ding rings nang Eba

pakirandaman ye ing istoryang singsing,
pagumpisan ta ya ketang "engagement ring,"
mabilug nang pusu ampong pamaglambing
bibye ning lalaki ketang keyang darling.

bala mu e mamin ing karelang tula
neng mitatalanan ding gamat ding adwa
anting makasake king metung a biga
a sala-salampyad king anging sagiwa.

dakal man manakit ampong makarungut,
ing pamikalugud e ra sasalikut,
king metung a awla mengari lang ayup,
mipapaglambis la ampong mipanuktuk.

mapilan mung aldo potang maynip na la
kanta ro pak'sabyan detang pengari ra
mamun lang miyabe anggang alan'angga
king tahimik a bye bilang miyasawa.

itang "engagement ring" mitukyanan ne pin
potang ketang altar ding adwa mabikling,
king metung at metung pasulud ing singsing,
-singsing na ning kasal awsan dang "wedding ring."

kaybat rang miuma ano king katula
at kaybat pisamban ume no ring adwa
ketang "reception" da tuki ro ring malda
ban takman king taju a karelang sidya.

kaybat na ning kasal dakal la regalu,
ing muna rang buklat, e balu insanu,
inya king malagu ngana ning baraku,
"oh jo, ing buklat ku ing namung zipper mu."

uling meko no ngan ding tinagung malda,
mipangindat na la't titiman ding adwa,
king malagwang sabi't ditak a salita,
tikman dang miyagnan itang pulu't gata.

ing kaba ning bengi ane katahimik
uling ing amanu pane mu ping sitsit,
at nung saynsing la man agwantan dang pilit
pota ayabwang do pelalung ding dagis.

ing nyaman ning bengi mitukyanan ya pa
uling ing lalaki pane lalakbang ya
agyang menakmul neng pakwan ing asawa
kakalbit ya kabang magmalagung mata.

kapusit ning pakwan, king pusu ring adwa
anting darabulbul ing darla nang tula
uling maniglo lang anting taung bana
ing karelang supling, uling kabud ya pa'.

dapot kaybat nita atin pang katuki
king kagigiligit kang Eba ning pogi,
inya 'sung kilbit ne at e ya tinanggi,
mapilan mung bulan magin neng butiti.

kan'ta ra ne tikman ing barug a maplas
uling e la kasya king pitu mung anak,
pablasang ing okra'ng keyang babalasbas
istung maslate ya, ing dai lalapad.

ita ing entradang liban ning problema
uling ding supling da bala mu eran la
inya ing "budget" da parating kulang ya
uling malati ya' upa king labada:

manangis ya'y Eba kabuklat ning abak,
kabang mamipi ya, maningat yang anak,
e makapaglutu uling alang abyas
uling king tindahan e ya pa memayad.

ing bala nang Eba a tahimik a bye
e pala tahimik nun'e byeng mainge,
gagaga ya'yng bunsu uling maranup ne,
uling 'la yang gatas o 'gyang mu sa'ng kape.

panyatang nang Adan mamalabag ya pa
nung ala yang kanan disnan king lamesa,
-makananung atin, ala nemang obra,
uling tambay yamung abe ring barkada.

kan'ta ing tawling "ring" keya mibye ne pin
kaybat ning "engagemant" at "ring" a pang-"wedding,"
ngeni ing saynsing na matni na't mamaksing
uling ing tawling "ring" 'yapin ing "suffe-RING"

-30-
pakirandaman ye ing istoryang singsing,
pagumpisan ta ya ketang "engagement ring,"
mabilug nang pusu ampong pamaglambing
bibye ning lalaki ketang keyang darling.

bala mu e mamin ing karelang tula
neng mitatalanan ding gamat ding adwa
anting makasake king metung a biga
a sala-salampyad king anging sagiwa.

dakal man manakit ampong makarungut,
ing pamikalugud e ra sasalikut,
king metung a awla mengari lang ayup,
mipapaglambis la ampong mipanuktuk.

mapilan mung aldo potang maynip na la
kanta ro pak'sabyan detang pengari ra
mamun lang miyabe anggang alan'angga
king tahimik a bye bilang miyasawa.

itang "engagement ring" mitukyanan ne pin
potang ketang altar ding adwa mabikling,
king metung at metung pasulud ing singsing,
-singsing na ning kasal awsan dang "wedding ring."

kaybat rang miuma ano king katula
at kaybat pisamban ume no ring adwa
ketang "reception" da tuki ro ring malda
ban takman king taju a karelang sidya.

kaybat na ning kasal dakal la regalu,
ing muna rang buklat, e balu insanu,
inya king malagu ngana ning baraku,
"oh jo, ing buklat ku ing namung zipper mu."

uling meko no ngan ding tinagung malda,
mipangindat na la't titiman ding adwa,
king malagwang sabi't ditak a salita,
tikman dang miyagnan itang pulu't gata.

ing kaba ning bengi ane katahimik
uling ing amanu pane mu ping sitsit,
at nung saynsing la man agwantan dang pilit
pota ayabwang do pelalung ding dagis.

ing nyaman ning bengi mitukyanan ya pa
uling ing lalaki pane lalakbang ya
agyang menakmul neng pakwan ing asawa
kakalbit ya kabang magmalagung mata.

kapusit ning pakwan, king pusu ring adwa
anting darabulbul ing darla nang tula
uling maniglo lang anting taung bana
ing karelang supling, uling kabud ya pa'.

dapot kaybat nita atin pang katuki
king kagigiligit kang Eba ning pogi,
inya 'sung kilbit ne at e ya tinanggi,
mapilan mung bulan magin neng butiti.

kan'ta ra ne tikman ing barug a maplas
uling e la kasya king pitu mung anak,
pablasang ing okra'ng keyang babalasbas
istung maslate ya, ing dai lalapad.

ita ing entradang liban ning problema
uling ding supling da bala mu eran la
inya ing "budget" da parating kulang ya
uling malati ya' upa king labada:

manangis ya'y Eba kabuklat ning abak,
kabang mamipi ya, maningat yang anak,
e makapaglutu uling alang abyas
uling king tindahan e ya pa memayad.

ing bala nang Eba a tahimik a bye
e pala tahimik nun'e byeng mainge,
gagaga ya'yng bunsu uling maranup ne,
uling 'la yang gatas o 'gyang mu sa'ng kape.

panyatang nang Adan mamalabag ya pa
nung ala yang kanan disnan king lamesa,
-makananung atin, ala nemang obra,
uling tambay yamung abe ring barkada.

kan'ta ing tawling "ring" keya mibye ne pin
kaybat ning "engagemant" at "ring" a pang-"wedding,"
ngeni ing saynsing na matni na't mamaksing
uling ing tawling "ring" 'yapin ing "suffe-RING"

-30-

kamatsilis at suman bebatan

istung mamasyal ka, ini alang kabla,
dakal lang babaing akakasagana;
ditak ding disenti, dakal makatula,
atin maki-hinhin at dakal burara.

dakal lang babai ding apansin ngeni
mahilig susulud malan a malati,
itang ing sukad na para karing wali
dapot pipiblas dang pilit king sarili.

“anti kang menakit kamatsilis,” ngara,
"potang detang bunga mangalulut na la,
magbukang la balat king laman magnganga,
king kuto nang balat pablasang e kasya."

detang mapagtisti nung ilang dandaman,
“bala mu,” ngara pa, “suman lang bebatan,
kesa king pemalut, maragul ing laman,
maybug yang mipusit king apit nang malan.

e ku bisang matul, lalung e magsisti,
ikayung lumawe king bageng mesabi,
itulid yu namu itang balang mali,
pakipanupaya itang e yu buri.
-30-
(ining poesiang ini nung kabud me mu lalawen, bala mu para ya kareng mangataba,
dapot ini e yamu para karela nune kareng tau a mas malati ya ing malan da kesa karela.)

katabas yang bulan

“katabas yang bulan,” ngara ring makatua,
metung pamamuri king dalaga kan’ta,
makatabang pusu king metung dalaga
pablasang malagu ing kabaldugan na,

uling king dalumdum ning benging limputan
aneng kayasintang akit mu ing bulan,
king pisngi ning banua keka makatiman,
malagung akakit anti ning palsintan.

dapot ing panaun mabilis daralan,
dakal malalakwan, dakal miyalilan
-metung yang insultu nung ngeni sambitlan
ing dating pamuring “katabas yang bulan.”

pablasang ing sala ning bulan al’wa na
ing lulub king isip ning bayung dalaga
nun’e ing aske na agpang king siyensya,
sumangid ning leguan makulkul ya lupa.

king panaun ngeni, king metung dalaga
anti waring sungka king gaspang na lupa
nung wari king dalan makatalabu ya
karing pibatan da retang dalyawat na,

o nung pagsisti re ita ing sabyan na
bilang pamagsinyal king kayang itsura,
anti kang menakit karing pikung mangga,
king babang matilus pota mayakbak ya.

dapot makanyanman ing amanung ita
ing kabaldugan na kanitang minuna
kesa ketang ngeni palak ing kayap na
uling e magsisti nun’e mamuri ya.

mamin ka ma’t ali misan e seseryan
mipapakayli ka uli ning keinan
dapot bilang tau, ita, kasalanan
dapat panyad tawad king Guinung milalang.
-30-

fenix (phoenix)

(maralumdum ya ing banua / kabang oras pamung pa’gtuan,
mangakapal la ring biga / anting limputan king lulam,
detang anggang mekasaksi / anti la mo waring misdan
king pamagpaldas ning banuang / kan’ta ra pa’ aranasan,
bageng e bitasang linub / king pamisip ning ninu man,
iti, ing makipasari / itang pinatubung bolkan.)

ding mangabayat a biga / megumpisang minye lintik,
itang danum meging burak / uli ning abung minyulpit,
uran balas salat batung / kasindagul panimalid
inia ing kanglap migbusal / pusu ding tau’t pamisip.
dakal ding mipatingangas / king e asahan pinandit
iniang linukub ing lulam / pisak a bengi nung akit.at

karing al’wa nang dake / niting sintang kapampangan
e mu sukat a isipan / delanan dang kasakitan,
masangil yang anting lasip / din’tang karela ing lahar,
anting manakong menangkin / karing karelang pibandian,
karing asikan da’t bale / dakal lang mengatambunan,
pelalung kapanamdaman / kayabe king mengasintang.

ding bale dang pimamanan / at ding king pawas atangka
misan na la’ pemanutas / nitang kalmang menganiaya,
karing negosyung misara, / karing puunang miragsa,
dakal lang menagulele / lalu karing bieng mewala;
king trahedya a milyari / mengalimgiman ding sabla
anting simientung mibulus, / pelitadan matning gaga.

anti mu nang darandaman / ing paniatang nitang lahar,
anti mong dindam ding dakal / a karitelang daratang,
ing inge at kalabug da / at sintak da ring parulang,
ing pulayi babie galgal / king gabun a daralpakan
uli ning misamut-samut, / balas, batung ibat bolkan
kambe ning lanyo’t dayuput / nitang danum a durugang.

king makuyad a panaun / meparalisa ing sabla
uling karing tete’t dalan / dakal la ding mengasira
uling meging mabangis ya / ing dating malagung sapa,
ing kayang p’wersang pepakit / tutung makakamakama…
at itang kaligaligan / silsulan ning lilung kalma
king ayun masika’t maina / a pegalgal karing malda.

dapot deting kapampangan / gereru lang mangatapang,
lalung lulkas ing tepangan / kabang mangasugatanan,
karing ninu’t nanung datang / arapan de’t e gulutan,
e la tatakut king leun / at tigri nganing kasebian;
nung ing sukad na, sukad bie, / ing hamun e re urungan
pablasang karing uyat da / mamagus ing dayang lakan.

katangiang kapampangan / ing armas nang pagmaragul,
at karing anak ning indu / likas ing pamisanmetung
at ding sabla kinimut la / para ketang pamibangun,
ding sasakupang memalen / angga karetang pekapun,
dapot ing peka-kalasag / king problemang susun-susun
ya pin itang tiwala ra / king Guinung tamung Meniaklung.

inia keti kapampangan / andyang ninu ding maniatang,
p’wersa man ibat king labuad / ding dayu a mapangamkam
o itang naturalesang / masakit diling kalaban,
ing matibe diling armas / -lubus a kapanaligan,
ing tiwalang gagalmanan / king Mayupayang Miglalang,
e Na ibie ing pagsubuk / migit kesa king kagiwan.

memanalakad lang dike, / panaguantang agus danum
ban kanita ing pinsala / ayiwasan ing panyagul
dapot mengasira la rin / king lahar a dinalusung
pamatbat nong alang bayat / king dabiral a panaun,
dapot e ya sangkan ita / ban patugut ding pekapun
mitalakad pasibayu / pamatabat ketang dabun.
________________________________
**ngeni, alben me ing indu, / lalaki yang masalpitik
ing bage nitang milabas / king lupa na e mu akit,
uyab ning kapagsubukan / a misan keya dinantik
at sukal lub a pesari / nitang bolkang minie pait;
karing aldong mirate ya, / menagulele king sakit,
ngeni mayumu ing timan / a penalili king ngisngis;

menibat king pangaragsa / mekapibangun ing sabla,
ibat king bigang limputan / siniro la detang yata
king mitapus a dalumdum, / ing migbabo itang sala
anting sulung selaingan Na / ning Dios tamung Mayupaya,
ing leguan na at sikanan / pasibayung miniagiwa
king abu nang kesagkulan, / anting Fenix yang miyapsa.
-30-

ban e re tikusan

ketang misan pamitagun kayabe ko ring poeta,
dindam ku lang migagale karing letra ring poesia,
detang amanung iyapse istung dikdik ing aduan da
masikan ya pa king dugdug ing siwala ring makata.

pablasang mababo ku mu, king dindam ku karela,
misdan ku king kalalam da ring ginaleng kawatasan
(lalung migit) king kabiasnan karing linya ing anamnam,
mengari king ibat mengan, ing lasa balik-balikan.

mipatingangas king leguan, lalam at katas ding bersu
mesawang kung anting sibung king saplala ring amanu,
malalam la’t matas beluan ding makudtang karungut ku,
nung danum mu sana ita siguradung limbug naku.

anti ku mo waring papil a masanting pangaladlad,
anting baru a plantsadu a matikas nung talakad,
meglamukut king dindam da ring balugbug kung malapad,
anti ku rugung lemutak at king pawas ku mibabad.

mayap namu e la maimut ding watas kung akayabe,
kaku a suling sisirut e mababa paglalawe
nun’e pin makasadya la a kanakau manantabe,
king karelang bunsung wali anting kapatad pangane.

at ngeni ing kakung nasa talastas ku king poesia
e king sangkan a mabiasa o mitas kesa karela
nun’e pin ban mitais ku e mu king amanu’t rima
nun’e pati king ugaling dapat king metung poeta.

pablasang karing poeta makasinup ing amanu
uling ding karelang pusu anti lang lulanang gintu
at ding sepu ning pluma ra ing asbuk ning pusu atiu
at ing tintang mibububu anting daya karing bersu.

dakal karing mangagaling a soldadu ning poesia
ding atiu na king sisilim karing lekaran dang banua
ding mabayat munie usuk karing malda, at gigiya,
ditak na la’ng mitatagan uling dakal na minuna.

karing dahing e ra dasnan ding makudtang mitatagan
itulut dang balaus mi ing misyun dang matenakan,
makanian ku pung magsalbat a makikapangangasan
uling ing pigaganakan pota ala nang malakwan.

lalu ngening dakal anak ding memanabang na dila
king amanu tamung sisuan anting misnuk magsalita,
anti waring liling dikut a puputputan dang serya
uyab ning pamagsalita a alang ingat bitasa.

at potang mabiasa naku nanu naman itang gawan?
mumunang dili, e dapat itas ing kakung luklukan,
pakatatak ku king pusu ugaling kapagkumbaban,
buntuk ning mituru kaku ban maging kung anting uban.

at kanita karing anak, ing mituru naman, aku,
idalakit ing leguan na ning sisuang amanu tamu
uling e ku buring datang ing panaun kekatamu
a sumlam ya karing dila’t malaus tumabang yumu;

paganaka ing ulaga ban karelang atandanan
at mitimu yang malalam king pusu ra’t e kalinguan
ban luguran de’t ingatan, itanam de at gambulan,
kapilanman e tikusan ing amanu tamung sisuan.
-30-

"likas amanu"

"likas amanu"

inyang kanita atin kung talindo a gawang metung librung poesya nung nu kapampangan ya dapot makalikas yang tagalug at inglis ban sanang dakal la ring makapamasa, king matulid wari mababaldug ya king atlung amanu ban nung ing metung a mamasa e ya makapamasang kapmpangan itang tagalug ing keyang basan o kaya naman itang inglis nang pangalikas.
dapot e pala makanyan kalagwa ing pamaglikas king poesya king metung a amanu king metung pa, uling ding poesya e la anting prosa a malyaring ilikas kabud-abud uling ating poesyang megawa bilang poesya at e bilang prosa.
susubuknan ku sana karing sarili kung poesya uling aku naman ing mas makibalu nung nanu ing buri kung sabyan uling aku naman ing ginawa pero e pala makanyan kaligwa uling deng poesya poesya la.
ing buri kung sabyan, e naman king e la ngan malyaring ilikas, nun'e ating poesya a nung nukarin ing metung a "WORD" a ginamit mu atin yang mas malalam a kabaldugan keng kapampangan kesa king nanu mang aliwang lengwahe, alimbawa nanu ing AMANU, ing amanu atin yang pamanaliwa king salita, uling ing amanu mas malalam ya pangakutkut king pusu na ning metung a kapampangan inya pin deng poeta mas gagamitan re ing amanung sisuan, e ra sasabyan a salitang sisuan o lengwaheng sisuan, uling mas atin yang aliwang datang o mas malalam a kabaldugan, inya nung e me alikas a salita o lengwahe mas malaut ya o mas kulang ya kabaldugan nung ilikas meng tagalug ita o inglis (kaya).
apansin ku ini inyang lilikas ke ing amanung dulang keng tagalug, atin ya kasing tambing laman a kabaldugan ing dulang (poetically).
siguru alikas me ing diwa na ning metung a poesya king metung o aliwang lengwahe pero atin yang e malikas a diwa at ita atyu mu king amanung kapampangan.
isipan ku pin, deng kilalang poeta e la memaglikas poesya ra, alimbawa mo i balagtas, tagalug ya mu ing poesya na, i dr. rizal, aliwa iya ing milikas king mi ultimo adios na.
i shakespear, i gallardo, reng poesya ra, nung makananu yang misulat e ra la linikas.
metung a alimbawa, ing misapwak, mibait, linwal king masala, mipanganak, ating puntu nung nukarin mas akma ya ing metung kesa king metung.
inya naman potang ilikas mu lang aliwang lengwahe atin lang kulang a diwa.
siguru ing buri ku mung sabyan, ating poeta, lalu na retang mangagaling, serya da lang pipilinan ding gagamitan rang amanu, e mu nung nanu ya ing amanung tuki king rima o kaylangan na ning rima, mayapa sigurung ing rima ing tuki king pinili nang amanu uling mas maulaga ya ing metung a amanu kesa keng rima ning poesya.

"oral poetry"

"oral poetry"

dakal la man ding poetang kapampangan atin la kanung metung a pamipare-parehu, ita ing ding karelang poesya mas mebalangkas la ban pakirandaman (oral poetry) at e ban basan inya naman palagwan da lang mababo ring aliwa.
mababo la kanu metapora, at ing katunayan nung dandaman mu lang igale ra agad mu lang akwa kabaldugan agyang e naka misip, ita uli ning ing kegangana sinabi na na ngan ning poeta, pepakit na na ngan ing keganaganang dapat mung akit at inisplika na pa iti kaybat nang pepakit king metung a talapakirandam.
inya naman sibuknan kung mibalangkas poesya a makakalilwa king istilu rang ita ring minunang talasulat. medyu masakit mu pin pala ing anti kanita uling nung gawa kang poesya a makakalilwa karing istilung "oral poetry" gaganakan mu la reng talapakirandam mu nung makananu la kababo o nung makananu la kalalam, e mu namu kabud-kabud kagale-gale poesya uling nung ala lang ideya agyang ditak mu, mas maragul ing tyansa a e re bitasang aintindyan ing kekang ginale.
ing metung mu mung malyaring gawan, yapin ing dinan mu lang ditak a ideya nung tungkul ya king nanu ing kekang igale o nung ninu ing magsalita. metung a alimbawa ining poesya kung ini a nung kabud me mu pakirandaman king metung a talagale lalu na nung ala yang kebye-bye gumale, mas maragul ing tyansa mung ala kang bitasang akwa keng ideya na nun'e bala mu kabud yamu pitapuk-tapuk a amanung alang kabaldugan:

"ing sukli ning malati"

ala kung kakyalung, iyang megprisinta, ;
nanu mang daptan na, aku ing uuna
uling wali nakung antabayanan na
pablasang metung kung bunsung alang koya;

alistu ya kaku bagya ku mu kimut;
kaybat keng pegalan, aku pang matudtud;
istung mangan naku iya ing daranup
uling king atyan na akung pagalukguk;

ninu wari aku? ari ku mo wari?
ing kyak ku utus yang pamintwan piragli
dapot na'ng kaswelu ing keya isukli
nun'e kabud timan ding may'mpis kung labi.

buri ku waring sabyan malalam la ring poesya ku?
ali pu nun'e ing amanwan ku mu itang pangabalangkas da ring poesyang kapampangan kerakalan megawa la ban pakirandaman inya naman kumpletu la detalye a nung ing sasabyan na ilug ya, pakit neng masalese at sabyan ne pa nung makananu meng akit ing ilug.
ding aliwa kasi, para karela ing poesya anti yang puzzle a kaylangan mung buuan kabang babasan me ing poesya at e ya kabud larawan a makasabit king dalig ning bale; ngara bala mu simpli yang bugtung a medyu makaba.
eku mu naman balu nung nukarin ibat ing tyuntyunan da karing poesya uling ing balu ku bersadu lamu reng poesya, pero ngana nitang migsalita, deng poesyang kapampangan kanu anti la mung bersadung prosa at e la taganang poesya king tune nang lagyu ning poesya.
-30-

"rima ning poesya"

"rima ning poesya"

ing rima metung yang sangkap king poesyang kapampangan a masyadu rang dirinan ulaga ring poeta lalu na ring makatwang poeta, siguru uling ing rima makaragdag yang legwan king poesya, kadwa kaniti yapin ing sukad na ning poesya.
aminan ku a inyang mumuna kung misulat poesya, e ku la balu ring awsan rang rima... - maselan la pala..
at dakal poeta a e da la masyadung balu reni uling mas pinili ra na ing sumulat mu kabud poesya, e na maulaga nung makisukad ya o makirima ya.
isipan ku, siguru uling matamad la o kaya naman magkasakit la a kalupa kung memagkasakit mu naman king pamagrima karing poesya ku, mapalyaring kalulwatan la uling masyadung maobra ing magrima at manyukad poesya.
maselan ing pamagrimang poesyang kapampangan uliing agyang parehu lang "A" neng misan, o "I" ring letra, o "U" la man sepu ring amanu, e mu la apirima uling ding letrang deni tidwa la rima, ing meung ing masyas a rima at ing metung ya pin ing malambut a rima.
insanu wari reni?

ring miririmang masyas a "A" ila pin ring
s'wala,
tiwala,
sala,
tula,
bina,
misna,
bana,
pigampa,
tila,
bisa, at dakal pa.

samantalang ding malambut a "A" ila ring
musa,
dusa,
usa,
lasa,
tasa,
kalesa,
budega,
balandra, at dakal pang katonu ra tawling silaba reni.

ding keng masyas a "I" ila ring
sisi (chick),
kabasi,
tali,
muli,
tawli,
mantini,
buri,
iki,
malibi,
paksi, at dakal pa.

ding makirima namang malambut a "I" ila pin ding
mayli,
ubi (ube),
loti (lote),
boti,
taksi,
klasi,
seksi,
kotsi, at dakal pang aliwa.

ding king masayas a "U" naman ila ring
tubu,
pusu,
malagu,
salu,
biru,
mu (lang keng tagalug),
tutu,
mapinu,
mamintu, at aliwa pa.

ding king malambut a "U" naman ila ring
ustu,
ku,
amanu,
ortelanu,
eroplanu,
tronu,
mu (you king inglis),
tau,
Guinu,
gripu,
asu,
basu,
libu, at ding aliwa pa a katonu ra rening amanung deni.

deni ring pigkasakitan kung rima uling neng misan e ku la balu nung makananu ku lang iyagkas ding amanu, alimbawa karing minuna kung poesya itang sisi a masyas a "I" ketang poesya kung bibi rinima ke karing meyli, sinabi at bibi a malambut a "I" rima; makanyan ya naman itang itu a pekirima ku ketang poesya kung bini ning amanung sisuan0 karing mu, kaku at amanu a mangalambut a "U" rima.
makanyanman atin kung sineryang sinamut a rima karin poesya ku, ita ing namo a sinalat ku karing oh, mo at ko uling ing pekamagsalita king kanakung poesya metung yang malasing a tau, at ing buri kung ipakit karin yapin ing pare-parehu nemu tonu ing magsalita king kanakung poesya.
makanyanman dakal a tau a isipan da a ala lang pamialiwa rima ring amanung mesaglawe lalu na nung bayu-bayu ya pamu ing susulat poesya.
e naman maragul a bage ini dapot dakal taung mapanatu a bala mo ila namung diling byasa at bala mo e na la magkamali.
ding aliwa pin pelalung ding estropa e ra la buring mitutuki ring adwang estropa a parehu rima, dapat kanu ing reng estropa e la magparehu reng rima ra nung mitutuki la reti, e bali namu kanu nung ing laganas mung poesya metung yamu rima, nung anti ya kanita agyang pilan la pa ring estropa mu a pare-parehu rima magsilbi la; ngara e bali na sana nung megrima kang "A" o "I" o "U" a ing metung masyas ya rima at ing metung malambut ya rima, mapa kanu kanita magsilbi la ring rima mu.
ding aliwang poeta e ra murin buri ing magrima kang tidwa nune ding laganas nang bersadu ning estropa metung yamu rima, bista man tatanggapan da ita at itang pamagrima asalitan o liwas-liwas, kalyan da iti, kalupa na ning pamagrima a ginamit amanung megamit na king metung karing linya na ning estropa, alimbawa nung pegrima mu ne ing ku e mu ne gagamitan pasibayu king estropa muring ita uli kanung maglupa kang magpatalan. king matulid wari buri rang sabyan a ing metung a amanu nung pagrima me e me ulitan, alimbawa nung apat yang linya ing estropa mu, megrima kang

"ban kang makainum king laman ning basu,"
nganing metung ayup, "mibaldug kang batu
pablasang ditak mu ing danum ning basu
ban pamagtas niti, kan'ta ayabut mu."

ding minulit a rima, mali la kanu...
ing tutu eku balu nung nu ibat ing karelang tyuntyunan.

"ulap at biga"

"ulap at biga"

maragaul ne apasari ing amanung tagalug king amanu tamung sisuan uling dakal la ring mengabating karing anak (bista man karing medyu maki-edad e la pa mengapaburen mawala) karing bokabularyu kapampangan, at metung ne kareti ing ulap.balu ta ya kabilyan ing amanung tagalug kumpara king amanu tamung sisuan uling ing malati kekatamu maragul ne karela, alimbawa ing lintik kekatamu a ditak-ditak a at maynang patak ning maybug o magumpisa pamung uran, dapot karela ing lintik yapin na ing kildap; metung ya ing luga a malenging birya ning balugbug tamu, dapot karela iti yapin na ing tuluk. nanupata ating yang maragul a pamanaliwa king amanu tamu ing tagalug, at ing masakit atin pamitagun a ing makikilala karing kayanakan yapin ing amanung tagalug at makakalingwan ya ing kekatamung sariling amanu o kabaldugan at buri nang taganang sabyan ning amanu tamu, alimbawa ing ulap; ing ulap king tagalug yapin itang atyu king babo a tatalangan tamu a awsan dang cloud(s) keng inglis; deng kayanakan a kapampangan ita na ing balu ra ngeni nung kutnan mula nung nanu ya ing ulap.dapot nanu ya wari ing ulap?ing ulap keng kapampangan yapin ing fog ning amanung inglis at aliwa ya itang cloud(s) a balu ra ring kayanakan ngeni.nung makanyan pin, nanu ya ing cloud(s)?ing cloud(s) yapin ing biga king kekatamung amanung sisuan a uli ning tagalug mesane la ring kayanakan a awsan da namung ulap, at uli na niti bagya-bagya neng paume king awun ning pamangalingwan ing amanu tamung biga.bage a e masyadung malalam dapot king uli na ning tagalug ing sarili tamung terminu king awsan dang cloud(s) mebating ya karing kayanakan.
-30-

"salangi at salaing"

"salangi at salaing"

ing salangi metung ya karing amanung kapampangan a maralas dang pagkamalyan ding anak at medyu maki-edad na uling ita na ing akasanayan da. mapalyaring iti uli na namurin ning e maingat a pangayagkas ding amanu ra ring makatwa karing anak. ing salangi mangabaldugan yang tuknang king makuyad a oras ing metung a tau king metung a bale nung alimbawang mipaparalan ya karela, mapalyaring makipag-istorya ya o makipangomusta ya.
samantalang ing salaing mangabaldugan yang sindyan ing sulu o kandila o paritan. ing ustung pangasabi yapin ya ing "salaingan mu ne ing sulu," at e ya "salangian mu ne ing sulu."
ala yang keliwan ini king amanung akasanayan da ring anak a "mangye" a dapat sana "mainge" uling ing penibatan nang amanu yapin ya ing "inge."

"tagana at talaga"

"tagana at talaga"

tagana at talaga, insanu ing mas ustu?nung deng kukutnang mu ring kayanakan ngening kasalukuyan a panaun mapalyaring sabyan da keka a ing talaga ing mas ustu at ing tagana amanu yang gaguti. mapalyaring ika king kekang sarili sabyan mu mu naman a ing talaga ing mas ustu uling ini na ing akasanayan mung gagamitan king halus aldo'ldo na ning kekang pamakipagsalita, yang darandaman mung sasabyan da at gagamitan ding taung kekang akakasabi, iti mu rin ing amana mung amanu karing kekang matwa....insanu pin kaya ing usto?agpang king balu ku mas ustu ya ing tagana uling ing talaga amanu yang tagalug, akasanayan ta nya mung gagamitan angga king e tane ginamit ing kekatamung sariling amanu uling bala mu mas malagu yang pakirandaman ing amanu ra ring tagalug.

katalaruan o katalauran?

misan a aldo ayagkat dakung tumagun king metung a pamitipun-tipun ding alagad ning "art," at ing meging pamuklat ning mebanggit a pami-ikit ikit yapin ing metung a himnu a delit ning mitutukan karing pesitagun.
atin yang metung a dake itang himnu nung nukarin kabud nemu kinislap king isip ku a anti waring minaus king kanakung pansin, ita ing "katalaruan,"
agpang king kanakung panintindi ing "katalauran" yapin ya ing kasingkabaldugan na ning amanung "justice" king inglis.
aganaka ke kasi itang metung a matenakang talapanyalugsug karing bokabularyung kapampangan, ding penibatan at ing pekaamut ning mismung amanu, a ngana, ita kanu e ya "katalaruan" nun'e "katalauran" ya uling ing pekaamut na niti yapin ya ing amanung "talaud" inya "ka" ampong "talaud" ampong "an" mumuli ya king "katalaudan" dapot uling metung karing tyuntyunan ning amanung kapampangan ing istung makasipit ya ing "d" karing "a,e,i,o at u" magin yang "r" iti, (halimbawa mo king "madinat o madusing" magin lang "marinat o marusing") inya ing "katalaudan" mumuli yang "katalauran."
ngaku king isip ku, siguru king anti kaniting bage la lulub o maging lalung maulaga ring poeta uling ring poeta ila ring maralas a misusulat king amanu tamung sisuan, mikaka-"records" la karing amanu inya karela ya mamamantini ing tune nang kaustan ning amanu.
inya makanyan kung lalung mitas lawe kareng poetang makatwa, deng poesya ra mabye lang saksi at ilang misisinup king kekatamung amanung sisuan.

komiks #8

para kareng bayu celfon a mapagsisti dapot ala no man paneng load.

komiks #7

tungkul ya iti karing babai a pamamaglokwan ra.

*** "kailangan ku murin sabyan"

I
metung kung baintau, atin kapalsinta,
paramdam aldo'ldo ing lugud ku keya;
migit king amanung "kaluguran da ka"
ing kakung papakit ban kan'ta balu na.
II
alang migit kaku king kakung penyapat
ban pakit ing lugud a tune at wagas,
pwera mu king kwalta, kaku alang tumwas
king yumu ning lugud king dapat pepasyag.
III
sumangid ning sabla a peramdam keya
sasabyan ku murin "kaluguran da ka"
uling ding pipi man mipapanyinyal la
sasabyan ing lugud a letra por letra.
-30-

komiks #6

ding taung masama king sariling pamidapat-dapat.

komiks #4

baintau ku pa dapot dakal ku akakit kareng kalupa kung atin kapalsintan a analang karakal reklamu kareng palsintan ra, bala mu reng talasawa, atin pa ping mangaga la kasi kanu salingkeru ya ing tau ra, pero potang matinu neman ing maglolo karela, e ra neman buri; pakapili-pili ra pero reng pipilinan ra retang e naman matinu kaybat na nita mamamangaga la.

komiks #3

aisip ke ini uling dakal lang kayanakan a magaral a akakit ku ding daig ro pa reng karelang pengaring papagaral karela, analang katalik sindi kaba rugung ding pengari ra e ra balu nung makananu ra lang panintun bakalan ra, e baling e la magmiryenda magbakal la mu sa reng anak da.

komiks #2

sunde-sape nala anala pang katulid makibat, e mu la apakli.