείες
πάρε και τα παιδιά μαζί σου εδώ,
στο χείλος της αβύσσου
κι άφησε μόνη στο τραπέζι
την τηλεόραση να παίζει
Να δείχνει έγχρωμο τον πόνο
δίπλα σ' ένα φιλέτο τόνο
Να δείχνει φονικά και φλόγες
τσόντες πολιτικούς και ρώγες
ενώ εμείς θα 'χουμε φτάσει
στο σταυροδρόμι του εξήντα
Με τα παιδάκια μας στον ώμο
για να μας δείχνουνε το δρόμο.
(* Η κ. Μάρω Σιδέρη γεννήθηκε στην Παιανία. Σπούδασε Θεολογία στο Πανεπιστήμιο των Αθηνών και συνέχισε τις μεταπτυχιακές της σπουδές στην Αγγλία πάνω στα Παιδαγωγικά. -Theology and religion Studies in Primary Education και T.Ε. S.O.L.)
Μια πραγματικότητα
που γίνεται εικονική...
Tης Μάρως Σιδέρη *
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι σύγχρονες κοινωνίες έχουν το μεγάλο πλεονέκτημασε σχέση με αντίστοιχες του παρελθόντος, να μαθαίνουν όσα ηχηρά συμβαίνουνστον πλανήτη ή στο στενό εθνικό τους περιβάλλον, σχεδόν σε πρώτο χρόνο. Η τηλεοπτική μάχη της είδησης έχει γίνει από απλά άμεση, βίαιη, ορμητική και συχνά σαρκοβόρα, γιατί πάνω στην ταχύτητα μετάδοσης και στην πρωτοτυπία παρουσίασης ενός γεγονότος στηρίζει την επιβίωσή του ο πολυδάπανος καιπανάκριβος τηλεοπτικός χρόνος. Κανένα μέσο ενημέρωσης δεν έχει κατηγορηθεί και αγαπηθεί όσο η τηλεόραση, ώστε μπορούμε σχεδόν με βεβαιότητα να πούμε ότι η σχέση του μέσου με τον πολίτη είναι σχέση νοσηρά παθιασμένου έρωτα.
Αυτός ακριβώς ο έρωτας του κοινού αποτελεί για την τηλεόραση πηγή άκριτης δύναμης, αφού τελικά την επιλέγουμε ακόμα και τη στιγμή που κατακρίνουμε τις τακτικές της, ή όταν αισθανόμαστε κορεσμένοι από τις αθέμιτες μεθόδους της, ή προβληματισμένοι μπροστά στην άποψή της περί ηθικής και δικαίου. Είναι σαφές ότι η τηλεόραση πρέπει να διανύσει μεγάλη απόσταση αυτοκριτικής και ελέγχου προκειμένου να προσεγγίσει την έννοια του αψεγάδιαστου μέσου μα όσα αρνητικά χαρακτηριστικά της κι αν διαγνώσει κανείς , ακυρώνονται μπροστά σεδύο θετικά της σημεία που αποτελούν σε θεωρητικό επίπεδο τη βάση κάθεδημοκρατικής κοινωνίας: Το πρώτο είναι η υποχρέωση του πολίτη στην ενημέρωση, άρα τη γνώση ( το να αναζητώ την αλήθεια αποτελεί καθήκον μου)και δεύτερο το δικαίωμα του πολίτη στην επιλογή. Όσο η σχέση του μέσου με τον δέκτη φαίνεται ότι καθορίζεται από το τηλεκοντρόλ, κάθε άλλη κριτική παραμένει χωρίς ουσία, γιατί στο τέλος το επιχείρημα του κρινόμενου μέσουείναι ακλόνητο και ως ένα βαθμό ορθό: «είμαι ό,τι μου ζητούν να είμαι».
Φυσικά, η άποψη αυτή περικλείει μια μεγάλη ανακρίβεια που λόγω της σοβαρότητας του ζητήματος είναι επικίνδυνη: Η φράση «είμαι ότι μου ζητούν να είμαι» θα ήταν απόλυτα σωστή αν η τηλεόραση ήταν εντελώς άψυχη, χωρίς τηνανθρώπινη δραστηριότητα. Κάτι τέτοιο ωστόσο δεν ισχύει ώστε το επιχείρημα«είμαι αυτό που μου ζητούν να είμαι» είναι τόσο ορθό, όσο θα ήταν σε άλληπερίπτωση το επιχείρημα «πουλώ ναρκωτικά γιατί υπάρχουν άνθρωποι που ταζητούν» ή «διακινώ εικόνες παιδικής πορνογραφίας στο διαδίκτυο γιατί αυτόμου ζητούν να κάνω»! Φυσικά στις άλλες δύο περιπτώσεις η δήλωση αυτήακούγεται εξοργιστική γιατί τα εγκλήματα είναι προφανή, ή γιατί κανέναςέμπορος ναρκωτικών και κανένας παιδόφιλος μέχρι στιγμής δεν είχε το θράσος να ξεστομίσει δημόσια μια τέτοια δικαιολογία, ή απλά εξαιτίας της έλλειψηςαυτοκριτικής και ήθους όταν δεν υπάρχει ο φόβος του νόμου. Είναι ωστόσο ανάλογης (και μάλιστα κατά την εντελώς προσωπική μου γνώμη ηθικά ίσης)βαρύτητας γιατί η τηλεόραση έχει τη δύναμη να προβάλλει ή να ενταφιάσει τον πολιτισμό, ή την χυδαιότητα, άρα να προωθήσει την εξέλιξη ή την παρακμήτης κοινωνίας. Όταν επομένως οι άνθρωποι της τηλεόρασης αποποιούνται το δικαίωμά τους να είναι άνθρωποι, με το φτηνό επιχείρημα «δίνουμε αυτό που ο κόσμος ζητά» (ανάλογο του αρχέγονου επιχειρήματος η Εύα με ηπάτησε) τοβάρος της βελτίωσης του μέσου πέφτει στον τηλεθεατή κι αυτό είναι μια ευθύνηπου η κοινωνία δε φαίνεται να έχει λάβει σοβαρά υπόψη ούτε να επιθυμεί νααναλάβει.
Οι τηλεθεατές επιμένουμε να εμπιστευόμαστε για την ενημέρωση ή τη διασκέδασή μας ( η λέξη ψυχαγωγία προϋποθέτει ένα δουλεμένο και υψηλού επιπέδου μέσο)μια τηλεόραση που τελικά δεν μπαίνει στη διαδικασία της αυτοκριτικής και πουστηρίζει την βελτίωσή της στην ευαισθησία ενός απρόσωπου, αδιάφορου, απαίδευτου και βολεμένου στην ανωνυμία του, πλήθους. Είναι σαφές ότι οπολίτης της μη- παιδείας δεν μπορεί ως τηλεθεατής να ασκήσει έμπρακτα κριτική σε ότι ακυρώνει την αξιοπρέπειά του, γιατί με αφέλεια πιστεύει ότιμπορεί μυστικά να παρακολουθήσει ένα πρόγραμμα εξευτελιστικό, αφού κανέναςδε θα το μάθει. Μπορεί σε μια παρέα ως επώνυμο μέλος μιας κοινωνίας νακαταδικάζει ένα show που απειλεί τις ανθρώπινες σχέσεις, αλλά όταν μένειμόνος στην ανωνυμία του ιδιωτικού του χώρου, παύει να σκέφτεται ως πολίτηςκαι λειτουργεί ως ηδονοβλεψίας χωρίς να καταλαβαίνει ότι σ' αυτή ακριβώς τημυστική τακτική του ηδονοβλεψία που ικανοποιεί την σκοτεινή πλευρά του εαυτού του, αλλά καταργεί τον πολιτισμό, στηρίζεται η μισάνθρωπη τηλεόραση που έχουμε. Επιπλέον ο πολίτης που είναι πολίτης μόνο όταν είναι τηλεθεατής,διαμορφώνει την πραγματικότητα, μόνο στο βαθμό που οι (αρνούμενοι την ευθύνητους) τηλεοπτικοί άνθρωποι την παρουσιάζουν. Βλέπει επομένως όλη τηνπολιτική, οικονομική και κοινωνική ζωή με την ίδια ευκολία με την οποίαπαρακολουθεί μια ταινία, γιατί τελικά η ζωή όπως την βλέπω από τον καναπέτου σαλονιού μου είναι ταινία.
Έννοιες που για κάθε υγιή πολίτη αποτελούν αιτία επανάστασης (σκάνδαλο, διαφθορά, απάτη, κλεψιά, προσβολή της αξιοπρέπειας), για τον τηλεθεατή προκαλούν μια εικονική οργή που τελειώνειμε το τέλος της εκπομπής και που φυσικά δεν τον ακολουθεί όταν η μικρήοθόνη κλείνει. Ο λόγος είναι ότι στην εποχή της βιασύνης και του φθηνού εντυπωσιασμού, μια υπόθεση παραμένει υπόθεση όσο φέρνει νούμερα τηλεθέασης:οι πυρόπληκτοι ήταν πυρόπληκτοι για τον τηλεθεατή όσο έκλαιγαν μπροστά στα καιόμενα σπίτια τους, ο σεισμός ήταν είδηση όσο έφταναν φωνές από τα ερείπια ως το σαλόνι μου και ο άνθρωπος που βλέπω να ξεφτιλίζεται μπροστάμου για να κερδίσει το χρηματικό έπαθλο, απλά δεν είναι αληθινός. Η δραματοποίηση της πραγματικότητας την κάνει εικονική γιατί ο τηλεθεατής για τον παρουσιαστή είναι ποσοστό, άρα μη- άνθρωπος και ο κάθε άνθρωπος στημικρή οθόνη είναι για τον τηλεθεατή εικόνα άρα μη- άνθρωπος. Έχουμε δηλαδή δημιουργήσει μια τηλεόραση από μη- ανθρώπους σε μη- ανθρώπους, άρα βάζουμεστα σπίτια μας τους ανθρώπους της τηλεόρασης και όχι την τηλεόραση τωνανθρώπων, δημιουργώντας μια πραγματικότητα που όσο αληθινή κι αν είναι, σταμάτια μας είναι ψεύτικη και εικονική και γι' αυτό στη βάση της είναι ανήθικη.
Η ανηθικότητα στην τηλεόραση επομένως δεν ξεκινά από αυτό που τελικά φτάνει στον τηλεθεατή, αλλά από την άποψη που έχει ο πομπός για τον δέκτη και ο δέκτης για τον πομπό. Όσο η τηλεόραση ως σύνολο νοημόνων επαγγελματιών, δενμπαίνει στον κόπο να σεβαστεί την αδυναμία του πλήθους να αντιδράσει και όσοτο πλήθος συνεχίζει να λειτουργεί ως πρωτόγονο, βλακώδες πλήθος και όχι ωςσύνολο νοημόνων πολιτών, το μέσο δε θα πείθει και ο δέκτης δε θα ενημερώνεται. Εκτός αν αυτό σκοπίμως γίνεται, είναι ώρα να κάνουμε ένα πρώτο βήμα αντίδρασης, στηριγμένοι στην ικανότητα της κοινωνίας να ανασυντάσσειτις δυνάμεις της, όπως πιστεύει και ο Μιχάλης Γκανάς με τους στίχους του:
Έλα να βγούμε απ΄ το σπίτι
ξανά σε δρόμους και πλατείες
πάρε και τα παιδιά μαζί σου εδώ,
στο χείλος της αβύσσου
κι άφησε μόνη στο τραπέζι
την τηλεόραση να παίζει
Να δείχνει έγχρωμο τον πόνο
δίπλα σ' ένα φιλέτο τόνο
Να δείχνει φονικά και φλόγες
τσόντες πολιτικούς και ρώγες
ενώ εμείς θα 'χουμε φτάσει
στο σταυροδρόμι του εξήντα
Με τα παιδάκια μας στον ώμο
για να μας δείχνουνε το δρόμο.
(* Η κ. Μάρω Σιδέρη γεννήθηκε στην Παιανία. Σπούδασε Θεολογία στο Πανεπιστήμιο των Αθηνών και συνέχισε τις μεταπτυχιακές της σπουδές στην Αγγλία πάνω στα Παιδαγωγικά. -Theology and religion Studies in Primary Education και T.Ε. S.O.L.)
Παρασκευή 28 Νοεμβρίου 2008
Θρησκευτικά: Αίτημα παιδείας, ή συντεχνίας;
"Θρησκευτικά: Aίτημα παιδείας, ή συντεχνίας;"
Παρακολουθείστε σε βίντεο όλη την εκδήλωση - συζήτηση που έγινε στην Πάτρα στις 19-11-08 σε τρία μέρη, με θέμα: “Θρησκευτικά: Αίτημα παιδείας ή συντεχνίας;” από την Πρωτοβουλία Εκπαιδευτικών Θεολόγων Πάτρας.
Εισηγητές: Σταύρος Γιαγκάζογλου, Όλγα Γριζοπούλου, Πηγή Καζλάρη, Ηλίας Μαλεβίτης.
Συντονίζει: ο Χριστόφορος Παπασωτηρόπουλος.
Συντονίζει: ο Χριστόφορος Παπασωτηρόπουλος.
Ενδιάμεση σημαντική παρέμβαση: Παναγ. Μπούρδαλας
Έλαβαν μέρος και αρκετοί από τους παραβρισκόμενους.
Η εκδήλωση ήταν αφιερωμένη στον αείμνηστο καθηγητή Θεολογίας Νίκο Ματσούκα, τον πρώτο εισηγητή του νέου περιεχομένου του μαθήματος, ως πολιτισμικού, ο οποίος είχε προβλέψει τα νέα δεδομένα στην περίοδο της μετανεωτερικότητας από τις αρχές της δεκαετίας του 1980!
(Χριστόφορος Παπασωτηρόπουλος, Πηγή Καζλάρη, Ολγα Γριζοπούλου)
(Σταύρος Γιαγκάζογλου, Παναγιώτης Μπούρδαλας)
(Ηλίας Μαλβίτης, παρεμβάσεις, δευτερολογίες)
Τετάρτη 26 Νοεμβρίου 2008
Τα Θρησκευτικά και η "ανεξάρτητη αρχή"
Το μάθημα των Θρησκευτικών
και η λεγόμενη ανεξάρτητη αρχή
Toυ Δρος Γεωργίου Τσακαλίδη
Θεολόγου - θρησκειοπαιδαγωγού
Σχολικού Συμβούλου Δυτικής Μακεδονίας
Είδαμε τις ημέρες αυτές τον Συνήγορο του Πολίτη ως προϊστάμενο της λεγόμενης Ανεξάρτητης Αρχής να εμφανίζεται στα τηλεοπτικά παράθυρα, να παραχωρεί συνεντεύξεις, να εκδίδει δελτία τύπου και να τάσσεται αναφανδόν υπέρ του δικαιώματος απαλλαγής από το μάθημα θρησκευτικών (ΜΘ) όλων των μαθητών -ορθοδόξων και μη ορθοδόξων. Έχω στα χέρια μου το δελτίο τύπου της 17ης τρέχοντος μηνός, που εξέδωσε ο ίδιος και το οποίο θα ήθελα να σχολιάσω:
Το πρώτο ερώτημα που εγείρεται σε όποιον διαβάζει το δελτίο τύπου της Ανεξάρτητης Αρχής είναι πόσο ανεξάρτητη είναι η αρχή αυτή. Πόσο ανεξάρτητοι είναι οι άνθρωποι που την πλαισιώνουν, όταν αυτοί είναι διορισμένοι από την εκάστοτε Κυβέρνηση. Προ παντός όμως πόσο ανεξάρτητη, ανεπηρέαστη και αντικειμενική σκέψη διαθέτουν, όταν είναι οφθαλμοφανής στην πρώτη κιόλας ανάγνωση η μονομέρεια, η εμπάθεια απέναντι στο ΜΘ, η διόγκωση των δεδομένων, η προσκόλλησή τους στο γράμμα του νόμου, η υποτελής σχεδόν διάθεση εναρμόνισης στα ευρωπαϊκά δεδομένα, η αυθαίρετη συμπερασματολογία τους. Δίκαια οι Θεολόγοι Σύμβουλοι του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου έκαναν λόγο για «άκομψη και αθέμιτη παρέμβαση». Δίκαια επίσης ο αρμόδιος Υπουργός Παιδείας καταγγέλλει την Ανεξάρτητη Αρχή ότι «υπερέβη τα όρια της θεσμικής της αρμοδιότητας». Όλα αυτά προκύπτουν μέσα από τις φράσεις που χρησιμοποιούν στο κείμενο που διένειμαν δίκην πολιτικού μανιφέστου ως Δελτίο Τύπου.
1. Στο κείμενο αυτό η Ανεξάρτητη Αρχή εκφράζεται επαινετικά για τις δύο πρώτες εγκυκλίους του Υπουργείου Παιδείας, οι οποίες διευκόλυναν την απαλλαγή από το ΜΘ και θα δημιουργούσαν τεράστια αναστάτωση στα σχολεία, εάν δεν ακολουθούσε η τρίτη εγκύκλιος, η οποία εκδόθηκε ύστερα από πολλές αντιδράσεις και προσπάθησε να διευκρινίσει ότι οι απαλλαγές αφορούν ετερόθρησκους και ετερόδοξους. Την τρίτη αυτή εγκύκλιο τη μέμφεται η Ανεξάρτητη Αρχή ότι «προκάλεσε σύγχυση σχετικά με το ποιοι δικαιούνται να υποβάλλουν την παραπάνω δήλωση». Δεν αποκρύπτει μάλιστα καθόλου τη δυσμενή και μεροληπτική τοποθέτησή της απέναντι στο ΜΘ γράφοντας με έντονα μάλιστα στοιχεία: «Δικαίωμα δε απαλλαγής από το μάθημα αυτό δεν έχουν μόνο οι «αλλόθρησκοι ή ετερόδοξοι», αλλά όλοι οι μαθητές, ανεξάρτητα από τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις, όταν οι γονείς τους ή οι ίδιοι –όταν είναι ενήλικοι- επικαλούνται λόγους συνείδησης με υπεύθυνή τους δήλωση». Θα χαιρόταν ίσως η Ανεξάρτητη Αρχή αν όλοι οι μαθητές έκαναν χρήση του δικαιώματος αυτού. Ζήτησε μάλιστα, καθώς γράφει στο δελτίο τύπου, από τις σχολικές μονάδες «την πιστή εφαρμογή του νόμου», με άλλα λόγια την εφαρμογή των δύο πρώτων εγκυκλίων που διευκόλυναν τις απαλλαγές. Εδώ τίθεται ευθέως το θέμα ποιος χαράσσει την εκπαιδευτική πολιτική: η εκλεγμένη υπεύθυνη Κυβέρνηση δια του αρμοδίου Υπουργού ή η διορισμένη Ανεξάρτητη Αρχή; Αν οι κύριοι συνήγοροι του πολίτη διεκδικούν τέτοιο ρόλο για τον εαυτό τους, δεν έχουν παρά να κατέλθουν στον πολιτικό στίβο, να θέσουν υποψηφιότητα και να δούμε τότε αν ο λαός τους τιμήσει ή τους μαυρίσει με την ψήφο του. Άλλως ας αφήσουν τους υπεύθυνους πολιτικούς να χαράσσουν αυτοί την εκπαιδευτική πολιτική τους λαμβάνοντας υπόψη τη θέληση και τα μηνύματα που εκπέμπει ο κυρίαρχος λαός.
2. Στην επιστολή της προς τον Ειδικό Γραμματέα Γεώργιο Γούση, που υπέγραψε και τις τρεις εγκυκλίους, την οποία επισυνάπτει στο δελτίο τύπου επικαλείται η Ανεξάρτητη Αρχή «σειρά αναφορών που υποβλήθηκαν στο Συνήγορο του Πολίτη», και οι οποίες αναφορές την ανάγκασαν τρόπον τινά να ασχοληθεί με το ζήτημα και να εκφέρει την άποψή της. Σχηματίζει κανείς την εντύπωση ότι υπήρξε σωρεία αναφορών μαθητών και εκπαιδευτικών προς την Ανεξάρτητη Αρχή. Οι αναφορές αυτές, όπως τις καταγράφει και τις αναφέρει η ίδια είναι συνολικά τέσσερις. Τι εκπροσωπούν όμως οι τέσσερις αυτές αναφορές στο σύνολο των 99.193 εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και των 1.227.768 μαθητών; Δεν αντιλαμβάνονται οι κύριοι της Ανεξάρτητης Αρχής ότι με την ενέργειά τους αυτή, με την οποία, εάν εφαρμοστεί, μπορεί να τιναχθεί στον αέρα όλη η σχολική θρησκευτική παιδεία, προσκρούουν στη συντριπτική πλειονοψηφία του ελληνικού λαού;
3. Στην ίδια επιστολή της, αποφαίνεται: «Το άρθρο 16 παράγρ. 2 του Συντάγματος δημιουργεί υποχρέωση της πολιτείας να παρέχει θρησκευτική εκπαίδευση, όχι όμως και υποχρέωση των πολιτών να την δέχονται, εφόσον το μάθημα των θρησκευτικών στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα διατηρεί ομολογιακό χαρακτήρα». Τι να παρατηρήσει κανείς για τις αυθαίρετες ερμηνείες που δίνει; Τι θα συνέβαινε εάν την ερμηνεία τους αυτή την εφαρμόσει κανείς και για τα άλλα μαθήματα του σχολικού προγράμματος; Το Σύνταγμα δεσμεύει την πολιτεία να παρέχει εκπαίδευση όχι όμως και την υποχρέωση των πολιτών να τη δέχονται. Γιατί να ισχύει το δικαίωμα αποδοχής μόνο για το ΜΘ και να μη επεκταθεί και στα άλλα μαθήματα; Για τον ομολογιακό χαρακτήρα του ΜΘ είναι σε θέση οι κύριοι της Ανεξάρτητης Αρχής να αποφαίνονται τόσο εύκολα; Έχουν πέρα από τις νομικές και άλλες θεολογικές και παιδαγωγικές γνώσεις, που να τους καθιστούν αρμόδιους να αποφανθούν; Ζουν σε αυτή ή σε άλλη χώρα; Πήραν ποτέ στα χέρια τους τα νεότερα εγχειρίδια θρησκευτικών Δημοτικού και Γυμνασίου; Δεν πήραν είδηση για τα ανοίγματά τους προς τις άλλες θρησκείες; Δεν διάβασαν ποτέ στις εφημερίδες τις αντιδράσεις του προηγούμενου Αρχιεπισκόπου, αλλά και άλλων θρησκευτικών κύκλων, που εγκαλούσαν τους συγγραφείς των εγχειριδίων για εγκατάλειψη του ομολογιακού χαρακτήρα του ΜΘ; Πώς μπορούν οι «ανεξάρτητοι» να έχουν τόσο εξαρτημένη ιδεολογικοπολιτικά σκέψη και άποψη; Πώς μπορούν να καταλήγουν τόσο εύκολα σε αυθαίρετα συμπεράσματα;
4. Στο ίδιο δελτίο τύπου επικαλούνται δική τους προηγούμενη επισήμανση: «το θρήσκευμα αποτελεί δεδομένο προσωπικού χαρακτήρα και μάλιστα Ευαίσθητο» (το κεφαλαίο Ε δικό τους). Είναι φαίνεται τόσο ευαίσθητο δεδομένο το θρήσκευμα των μαθητών, ώστε έχει απορροφήσει όλη την ευαισθησία της Ανεξάρτητης Αρχής σε τέτοιο σημείο που δεν έμεινε υπόλοιπη για άλλα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα. Αποτελεί υποκρισία μεγάλου μεγέθους, που ξεπερνά και αυτή την υποκρισία των Φαρισαίων, ο περιορισμός της ευαισθησίας τους μόνο στη θρησκευτική σφαίρα. Αναφέρω συγκεκριμένα παραδείγματα παραβίασης προσωπικών δεδομένων, στα οποία εκώφευσε και εξακολουθεί να κωφεύει η κατά τα άλλα ευαίσθητη Ανεξάρτητη Αρχή: α) Εκδίδονται τα αποτελέσματα των Πανελληνίων Εξετάσεων και αναρτώνται σε δημόσια θέα. Βλέπουν γονείς, μαθητές, αλλά και περίεργοι τους βαθμούς όλων των μαθητών: και τα 20άρια, αλλά και τα 2άρια και 3άρια. Δεν αποτελούν αυτά ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα; Δεν είδαμε καμιά διαμαρτυρία και καμιά παρέμβασή της. β) Η ίδια τακτική ακολουθείται και στα Πανεπιστήμια της χώρας: Όλα τα αποτελέσματα σε κοινή θέα. Καμιά παρέμβαση της Ανεξάρτητης Αρχής. γ) Απαλλαγές υπάρχουν και στο μάθημα της γυμναστικής. Εκεί το σχολείο δεν αρκείται σε υπεύθυνη δήλωση του κηδεμόνα ή του ενήλικα μαθητή για απαλλαγή από το μάθημα, αλλά απαιτεί γνωμάτευση γιατρού. Έτσι όλος ο σύλλογος των διδασκόντων, ίσως όμως και οι μαθητές πληροφορούνται για την ενδεχόμενη σοβαρή ασθένεια του μαθητή (καρδιοπάθεια π.χ.). Και στο ζήτημα αυτό δεν είδαμε καμιά ευαισθησία και καμιά παρέμβαση της Ανεξάρτητης Αρχής. Αλλά ας μη συνεχίσω με παραδείγματα. Όλα τα προσωπικά μας δεδομένα είναι καταχωρημένα και έχουμε «φακελωθεί» ηλεκτρονικά οι πάντες. Πού είναι οι αντιδράσεις της Ανεξάρτητης Αρχής; Εκεί τηρούν σιγή ιχθύος και μόνο για το ΜΘ εγείρουν ζήτημα υπερβαίνοντας ακόμη και τα όρια του θεσμικού τους ρόλου και αδιαφορώντας ότι η παρέμβασή τους μπορεί να τορπιλίσει ολόκληρο το οικοδόμημα της σχολικής θρησκευτικής εκπαίδευσης.
5. Τίθεται όμως και ένα άλλο ζήτημα, το οποίο ως νομικοί οι κύριοι της Ανεξάρτητης Αρχής όφειλαν να λάβουν σοβαρά υπόψη: Η απαλλαγή από το ΜΘ δημιουργεί, όπως λειτούργησε και εξακολουθεί να λειτουργεί, ευνοούμενους μαθητές (που έχουν να διαβάσουν ένα μάθημα λιγότερο) καθώς και άνιση μεταχείριση μαθητών. Γιατί δεν ευαισθητοποιήθηκαν καθόλου οι άνθρωποι αυτοί της δικαιοσύνης στο ζήτημα αυτό; Δεν άκουσαν ότι σε όλες τις χώρες της Ευρώπης που ισχύει η απαλλαγή έχει καθιερωθεί νωρίτερα το εναλλακτικό ΜΘ, ώστε να υπάρχει ίση μεταχείριση όλων των μαθητών; Απ’ ότι φαίνεται αλλού είναι στραμένο το ενδιαφέρον τους. Στην αποδυνάμωση του ΜΘ, το οποίο εντελώς αυθαίρετα χαρακτηρίζουν ομολογιακό, γιατί έτσι εξυπηρετούνται τα σχέδιά τους. Σχέδια που ταυτίζονται με εκείνα ισχνής μειοψηφίας διευθυντών σχολικών μονάδων που δεν διστάζουν να προπαγανδίζουν την απαλλαγή. Τι σύμπτωση όμως! Και εκείνοι, όπως και οι κύριοι της Ανεξάρτητης Αρχής τάσσονται υπέρ των δύο πρώτων εγκυκλίων και εναντίον της 3ης.
Ευτυχώς όμως ότι αυτή τη φορά η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας, την οποία σε προηγούμενο άρθρο μας είχαμε ελέγξει αυστηρά, δεν φαίνεται να συμμερίζεται τις απόψεις της Αρχής, ξεκαθαρίζει τα πράγματα και δηλώνει απερίφραστα πλέον: «Το μάθημα θρησκευτικών παραμένει υποχρεωτικό για όλους τους Ορθοδόξους Χριστιανούς μαθητές. Μπορούν επίσης να το παρακολουθούν και όσοι μη ορθόδοξοι το επιθυμούν». Ας ευχηθούμε να μη υπάρξουν παλινωδίες από τη θέση αυτή. Ας ευχηθούμε να ανανήψουν και οι άνθρωποι της Ανεξάρτητης Αρχής, να αντικρύσουν ανεξάρτητα από οποιαδήποτε ευρωπαϊκή ή εγχώρια ιδεοληψία την αλήθεια και τη βούληση του λαού, από τον οποίο πηγάζει κάθε εξουσία, για να είναι δικαιολογημένος και ο τίτλος τους. Θα το χαρούμε ιδιαίτερα.
και η λεγόμενη ανεξάρτητη αρχή
Toυ Δρος Γεωργίου Τσακαλίδη
Θεολόγου - θρησκειοπαιδαγωγού
Σχολικού Συμβούλου Δυτικής Μακεδονίας
Είδαμε τις ημέρες αυτές τον Συνήγορο του Πολίτη ως προϊστάμενο της λεγόμενης Ανεξάρτητης Αρχής να εμφανίζεται στα τηλεοπτικά παράθυρα, να παραχωρεί συνεντεύξεις, να εκδίδει δελτία τύπου και να τάσσεται αναφανδόν υπέρ του δικαιώματος απαλλαγής από το μάθημα θρησκευτικών (ΜΘ) όλων των μαθητών -ορθοδόξων και μη ορθοδόξων. Έχω στα χέρια μου το δελτίο τύπου της 17ης τρέχοντος μηνός, που εξέδωσε ο ίδιος και το οποίο θα ήθελα να σχολιάσω:
Το πρώτο ερώτημα που εγείρεται σε όποιον διαβάζει το δελτίο τύπου της Ανεξάρτητης Αρχής είναι πόσο ανεξάρτητη είναι η αρχή αυτή. Πόσο ανεξάρτητοι είναι οι άνθρωποι που την πλαισιώνουν, όταν αυτοί είναι διορισμένοι από την εκάστοτε Κυβέρνηση. Προ παντός όμως πόσο ανεξάρτητη, ανεπηρέαστη και αντικειμενική σκέψη διαθέτουν, όταν είναι οφθαλμοφανής στην πρώτη κιόλας ανάγνωση η μονομέρεια, η εμπάθεια απέναντι στο ΜΘ, η διόγκωση των δεδομένων, η προσκόλλησή τους στο γράμμα του νόμου, η υποτελής σχεδόν διάθεση εναρμόνισης στα ευρωπαϊκά δεδομένα, η αυθαίρετη συμπερασματολογία τους. Δίκαια οι Θεολόγοι Σύμβουλοι του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου έκαναν λόγο για «άκομψη και αθέμιτη παρέμβαση». Δίκαια επίσης ο αρμόδιος Υπουργός Παιδείας καταγγέλλει την Ανεξάρτητη Αρχή ότι «υπερέβη τα όρια της θεσμικής της αρμοδιότητας». Όλα αυτά προκύπτουν μέσα από τις φράσεις που χρησιμοποιούν στο κείμενο που διένειμαν δίκην πολιτικού μανιφέστου ως Δελτίο Τύπου.
1. Στο κείμενο αυτό η Ανεξάρτητη Αρχή εκφράζεται επαινετικά για τις δύο πρώτες εγκυκλίους του Υπουργείου Παιδείας, οι οποίες διευκόλυναν την απαλλαγή από το ΜΘ και θα δημιουργούσαν τεράστια αναστάτωση στα σχολεία, εάν δεν ακολουθούσε η τρίτη εγκύκλιος, η οποία εκδόθηκε ύστερα από πολλές αντιδράσεις και προσπάθησε να διευκρινίσει ότι οι απαλλαγές αφορούν ετερόθρησκους και ετερόδοξους. Την τρίτη αυτή εγκύκλιο τη μέμφεται η Ανεξάρτητη Αρχή ότι «προκάλεσε σύγχυση σχετικά με το ποιοι δικαιούνται να υποβάλλουν την παραπάνω δήλωση». Δεν αποκρύπτει μάλιστα καθόλου τη δυσμενή και μεροληπτική τοποθέτησή της απέναντι στο ΜΘ γράφοντας με έντονα μάλιστα στοιχεία: «Δικαίωμα δε απαλλαγής από το μάθημα αυτό δεν έχουν μόνο οι «αλλόθρησκοι ή ετερόδοξοι», αλλά όλοι οι μαθητές, ανεξάρτητα από τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις, όταν οι γονείς τους ή οι ίδιοι –όταν είναι ενήλικοι- επικαλούνται λόγους συνείδησης με υπεύθυνή τους δήλωση». Θα χαιρόταν ίσως η Ανεξάρτητη Αρχή αν όλοι οι μαθητές έκαναν χρήση του δικαιώματος αυτού. Ζήτησε μάλιστα, καθώς γράφει στο δελτίο τύπου, από τις σχολικές μονάδες «την πιστή εφαρμογή του νόμου», με άλλα λόγια την εφαρμογή των δύο πρώτων εγκυκλίων που διευκόλυναν τις απαλλαγές. Εδώ τίθεται ευθέως το θέμα ποιος χαράσσει την εκπαιδευτική πολιτική: η εκλεγμένη υπεύθυνη Κυβέρνηση δια του αρμοδίου Υπουργού ή η διορισμένη Ανεξάρτητη Αρχή; Αν οι κύριοι συνήγοροι του πολίτη διεκδικούν τέτοιο ρόλο για τον εαυτό τους, δεν έχουν παρά να κατέλθουν στον πολιτικό στίβο, να θέσουν υποψηφιότητα και να δούμε τότε αν ο λαός τους τιμήσει ή τους μαυρίσει με την ψήφο του. Άλλως ας αφήσουν τους υπεύθυνους πολιτικούς να χαράσσουν αυτοί την εκπαιδευτική πολιτική τους λαμβάνοντας υπόψη τη θέληση και τα μηνύματα που εκπέμπει ο κυρίαρχος λαός.
2. Στην επιστολή της προς τον Ειδικό Γραμματέα Γεώργιο Γούση, που υπέγραψε και τις τρεις εγκυκλίους, την οποία επισυνάπτει στο δελτίο τύπου επικαλείται η Ανεξάρτητη Αρχή «σειρά αναφορών που υποβλήθηκαν στο Συνήγορο του Πολίτη», και οι οποίες αναφορές την ανάγκασαν τρόπον τινά να ασχοληθεί με το ζήτημα και να εκφέρει την άποψή της. Σχηματίζει κανείς την εντύπωση ότι υπήρξε σωρεία αναφορών μαθητών και εκπαιδευτικών προς την Ανεξάρτητη Αρχή. Οι αναφορές αυτές, όπως τις καταγράφει και τις αναφέρει η ίδια είναι συνολικά τέσσερις. Τι εκπροσωπούν όμως οι τέσσερις αυτές αναφορές στο σύνολο των 99.193 εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και των 1.227.768 μαθητών; Δεν αντιλαμβάνονται οι κύριοι της Ανεξάρτητης Αρχής ότι με την ενέργειά τους αυτή, με την οποία, εάν εφαρμοστεί, μπορεί να τιναχθεί στον αέρα όλη η σχολική θρησκευτική παιδεία, προσκρούουν στη συντριπτική πλειονοψηφία του ελληνικού λαού;
3. Στην ίδια επιστολή της, αποφαίνεται: «Το άρθρο 16 παράγρ. 2 του Συντάγματος δημιουργεί υποχρέωση της πολιτείας να παρέχει θρησκευτική εκπαίδευση, όχι όμως και υποχρέωση των πολιτών να την δέχονται, εφόσον το μάθημα των θρησκευτικών στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα διατηρεί ομολογιακό χαρακτήρα». Τι να παρατηρήσει κανείς για τις αυθαίρετες ερμηνείες που δίνει; Τι θα συνέβαινε εάν την ερμηνεία τους αυτή την εφαρμόσει κανείς και για τα άλλα μαθήματα του σχολικού προγράμματος; Το Σύνταγμα δεσμεύει την πολιτεία να παρέχει εκπαίδευση όχι όμως και την υποχρέωση των πολιτών να τη δέχονται. Γιατί να ισχύει το δικαίωμα αποδοχής μόνο για το ΜΘ και να μη επεκταθεί και στα άλλα μαθήματα; Για τον ομολογιακό χαρακτήρα του ΜΘ είναι σε θέση οι κύριοι της Ανεξάρτητης Αρχής να αποφαίνονται τόσο εύκολα; Έχουν πέρα από τις νομικές και άλλες θεολογικές και παιδαγωγικές γνώσεις, που να τους καθιστούν αρμόδιους να αποφανθούν; Ζουν σε αυτή ή σε άλλη χώρα; Πήραν ποτέ στα χέρια τους τα νεότερα εγχειρίδια θρησκευτικών Δημοτικού και Γυμνασίου; Δεν πήραν είδηση για τα ανοίγματά τους προς τις άλλες θρησκείες; Δεν διάβασαν ποτέ στις εφημερίδες τις αντιδράσεις του προηγούμενου Αρχιεπισκόπου, αλλά και άλλων θρησκευτικών κύκλων, που εγκαλούσαν τους συγγραφείς των εγχειριδίων για εγκατάλειψη του ομολογιακού χαρακτήρα του ΜΘ; Πώς μπορούν οι «ανεξάρτητοι» να έχουν τόσο εξαρτημένη ιδεολογικοπολιτικά σκέψη και άποψη; Πώς μπορούν να καταλήγουν τόσο εύκολα σε αυθαίρετα συμπεράσματα;
4. Στο ίδιο δελτίο τύπου επικαλούνται δική τους προηγούμενη επισήμανση: «το θρήσκευμα αποτελεί δεδομένο προσωπικού χαρακτήρα και μάλιστα Ευαίσθητο» (το κεφαλαίο Ε δικό τους). Είναι φαίνεται τόσο ευαίσθητο δεδομένο το θρήσκευμα των μαθητών, ώστε έχει απορροφήσει όλη την ευαισθησία της Ανεξάρτητης Αρχής σε τέτοιο σημείο που δεν έμεινε υπόλοιπη για άλλα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα. Αποτελεί υποκρισία μεγάλου μεγέθους, που ξεπερνά και αυτή την υποκρισία των Φαρισαίων, ο περιορισμός της ευαισθησίας τους μόνο στη θρησκευτική σφαίρα. Αναφέρω συγκεκριμένα παραδείγματα παραβίασης προσωπικών δεδομένων, στα οποία εκώφευσε και εξακολουθεί να κωφεύει η κατά τα άλλα ευαίσθητη Ανεξάρτητη Αρχή: α) Εκδίδονται τα αποτελέσματα των Πανελληνίων Εξετάσεων και αναρτώνται σε δημόσια θέα. Βλέπουν γονείς, μαθητές, αλλά και περίεργοι τους βαθμούς όλων των μαθητών: και τα 20άρια, αλλά και τα 2άρια και 3άρια. Δεν αποτελούν αυτά ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα; Δεν είδαμε καμιά διαμαρτυρία και καμιά παρέμβασή της. β) Η ίδια τακτική ακολουθείται και στα Πανεπιστήμια της χώρας: Όλα τα αποτελέσματα σε κοινή θέα. Καμιά παρέμβαση της Ανεξάρτητης Αρχής. γ) Απαλλαγές υπάρχουν και στο μάθημα της γυμναστικής. Εκεί το σχολείο δεν αρκείται σε υπεύθυνη δήλωση του κηδεμόνα ή του ενήλικα μαθητή για απαλλαγή από το μάθημα, αλλά απαιτεί γνωμάτευση γιατρού. Έτσι όλος ο σύλλογος των διδασκόντων, ίσως όμως και οι μαθητές πληροφορούνται για την ενδεχόμενη σοβαρή ασθένεια του μαθητή (καρδιοπάθεια π.χ.). Και στο ζήτημα αυτό δεν είδαμε καμιά ευαισθησία και καμιά παρέμβαση της Ανεξάρτητης Αρχής. Αλλά ας μη συνεχίσω με παραδείγματα. Όλα τα προσωπικά μας δεδομένα είναι καταχωρημένα και έχουμε «φακελωθεί» ηλεκτρονικά οι πάντες. Πού είναι οι αντιδράσεις της Ανεξάρτητης Αρχής; Εκεί τηρούν σιγή ιχθύος και μόνο για το ΜΘ εγείρουν ζήτημα υπερβαίνοντας ακόμη και τα όρια του θεσμικού τους ρόλου και αδιαφορώντας ότι η παρέμβασή τους μπορεί να τορπιλίσει ολόκληρο το οικοδόμημα της σχολικής θρησκευτικής εκπαίδευσης.
5. Τίθεται όμως και ένα άλλο ζήτημα, το οποίο ως νομικοί οι κύριοι της Ανεξάρτητης Αρχής όφειλαν να λάβουν σοβαρά υπόψη: Η απαλλαγή από το ΜΘ δημιουργεί, όπως λειτούργησε και εξακολουθεί να λειτουργεί, ευνοούμενους μαθητές (που έχουν να διαβάσουν ένα μάθημα λιγότερο) καθώς και άνιση μεταχείριση μαθητών. Γιατί δεν ευαισθητοποιήθηκαν καθόλου οι άνθρωποι αυτοί της δικαιοσύνης στο ζήτημα αυτό; Δεν άκουσαν ότι σε όλες τις χώρες της Ευρώπης που ισχύει η απαλλαγή έχει καθιερωθεί νωρίτερα το εναλλακτικό ΜΘ, ώστε να υπάρχει ίση μεταχείριση όλων των μαθητών; Απ’ ότι φαίνεται αλλού είναι στραμένο το ενδιαφέρον τους. Στην αποδυνάμωση του ΜΘ, το οποίο εντελώς αυθαίρετα χαρακτηρίζουν ομολογιακό, γιατί έτσι εξυπηρετούνται τα σχέδιά τους. Σχέδια που ταυτίζονται με εκείνα ισχνής μειοψηφίας διευθυντών σχολικών μονάδων που δεν διστάζουν να προπαγανδίζουν την απαλλαγή. Τι σύμπτωση όμως! Και εκείνοι, όπως και οι κύριοι της Ανεξάρτητης Αρχής τάσσονται υπέρ των δύο πρώτων εγκυκλίων και εναντίον της 3ης.
Ευτυχώς όμως ότι αυτή τη φορά η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας, την οποία σε προηγούμενο άρθρο μας είχαμε ελέγξει αυστηρά, δεν φαίνεται να συμμερίζεται τις απόψεις της Αρχής, ξεκαθαρίζει τα πράγματα και δηλώνει απερίφραστα πλέον: «Το μάθημα θρησκευτικών παραμένει υποχρεωτικό για όλους τους Ορθοδόξους Χριστιανούς μαθητές. Μπορούν επίσης να το παρακολουθούν και όσοι μη ορθόδοξοι το επιθυμούν». Ας ευχηθούμε να μη υπάρξουν παλινωδίες από τη θέση αυτή. Ας ευχηθούμε να ανανήψουν και οι άνθρωποι της Ανεξάρτητης Αρχής, να αντικρύσουν ανεξάρτητα από οποιαδήποτε ευρωπαϊκή ή εγχώρια ιδεοληψία την αλήθεια και τη βούληση του λαού, από τον οποίο πηγάζει κάθε εξουσία, για να είναι δικαιολογημένος και ο τίτλος τους. Θα το χαρούμε ιδιαίτερα.
Δευτέρα 24 Νοεμβρίου 2008
Η Ενωση θεολόγων συγχαίρει τον υπουργό Παιδείας
ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΘΕΟΛΟΓΩΝ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΝΟΜΟΥ ΛΑΡΙΣΑΣ
Ανθίμου Γαζή 35, Λάρισα (ΤΚ 41222)
Τηλ. – Fax: 2410 – 618007
http://theologylar.blogspot.com/
Λάρισα, 24 Νοεμβρίου 2008
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Η Eνωση θεολόγων ν. Λάρισας εκφράζει την ικανοποίησή της για τις τελευταίες δηλώσεις του αξιότιμου υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων κ. Ευριπίδη Στυλιανίδη σχετικά με την απαλλαγή των μαθητών από το μάθημα των Θρησκευτικών.
Με τις επιβεβλημένες αυτές δηλώσεις κατέστη σαφές και διευκρινίσθηκε πλήρως ότι το μάθημα των Θρησκευτικών παραμένει υποχρεωτικό για τους ορθόδοξους μαθητές, ενταγμένο στο κανονικό πρόγραμμα του σχολείου.
Η εξέλιξη αυτή ικανοποιεί πλήρως το αίσθημα του ορθόδοξου ελληνικού λαού, στη συνείδηση του οποίου είναι βαθιά ριζωμένη η ελληνορθόδοξη παράδοση. Αλλωστε τα Θρησκευτικά είναι το κατεξοχήν παιδευτικό μάθημα και γι’ αυτό είναι ιδιαίτερα αναγκαίο, ως μορφωτικό αγαθό, στην εποχή μας η οποία μαστίζεται από τη διαφθορά, τη βία, την εγκληματικότητα, τα ναρκωτικά και άλλα δεινά.
Για το λόγο αυτό συγχαίρουμε τον αξιότιμο κ. υπουργό. Απομένει, όμως, η αποστολή σχετικής εγκυκλίου του υπουργείου, ώστε να τεθεί τέρμα στο χωρίς λόγο ανακύψαν θέμα της αμφισβήτησης της υποχρεωτικότητας διδασκαλίας του μαθήματος στους ορθόδοξους μαθητές.
Για τη Διοικούσα Επιτροπή
Ο Πρόεδρος Ο Γεν. Γραμματέας
Βασίλειος Στεργιούλης Χάρης Ανδρεόπουλος
[Aναδημοσίευση:
* alfavita:
http://www.alfavita.gr/anakoinoseis/ank26_11_08_842.php
* esos:
http://www.esos.gr/82/deyterovathmia/thriskeftika-26-11-2008.htm]
* Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο:
http://www.sch.gr/portal/media-type/html/language/el/page/default.psml/js_pane/7000,710?jump=8292
*Ιερά Μητρόπολις Λαρίσης:
http://www.imlarisis.gr/main.php?p=704&more=1#more704
Κυριακή 23 Νοεμβρίου 2008
Υποχρεωτικά τα Θρησκευτικά για τους Ορθοδόξους μαθητές, ανακαλούνται απαλλαγές
ΤΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ, ΜΕΤΑ ΤΙΣ ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ:Υποχρεωτικά για τους Ορθοδόξους
μαθητές, ανακαλούνται απαλλαγές... *
* Αναμένεται η έκδοση σχετικής «οδηγίας» εκ μέρους του ΥΠΕΠΘ * Ενδυναμώνεται ο γνωσιολογικός χαρακτήρας του μαθήματος * Ικανοποίηση για τις εξελίξεις εκφράζει το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο
Του Χάρη Ανδρεόπουλου *
xaan@theo.auth.gr
Αίσθηση, αναμφίβολα θετική, προκάλεσε στο χώρο των θεολόγων η προχθεσινή παρέμβαση του υπουργείου Παιδείας contra στην αντιδεοντολογική παρέμβαση του Συνηγόρου του Πολίτη ΣτΠ) σε θέμα της αρμοδιότητας του και συγκεκριμένα στο «καυτό» θέμα της ρύθμισης του ζητήματος των απαλλαγών από το θρησκευτικό μάθημα.
xaan@theo.auth.gr
Αίσθηση, αναμφίβολα θετική, προκάλεσε στο χώρο των θεολόγων η προχθεσινή παρέμβαση του υπουργείου Παιδείας contra στην αντιδεοντολογική παρέμβαση του Συνηγόρου του Πολίτη ΣτΠ) σε θέμα της αρμοδιότητας του και συγκεκριμένα στο «καυτό» θέμα της ρύθμισης του ζητήματος των απαλλαγών από το θρησκευτικό μάθημα.
Η αξίωση του ΣτΠ να επεκταθεί το (ισχύον και εφαρμοζόμενο για αλλοθρήσκους και ετεροδόξους) δικαίωμα απαλλαγής και στους Ορθόδοξους μαθητές, ήταν, ως φαίνεται, η σταγόνα με την οποία ξεχείλισε το ποτήρι, αναγκάζοντας τον υπουργό Παιδείας, εν όψει βεβαίας, νέας χιονοστιβάδας αντιδράσεων του θεολογικού κόσμου, να βγεί, ουσιαστικά στην «αντεπίθεση» εγκαλώντας τον ΣτΠ για υπέρβαση των ορίων της θεσμικής του αρμοδιότητας.
Απ’ αυτή την αντιπαράθεση, προέκυψε και μια ιδιαίτερα σημαντική εξέλιξη αναφορικά με τη φυσιογνωμία και τον χαρακτήρα του μαθήματος, καθώς ξεκαθαρίσθηκε και μάλιστα από υπουργικών χειλέων ότι «το μάθημα των Θρησκευτικών δεν έχει ομολογιακό – κατηχητικό χαρακτήρα, αλλά είναι γνωσιολογικό, δηλαδή συμπεριλαμβάνει αναφορές όχι μόνο στην επικρατούσα θρησκεία, αλλά και σε άλλα δόγματα και θρησκείες», όπως γράφαμε κι’ εμείς σε πρόσφατα άρθρα μας στην «Ε» («Ο Γολγοθάς των Θρησκευτικών συνεχίζεται....», 3/8/2008, σελ.11, «Η αγωνία του θεολόγου», 17/8/2008, σελ. 6, κ.α.), όπως υποστήριζε το ίδιο το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο («Ερήμην του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου οι εγκύκλιοι για τα Θρησκευτικά», «Ε», 9/9/2008, σελ. 8) και ο Σύμβουλος του Π.Ι. δρ. Θεολογίας κ. Σταύρος Γιαγκάζογλου («Αλλαγές στην ύλη, νέα βιβλία στο Λύκειο», «Ε», 21/10/2008, σελ. 8), κ.α.
Φυσικά, με τη παρέμβαση αυτή του κ. Στυλιανίδη ξεκαθαρίσθηκε και η σύγχυση για το ποιός έχει και ποιός δεν έχει δικαίωμα απαλλαγής: ο κ. υπουργός υπήρξε σαφέστατος, λέγοντας ότι «δικαίωμα εξαιρέσεως από το μάθημα έχουν οι αλλόθρησκοι ή ετερόδοξοι», ενώ «το μάθημα των Θρησκευτικών παραμένει υποχρεωτικό για όλους του Ορθοδόξους χριστιανούς μαθητές» (σ.σ.: Ολόκληρες οι ανακοινώσεις, τόσο του ΣτΠ, όσο και του ΥΠΕΠΘ στο ιστολόγιο της Ενωσης Θεολόγων ν. Λάρισας, http://theologylar.blogspot.com ).
ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ
Τι σημαίνουν οι ανωτέρω δηλώσεις του υπουργού; Πολλά πράγματα:
* Πρώτον, ότι το υπουργείο Παιδείας αποδεχόμενο τις προτάσεις του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου (τις οποίες δημοσιεύσαμε εν περιλήψει στην «Ε», 9/9/2008, σελ. 8) προσανατολίζεται σε μια προοπτική νέων οριζόντων για το θρησκευτικό μάθημα, για ένα μάθημα που θα είναι ανοικτό, πλουραλιστικό και με περιεχόμενο μορφωτικό – γνωσιολογικό. Και καθόλου τυχαία δεν είναι κατά τη γνώμη μας η αναφορά του υπουργού ότι «το θρησκευτικό μάθημα μπορούν να το παρακολουθήσουν και όσοι μη ορθόδοξοι των επιθυμούν». Υπενθυμίζουμε ότι υπέρ της άποψης για ένα θρησκευτικό μάθημα που θα απευθύνεται και θα ενδιαφέρει όλους τους μαθητές, έχουν ταχθεί, παρουσιάζοντας μάλιστα και το κατάλληλο θεωρητικό πλαίσιο, το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (που αποτελεί τον θεσμοθετημένο επιστημονικό σύμβουλο του ΥΠΕΠΘ) και το Τμήμα Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ).
* Δεύτερον, και σε πρακτικό επίπεδο, οι προχθεσινές – εν είδει «εγκυκλίου» – δηλώσεις του κ. Στυλιανίδη σημαίνουν ότι, αφ’ ης στιγμής ξεκαθαρίσθηκε πως το θρησκευτικό μάθημα παραμένει υποχρεωτικό για τους Ορθοδόξους, θα πρέπει να ανακληθούν πάραυτα οι απαλλαγές που δόθηκαν από διευθυντές Γυμνασίων και Λυκείων σε Ορθοδόξους μαθητές (περί τις 10 απαλλαγές στη Λάρισα και κοντά στις 50 σ’ όλη τη Θεσσαλία). Η αναγκαιότητα αυτή προκύπτει από το περιεχόμενο του εγγράφου του υπουργού Παιδείας, το οποίο απευθύνεται μεν στον ΣτΠ, αλλά με τις διασαφηνίσεις του στέλνει μηνύματα σε πολλούς αποδέκτες (διευθυντές σχολείων που παραχωρούσαν απαλλαγές χωρίς φειδώ...), με ζητούμενο την εφαρμογή του νόμου.
«ΟΔΗΓΙΑ»
Να εκδώσει «οδηγία» με την οποία θα καλεί τους διευθυντές των σχολείων να ανακαλέσουν τυχόν αποφάσεις τους για παροχή δικαιώματος απαλλαγής απ’ το θρησκευτικό μάθημα σε Ορθοδόξους μαθητές, κάλεσε χθές το υπουργείο Παιδείας, ο Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, δρ. Θεολογίας, Σταύρος Γιαγκάζογλου.
Μιλώντας χθες (Παρασκευή, 21/11/2008, 6 - 7 μ.μ) στην εκπομπή «Θεολογία και Κοινωνία» του Ρ/Σ της Ι. Μητρόπολης Λάρισας (96,3 FM) και στο δημοσιογράφο – θεολόγο Χάρη Ανδρεόπουλο, το στέλεχος του τομέα Θεολόγων του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, αφού εξέφρασε την ικανοποίησή του για το περιεχόμενο των δηλώσεων του υπουργού Παιδείας, ανέφερε ότι μετά την διασαφήνιση του ζητήματος, ότι για τους Ορθοδόξους μαθητές το μάθημα παραμένει υποχρεωτικό, οφείλουν οι αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΕΠΘ να εκδώσουν και αποστείλουν στις κατά τόπους Διευθύνσεις Β/θμιας και Α/βάθμιας εκπαίδευσης οδηγία εφαρμογής της εγκυκλίου περί απαλλαγών. Με την οδηγία αυτή θα πρέπει να διευκρινίζεται ότι οι Ορθόδοξοι υποχρεούνται να παρακολουθούν κανονικά τα Θρησκευτικά, όπως ακριβώς και τ’ άλλα μαθήματα και να καλούνται οι Διευθυντές των σχολικών μονάδων να ανακαλέσουν τις τυχόν απαλλαγές που δόθηκαν σε Ορθοδόξους μαθητές.
Τέλος, ο κ. Γιαγκάζογλου εξέφρασε την απόλυτη ικανοποίησή του για τον, εκ μέρους του υπουργού, χαρακτηρισμό του μαθήματος ως «γνωσιολογικού» και όχι ως «ομολογιακού - κατηχητικού», υποστηρίζοντας ότι οι δηλώσεις αυτές ανοίγουν προοπτικές πολύ θετικές για το θρησκευτικό μάθημα, ως μορφωτικό αγαθό ιδιαίτερης γνωσιακής και παιδαγωγικής αξίας.
ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ
Τι σημαίνουν οι ανωτέρω δηλώσεις του υπουργού; Πολλά πράγματα:
* Πρώτον, ότι το υπουργείο Παιδείας αποδεχόμενο τις προτάσεις του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου (τις οποίες δημοσιεύσαμε εν περιλήψει στην «Ε», 9/9/2008, σελ. 8) προσανατολίζεται σε μια προοπτική νέων οριζόντων για το θρησκευτικό μάθημα, για ένα μάθημα που θα είναι ανοικτό, πλουραλιστικό και με περιεχόμενο μορφωτικό – γνωσιολογικό. Και καθόλου τυχαία δεν είναι κατά τη γνώμη μας η αναφορά του υπουργού ότι «το θρησκευτικό μάθημα μπορούν να το παρακολουθήσουν και όσοι μη ορθόδοξοι των επιθυμούν». Υπενθυμίζουμε ότι υπέρ της άποψης για ένα θρησκευτικό μάθημα που θα απευθύνεται και θα ενδιαφέρει όλους τους μαθητές, έχουν ταχθεί, παρουσιάζοντας μάλιστα και το κατάλληλο θεωρητικό πλαίσιο, το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (που αποτελεί τον θεσμοθετημένο επιστημονικό σύμβουλο του ΥΠΕΠΘ) και το Τμήμα Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ).
* Δεύτερον, και σε πρακτικό επίπεδο, οι προχθεσινές – εν είδει «εγκυκλίου» – δηλώσεις του κ. Στυλιανίδη σημαίνουν ότι, αφ’ ης στιγμής ξεκαθαρίσθηκε πως το θρησκευτικό μάθημα παραμένει υποχρεωτικό για τους Ορθοδόξους, θα πρέπει να ανακληθούν πάραυτα οι απαλλαγές που δόθηκαν από διευθυντές Γυμνασίων και Λυκείων σε Ορθοδόξους μαθητές (περί τις 10 απαλλαγές στη Λάρισα και κοντά στις 50 σ’ όλη τη Θεσσαλία). Η αναγκαιότητα αυτή προκύπτει από το περιεχόμενο του εγγράφου του υπουργού Παιδείας, το οποίο απευθύνεται μεν στον ΣτΠ, αλλά με τις διασαφηνίσεις του στέλνει μηνύματα σε πολλούς αποδέκτες (διευθυντές σχολείων που παραχωρούσαν απαλλαγές χωρίς φειδώ...), με ζητούμενο την εφαρμογή του νόμου.
«ΟΔΗΓΙΑ»
Να εκδώσει «οδηγία» με την οποία θα καλεί τους διευθυντές των σχολείων να ανακαλέσουν τυχόν αποφάσεις τους για παροχή δικαιώματος απαλλαγής απ’ το θρησκευτικό μάθημα σε Ορθοδόξους μαθητές, κάλεσε χθές το υπουργείο Παιδείας, ο Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, δρ. Θεολογίας, Σταύρος Γιαγκάζογλου.
Μιλώντας χθες (Παρασκευή, 21/11/2008, 6 - 7 μ.μ) στην εκπομπή «Θεολογία και Κοινωνία» του Ρ/Σ της Ι. Μητρόπολης Λάρισας (96,3 FM) και στο δημοσιογράφο – θεολόγο Χάρη Ανδρεόπουλο, το στέλεχος του τομέα Θεολόγων του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, αφού εξέφρασε την ικανοποίησή του για το περιεχόμενο των δηλώσεων του υπουργού Παιδείας, ανέφερε ότι μετά την διασαφήνιση του ζητήματος, ότι για τους Ορθοδόξους μαθητές το μάθημα παραμένει υποχρεωτικό, οφείλουν οι αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΕΠΘ να εκδώσουν και αποστείλουν στις κατά τόπους Διευθύνσεις Β/θμιας και Α/βάθμιας εκπαίδευσης οδηγία εφαρμογής της εγκυκλίου περί απαλλαγών. Με την οδηγία αυτή θα πρέπει να διευκρινίζεται ότι οι Ορθόδοξοι υποχρεούνται να παρακολουθούν κανονικά τα Θρησκευτικά, όπως ακριβώς και τ’ άλλα μαθήματα και να καλούνται οι Διευθυντές των σχολικών μονάδων να ανακαλέσουν τις τυχόν απαλλαγές που δόθηκαν σε Ορθοδόξους μαθητές.
Τέλος, ο κ. Γιαγκάζογλου εξέφρασε την απόλυτη ικανοποίησή του για τον, εκ μέρους του υπουργού, χαρακτηρισμό του μαθήματος ως «γνωσιολογικού» και όχι ως «ομολογιακού - κατηχητικού», υποστηρίζοντας ότι οι δηλώσεις αυτές ανοίγουν προοπτικές πολύ θετικές για το θρησκευτικό μάθημα, ως μορφωτικό αγαθό ιδιαίτερης γνωσιακής και παιδαγωγικής αξίας.
* O Xάρης Ανδρεόπουλος είναι δημοσιογράφος – θεολόγος ΑΠΘ, συνεργάτης του Ρ/Σ της Ι. Μητρόπολης Λάρισας (96,3 FM), της εφημ. "Ελευθερία", καθηγητής Β/βάθμιας Εκπαίδευσης (Γυμνάσιο και Λύκειο Αρμενίου) και Γ.Γ. της Ενωσης Θεολόγων ν. Λάρισας
* ΑΡΘΡΟ στην "Ελευθερία" της Κυριακής (23/11/2008, σελ. 16)
Σάββατο 22 Νοεμβρίου 2008
Παιδαγωγικό Ινστιτούτο: Iστοσελίδα για το θρησκευτικό μάθημα
Iστοσελίδα για τα Θρησκευτικά
από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο
Ενημερώνουμε τους συναδέλφους ότι ξεκίνησε η λειτουργία ξεχωριστής ιστοσελίδας για το μάθημα των Θρησκευτικών, στο δικτυακό κόμβο του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου:
Η είσοδος στην ιστοσελίδα γίνεται από την αρχική σελίδα του κόμβου, όπου εμφανίζονται όλα τα μαθήματα, πατώντας στο πεδίο "Θρησκευτικά".
Η ιστοσελίδα είναι ακόμη σε φάση εμπλουτισμού και συνεχώς τροφοδοτείται με νέο υλικό.
Στις θεματολογικές περιοχές που έχουν ήδη αναρτηθεί, ή είναι υπό κατασκευήν περιλαμβάνονται : «Διδακτικό υλικό» (Δημοτικό / Γυμνάσιο / Λύκειο), «Σύγχρονες προσεγγίσεις» (Διαπολιτισμικότητα / Θρησκειολογική προσέγγιση / Ευρωπαϊκή διάσταση / Διαθεματικότητα), «Πινακοθήκη», «Ενδιαφέροντα κείμενα», «Νομοθετικό πλαίσιο» κ.ά.
Ανακλήσεις απαλλαγών, εν όψει, για τα Θρησκευτικά
ΟΡΙΣΤΙΚΑ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ ΤΟ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ
ΟΡΘΔΟΞΟΥΣ -ΑΝΑΚΑΛΟΥΝΤΑΙ ΟΙ ΑΠΑΛΛΑΓΕΣ ΠΟΥ ΔΟΘΗΚΑΝ
"Oδηγία" για τη πιστή τήρηση
της εγκυκλίου περί απαλλαγών
* Την ικανοποίησή του εκφράζει για τις εξελίξεις ο τομέας Θεολόγων του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου
Να εκδώσει «οδηγία» με την οποία θα καλεί τους διευθυντές των σχολείων να ανακαλέσουν τυχόν αποφάσεις τους για παροχή δικαιώματος απαλλαγής απ’ το θρησκευτικό μάθημα σε Ορθοδόξους μαθητές, κάλεσε χθές το υπουργείο Παιδείας, ο Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, δρ. Θεολογίας, Σταύρος Γιαγκάζογλου.
Μιλώντας χθες (Παρασκευή, 21/11/2008, 6 - 7 μ.μ.) στην εκπομπή «Θεολογία και Κοινωνία» του Ρ/Σ της Ι. Μητρόπολης Λάρισας (96,3 FM) και στο δημοσιογράφο – θεολόγο Χάρη Ανδρεόπουλο, το στέλεχος του τομέα Θεολόγων του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, αφού εξέφρασε την ικανοποίησή του για το περιεχόμενο των δηλώσεων του υπουργού Παιδείας, ανέφερε ότι μετά την διασαφήνιση του ζητήματος, ότι για τους Ορθοδόξους μαθητές το μάθημα παραμένει υποχρεωτικό, οφείλουν οι αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΕΠΘ να εκδώσουν και αποστείλουν στις κατά τόπους Διευθύνσεις Β/θμιας και Α/βάθμιας εκπαίδευσης οδηγία εφαρμογής της εγκυκλίου περί απαλλαγών.
Με την οδηγία αυτή θα πρέπει να διευκρινίζεται ότι οι Ορθόδοξοι υποχρεούνται να παρακολουθούν κανονικά τα Θρησκευτικά, όπως ακριβώς και τ’ άλλα μαθήματα και να καλούνται οι Διευθυντές των σχολικών μονάδων να ανακαλέσουν τις τυχόν απαλλαγές που δόθηκαν σε Ορθοδόξους μαθητές.
* Τέλος, ο κ. Γιαγκάζογλου εξέφρασε την απόλυτη ικανοποίησή του για τον, εκ μέρους του υπουργού, χαρακτηρισμό του μαθήματος ως «γνωσιολογικού» και όχι ως «ομολογιακού - κατηχητικού», υποστηρίζοντας ότι οι δηλώσεις αυτές ανοίγουν προοπτικές πολύ θετικές για το θρησκευτικό μάθημα, ως μορφωτικό αγαθό ιδιαίτερης γνωσιακής και παιδαγωγικής αξίας.
ΟΡΘΔΟΞΟΥΣ -ΑΝΑΚΑΛΟΥΝΤΑΙ ΟΙ ΑΠΑΛΛΑΓΕΣ ΠΟΥ ΔΟΘΗΚΑΝ
"Oδηγία" για τη πιστή τήρηση
της εγκυκλίου περί απαλλαγών
* Την ικανοποίησή του εκφράζει για τις εξελίξεις ο τομέας Θεολόγων του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου
Να εκδώσει «οδηγία» με την οποία θα καλεί τους διευθυντές των σχολείων να ανακαλέσουν τυχόν αποφάσεις τους για παροχή δικαιώματος απαλλαγής απ’ το θρησκευτικό μάθημα σε Ορθοδόξους μαθητές, κάλεσε χθές το υπουργείο Παιδείας, ο Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, δρ. Θεολογίας, Σταύρος Γιαγκάζογλου.
Μιλώντας χθες (Παρασκευή, 21/11/2008, 6 - 7 μ.μ.) στην εκπομπή «Θεολογία και Κοινωνία» του Ρ/Σ της Ι. Μητρόπολης Λάρισας (96,3 FM) και στο δημοσιογράφο – θεολόγο Χάρη Ανδρεόπουλο, το στέλεχος του τομέα Θεολόγων του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, αφού εξέφρασε την ικανοποίησή του για το περιεχόμενο των δηλώσεων του υπουργού Παιδείας, ανέφερε ότι μετά την διασαφήνιση του ζητήματος, ότι για τους Ορθοδόξους μαθητές το μάθημα παραμένει υποχρεωτικό, οφείλουν οι αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΕΠΘ να εκδώσουν και αποστείλουν στις κατά τόπους Διευθύνσεις Β/θμιας και Α/βάθμιας εκπαίδευσης οδηγία εφαρμογής της εγκυκλίου περί απαλλαγών.
Με την οδηγία αυτή θα πρέπει να διευκρινίζεται ότι οι Ορθόδοξοι υποχρεούνται να παρακολουθούν κανονικά τα Θρησκευτικά, όπως ακριβώς και τ’ άλλα μαθήματα και να καλούνται οι Διευθυντές των σχολικών μονάδων να ανακαλέσουν τις τυχόν απαλλαγές που δόθηκαν σε Ορθοδόξους μαθητές.
* Τέλος, ο κ. Γιαγκάζογλου εξέφρασε την απόλυτη ικανοποίησή του για τον, εκ μέρους του υπουργού, χαρακτηρισμό του μαθήματος ως «γνωσιολογικού» και όχι ως «ομολογιακού - κατηχητικού», υποστηρίζοντας ότι οι δηλώσεις αυτές ανοίγουν προοπτικές πολύ θετικές για το θρησκευτικό μάθημα, ως μορφωτικό αγαθό ιδιαίτερης γνωσιακής και παιδαγωγικής αξίας.
NEEΣ ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ:
Από το υπ. Παιδείας εκδόθηκε το παρακάτω Δελτίο Τύπου:
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟN ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Αθήνα, 22 Νοεμβρίου 2008
Δηλώσεις του Υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων κ. Ευριπίδη Στυλιανίδη στο συνέδριο για τα Δικαιώματα του Παιδιού:
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Θα μας πείτε δυο κουβέντες από αυτά τα οποία εξαγγείλατε;
Ε.ΣΤΥΛΙΑΝΙΔΗΣ: Γιορτάζουμε ουσιαστικά την Παγκόσμια Ημέρα για το Παιδί, προσπαθώντας να ευαισθητοποιήσουμε την ελληνική κοινωνία αλλά και την πολιτεία για τη μέριμνα που πρέπει να επιδείξει, όσον αφορά τα δικαιώματα του παιδιού. Ενεργοποιούμε εκ νέου το Παρατηρητήριο του Παιδιού, το οποίο έχει σαν στόχο πρώτα απ’ όλα να ενημερώνει τη νέα γενιά, να ευαισθητοποιεί την κοινωνία και να κινητοποιεί την πολιτεία, ώστε να αναλαμβάνονται οι πρέπουσες πρωτοβουλίες προκειμένου αυτά τα δικαιώματα να προστατεύονται στην πράξη.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Δηλαδή θα προστατέψετε π.χ. παιδιά με παραβατικότητα, με ναρκωτικά;
Ε. ΣΤΥΛΙΑΝΙΔΗΣ: Είναι ένα πλαίσιο πρωτοβουλιών που έχουν αρχίσει ήδη να εκδηλώνονται. Έχουμε υπογράψει προγραμματική συμφωνία με αρκετούς δικηγορικούς συλλόγους στη χώρα, για να παρέχουν δωρεάν νομική προστασία σε νέα παιδιά. Έχουμε επίσης συνεργαστεί με Πανεπιστήμια για να παρατηρούν διάφορα κοινωνικά φαινόμενα που εμφανίζουν έξαρση και να υποδεικνύουν τις κατάλληλες νομοθετικές ή άλλες πρωτοβουλίες που πρέπει να αναλαμβάνονται από το κράτος. Έχουμε μπει μπροστά σε μια σειρά από ενημερωτικές καμπάνιες προς γονείς, παιδιά, αλλά και κοινωνικούς φορείς σε ζητήματα που έχουν να κάνουν με δικαιώματα του παιδιού και γενικότερα υπάρχει ένα φάσμα δραστηριοτήτων το οποίο θα εκδηλώνεται όχι μόνο κεντρικά αλλά σε ολόκληρη την Ελλάδα προκειμένου να προστατεύονται αποτελεσματικά τα δικαιώματα των παιδιών.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κύριε Υπουργέ υπάρχει ένα άλλο θέμα σχετικά με διάφορους Διευθυντές σχολείων, οι οποίοι παρά την οδηγία σας, παρά την εγκύκλιό σας, ζητούν από τους γονείς να δηλώνουν για ποιο λόγο απαλλάσσεται το παιδί τους από το μάθημα των θρησκευτικών. Αυτό είναι η μία πλευρά του ερωτήματος και η άλλη είναι η διαφωνία που έχετε με το Συνήγορο του Πολίτη. Εγώ προσωπικά δεν την έχω καταλάβει.
Ε. ΣΤΥΛΙΑΝΙΔΗΣ: Πρώτα απ’ όλα θα σας πω ότι το θέμα έχει λυθεί οριστικά μέσα από τις εγκυκλίους τις οποίες έχουμε στείλει. Και βεβαίως η διοίκηση σε όλο της το φάσμα θα πρέπει να παρακολουθεί τις οδηγίες του Υπουργείου Παιδείας. Αν θέλετε να επαναλάβω το περιεχόμενο αυτών των οδηγιών, να σας πω ότι το μάθημα των θρησκευτικών παραμένει υποχρεωτικό για όλους. Οι αλλόθρησκοι ή οι ετερόδοξοι έχουν δικαίωμα για λόγους συνείδησης να εξαιρεθούν, χωρίς όμως να δηλώσουν το δόγμα στο οποίο πιστεύουν και έτσι προστατεύονται τα προσωπικά δεδομένα. Επομένως η εξαίρεση αφορά τους μη ορθόδοξους. Από εκεί και μετά όποιος εξαιρείται, αν είναι αλλοδαπός μπαίνει σε ένα μάθημα ενισχυτικής διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας και του πολιτισμού, αν είναι ημεδαπός αλλά ετερόδοξος ή αλλόθρησκος, ο Σύλλογος Διδασκόντων ορίζει πώς θα καλύπτεται η χαμένη ώρα με την παρακολούθηση μαθημάτων που πιθανότατα ο ίδιος ο μαθητής είναι αδύναμος. Από εκεί και μετά, για το θέμα του Συνήγορου του Πολίτη, νομίζω ότι έχει δημοσιοποιηθεί ποια ήταν η ενόχληση του Υπουργείου Παιδείας. Θεωρούμε ότι ο τρόπος με τον οποίο λειτούργησε, υπερέβη ουσιαστικά κάποια όρια και περιγράφεται στην επιστολή μου ο ακριβής λόγος για τον οποίο εκφράστηκε αυτή η δυσαρέσκεια.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Δηλαδή το μάθημα είναι υποχρεωτικό για τους ορθόδοξους.
Ε. ΣΤΥΛΙΑΝΙΔΗΣ: Σαφώς.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Σαφώς λέτε, αλλά πώς θα αποδείξω εγώ ότι είμαι ορθόδοξη; Θα πρέπει να πάω μια επιστολή, ένα δικαιολογητικό;
Ε. ΣΤΥΛΙΑΝΙΔΗΣ: Όταν γίνεται αναφορά σε θέματα συνείδησης, εννοούμε τη θρησκευτική συνείδηση. Δεν μπορούν να υπεισέρχονται στον όρο συνείδηση ιδεολογικοί, πολιτικοί ή άλλοι λόγοι που μπορούν να νομιμοποιήσουν μια τέτοιου είδους εξαίρεση.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Σας ευχαριστούμε
Παρασκευή 21 Νοεμβρίου 2008
Ανταπάντηση του Συνηγόρου του Πολίτη στον υπ. Παιδειας
Απάντηση Συνηγόρου του Πολίτη στον Υπ. Παιδείας
Χατζηγιάννη Μέξη 5,
Αθήνα, 11528Αθήνα,
21 Νοεμβρίου 2008,
Αριθμ.Πρωτ. 3476/2008
Προς τον Υπουργό Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων
Κύριο Ευριπίδη ΣτυλιανίδηΑ.Παπανδρέου 37151 80 Μαρούσι
Αξιότιμε κύριε Υπουργέ,Έλαβα γνώση της υπ.’αριθμ. πρωτ. 450/20.11.2008 επιστολής σας (δημοσιευθείσας αυθημερόν στην ιστοσελίδα του Υπουργείου και στα ΜΜΕ), με την οποίαν εγκαλείτε την Ανεξάρτητη Αρχή της οποίας προΐσταμαι για «υπέρβαση των ορίων της θεσμικής της αρμοδιότητος» επί του θέματος της απαλλαγής από το μάθημα των θρησκευτικών. Υποχρεούμαι, συνεπώς, σε άμεση απάντηση.
Εν πρώτοις, δεν αντιλαμβάνομαι το νόημα της επισήμανσής σας ότι «το Υπουργείο είναι το μόνο αρμόδιο να κρίνει … οι ρόλοι μας είναι διακριτοί … η δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση και το αρμόδιο Υπουργείο δεν προτίθενται να εκχωρήσουν στο ελάχιστο …»: ο Συνήγορος του Πολίτη ουδέποτε διεκδίκησε μερίδιο στη λήψη πολιτικών αποφάσεων. Ασφαλώς, λόγω της αρμοδιότητάς του να μεριμνά για «την προστασία των δικαιωμάτων του πολίτη» (ν. 3094/2003), ο Συνήγορος του Πολίτη δέχεται αναφορές, οι οποίες συχνά τον υποχρεώνουν να παρεμβαίνει σε θέματα που αποτελούν αντικείμενο έντονης πολιτικής ή ακόμη και ιδεολογικής αντιπαράθεσης· γι’ αυτό και φροντίζει οι παρεμβάσεις του να έχουν ως μοναδικό γνώμονα το Σύνταγμα, τους νόμους και τις διεθνείς συμβάσεις που έχουν ενσωματωθεί στην ελληνική έννομη τάξη. Στο πλαίσιο αυτό, άλλωστε, ο Συνήγορος του Πολίτη δεν αποφασίζει, αλλ’ απλώς εισηγείται τεκμηριωμένα και αιτιολογημένα, αναμένοντας την ανταπόκριση του εκάστοτε αρμοδίου Υπουργείου, διατηρεί όμως, ήδη απ’ ευθείας από τον νόμο 3094/2003, τη δυνατότητα «να δημοσιοποιήσει την μη αποδοχή των προτάσεών του, εφ’ όσον κρίνει ότι δεν αιτιολογείται επαρκώς».
Το (δυσάρεστο αυτό καθ’ εαυτό) γεγονός ότι το επίμαχο έγγραφο της Αρχής μας δόθηκε στη δημοσιότητα προτού παραληφθεί από το Υπουργείο σας, επ’ ουδενί δεν δικαιολογεί τον ισχυρισμό σας περί υπέρβασης αρμοδιότητας εκ μέρους του Συνηγόρου του Πολίτη ούτε βεβαίως αποδυναμώνει τις θέσεις του ως προς την ουσία του ζητήματος, τις οποίες άλλωστε ο Συνήγορος του Πολίτη έχει επανειλημμένα διατυπώσει εδώ και πολλά χρόνια. Ειδικότερα :
Στο προκείμενο ζήτημα, για το οποίο έχουμε από μακρού και επανειλημμένα απευθυνθεί τόσο στους προκατόχους σας όσο και σε σας τον ίδιον (έγγραφο Βοηθού Συνηγόρου υπ’ αρ. πρωτ. 13216.07.2.3/5.3.2008 προς το Γραφείο Υπουργού), τα επιχειρήματά μας υπήρξαν εξ αρχής αμιγώς νομικά, στηριζόμενα στο Σύνταγμα, στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, στη σχετική (δεσμευτική για τη διοίκηση) απόφαση υπ’ αρ. 77Α/25.6.2002 της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα αλλά και σε ελληνική και ευρωπαϊκή νομολογία επί παρεμφερών θεμάτων.
Στα επιχειρήματα αυτά, το Υπουργείο ουδέποτε απάντησε επί της ουσίας, πλην όμως αιφνιδίως, με τις υπ’ αρ. πρωτ. 91109/Γ2/10.7.2008 & 104071/Γ2/4.8.2008 εγκυκλίους, τα έκαμε δεκτά (παραπέμποντας, μάλιστα, ρητώς σε «αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και των ανεξαρτήτων αρχών της χώρας μας») και παρήγγειλε στα σχολεία να μην αξιώνουν θετική ή αρνητική δήλωση θρησκεύματος, παρά μόνο δήλωση απαλλαγής για λόγους συνείδησης. Ο Συνήγορος του Πολίτη έσπευσε να χαιρετίσει την εξέλιξη αυτή με δημόσια ανακοίνωσή του (31.7.2008). Εκείνη, η αμιγώς εγκωμιαστική δημόσια παρέμβασή του δεν χαρακτηρίστηκε τότε ως «υπέρβαση αρμοδιότητος».
Ατυχώς, στη συνέχεια, η υπ’ αρ. πρωτ. Φ12/977/109744/Γ1/26.8.2008 εγκύκλιος του Υπουργείου φαίνεται πως όχι μόνο περιέπλεξε το θέμα, αλλ’ επί πλέον, όπως ήδη συνάγεται από το τελευταίο αυτό έγγραφό σας, δεν μπορεί, εν τέλει, παρά ν’ αποδοθεί σε σιωπηρή κατάργηση της προηγουμένης εγκυκλίου:
· πώς αλλιώς θα μπορούσε να ερμηνευθεί η επιλογή ότι «δικαίωμα εξαιρέσεως έχουν [μόνον] οι αλλόθρησκοι ή ετερόδοξοι», όταν έτσι παρέχεται στη διεύθυνση του σχολείου η αρμοδιότητα ελέγχου της προϋποθέσεως αυτής;
· τι νόημα, άραγε, έχει η παραδοχή ότι οι απαλλασσόμενοι «δεν χρειάζεται να αναγράφουν τοδόγμα ή θρήσκευμα στο οποίο πιστεύουν», όταν αυτή καθ’ εαυτήν η κατάθεση σχετικής δήλωσης εκλαμβάνεται εξ ορισμού ως τεκμήριο θρησκευτικών πεποιθήσεων;
· ποιος ήταν, εν τέλει, ο λόγος έκδοσης των υπ’ αρ. πρωτ. 91109/Γ2/10.7.2008 & 104071/Γ2/4.8.2008 εγκυκλίων, και ποια η εναρμόνιση προς «αποφάσεις του ΕυρωπαϊκούΔικαστηρίου … και των ανεξαρτήτων αρχών», αν επρόκειτο απλώς για διατήρηση μιας από δεκαετιών εφαρμοζομένης πρακτικής;
· πώς είναι δυνατό, ταυτόχρονα, αφ’ ενός να διατυπώνεται από τον ίδιο τον Υπουργό ο ισχυρισμός ότι «το μάθημα των Θρησκευτικών δεν έχει ομολογιακό-κατηχητικό χαρακτήρα αλλά είναι γνωσιολογικό», αφ’ ετέρου να αναγνωρίζεται δικαίωμα απαλλαγής για λόγους συνείδησης;
Δεν γνωρίζω, αξιότιμε κύριε Υπουργέ, σε ποιους ακριβώς «περιορισμένους κύκλους» αποδίδετε πρόθεση «ιδεολογικοπολιτικής εκμετάλλευσης» του θέματος: με όσα πάντως ανέπτυξα πιο πάνω, πρέπει να καθίσταται σαφές ότι οΣυνήγορος του Πολίτη δεν έχει ζηλώσει δόξα ιδεολογικής στράτευσης ή καθοδήγησης, ούτε ασκεί πολιτική. Στην προκειμένη περίπτωση διαπίστωσε (βάσει σειράς αναφορών) ελλιπή ενημέρωση των γονέων και φαινόμενα αποκλίνουσας πρακτικής μεταξύ των σχολείων, στα δε σχετικά κείμενά του δεν συμπεριέλαβε ούτε ένα στοιχείο ή επιχείρημα, το οποίο να μην είχε ήδη επανειλημμένα τεθεί υπόψη σας, αλλά και των προκατόχων σας και των υπηρεσιών του Υπουργείου.
Αξιότιμε κύριε Υπουργέ,όπως ήδη ανέφερα, η Ανεξάρτητη Αρχή, της οποίας έχω την τιμή να προΐσταμαι, συχνά είναι υποχρεωμένη να παρεμβαίνει σε θέματα που προκαλούν έντονες αντιπαραθέσεις. Επειδή το μάθημα των θρησκευτικών είναι μία από αυτές, ο Συνήγορος του Πολίτη έχει φροντίσει να διατυπώσει τις σχετικές απόψεις του με ιδιαίτερη νηφαλιότητα και ενδελεχή τεκμηρίωση. Ελπίζω, κατά τα λοιπά, να συνεχιστεί η γόνιμη συνεργασία που έχουμε αναπτύξει με τις υπηρεσίες του υπουργείου σας σε πολλά άλλα θέματα. Σε ό,τι αφορά την Ανεξάρτητη Αρχή της οποίας προΐσταμαι, σας βεβαιώνω ότι θα επιδιώξω την αδιατάρακτη συνέχιση της συνεργασίας αυτής σε όλα τα επίπεδα.
Με τιμή,
Γιώργος Β.Καμίνης
Χατζηγιάννη Μέξη 5,
Αθήνα, 11528Αθήνα,
21 Νοεμβρίου 2008,
Αριθμ.Πρωτ. 3476/2008
Προς τον Υπουργό Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων
Κύριο Ευριπίδη ΣτυλιανίδηΑ.Παπανδρέου 37151 80 Μαρούσι
Αξιότιμε κύριε Υπουργέ,Έλαβα γνώση της υπ.’αριθμ. πρωτ. 450/20.11.2008 επιστολής σας (δημοσιευθείσας αυθημερόν στην ιστοσελίδα του Υπουργείου και στα ΜΜΕ), με την οποίαν εγκαλείτε την Ανεξάρτητη Αρχή της οποίας προΐσταμαι για «υπέρβαση των ορίων της θεσμικής της αρμοδιότητος» επί του θέματος της απαλλαγής από το μάθημα των θρησκευτικών. Υποχρεούμαι, συνεπώς, σε άμεση απάντηση.
Εν πρώτοις, δεν αντιλαμβάνομαι το νόημα της επισήμανσής σας ότι «το Υπουργείο είναι το μόνο αρμόδιο να κρίνει … οι ρόλοι μας είναι διακριτοί … η δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση και το αρμόδιο Υπουργείο δεν προτίθενται να εκχωρήσουν στο ελάχιστο …»: ο Συνήγορος του Πολίτη ουδέποτε διεκδίκησε μερίδιο στη λήψη πολιτικών αποφάσεων. Ασφαλώς, λόγω της αρμοδιότητάς του να μεριμνά για «την προστασία των δικαιωμάτων του πολίτη» (ν. 3094/2003), ο Συνήγορος του Πολίτη δέχεται αναφορές, οι οποίες συχνά τον υποχρεώνουν να παρεμβαίνει σε θέματα που αποτελούν αντικείμενο έντονης πολιτικής ή ακόμη και ιδεολογικής αντιπαράθεσης· γι’ αυτό και φροντίζει οι παρεμβάσεις του να έχουν ως μοναδικό γνώμονα το Σύνταγμα, τους νόμους και τις διεθνείς συμβάσεις που έχουν ενσωματωθεί στην ελληνική έννομη τάξη. Στο πλαίσιο αυτό, άλλωστε, ο Συνήγορος του Πολίτη δεν αποφασίζει, αλλ’ απλώς εισηγείται τεκμηριωμένα και αιτιολογημένα, αναμένοντας την ανταπόκριση του εκάστοτε αρμοδίου Υπουργείου, διατηρεί όμως, ήδη απ’ ευθείας από τον νόμο 3094/2003, τη δυνατότητα «να δημοσιοποιήσει την μη αποδοχή των προτάσεών του, εφ’ όσον κρίνει ότι δεν αιτιολογείται επαρκώς».
Το (δυσάρεστο αυτό καθ’ εαυτό) γεγονός ότι το επίμαχο έγγραφο της Αρχής μας δόθηκε στη δημοσιότητα προτού παραληφθεί από το Υπουργείο σας, επ’ ουδενί δεν δικαιολογεί τον ισχυρισμό σας περί υπέρβασης αρμοδιότητας εκ μέρους του Συνηγόρου του Πολίτη ούτε βεβαίως αποδυναμώνει τις θέσεις του ως προς την ουσία του ζητήματος, τις οποίες άλλωστε ο Συνήγορος του Πολίτη έχει επανειλημμένα διατυπώσει εδώ και πολλά χρόνια. Ειδικότερα :
Στο προκείμενο ζήτημα, για το οποίο έχουμε από μακρού και επανειλημμένα απευθυνθεί τόσο στους προκατόχους σας όσο και σε σας τον ίδιον (έγγραφο Βοηθού Συνηγόρου υπ’ αρ. πρωτ. 13216.07.2.3/5.3.2008 προς το Γραφείο Υπουργού), τα επιχειρήματά μας υπήρξαν εξ αρχής αμιγώς νομικά, στηριζόμενα στο Σύνταγμα, στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, στη σχετική (δεσμευτική για τη διοίκηση) απόφαση υπ’ αρ. 77Α/25.6.2002 της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα αλλά και σε ελληνική και ευρωπαϊκή νομολογία επί παρεμφερών θεμάτων.
Στα επιχειρήματα αυτά, το Υπουργείο ουδέποτε απάντησε επί της ουσίας, πλην όμως αιφνιδίως, με τις υπ’ αρ. πρωτ. 91109/Γ2/10.7.2008 & 104071/Γ2/4.8.2008 εγκυκλίους, τα έκαμε δεκτά (παραπέμποντας, μάλιστα, ρητώς σε «αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και των ανεξαρτήτων αρχών της χώρας μας») και παρήγγειλε στα σχολεία να μην αξιώνουν θετική ή αρνητική δήλωση θρησκεύματος, παρά μόνο δήλωση απαλλαγής για λόγους συνείδησης. Ο Συνήγορος του Πολίτη έσπευσε να χαιρετίσει την εξέλιξη αυτή με δημόσια ανακοίνωσή του (31.7.2008). Εκείνη, η αμιγώς εγκωμιαστική δημόσια παρέμβασή του δεν χαρακτηρίστηκε τότε ως «υπέρβαση αρμοδιότητος».
Ατυχώς, στη συνέχεια, η υπ’ αρ. πρωτ. Φ12/977/109744/Γ1/26.8.2008 εγκύκλιος του Υπουργείου φαίνεται πως όχι μόνο περιέπλεξε το θέμα, αλλ’ επί πλέον, όπως ήδη συνάγεται από το τελευταίο αυτό έγγραφό σας, δεν μπορεί, εν τέλει, παρά ν’ αποδοθεί σε σιωπηρή κατάργηση της προηγουμένης εγκυκλίου:
· πώς αλλιώς θα μπορούσε να ερμηνευθεί η επιλογή ότι «δικαίωμα εξαιρέσεως έχουν [μόνον] οι αλλόθρησκοι ή ετερόδοξοι», όταν έτσι παρέχεται στη διεύθυνση του σχολείου η αρμοδιότητα ελέγχου της προϋποθέσεως αυτής;
· τι νόημα, άραγε, έχει η παραδοχή ότι οι απαλλασσόμενοι «δεν χρειάζεται να αναγράφουν τοδόγμα ή θρήσκευμα στο οποίο πιστεύουν», όταν αυτή καθ’ εαυτήν η κατάθεση σχετικής δήλωσης εκλαμβάνεται εξ ορισμού ως τεκμήριο θρησκευτικών πεποιθήσεων;
· ποιος ήταν, εν τέλει, ο λόγος έκδοσης των υπ’ αρ. πρωτ. 91109/Γ2/10.7.2008 & 104071/Γ2/4.8.2008 εγκυκλίων, και ποια η εναρμόνιση προς «αποφάσεις του ΕυρωπαϊκούΔικαστηρίου … και των ανεξαρτήτων αρχών», αν επρόκειτο απλώς για διατήρηση μιας από δεκαετιών εφαρμοζομένης πρακτικής;
· πώς είναι δυνατό, ταυτόχρονα, αφ’ ενός να διατυπώνεται από τον ίδιο τον Υπουργό ο ισχυρισμός ότι «το μάθημα των Θρησκευτικών δεν έχει ομολογιακό-κατηχητικό χαρακτήρα αλλά είναι γνωσιολογικό», αφ’ ετέρου να αναγνωρίζεται δικαίωμα απαλλαγής για λόγους συνείδησης;
Δεν γνωρίζω, αξιότιμε κύριε Υπουργέ, σε ποιους ακριβώς «περιορισμένους κύκλους» αποδίδετε πρόθεση «ιδεολογικοπολιτικής εκμετάλλευσης» του θέματος: με όσα πάντως ανέπτυξα πιο πάνω, πρέπει να καθίσταται σαφές ότι οΣυνήγορος του Πολίτη δεν έχει ζηλώσει δόξα ιδεολογικής στράτευσης ή καθοδήγησης, ούτε ασκεί πολιτική. Στην προκειμένη περίπτωση διαπίστωσε (βάσει σειράς αναφορών) ελλιπή ενημέρωση των γονέων και φαινόμενα αποκλίνουσας πρακτικής μεταξύ των σχολείων, στα δε σχετικά κείμενά του δεν συμπεριέλαβε ούτε ένα στοιχείο ή επιχείρημα, το οποίο να μην είχε ήδη επανειλημμένα τεθεί υπόψη σας, αλλά και των προκατόχων σας και των υπηρεσιών του Υπουργείου.
Αξιότιμε κύριε Υπουργέ,όπως ήδη ανέφερα, η Ανεξάρτητη Αρχή, της οποίας έχω την τιμή να προΐσταμαι, συχνά είναι υποχρεωμένη να παρεμβαίνει σε θέματα που προκαλούν έντονες αντιπαραθέσεις. Επειδή το μάθημα των θρησκευτικών είναι μία από αυτές, ο Συνήγορος του Πολίτη έχει φροντίσει να διατυπώσει τις σχετικές απόψεις του με ιδιαίτερη νηφαλιότητα και ενδελεχή τεκμηρίωση. Ελπίζω, κατά τα λοιπά, να συνεχιστεί η γόνιμη συνεργασία που έχουμε αναπτύξει με τις υπηρεσίες του υπουργείου σας σε πολλά άλλα θέματα. Σε ό,τι αφορά την Ανεξάρτητη Αρχή της οποίας προΐσταμαι, σας βεβαιώνω ότι θα επιδιώξω την αδιατάρακτη συνέχιση της συνεργασίας αυτής σε όλα τα επίπεδα.
Με τιμή,
Γιώργος Β.Καμίνης
Υποχρεωτικά τα Θρησκευτικά για τους Ορθοδόξους, ανακαλούνται απαλλαγές...
ΤΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ, ΜΕΤΑ ΤΙΣ ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΥΠ. ΠΑΙΔΕΙΑΣ
Υποχρεωτικά για
τους Ορθοδόξους
μαθητές,
ανακαλούνται απαλλαγές...
* Ενδυναμώνεται ο γνωσιολογικός χαρακτήρας του μαθήματος
Του Χάρη Ανδρεόπουλου *
xaan@theo.auth.gr
Αίσθηση, αναμφίβολα θετική, προκάλεσε στο χώρο των θεολόγων η προχθεσινή παρέμβαση του υπουργείου Παιδείας contra στην αντιδεοντολογική παρέμβαση του Συνηγόρου του Πολίτη ΣτΠ) σε θέμα της αρμοδιότητας του και συγκεκριμένα στο «καυτό» θέμα της ρύθμισης του ζητήματος των απαλλαγών από το θρησκευτικό μάθημα. Η αξίωση του ΣτΠ να επεκταθεί το (ισχύον και εφαρμοζόμενο για αλλοθρήσκους και ετεροδόξους) δικαίωμα απαλλαγής και στους Ορθόδοξους μαθητές, ήταν, ως φαίνεται, η σταγόνα με την οποία ξεχείλισε το ποτήρι, αναγκάζοντας τον υπουργό Παιδείας, εν όψει βεβαίας, νέας χιονοστιβάδας αντιδράσεων του θεολογικού κόσμου, να βγεί, ουσιαστικά στην «αντεπίθεση» εγκαλώντας τον ΣτΠ για υπέρβαση των ορίων της θεσμικής του αρμοδιότητας.
Απ’ αυτή την αντιπαράθεση, προέκυψε και μια ιδιαίτερα σημαντική εξέλιξη αναφορικά με τη φυσιογνωμία και τον χαρακτήρα του μαθήματος, καθώς ξεκαθαρίσθηκε και μάλιστα από υπουργικών χειλέων ότι «το μάθημα των Θρησκευτικών δεν έχει ομολογιακό – κατηχητικό χαρακτήρα, αλλά είναι γνωσιολογικό, δηλαδή συμπεριλαμβάνει αναφορές όχι μόνο στην επικρατούσα θρησκεία, αλλά και σε άλλα δόγματα και θρησκείες», όπως γράφαμε κι’ εμείς σε πρόσφατα άρθρα μας στην «Ε» («Ο Γολγοθάς των Θρησκευτικών συνεχίζεται....», 3/8/2008, σελ.11, «Η αγωνία του θεολόγου», 17/8/2008, σελ. 6, κ.α.), όπως υποστήριζε το ίδιο το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο («Ερήμην του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου οι εγκύκλιοι για τα Θρησκευτικά», «Ε», 9/9/2008, σελ. 8) και ο Σύμβουλος του Π.Ι. δρ. Θεολογίας κ. Σταύρος Γιαγκάζογλου («Αλλαγές στην ύλη, νέα βιβλία στο Λύκειο», «Ε», 21/10/2008, σελ. 8), κ.α.
Φυσικά, με τη παρέμβαση αυτή του κ. Στυλιανίδη ξεκαθαρίσθηκε και η σύγχυση για το ποιός έχει και ποιός δεν έχει δικαίωμα απαλλαγής: ο κ. υπουργός υπήρξε σαφέστατος, λέγοντας ότι «δικαίωμα εξαιρέσεως από το μάθημα έχουν οι αλλόθρησκοι ή ετερόδοξοι», ενώ «το μάθημα των Θρησκευτικών παραμένει υποχρεωτικό για όλους του Ορθοδόξους χριστιανούς μαθητές» (σ.σ.: Ολόκληρες οι ανακοινώσεις, τόσο του ΣτΠ, όσο και του ΥΠΕΠΘ στο ιστολόγιο της Ενωσης Θεολόγων ν. Λάρισας, http://theologylar.blogspot.com/ ).
ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ
Τι σημαίνουν οι ανωτέρω δηλώσεις του υπουργού; Πολλά πράγματα:
* Πρώτον, ότι το υπουργείο Παιδείας αποδεχόμενο τις προτάσεις του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου (τις οποίες δημοσιεύσαμε εν περιλήψει στην «Ε», 9/92008, σελ. 8) προσανατολίζεται σε μια προοπτική νέων οριζόντων για το θρησκευτικό μάθημα, για ένα μάθημα που θα είναι ανοικτό, πλουραλιστικό και με περιεχόμενο μορφωτικό – γνωσιολογικό. Και καθόλου τυχαία δεν είναι κατά τη γνώμη μας η αναφορά του υπουργού ότι «το θρησκευτικό μάθημα μπορούν να το παρακολουθήσουν και όσοι μη ορθόδοξοι των επιθυμούν». Υπενθυμίζουμε ότι υπέρ της άποψης για ένα θρησκευτικό μάθημα που θα απευθύνεται και θα ενδιαφέρει όλους τους μαθητές, έχουν ταχθεί, παρουσιάζοντας μάλιστα και το κατάλληλο θεωρητικό πλαίσιο, το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (που αποτελεί τον θεσμοθετημένο επιστημονικό σύμβουλο του ΥΠΕΠΘ) και το Τμήμα Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ).
* Δεύτερον, και σε πρακτικό επίπεδο, οι προχθεσινές – εν είδει «εγκυκλίου» – δηλώσεις του κ. Στυλιανίδη σημαίνουν ότι, αφ’ ης στιγμής ξεκαθαρίσθηκε πως το θρησκευτικό μάθημα παραμένει υποχρεωτικό για τους Ορθοδόξους, θα πρέπει να ανακληθούν πάραυτα οι απαλλαγές που δόθηκαν από διευθυντές Γυμνασίων και Λυκείων σε Ορθοδόξους μαθητές (περί τις 10 απαλλαγές στη Λάρισα και κοντά στις 50 σ’ όλη τη Θεσσαλία). Η αναγκαιότητα αυτή προκύπτει από το περιεχόμενο του εγγράφου του υπουργού Παιδείας, το οποίο απευθύνεται μεν στον ΣτΠ, αλλά με τις διασαφηνίσεις του στέλνει μηνύματα σε πολλούς αποδέκτες (διευθυντές σχολείων που παραχωρούσαν απαλλαγές χωρίς φειδώ...), με ζητούμενο την εφαρμογή του νόμου.
* O Xάρης Ανδρεόπουλος είναι δημοσιογράφος – θεολόγος ΑΠΘ, συνεργάτης του Ρ/Σ της Ι. Μητρόπολης Λάρισας (96,3 FM), καθηγητής Β/βάθμιας Εκπαίδευσης (Γυμνάσιο και Λύκειο Αρμενίου) και Γ.Γ. της Ενωσης Θεολόγων ν. Λάρισας
Πέμπτη 20 Νοεμβρίου 2008
Aπάντηση του υπουργού Παιδείας στον Συνήγορο του Πολίτη
ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ, ΑΠΑΝΤΑ Ο ΥΠ. ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΤΗ
ΣΥΣΤΑΣΗ ΝΑ ΠΑΙΡΝΟΥΝ ΑΠΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΟΙ ΟΡΘΟΔΟΞΟΙ...
"Το μάθημα δεν έχει κατηχητικό
χαρακτήρα, αλλά γνωσιολογικό"
* Δίκαίωμα απαλλαγής στους ετερόδοξους και αλλόθρησκους
Τη δυσαρέσκειά του εκφράζει ο υπουργός Παιδείας κ. Ευριπίδης Στυλιανίδης για τη προχθεσινή παρέμβαση του Συνηγόρου του Πολίτη, σχετικά με το θρησκευτικό μάθημα. Ο κ. Στυλιανίδης με επιστολή του προς τον επικεφαλής του ΣτΠ, καθηγητή κ. Γ. Καμίνη, επισημαίνοντας ότι αρμόδιο να παίρνει αποφάσεις για το μάθημα των Θρησκευτικών είναι το υπ. Παιδείας, υπογραμμίζει ότι το μάθημα παραμένει υποχρεωτικό. Δικαίωμα εξαιρέσεως, διευκρινίζει, έχουν οι αλλόθρησκοι ή ετερόδοξοι μαθητές εφ’ όσον το επιθυμούν, οι οποίοι στην αίτησή τους δεν χρειάζεται να αναγράφουν το δόγμα ή θρήσκευμα στο οποίο πιστεύουν.
Ολόκληρη η επιστολή του κ. Στυλιανίδη προς τον ΣτΠ έχει ως εξής:
“ΠΡΟΣ
κ. Γεώργιο Καμίνη
Συνήγορο του Πολίτη
Αθήνα, 20/11/08
ΑΠ: 450
Αξιότιμε κ. Συνήγορε του Πολίτη,
Θα ήθελα να σας εκφράσω τη δυσαρέσκεια μου διότι θεωρώ ότι η Ανεξάρτητη Αρχή της οποίας προΐστασθε, υπερέβη τα όρια της θεσμικής της αρμοδιότητος. Είναι αντιδεοντολογικό το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων να πληροφορείται για παρέμβασή σας σε θέμα της αρμοδιότητάς του από δελτίο τύπου που κυκλοφόρησε στο σύνολο των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, με επισυναπτόμενη τη σχετική επιστολή και ενώ η επιστολή δεν είχε ακόμη φτάσει στον αποδέκτη της.
Το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων με σχετικές εγκυκλίους του επιδεικνύοντας εμπράκτως τον σεβασμό του στις προτάσεις της Ανεξάρτητης Αρχής της οποίας προΐστασθε, για το μάθημα των Θρησκευτικών, αποδέχθηκε ότι οι εξαιρούμενοι για λόγους συνείδησης αλλόθρησκοι ή ετερόδοξοι μαθητές δεν υποχρεούνται να δηλώνουν το διαφορετικό δόγμα ή θρήσκευμα στο οποίο πιστεύουν.
Το μάθημα των Θρησκευτικών παραμένει υποχρεωτικό για όλους τους Ορθοδόξους Χριστιανούς μαθητές. Μπορούν επίσης να το παρακολουθήσουν και όσοι μη ορθόδοξοι το επιθυμούν. Το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων εκτιμά, και είναι το μόνο αρμόδιο να το κρίνει αυτό σύμφωνα με το Σύνταγμα και τους νόμους, ότι το μάθημα των Θρησκευτικών δεν έχει ομολογιακό-κατηχητικό χαρακτήρα αλλά είναι γνωσιολογικό, δηλαδή συμπεριλαμβάνει αναφορές όχι μόνον στην επικρατούσα θρησκεία αλλά και σε άλλα δόγματα και θρησκείες.
Ως εκ τούτου προκύπτει ότι:
Το μάθημα των θρησκευτικών είναι υποχρεωτικό για όλους τους μαθητές.
Δικαίωμα εξαιρέσεως έχουν οι αλλόθρησκοι ή ετερόδοξοι μαθητές εφ’ όσον το επιθυμούν, οι οποίοι στην αίτησή τους δεν χρειάζεται να αναγράφουν το δόγμα ή θρήσκευμα στο οποίο πιστεύουν.
Οι εξαιρούμενοι αλλόδοξοι και αλλόθρησκοι, όταν είναι αλλοδαποί, την ώρα του μαθήματος των θρησκευτικών συμμετέχουν στο μάθημα της ελληνικής γλώσσας και όταν είναι ημεδαποί συμμετέχουν στο μάθημα που υποδεικνύεται από το σύλλογο διδασκόντων
Επιτρέψτε μου επίσης να σας ενημερώσω ότι κατά το διάστημα που μεσολάβησε από την έκδοση των εγκυκλίων μέχρι σήμερα, υπήρξε προσπάθεια από κάποιους περιορισμένους κύκλους να εκμεταλλευθούν ιδεολογικοπολιτικά το ζήτημα με συστηματική προπαγάνδα της εξαίρεσης από το μάθημα των Θρησκευτικών μέσω διανομής φυλλαδίων και με τη χρήση άλλων μεθόδων που λειτούργησαν παραπλανητικά ως προς το περιεχόμενο των εγκυκλίων.
Αξιότιμε κ. Συνήγορε του Πολίτη,
Το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων έχει εμπράκτως επιδείξει το σεβασμό του έναντι της Ανεξάρτητης Αρχής της οποίας προΐστασθε.
Οφείλω όμως να ξεκαθαρίσω ότι οι ρόλοι μας είναι διακριτοί και προσδιορίζονται από το Σύνταγμα και τους νόμους. Υπό την έννοια αυτή η δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση και το αρμόδιο Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων δεν προτίθενται να εκχωρήσουν στο ελάχιστο, τμήμα του πεδίου ευθύνης τους.
Γνωρίζοντας την ευαισθησία σας για τα ζητήματα σεβασμού του Συντάγματος και των νόμων, πιστεύω ότι η συνεργασία μας στο μέλλον θα συνεχισθεί εποικοδομητικά.
Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ
Ευριπίδης Στυλιανίδης»
------------------------------------------
Μπράβο στον υπουργό για τη θαρραλέα απάντησή του! Νομίζουμε με την δήλωση αυτή του κ. Στυλιανίδη ξεκαθαρίζεται οριστικά το θολό μέχρι τώρα τοπίο και καθίσταται σαφές ότι για τους Ορθοδόξους το μάθημα παραμένει όπως ήταν, δηλ. υποχρεωτικό. Συνεπώς, θα πρέπει οι απαλλαγές που δόθηκαν σε Ορθοδόξους μαθητές να ανακληθούν πάραυτα - και από δω και πέρα μερίμνη των Διευθυντών οι όποιες απαλλαγές που δίδονται να αφορούν σε αλλοθρήσκους και ετεροδόξους μαθητές.
Χάρης Ανδρεόπουλος
ΣΥΣΤΑΣΗ ΝΑ ΠΑΙΡΝΟΥΝ ΑΠΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΟΙ ΟΡΘΟΔΟΞΟΙ...
"Το μάθημα δεν έχει κατηχητικό
χαρακτήρα, αλλά γνωσιολογικό"
* Δίκαίωμα απαλλαγής στους ετερόδοξους και αλλόθρησκους
Τη δυσαρέσκειά του εκφράζει ο υπουργός Παιδείας κ. Ευριπίδης Στυλιανίδης για τη προχθεσινή παρέμβαση του Συνηγόρου του Πολίτη, σχετικά με το θρησκευτικό μάθημα. Ο κ. Στυλιανίδης με επιστολή του προς τον επικεφαλής του ΣτΠ, καθηγητή κ. Γ. Καμίνη, επισημαίνοντας ότι αρμόδιο να παίρνει αποφάσεις για το μάθημα των Θρησκευτικών είναι το υπ. Παιδείας, υπογραμμίζει ότι το μάθημα παραμένει υποχρεωτικό. Δικαίωμα εξαιρέσεως, διευκρινίζει, έχουν οι αλλόθρησκοι ή ετερόδοξοι μαθητές εφ’ όσον το επιθυμούν, οι οποίοι στην αίτησή τους δεν χρειάζεται να αναγράφουν το δόγμα ή θρήσκευμα στο οποίο πιστεύουν.
Ολόκληρη η επιστολή του κ. Στυλιανίδη προς τον ΣτΠ έχει ως εξής:
“ΠΡΟΣ
κ. Γεώργιο Καμίνη
Συνήγορο του Πολίτη
Αθήνα, 20/11/08
ΑΠ: 450
Αξιότιμε κ. Συνήγορε του Πολίτη,
Θα ήθελα να σας εκφράσω τη δυσαρέσκεια μου διότι θεωρώ ότι η Ανεξάρτητη Αρχή της οποίας προΐστασθε, υπερέβη τα όρια της θεσμικής της αρμοδιότητος. Είναι αντιδεοντολογικό το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων να πληροφορείται για παρέμβασή σας σε θέμα της αρμοδιότητάς του από δελτίο τύπου που κυκλοφόρησε στο σύνολο των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, με επισυναπτόμενη τη σχετική επιστολή και ενώ η επιστολή δεν είχε ακόμη φτάσει στον αποδέκτη της.
Το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων με σχετικές εγκυκλίους του επιδεικνύοντας εμπράκτως τον σεβασμό του στις προτάσεις της Ανεξάρτητης Αρχής της οποίας προΐστασθε, για το μάθημα των Θρησκευτικών, αποδέχθηκε ότι οι εξαιρούμενοι για λόγους συνείδησης αλλόθρησκοι ή ετερόδοξοι μαθητές δεν υποχρεούνται να δηλώνουν το διαφορετικό δόγμα ή θρήσκευμα στο οποίο πιστεύουν.
Το μάθημα των Θρησκευτικών παραμένει υποχρεωτικό για όλους τους Ορθοδόξους Χριστιανούς μαθητές. Μπορούν επίσης να το παρακολουθήσουν και όσοι μη ορθόδοξοι το επιθυμούν. Το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων εκτιμά, και είναι το μόνο αρμόδιο να το κρίνει αυτό σύμφωνα με το Σύνταγμα και τους νόμους, ότι το μάθημα των Θρησκευτικών δεν έχει ομολογιακό-κατηχητικό χαρακτήρα αλλά είναι γνωσιολογικό, δηλαδή συμπεριλαμβάνει αναφορές όχι μόνον στην επικρατούσα θρησκεία αλλά και σε άλλα δόγματα και θρησκείες.
Ως εκ τούτου προκύπτει ότι:
Το μάθημα των θρησκευτικών είναι υποχρεωτικό για όλους τους μαθητές.
Δικαίωμα εξαιρέσεως έχουν οι αλλόθρησκοι ή ετερόδοξοι μαθητές εφ’ όσον το επιθυμούν, οι οποίοι στην αίτησή τους δεν χρειάζεται να αναγράφουν το δόγμα ή θρήσκευμα στο οποίο πιστεύουν.
Οι εξαιρούμενοι αλλόδοξοι και αλλόθρησκοι, όταν είναι αλλοδαποί, την ώρα του μαθήματος των θρησκευτικών συμμετέχουν στο μάθημα της ελληνικής γλώσσας και όταν είναι ημεδαποί συμμετέχουν στο μάθημα που υποδεικνύεται από το σύλλογο διδασκόντων
Επιτρέψτε μου επίσης να σας ενημερώσω ότι κατά το διάστημα που μεσολάβησε από την έκδοση των εγκυκλίων μέχρι σήμερα, υπήρξε προσπάθεια από κάποιους περιορισμένους κύκλους να εκμεταλλευθούν ιδεολογικοπολιτικά το ζήτημα με συστηματική προπαγάνδα της εξαίρεσης από το μάθημα των Θρησκευτικών μέσω διανομής φυλλαδίων και με τη χρήση άλλων μεθόδων που λειτούργησαν παραπλανητικά ως προς το περιεχόμενο των εγκυκλίων.
Αξιότιμε κ. Συνήγορε του Πολίτη,
Το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων έχει εμπράκτως επιδείξει το σεβασμό του έναντι της Ανεξάρτητης Αρχής της οποίας προΐστασθε.
Οφείλω όμως να ξεκαθαρίσω ότι οι ρόλοι μας είναι διακριτοί και προσδιορίζονται από το Σύνταγμα και τους νόμους. Υπό την έννοια αυτή η δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση και το αρμόδιο Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων δεν προτίθενται να εκχωρήσουν στο ελάχιστο, τμήμα του πεδίου ευθύνης τους.
Γνωρίζοντας την ευαισθησία σας για τα ζητήματα σεβασμού του Συντάγματος και των νόμων, πιστεύω ότι η συνεργασία μας στο μέλλον θα συνεχισθεί εποικοδομητικά.
Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ
Ευριπίδης Στυλιανίδης»
------------------------------------------
Μπράβο στον υπουργό για τη θαρραλέα απάντησή του! Νομίζουμε με την δήλωση αυτή του κ. Στυλιανίδη ξεκαθαρίζεται οριστικά το θολό μέχρι τώρα τοπίο και καθίσταται σαφές ότι για τους Ορθοδόξους το μάθημα παραμένει όπως ήταν, δηλ. υποχρεωτικό. Συνεπώς, θα πρέπει οι απαλλαγές που δόθηκαν σε Ορθοδόξους μαθητές να ανακληθούν πάραυτα - και από δω και πέρα μερίμνη των Διευθυντών οι όποιες απαλλαγές που δίδονται να αφορούν σε αλλοθρήσκους και ετεροδόξους μαθητές.
Χάρης Ανδρεόπουλος
Τρίτη 18 Νοεμβρίου 2008
Mετά τα Θρησκευτικά, στο στόχαστρο κι' η Ιστορία (;)
ΝΑ ΔΟΘΕΙ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΑΠΑΛΛΑΓΗΣ ΑΠ’ ΤΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ
ΟΡΘΟΔΟΞΟΥΣ (!), MAΘΗΤΕΣ, ΖΗΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΥΠΕΠΘ Ο ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ!..
Μετά τα Θρησκευτικά,
στο στόχαστρο κι’ η Ιστορία(;)
* Σύμφωνα με πληροφορίες, γονείς αλλοδαπών μαθητών κατέθεσαν στη Αρχή Προσωπικών Δεδομένων αίτηση απαλλλαγής – και - από την Ιστορία...
Του Χάρη Ανδρεόπουλου *
xaan@theo.auth.gr
..Λάδι στη φωτιά που καίει για το μάθημα των Θρησκευτικών (ξανα-) ρίχνει ο Συνήγορος του Πολίτη (ΣτΠ) αξιώνοντας, σύμφωνα με την χθεσινή ειδησεογραφία («Ελευθερία», 19/11/2008, σελ. 17), την επέκταση του δικαιώματος απαλλαγής από το θρησκευτικό μάθημα και για τους Ορθοδόξους (!) μαθητές... Και σαν να μην έφτανε αυτό, την ώρα που ο «Συνήγορος» επανέρχεται ...δριμύτερος για τα Θρησκευτικά, ένα άλλο, εξ ίσου (αν όχι περισσότερο) «καυτό» θέμα περί απαλλαγής φαίνεται να αρχίζει να «κυοφορείται» και συγκεκριμένα για το μάθημα της Ιστορίας, καθώς πληροφορίες αναφέρουν ότι από γονείς αλλοδαπών μαθητών στην Αθήνα κατατέθηκαν σχετικές προσφυγές στην ανεξάρτητη «Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα». Αναλυτικότερα:
Ο ΣτΠ με την υπ. αριθμ. 15595.2/14-11-2008 σύστασή του προς το υπ. Παιδείας ζητά να τροποποιηθεί η 3ης εγκυκλίος που εκδόθηκε τον περασμένο Αύγουστο από το ΥΠΕΠΘ και με την οποία επισημαινόταν ότι το δικαίωμα απαλλαγής αφορά τους «μη Ορθοδόξους μαθητές, δηλαδή τους ετεροδόξους και τους αλλοθρήσκους» και να διευκρινισθεί ...«επί το ορθόν», κατά την ερμηνευτική άποψη της νομοθεσίας από τη πλευρά του ΣτΠ, ότι «δικαίωμα απαλλαγής από το μάθημα δεν έχουν μόνο οι αλλόθρησκοι ή ετερόδοξοι, αλλά όλοι οι μαθητές, ανεξάρτητα από τις θρησκευτικές πεποιθήσεις, όταν οι γονείς τους, ή οι ίδιοι – όταν είναι ενήλικοι επικαλούνται λόγους συνείδησης με υπεύθυνή τους δήλωση». (Ολόκληρo to κείμενο της σύστασης του ΣτΠ προς το ΥΠΕΠΘ στο ιστολόγιο της Ενωσης Θεολόγων, http://theologylar.blogspot.com/2008/11/blog-post_18.html)
Με τη σύστασή του αυτή ο ΣτΠ επιχειρεί να ανατρέψει εκ βάθρων την 3η εγκύκλιο, την «Θετική μεν, αλλά...», όπως γράφαμε στην «Ε» της 3ης Σεπτεμβρίου για τις διευκρινίσεις που παρείχε ρυθμίζοντας τη δυνατότητα απαλλαγής για αλλοθρήσκους και ετεροδόξους, χωρίς, όμως, να διασφαλίζει την υποχρεωτικότητα για τους Ορθοδόξους – και να που, ως προς το δεύτερο και κρίσιμο μέρος του προβληματισμού μας, (δυστυχώς) δικαιωθήκαμε...
ΑΠΟΡΙΑΣ ΑΞΙΟΝ...
Ο ΣτΠ στηρίζει το επιχείρημά του στην εκτίμηση ότι το μάθημα των Θρησκευτικών στο εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας μας διατηρεί «ομολογιακό» χαρακτήρα (κάτι που δεν είναι ακριβές), συνεπώς, βάσει της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), αλλά και αποφάσεων του Ευρωπαϊκού δικαστηρίου, οι έχοντες πρόβλημα συνείδησης με τα Θρησκευτικά θα πρέπει ν’ απαλλάσσονται και μάλιστα χωρίς αιτιολόγηση καθώς το Ευρωπαϊκό δικαστήριο έκρινε αθέμιτη την αξίωση (ακόμη και αρνητική) γνωστοποίησης πεποιθήσεων ως προϋπόθεση άσκησης δικαιώματος.
Αναφορικά με τον χαρακτήρα του μαθήματος, είναι απορίας άξιον αν ο ΣτΠ έχει μελετήσει τα αναλυτικά προγράμματα, τους σκοπούς και τους στόχους τους μαθήματος των Θρησκευτικών πριν αποφανθεί. Ο χαρακτήρας και η φυσιογνωμία του μαθήματος τα τελευταία χρόνια τείνει να μην είναι – και δεν είναι – κατηχητικός και ομολογιακός, αλλά γνωσιακός και παιδαγωγικός. Το μάθημα έχει εν μέρει τη βιωματική του διάσταση, καθώς έχει ως επίκεντρο τη θρησκευτική παράδοση της χώρας - η οποία υποστασιάζεται στην ορθόδοξη χριστιανική διδασκαλία – αλλά, κατά βάση και κυρίαρχα έχει γνωσιολογικό χαρακτήρα, με ευρύτερη παιδευτική αξία, αφού και για τις λοιπές χριστιανικές ομολογίες και τ’ άλλα θρησκεύματα ενημερώνει (σε Γυμνάσιο – Λύκειο, αλλά από πέρυσι και στην ΣΤ’ Δημοτικού!) και αποβλέπει γενικότερα στην ενημέρωση των μαθητών για το θρησκευτικό φαινόμενο και ειδικότερα στη κατανόηση της θρησκευτικής διάστασης των επιμέρους θεμάτων της ζωής, καθώς και για τις επιδράσεις του θρησκευτικού πιστεύω στα μνημεία του πολιτισμού. Ο χαρακτήρας του μαθήματος δεν είναι μονοδιάστατος, ούτε μονόπλευρος, αφού ο τρόπος που διδάσκεται δεν είναι απολογητικός.
Και τα νέα βιβλία Θρησκευτικών του Γυμνασίου αξιολογήθηκαν θετικά από τη συντριπτική πλειοψηφία του επιστημονικού κόσμου. Ενδεικτικώς αναφέρουμε τη θετική κρίση που έχει εκφράσει με σχετική ανακοίνωσή του το τμήμα Θεολογίας του ΑΠΘ (http://web.auth.gr/theo/Letter%20_21_12_06.pdf.), το οποίο κάθε άλλο παρά για «συντηρητικό» θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί. «Τα νέα βιβλία Θρησκευτικών, στη μορφή και το περιεχόμενό τους, είναι τα επιτυχέστερα όλων όσων μέχρι σήμερα έχουν κυκλοφορήσει…», τονίζει το τμήμα Θεολογίας στο (από 21ης/12/2006 και υπογραφόμενο από τον τότε πρόεδρο, καθηγητή κ. Μιλτ. Κωνσταντίνου.
TI MEΛΛΕΙ ΓΕΝΕΣΘΑΙ;
Τι μέλλει γενέσθαι από δώ και πέρα; Kατ’ αρχήν να υπενθυμίσουμε ότι ο ρόλος του ΣτΠ είναι καθαρά συμβουλευτικός. Για τα χαρακτηριστικά του κάθε μαθήματος - συνεπώς και των Θρησκευτικών - στο πρόγραμμα του σχολείου, την ευθύνη έχει η εκλεγμένη κυβέρνηση, ασκώντας την δια του αρμοδιου υπουργείου - και εν προκειμένω δια του υπ. Παιδείας και Θρησκευμάτων. Και οφείλουμε να υπενθυμίσουμε (με κάθε σεβασμό προς το θεσμικό ρόλο του ΣτΠ) ότι θεσμοθετημένος επιστημονικός σύμβουλος του υπουργείου Παιδείας για παρόμοια θέματα είναι το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (ανεξάρτητη δημόσια υπηρεσία υπαγόμενη κατ' ευθείαν στον εκάστοτε υπουργό Παιδείας) και όχι ο ΣτΠ.
Αναφορικά με την άποψη ότι απαλλαγή θα πρέπει να δικαιούνται πάντες οι επικαλούμενοι "λόγους συνειδήσεως", ακόμη και οι Ορθόδοξοι, νομίζουμε ότι είναι τουλάχιστον αντιφατικό, π.χ., κάποιος από τη μία να δηλώνει ορθόδοξος χριστιανός κι' απ' την άλλη να επικαλείται πρόβλημα "συνείδησης" στη παρακολούθηση του (θρησκευτικού...) μαθήματος. Μια τέτοια πράξη δεν αποτελεί αυτοαναίρεση (ή να πούμε διχασμό;..) της προσωπικότητας; Δεν συνιστά κοροϊδία προς το σχολείο, προς τη κοινωνία και σε τελική ανάλυση προς τον ίδιο τον εαυτό εκείνου/-ης που από εκτός αιθούσης δηλώνει χριστιανός και εντός αιθούσης …συνειδησιακά προβληματισμένος με το θρησκευτικό μάθημα; Τι θα πράξει, λοιπόν, ο υπουργός Παιδείας: το πιο πιθανό είναι να αφήσει τη σύσταση του ΣτΠ στο συρτάρι του – αν και ουδείς μπορεί να αποκλείσει μια δυναμική «απάντηση» του Ευρ. Στυλιανίδη προς την αντίθετη - με αυτή που υποδεικνύει ο ΣτΠ – κατεύθυνση, δηλαδή με την έκδοση 4ης εγκυκλίου με την οποία θα διασφαλίζεται η υποχρεωτικότητα του μαθήματος για τους Ορθοδόξους μαθητές. Με μια τέτοια κίνηση είναι βέβαιο ότι διασφαλίζεται και το πολιτικό όφελος που θα εισπράξει και ο υπουργός και η κυβέρνηση.
ΑΠΑΛΛΑΓΗ KI ΑΠΟ “ΙΣΤΟΡΙΑ”;
Την ώρα που το θέμα με τα Θρησκευτικά (ξανα-) «φουντώνει», στον ορίζοντα φαίνεται ν’ ανοίγει κι’ άλλο ...«μέτωπο», αυτή τη φορά με το μάθημα της Ιστορίας. Σε μια πολύ ενδιαφέρουσα επιστημονική ημερίδα για το μάθημα των Θρησκευτικών που πραγματοποιήθηκε προσφάτως στο Βόλο, η είδηση που βγήκε δεν αφορούσε εξελίξεις σχετικές με το μάθημα των Θρησκευτικών, αλλά μ’ άλλο μάθημα – και συγκεκριμένα αυτό της Ιστορίας... Την είδηση (παραλληλίζοντάς την με το συναφές θέμα της απαλλαγής απ' τα Θρησκευτικά) μετέφεραν σε θεολόγους καθηγητές των ν. Μαγνησίας και Λάρισας έγκριτοι επιστήμονες, που ήταν εισηγητές στη ημερίδα και οι οποίοι επικαλούμενοι έγκυρες πηγές από κύκλους πανεπιστημιακών της Αθήνας, ανέφεραν ότι προ ημερών κατατέθηκαν στην «Αρχή προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα» αιτήσεις αλλοδαπών που διαμένουν μόνιμα στην Ελλάδα και οι οποίοι, δια των υποβληθεισών αιτήσεών τους, ζητούν να δοθεί στα παιδιά τους, που φοιτούν σε σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, το δικαίωμα της απαλλαγής από τη παρακολούθηση του μαθήματος της Ιστορίας, για λόγους «συνείδησης», όπως ακριβώς συμβαίνει με το μάθημα των Θρησκευτικών...
Η εξέλιξη αυτή, μετά τα διαδραματισθέντα κατά τη διάρκεια του περασμένου καλοκαιριού με το θρησκευτικό μάθημα, λίγο – πολύ θεωρήθηκε αναμενόμενη. Και η αφορμή φαίνεται να έχει παρόμοια επιχειρήματα του τύπου: «ζητούμε απαλλαγή απ’ θρησκευτικά διότι το μάθημα έχει ομολογιακά χαρακτηριστικά, έχει ως βάση την ορθόδοξη διδασκαλία, ενώ θά’ πρεπε νά’ χει θρησκειολογικό προσανατολισμό, κλπ.» και «ζητούμε απαλλαγή απ’ το ιστορικό μάθημα διότι έχει ελληνοκεντρικά χαρακτηριστικά, διακρίνεται από υποκειμενισμό στην προσέγγιση των ιστορικών γεγονότων, ενώ θά’ πρεπε να τα προσεγγίζει ουδέτερα, κλπ.».
Υπενθυμίζουμε ότι με συστάσεις αυτής της Αρχής και εκείνης του Συνηγόρου του Πολίτη, εκδόθηκε η πρόσφατη εγκύκλιος βάσει της οποίας η αίτηση απαλλαγής – «συνειδήσεως» ένεκεν - δεν πρέπει να συνοδεύεται από κάποια εξήγηση (όπως ίσχυε μέχρι πρότινος με την εγκύκλιο Γκεσούλη). Πιθανότατα δε και για το θέμα της Ιστορίας οι εν λόγω Αρχές να κάνουν δεκτές τις προσφυγές και να συστήσουν στο ΥΠΕΠΘ τη παραχώρηση του δικαιώματος απαλλαγής (και εδώ με την επίκληση λόγων «συνειδήσεως», κλπ.).
* Εννοείται, όμως, ότι σε κάθε περίπτωση - και αν, τελικώς, προκύψει ζήτημα καθώς όλα είναι υπό διερεύνηση - τον τελευταίο λόγο για την διατήρηση της υποχρεωτικής διδασκαλίας – και – του ιστορικού μαθήματος τον έχουν, όχι οι Ανεξάρτητες Αρχές («Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων» και «Συνηγόρου του Πολίτη», των οποίων ο ρόλος, όπως προαναφέραμε, είναι καθαρά συμβουλευτικός), αλλά η κυβέρνηση. Η οποία, με τα Θρησκευτικά τα έκανε, κατά το κοινώς λεγόμενο, «μαντάρα»... Θα πήρε άραγε το «μάθημά» της έτσι ώστε να μην επαναλάβει τα ίδια λάθη - και - με το μάθημα της Ιστορίας; Μακάρι...
* O Xάρης Ανδρεόπουλος είναι δημοσιογράφος – θεολόγος ΑΠΘ, συνεργάτης του Ρ/Σ της Ι. Μητρόπολης Λάρισας (96,3 FM), καθηγητής Β/βάθμιας Εκπαίδευσης (Γυμνάσιο και Λύκειο Αρμενίου) και Γ.Γ. της Ενωσης Θεολόγων ν. Λάρισας
Aναδημοσίευση: Ιστοσελίδες:
Δικαίωμα απαλλαγής απ' τα Θρησκευτικά και για τους Ορθοδόξους (!), ζητά ο Συνήγορος του Πολίτη...
Ο Συνήγορος επανέρχεται...
Επανέρχεται στο θέμα του θρησκευτικού μαθήματος ο Συνήγορος του Πολίτη (ΣτΠ), ζητώντας τροποποίηση της 3ης εγκυκλίου (Αυγούστου 2008) του ΥΠΕΠΘ με την οποία προβλέπεται το δικαίωμα απαλλαγής απ' το μάθημα για τους ετεροδόξους και αλλοθρήσκους. Ο ΣτΠ αξιώνει την επέκταση του δικαιώματος απαλλαγής εις πάντας, δηλαδή ακόμη και για τους Ορθοδόξους (!) μαθητές, δια της αντικαταστάσεως του χαρακτηρισμού "μη Ορθόδοξοι μαθητές, δηλ. οι αλλοθρησκοι ή ετερόδοξοι" από το "απαλλασσόμενοι μαθητές".... Δικαίωμα απαλλαγής πρέπει να έχουν, λέει, "όχι μόνο οι αλλόθρησκοι ή ετερόδοξοι, αλλά όλοι οι μαθητές, ανεξάρτητα από τις θρησκευτικέςτους πεποιθήσεις, όταν επικαλούνται λόγους συνείδησης με υπεύθυνη τους δήλωση..."
*(βλ. και σχετικό άρθρο του Χάρη Ανδρεόπουλου: http://theologylar.blogspot.com/2008/11/m_18.html)
ΟΛΟΚΛΗΡΗ Η ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΟΥ ΣτΠ ΕΧΕΙ ΩΣ ΕΞΗΣ:
(http://www.synigoros.gr/ )
ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ
ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΑΡΧΗ
Δελτίο Τύπου 17.11.2008
Η απαλλαγή μαθητών από το μάθημα των Θρησκευτικών
Ο Συνήγορος του Πολίτη έχει δεχτεί τον τελευταίο καιρό αναφορές πολιτών, οι οποίοι επισημαίνουν ότι σε αρκετά σχολεία της χώρας, για την απαλλαγή των μαθητών από το μάθημα των Θρησκευτικών, αξιώνεται από τους γονείς τους η ρητή θετική ή αρνητική δήλωση σχετικά με το θρήσκευμα τους. Με την ευκαιρία αυτή ο Συνήγορος του Πολίτη διευκρινίζει ότι:
Σύμφωνα με τις ισχύουσες πρόσφατες εγκυκλίους του ΥΠ.Ε.Π.Θ. (συγκεκριμένα, τις 91109/Γ2/10.7.2008 και 104071/Γ2/4.8.20081, οι οποίες δεν θέτουν νέο κανόνα, αλλά απλά ερμηνεύουν τον νόμο, οι μαθητές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης μπορούν να απαλλάσσονται από το μάθημα των Θρησκευτικών, εφόσον οι γονείς ή κηδεμόνες τους (όταν οι μαθητές είναι ανήλικοι) ή οι ίδιοι οι μαθητές (όταν είναι ενήλικοι) υπογράψουν και προσκομίσουν στο σχολείο υπεύθυνη δήλωση, στην οποία θα αναφέρουν την επιθυμία απαλλαγής τους για λόγους συνείδησης, χωρίς να δηλώνεται ο λόγος της συγκεκριμένης αυτής επίλογος.
Επειδή ωστόσο νεότερη εγκύκλιος του ΥΠ.Ε.Π.Θ. (η φΐ2/977/109744/Γ1/26.8.2008), με θέμα «Απασχόληση μαθητών» προκάλεσε σύγχυση σχετικά με το ποιοι δικαιούνται να υποβάλλουν την παραπάνω δήλωση, οδηγώντας μάλιστα ορισμένους σε παρερμηνεία του ίδιου του περιεχομένου της απαιτούμενης δήλωσης, ο Συνήγορος του Πολίτη θυμίζει ότι το Υπουργείο Παιδείας προέβη στην έκδοση των παραπάνω δύο εγκυκλίων, όπως ρητά αναφέρεται στη δεύτερη εξ αυτών, «εναρμονιζόμενο με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και των ανεξαρτήτων αρχών της χώρας μας». Ειδικότερα, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι η αξίωση γνωστοποίησης πεποιθήσεων ως προϋπόθεση άσκησης δικαιώματος είναι αθέμιτη.
Η δυνατότητα απαλλαγής μαθητών από το μάθημα των Θρησκευτικών για λόγους συνείδησης δεν αναιρεί τον υποχρεωτικό χαρακτήρα του μαθήματος των Θρησκευτικών στο σχολείο. Επιβάλλεται ωστόσο να υπάρχει, όσο το μάθημα των Θρησκευτικών θα διατηρεί τον ομολογιακό χαρακτήρα που προβλέπει η οικεία νομοθεσία. Δεδομένου, συνεπώς, του ομολογιακού χαρακτήρα του μαθήματος των Θρησκευτικών, δεν είναι συνταγματικώς θεμιτό η απαλλαγή για λόγους συνείδησης να εξαρτάται από οποιασδήποτε μορφής -θετική ή αρνητική- δήλωση θρησκεύματος. Δικαίωμα δε απαλλαγής από το μάθημα αυτό δεν έχουν μόνο οι «αλλόθρησκοι ή ετερόδοξοι», αλλά όλοι οι μαθητές, ανεξάρτητα από τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις, όταν οι γονείς τους ή οι ίδιοι -όταν είναι ενήλικοι-επικαλούνται λόγους συνείδησης με υπεύθυνη τους δήλωση .
Ο Συνήγορος του Πολίτη έθεσε την παραπάνω διευκρίνιση υπόψη του ΥΠ.Ε.Π.Θ. με επιστολή του (14.11.2008) ζήτησε δε από τις διευθύνσεις των σχολικών μονάδων, στις οποίες παρατηρήθηκαν συναφή προβλήματα, την πιστή εφαρμογή του νόμου.
Αθήνα. 14.11.2008
Αρ.Πρωτ. 15595.02/2008, 17598.01/2008. 17454.01/2008, 17674.01/2008
Χείριστης: Μίλτος Παύλου 210.7289718
Η ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣ ΤΟ ΥΠΕΠΘ
Προς κύριο Γεώργιο Γούση.
Ειδικό Γραμματέα Θεμάτων Σπουδών, Επιμόρφωσης και Καινοτομιών
Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης
Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων
Α.Παπανδρέου 37
151 80 ΜΑΡΟΥΣΙ
Αξιότιμε κύριε Ειδικέ Γραμματέα.
Με αφορμή σειρά αναφορών που υποβλήθηκαν στον Συνήγορο του Πολίτη (με αρ. πρωτ. 15595/2008. 17598/2008. 17454/2008, 17674/2008), αλλά και ερωτήματα που απηύθυναν σε αυτόν μαθητές και εκπαιδευτικοί, η Ανεξάρτητη Αρχή ασχολήθηκε με το ζήτημα της απαλλαγής των μαθητών από το μάθημα των Θρησκευτικών1.
Από τη διερεύνηση των παραπάνω αναφορών διαπιστώθηκε ότι σε αρκετά σχολεία της χώρας, για την απαλλαγή των μαθητών από το μάθημα των Θρησκευτικών αξιώνεται από τους γονείς τους η ρητή θετική ή αρνητική δήλωση σχετικά με το θρήσκευμα τους. Ειδικότερα, αναφέρθηκε ότι κάποιοι διευθυντές σχολικών μονάδων ζητούν από γονείς και μαθητές να βεβαιώσουν ότι δεν είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι.
1. Σύντομο ιστορικό του προβλήματος
* Επιτρέψτε μας να σας θυμίσουμε ότι ήδη από το 2002 ο Συνήγορος του Πολίτη είχε επισημάνει ότι το γενικό πλαίσιο προστασίας της θρησκευτικής ελευθερίας επιβάλλει το να μην συνοδεύεται η απαλλαγή από οιαδήποτε έμμεση κύρωση ή επαχθή προϋπόθεση. Ως επαχθής προϋπόθεση θα μπορούσε να εκληφθεί η απαίτηση αποκάλυψης των θρησκευτικών πεποιθήσεων του μαθητή. Η τότε ισχύουσα εγκύκλιος (Γ2/8904/29.11.95), απαιτούσε ρητή επιλογή μεταξύ τριών ιδιοτήτων («άθρησκος» ή «ετερόδοξος» ή «ετερόθρησκος»), οι οποίες ενέχουν μερική αποκάλυψη θρησκευτικών πεποιθήσεων. Το άρθρο 16 παραγρ. 2 του Συντάγματος δημιουργεί υποχρέωση της πολιτείας να παρέχει θρησκευτική εκπαίδευση, όχι όμως και υποχρέωση των πολιτών να την δέχονται, εφόσον το μάθημα των Θρησκευτικών στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα διατηρεί ομολογιακό χαρακτήρα. Το δικαίωμα απαλλαγής από το μάθημα των θρησκευτικών πρέπει, συνεπώς, να αναγνωρισθεί σε όλους τους μαθητές, εφόσον οι ίδιοι (όταν είναι ενήλικοι) ή οι γονείς τους για λογαριασμό τους ζητούν απαλλαγή από το μάθημα, επικαλούμενοι λόγους συνείδησης. Η συνταγματική κατοχύρωση επικρατούσης θρησκείας δεν σημαίνει ότι η ιδιότητα του μαθητή ελληνικού σχολείου αποτελεί άνευ άλλου τινός τεκμήριο (έστω και μαχητό) θρησκευτικών πεποιθήσεων.1
• Με αφορμή νεώτερη αναφορά, ο Συνήγορος του Πολίτη επεσήμανε ότι το θέμα της απαλλαγής οδηγείται αναπόφευκτα προς επανεξέταση, καθ΄ όσον πρόσφατα το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Αλεξανδρίδης κατά Ελλάδος, απόφαση της 21.2.2008 με αφορμή τη διαδικασία επιλογής μη θρησκευτικού όρκου) έκρινε αθέμιτη την αξίωση (ακόμη και αρνητικής) γνωστοποίησης πεποιθήσεων ως προϋπόθεση άσκησης δικαιώματος.2
Επιπλέον, η Ανεξάρτητη Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα με την απόφαση της με αρ. 77Α/25.6.20(12 επεσήμανε ότι «το θρήσκευμα αποτελεί δεδομένο προσωπικού χαρακτήρα και μάλιστα Ευαίσθητο» καθώς και ότι «η υποχρεωτική δήλωση του θρησκεύματος που προβλέπεται ως αναγκαία προϋπόθεση για την απαλλαγή μαθητή από τα θρησκευτικά προσβάλλει την αρχή της αναγκαιότητας διότι αφενός μεν αντιβαίνει προς την αρνητική θρησκευτική ελευθερία τόσο των ενδιαφερόμενων μαθητών όσο και των γονέων και κηδεμόνων τους, αφετέρου θα προσέκρουε προς το ειδικότερο δικαίωμα τον γονέων «όπως εξασφαλίζωσι την μόρφωσιν και εκπαίδευσιν /των παιδιών τους/, συμφώνως προς τα ιδίας αυτών θρησκευτικάς και φιλοσοφικάς πεποιθήσεις» (άρθρο 2 Πρώτου Πρωτοκόλλου ΕΣΔΑ)». Η_ Αρχή αποφάσισε ότι «οι γονείς ή κηδεμόνες που επιθυμούν τα παιδιά τους να απαλλαγούν από το_ μάθημα των θρησκευτικών να_μην ζητείται να δηλώνουν αν είναι άθρησκοι. ετερόδοξοι ετερόθρησκοι, αλλά να ασκούν το δικαίωμα τους αυτό κατ' επίκληση των πεποιθήσεων τους και χωρίς να προβαίνουν σε καμιά περαιτέρω διευκρίνιση».
2. Οι τρεις εγκύκλιοι για την απαλλαγή από τα θρησκευτικά
* Το καλοκαίρι του 2008, το Υπουργείο Παιδείας προέβη στην έκδοση των δύο εγκυκλίων (συγκεκριμένα, τις 91109/Γ2/10.7.2008 και 104071/Γ2/4.8.2008), όπως ρητά αναφέρεται στη δεύτερη εξ αυτών, «εναρμονιζόμενο με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και των ανεξάρτητων αρχών της χώρας μας».
Σύμφωνα με τις ισχύουσες πρόσφατες εγκυκλίους του Υ.Π.Ε.Π.Θ., οι οποίες δεν θέτουν νέο κανόνα, αλλά απλά ερμηνεύουν τον νόμο, οι μαθητές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης μπορούν να απαλλάσσονται από το μάθημα των Θρησκευτικών, εφόσον οι γονείς ή κηδεμόνες τους (όταν οι μαθητές είναι ανήλικοι) ή οι ίδιοι οι μαθητές (όταν είναι ενήλικοι) υπογράψουν και προσκομίσουν στο σχολείο υπεύθυνη δήλωση, στην οποία, θα αναφέρουν την επιθυμία απαλλαγής τους για λόγους συνείδησης, χωρίς να δηλώνεται ο λόγος της συγκεκριμένης αυτής επιλογής.
• Ωστόσο νεότερη εγκύκλιος του Υ.Π.Ε.Π.Θ. (η Φ12/977/109744/Π/26.8.2008), με θέμα «Απασχόληση μαθητών» προκάλεσε σύγχυση σχετικά με το ποιοι δικαιούνται να υποβάλλουν την παραπάνω δήλωση, οδηγώντας μάλιστα ορισμένους σε παρερμηνεία του ίδιου του περιεχομένου της απαιτούμενης δήλωσης. Αυτό συνέβη επειδή η 3η σχετική εγκύκλιος (Φ12/977/Ι09744/Γ1/26.8.2008), την οποία εξέδωσε το Υπουργείο Παιδείας σχετικά με τον τρόπο απασχόλησης των απαλλασσομένων, χαρακτήριζε τους τελευταίους ως να ήταν «μη Ορθόδοξοι _μαθητές δηλ. οι αλλόθρησκοι ή ετερόδοξοι».
Όπως είναι κατανοητό, εάν αυτή η 3η εγκύκλιος εφαρμοζόταν κατά γράμμα - όπως συνέβη στις περιπτώσεις που αναφέρθηκαν στον Συνήγορο του Πολίτη -, θα αντέβαινε στον ίδιο τον κανόνα τον οποίον ερμηνεύει, καθώς θα απαιτούσε και πάλι δήλωση θρησκευτικών πεποιθήσεων.
• Προσπαθώντας να διευκολύνει τους διευθυντές των σχολικών μονάδων στην ορθή εφαρμογή του νόμου, ο Συνήγορος του Πολίτη επικοινώνησε μαζί τους, καθώς και με εσάς υποδεικνύοντας το πρόβλημα και επιχειρώντας να συμβάλει στην επίλυση του. Σε κάποιες μονάδες το πρόβλημα επιλύθηκε κατόπιν κατανόησης και εφαρμογής των σχετικών εγκυκλίων από τους διευθυντές των μονάδων.
Ωστόσο, η συνεχιζόμενη παραλαβή νέων αναφορών από γονείς μαθητών που αντιμετωπίζουν την άρνηση εκ μέρους διευθυντών· σχολικών μονάδων να απαλλάξουν τους μαθητές τους χωρίς δήλωση θρησκεύματος επιβεβαιώνει ότι το πρόβλημα δεν μπορεί να λυθεί με μεμονωμένες παρεμβάσεις.
3. Προτάσεις επίλυσης
Η παροχή δυνατότητας απαλλαγής μαθητών από το μάθημα των Θρησκευτικών για λόγους συνείδησης, δεν αναιρεί τον υποχρεωτικό χαρακτήρα του μαθήματος του Θρησκευτικών στο σχολείο. Επιβάλλεται, ωστόσο, λόγω του συγκεκριμένου ομολογιακού χαρακτήρα, τον οποίο έχει το μάθημα αυτό στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Ο Συνήγορος του Πολίτη, συνεπώς, προτείνει:
> Την αποσαφήνιση του περιεχομένου της 3ης εγκυκλίου με αντικατάσταση του χαρακτηρισμού «μη ορθόδοξοι μαθητές, δηλ. οι αλλόθρησκοι ή ετερόδοξοι» από το «απαλλασσόμενοι μαθητές».
> Την ενημέρωση όλων των διευθυντών σχολικών μονάδων για το περιεχόμενο των δύο εγκυκλίων που προηγήθηκαν και οι οποίες, όπως διαπιστώσαμε, δεν είναι εις γνώση πολλών εξ αυτών, έτσι ώστε να εφαρμόζεται ορθά η κείμενη νομοθεσία.
Θα θέλαμε επίσης να σας ενημερώσουμε ότι ο Συνήγορος του Πολίτη προετοίμασε ανακοίνωση την οποία θα αναρτήσει στον ιστοχώρο του (επισυνάπτεται), στην οποία καθιστά σαφές το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο σχετικά με το ζήτημα της απαλλαγής μαθητών από το μάθημα των Θρησκευτικών.
Σε κάθε περίπτωση, για τη διασφάλιση της άσκησης και προστασίας των δικαιωμάτων και τον σεβασμό της θρησκευτικής ελευθερίας των μαθητών και γονέων/κηδεμόνων τους, καθώς και για την εύρυθμη λειτουργία των σχολείων, ο Συνήγορος του Πολίτη τονίζει ότι, σύμφωνα με το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο, δικαίωμα απαλλαγής από το μάθημα των θρησκευτικών για λόγους συνείδησης έχουν όλοι οι μαθητές, εφόσον αυτοί οι ίδιοι ή οι γονείς τους, ανάλογα με την περίπτωση, επικαλούνται εν προκειμένω λόγους συνείδησης. Η εγκυρότητα της δήλωσης αυτής δεν είναι συνταγματικώς θεμιτό να εξαρτάται από οποιασδήποτε μορφής -θετική ή αρνητική - δήλωση θρησκεύματος.
Για κάθε διευκρίνιση και πληροφορία, παρακαλώ μη διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μας. Ευχαριστούμε έκ των προτέρων για τη συνεργασία.
Με εκτίμηση,
Γιώργος Μόσχος Ανδρέας Τάκης
Βοηθός Συνήγορος του Πολίτη Βοηθός Συνήγορος του Πολίτη
για τα Δικαιώματα του Παιδιού για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου
1. Συνήγορος του Πολίτη, Έγγραφο με αρ. πρωτ.: 3607.02.2 3/7 6.2002
2. Συνήγορος ταυ Πολίτη, με Έγγραφο αρ. πρωτ.: 13216.07.23/5 .1.2008
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)