Ομιλία του Περιφερειάρχη Πελοποννήσου Πέτρου Τατούλη στο συνέδριο αγροτικής ανάπτυξης του Economist με τίτλο «Επιταχύνοντας την Ανάπτυξη και την Ανταγωνιστικότητα», Θεσσαλονίκη, 7 Φεβρουαρίου 2013.
Ξεκινώντας την ομιλία μου θα ήθελα να σας ρωτήσω, υπάρχει σχέδιο να χρησιμοποιηθεί ο πρωτογενής τομέας ως πυλώνας στην προσπάθεια, που χρειάζεται η χώρα για να ανορθώσει την οικονομία της και να βγει μέσα από την κρίση;
Χαίρομαι ιδιαίτερα γιατί το συγκεκριμένο θέμα θεωρώ ότι το διαχειρίζονται αυτοί, οι οποίοι κατά τη γνώμη μου είναι υπεύθυνοι να προάγουν την περιφερειακή αντίληψη της ανάπτυξης, ιδιαίτερα δε επιταχύνοντάς την και βελτιώνοντας το ανταγωνιστικό περιβάλλον.
Θεωρώ ότι τη δεδομένη χρονική στιγμή ο νέος θεσμός αποτελεί την πεμπτουσία αυτής της προσπάθειας, καθότι, όπως είναι γνωστό σε όλους σας, η κεντρική κυβέρνηση για πολλά χρόνια θα έχει ως κεντρική ευθύνη πολιτικής τη διαχείριση των δημοσιονομικών προβλημάτων.
Από την άλλη πλευρά, η χώρα μας και οι πολίτες αυτής της χώρας θα έχουν ως παρενέργειες για πολλά χρόνια τις επιπτώσεις από το face loss της χώρας στη διεθνή κοινότητα. Ακόμα και αν σήμερα η χώρα εκαλείτο να διορθώσει αυτές τις παρενέργειες είναι γνωστό ότι δεν υπάρχουν αυτές οι επενδύεις που απαιτούνται προκειμένου να επιτευχτεί αυτός ο στόχος.
Αυτό σημαίνει ότι ο νέος θεσμός, οι αιρετές Περιφέρειες, έχουν τη δυνατότητα να δημιουργήσουν ένα θαυμάσιο εσωτερικό ανταγωνιστικό περιβάλλον, ανταγωνιζόμενη η μία την άλλη, αλλά και έχουν την ευκαιρία να βγουν με συνέπεια και αξιοπιστία στη διεθνή κοινότητα για να βελτιώσουν τις επιπτώσεις και τις παρενέργειες από το face loss.
Στο συγκεκριμένο θέμα του πρωτογενή τομέα, η χώρα έχει μία και μόνο κατεύθυνση. Μπορεί σήμερα η χώρα, προτάσσοντας τον πρωτογενή τομέα να δημιουργήσει προϋποθέσεις για να αναπτύξει τη δική της οικονομία σε μια πολύ κρίσιμη περίοδο;
Τα ερωτήματα που τίθενται είναι τα εξής:
Το διεθνές περιβάλλον την ευνοεί;
Το ευρωπαϊκό περιβάλλον την ευνοεί;
Το κόστος των επενδύσεων σε αυτό τον τομέα δημιουργεί μικρότερα ρίσκα και περισσότερες ευκαιρίες για επιχειρηματικότητα στον πρωτογενή τομέα;
Αυτά νομίζω ότι είναι τα κρίσιμα ερωτήματα όσον αφορά τον πρωτογενή τομέα.
Πολλές φορές σε αντίστοιχες ημερίδες η κατεύθυνση που ακολουθείται είναι μια θεωρητική προσέγγιση, που ουσιαστικά αναλώνεται σε πολλές χρήσιμες συζητήσεις, αλλά σε καμία περίπτωση δεν αναδεικνύουν το σημαντικότερο, το σχέδιο για να αξιοποιηθεί αυτή η θεματική και η θεματολογία.
Η Συνθήκη της Λισαβόνας έχει ένα σημαντικό πυλώνα, την εδαφική και κοινωνική συνοχή. Είναι η βελτίωση και εξέλιξη των προηγούμενων συνθηκών. Η νέα Συνθήκη όταν και αν γίνει θα έχει επίσης μια σημαντική κατεύθυνση. Θα έχει το στοιχείο της επισιτιστικής πολιτικής την οποία θα πρέπει γρήγορα η Ευρώπη να προσεγγίσει.
Και στα δύο θέματα αυτά η χώρα μας πρέπει να απαντήσει. Ο πρωτογενής τομέας και η πολιτική των τροφίμων αποτελούν ένα σημαντικό πυλώνα που μπορούμε να τον αναπτύξουμε και να τον κάνουμε κινητήριο μοχλό. Και αποτελεί το μοναδικό πυλώνα που μπορούμε να έχουμε άμεσα αποτελέσματα.
Κατά τη γνώμη μου δεν απαιτούν πολύ υψηλές επενδύσεις, γιατί όπως τόνισαν και οι προηγούμενοι Περιφερειάρχες τα συγκριτικά πλεονεκτήματα είναι εξαιρετικά σημαντικά από πλευράς αειφορίας. Χρειάζονται όμως συγκεκριμένες παρεμβάσεις για να ανατρέψουν τα αρνητικά στοιχεία, για να ανατρέψουν αυτή τη μεγάλη παθογένεια, που πέρασε η χώρα αυτές τις τελευταίες δεκαετίες, όταν άφησε τον πρωτογενή τομέα στα χέρια μιας πολιτικής επιδότησης, η οποία τον αποστέωσε από τις δυνατότητες που είχε, τον αποδόμησε και τον περιόρισε.
Αν φανταστεί κανένας σήμερα ότι στο επίπεδο των εξαγωγών προϊόντων του πρωτογενούς τομέα η χώρα μας καλύπτει μόνο το 2% όταν η Ιταλία καλύπτει το 10% και η Ισπανία το 13 % στις μεγάλες αγορές, τότε αποκαλύπτεται το πρόβλημα , αλλά και οι δυνατότητες που έχουμε.
Εδώ χρειάζονται άμεσα βήματα και άμεσες δράσεις, δε χρειάζονται συζητήσεις.
Πρώτο και κύριο θέμα είναι η απάντηση στο ερώτημα, μπορούν τα δικά μας προϊόντα να ανταγωνιστούν τα προϊόντα άλλων χωρών σε ποσότητα; Θα πρέπει να στηριχθούμε σε αυτή τη βάση;
Το ερώτημα απαντάται από μόνο του. Όχι, δεν μπορούμε να το κάνουμε.
Εμείς πρέπει να τα στηρίξουμε με μεγάλη προσοχή και μεγάλη αξιοπιστία, προβάλλοντας την ποιότητα των αγροτικών μας προϊόντων και έχοντας πάντοτε κατά νου ότι θα πρέπει να είμαστε διεκδικητικοί, μέσα από την προσπάθεια που θα κάνουμε να αλλάζουμε συνεχώς προς τα επάνω τη θέση στο ράφι των πολυκαταστημάτων για τα δικά μας αγροτικά προϊόντα.
Δεύτερο ερώτημα: Που θα στηριχθεί αυτό το ανταγωνιστικό μας πλεονέκτημα;
Είπα και προηγούμενα ∙ στην ποιότητα, στην πιστοποίηση των αγροτικών μας προϊόντων, και αυτό νομίζω είναι ένα σημαντικό θέμα.
Ήδη στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, τη Δευτέρα στο Περιφερειακό Συμβούλιο, παρουσιάζεται μια πρόταση για το Πελοποννησιακό Σύμφωνο Ποιότητας των αγροτικών μας προϊόντων, των κτηνοτροφικών μας προϊόντων, αλλά και των προϊόντων υπηρεσιών για να δημιουργούμε μεγαλύτερη αυστηρότητα, καθαρούς κανόνες και, ουσιαστικά, να επιταχύνουμε τη φερεγγυότητα των προϊόντων μας και των παραγόμενων υπηρεσιών. Γιατί ένα μεγάλο κομμάτι της προσπάθειας που πρέπει να κάνουμε περνά μέσα από τα 16 εκατομμύρια τουρίστες που μας επισκέπτονται σε ετήσια βάση.
Αυτή η σύνδεση των αγροτικών προϊόντων με τις τουριστικές υπηρεσίες θα πρέπει να έχει ένα κοινό παρανομαστή πιστοποίησης. Αυτός θα είναι το σύμφωνο ποιότητας και το σήμα ποιότητας. Κάνουμε επίσης και κάτι το πρωτοποριακό. Θα πιστοποιούμε δωρεάν, αλλά με αυστηρότητα όλες τις επιχειρήσεις που θα παράγουν αγροτικά και κτηνοτροφικά προϊόντα αλλά και τις υπηρεσίες στον τουρισμό και την εστίαση. Με αυτό τον τρόπο θα έχουμε ένα καθαρό κανόνα για να προβάλλουμε τα δικά μας προϊόντα.
Επόμενο ερώτημα: Αρκεί και μόνο η καλή ποιότητα των προϊόντων μας για να κερδίσει έδαφος στις νέες αγορές;
Νομίζω ότι και αυτό το ερώτημα απαντάται πολύ εύκολα. Όχι. Θέλει δύο άλλες συνιστώσες. Η πρώτη είναι η τυποποίηση. Και όταν μιλάμε για τυποποίηση, εννοούμε ότι για να έχει συγκριτικό πλεονέκτημα η προώθηση των τυποποιημένων αγροτικών μας προϊόντων χρειάζεται καινοτομία στην τυποποίηση. Χρειάζεται άλλη αντίληψη στην τυποποίηση. Αυτό είναι κάτι που σαφέστατα περνάει και από τα σημερινά προγράμματα, αλλά είναι σίγουρο ότι η καινοτομία αποτελεί σημαντικό παράγοντα της 5ης Προγραμματικής περίοδο. Αυτό είναι κάτι που πρέπει από τώρα να το αξιοποιήσουμε και προς αυτή την κατεύθυνση κινείται η Περιφέρεια Πελοποννήσου.
Το τρίτο στοιχείο, η τρίτη συνιστώσα, είναι η προβολή των αγροτικών μας προϊόντων. Το να κερδίσεις θέσεις σε νέες αγορές δεν είναι μια εύκολη διαδικασία και δεν είναι μια διαδικασία που γίνεται με τον καλό λόγο και την καλή ποιότητα του προϊόντος. Χρειάζονται επενδύσεις. Αν δεν επενδύσουμε πάνω στην προβολή των αγροτικών μας προϊόντων δεν θα πετύχουμε το στόχο μας.
Σε αυτό το επίπεδο η Περιφέρεια Πελοποννήσου έχει εξασφαλίσει για την προβολή των αγροτικών προϊόντων, με την αναθεώρηση του δικού της προγράμματος του ΕΣΠΑ, ένα σημαντικό κεφάλαιο που θα έχει ως σημείο αναφοράς την προώθηση και προβολή των αγροτικών μας προϊόντων. Ήδη το έχουμε κάνει στον τομέα του τουρισμού. Στις 25 Φεβρουαρίου παρουσιάζουμε στο Μέγαρο Μουσικής ολόκληρη την πρότασή μας και την πολιτική μας στον τουρισμό. Είμαι πολύ σίγουρος ότι πολύ σύντομα θα παρουσιάσουμε ολόκληρη την πολιτική μας για την προώθηση των αγροτικών μας προϊόντων.
Σε πρακτικό επίπεδο η Περιφέρεια Πελοποννήσου βρίσκεται στο τέλος για τη δημιουργία της αγροτοδιατροφικής σύμπραξης. Μετά τη δική μας παρέμβαση, αλλά και των υπολοίπων Περιφερειαρχών και τις επισταμένες προσπάθειές μας, κατορθώσαμε να ξεπεράσουμε τα νομικά ζητήματα που υπήρχαν στην αγροτοδιατροφική σύμπραξη ώστε να την υλοποιήσουμε. Είμαστε πάρα πολύ κοντά λοιπόν ώστε να την υλοποιήσουμε. Είμαστε στο τέλος για τη συγκρότηση και τη δημιουργία του δημοπρατηρίου αγροτικών προϊόντων, το οποίο θα αποτελεί μια ελεύθερη αγορά διακίνησης των αγροτικών προϊόντων με κύριο σημείο αναφοράς τους ίδιους τους παραγωγούς.
Αναπτύσσουμε ταυτόχρονα και το ηλεκτρονικό δημοπρατήριο για να μπορέσουμε ουσιαστικά με αυτό τον τρόπο να δημιουργήσουμε ένα κομμάτι ηλεκτρονικού εμπορίου για την προώθηση των αγροτικών μας προϊόντων στις άλλες αγορές. Αυτό το δημοπρατήριο έχουμε σαν στόχο αφενός μεν να δημιουργήσουμε μια ανταγωνιστική αγορά στην υφιστάμενη κεντρική λαχαναγορά του Ρέντη, κάτι που μέχρι τώρα δεν μπορούσε κανένας να το πειράξει και να το φανταστεί, και, αφετέρου, μοχλεύουμε την ίδια την οικονομία. Ο partner αυτής της προσπάθειας θα είναι η Αναπτυξιακή Εταιρεία της Περιφέρειας Πελοποννήσου, η Πελοπόννησος Α.Ε., η οποία ουσιαστικά θα στηρίξει και θα στήσει το δημοπρατήριο.
Θεωρούμε ότι η προσπάθειά μας για να δημιουργήσουμε αυτό το brand name, αυτό που είπα προηγούμενα το Πελοποννησιακό Σύμφωνο Ποιότητας, αποτελεί ένα σημαντικό γεγονός. Από την άλλη πλευρά είμαστε εξαιρετικά διεκδικητικοί και απαιτητικοί απέναντι στην πολιτική εξουσία για να τρέξουν κάποια ζητήματα που είναι ζωής και θανάτου για την αγροτική μας οικονομία και την κτηνοτροφία. Αυτό νομίζω ότι είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό θέμα. Δεν χρειάζεται, δεν μας αρκεί πλέον ο χωροταξικός και πολεοδομικός σχεδιασμός. Αυτή τη στιγμή θα πρέπει να προχωρήσουμε γρήγορα στον αναπτυξιακό σχεδιασμό του προγραμματισμού της μικροπεριφέρειας, να σταματήσουν αυτές οι οριζόντιες απαγορεύσεις, να υπάρξουν καθαροί κανόνες στις χρήσεις γης, γιατί αυτό είναι προαπαιτούμενο για την ανάπτυξη και της αγροτικής οικονομίας και της κτηνοτροφίας. Θα πρέπει να σταματήσουμε να λειτουργούμε σε μια λογική οριζόντιων απαγορεύσεων.
Είναι γνωστό, εξάλλου, σε όλους μας ότι ο κλήρος στη χώρα μας είναι περίπου πέντε φορές μικρότερος από το μέσο όρο του κλήρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση και αυτό είναι ένα σημαντικό στοιχείο και πρέπει ασφαλώς να το αναδείξουμε. Ήδη το θέμα της γης το έχουμε θέσει. Η δημόσια γη θα πρέπει να δανειστεί με μακροχρόνιο leasing σε νέους αγρότες, αλλά όχι στον οποιονδήποτε αγρότη. Σε αυτόν που θα έχει μια ολοκληρωμένη πρόταση, που θα στηρίζει την παραγωγή και την καλλιέργεια ενός καινούργιου προϊόντος, ή ενός προϊόντος που θα έχει κυρίως εξωστρεφή κατεύθυνση. Αυτό θεωρώ ότι είναι ένα από τα σημαντικά ζητήματα, τα οποία μας απασχολούν.
Κυρίες και κύριοι στο κλείσιμο αυτής της εισήγησης, θα ήθελα να πω ότι εάν κερδίσουμε ανά Περιφέρεια μια αύξηση στην αγροτική μας οικονομία, γύρω στο 8 – 10 % που είναι απολύτως εφικτό, η κάθε Περιφέρεια θα κερδίζει περίπου 2,5 μονάδες αύξηση στο ΑΕΠ. Εάν βελτιώσουμε το ισοζύγιό μας στην εισαγωγή γαλακτοκομικών και κρεάτων κατά 7 ποσοστιαίες μονάδες, τότε θα κερδίσουμε άλλη 1,5 μονάδα στο ΑΕΠ. Αυτομάτως λοιπόν, με δύο κινήσεις θα έχουμε θετική ανάπτυξη πάνω στην κινητικότητα της οικονομίας μας.
Τέλος, θα ήθελα να πω ότι είναι μια μεγάλη ευκαιρία, μια μεγάλη πρόκληση, την περίοδο αυτή, της μεγάλης ανεργίας, αλλά και της έλλειψης συγκροτημένης πολιτικής απ’ όλες τις πλευρές, να έχουμε τη δυνατότητα να δημιουργήσουμε τον νέο επιχειρηματία αγρότη, τον νέο επιχειρηματία κτηνοτρόφο. Ήδη αυτή τη στιγμή τρέχει για την Περιφέρεια Πελοποννήσου ένα πρόγραμμα πιλοτικό για την ανάπτυξη της κτηνοτροφίας, ιδιαίτερα δε της αιγοπροβατοτροφίας. Γιατί εκεί θεωρώ ότι είναι το μείζον θέμα για εμάς, όπου σε συνεννόηση με το ΥΠΑΑΤ και σε συνεννόηση με ένα χρηματοπιστωτικό φορέα θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε προϋποθέσεις για επιχειρηματικότητα στην κτηνοτροφία σε νέους επιστήμονες που θα ήθελαν να ασχοληθούν με την κτηνοτροφία. Φανταστείτε αυτή την περίοδο, όπου στις ηλικίες 25 – 32 χρόνων η ανεργία ξεπερνά το 50%, πόσο μεγάλη προσφορά θα είχαμε προς αυτή την κατεύθυνση.
Για άλλη μια φορά θα ήθελα να σας συγχαρώ για αυτή την προσπάθεια και νομίζω ότι ο δρόμος για τη χώρα μας είναι ξεκάθαρος. Η ανάπτυξη του πρωτογενή τομέα έχει άμεση σχέση με την ίδια την προσπάθεια της διάσωσης της χώρας.
