ο Γερμανός συγγραφέας που ξύπνησε την Ανοιξη

Ο Φρανκ Βέντεκιντ (Frank Wedekind, 24 Ιουλίου 1864 - 9 Μαρτίου 1918) ήταν Γερμανός θεατρικός συγγραφέας, που γεννήθηκε στο Αννόβερο το 1864, λίγο μετά την επιστροφή των γονέων του στη Γερμανία από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Η μητέρα του, μια νεαρή Γερμανίδα (κατ' άλλους Ουγγαρέζα) ηθοποιός που ζούσε στο Σαν Φρανσίσκο, γνωρίστηκε με τον κατά πολύ μεγαλύτερό της στα χρόνια σύζυγό της, που ήταν γιατρός, είχε φύγει από τη Γερμανία και είχε εγκατασταθεί στην Καλιφόρνια.

Ο πατέρας του Βέντεκιντ ήταν ένας παθιασμένος δημοκράτης που αντιπαθούσε τον Μπίσμαρκ. Ήταν επόμενο τις πολιτικές πεποιθήσεις του πατέρα να κληρονομήσει και ο γιος του. Το 1899, ο Βέντεκιντ φυλακίστηκε, γιατί δημοσίευσε κάποια ποιήματά του με πολιτικό περιεχόμενο στο σατιρικό περιοδικό Simplicissimus.

Ο Βέντεκιντ ήταν θαυμαστής του Ίψεν και του Στρίντμπεργκ. Είχε συμπαραταχθεί επίσης με τους νατουραλιστές συγγραφείς, πιο πολύ με το σύγχρονό του «ηγέτη» της νατουραλιστικής σχολής στη Γερμανία, το μεγάλο θεατράνθρωπο Γκέρχαρτ Χάουπτμαν (1862 - 1946).

Ο Βέντεκιντ άρχισε τη θεατρική σταδιοδρομία του το 1890, με το εικονοκλαστικό και αισθησιακό έργο του «Το Ξύπνημα της Νιότης», όπου περιγράφει τις ερωτικές ανησυχίες της νεότητας σ' ένα οικοτροφείο θηλέων. Το πιο αξιόλογο έργο του Βέντεκιντ, «Το Ξύπνημα της Άνοιξης» (Fruehling Erwachen, 1891) έχει ως θέμα και πάλι το σεξουαλικό ξύπνημα στα χρόνια της εφηβείας και προαναγγέλλει τις ψυχαναλυτικές ιδέες του Σίγκμουντ Φρόυντ στο θέατρο.

Στο «Πνεύμα της Γης» (Der Erdgeist, 1895), η ηρωίδα του, η διαβολική Λούλου (Lulu), που την πλημμυρίζει μια ασυγκράτητη λαγνεία, ενσαρκώνει τη δύναμη του κακού. Σχετίζεται διαδοχικά με τρεις άνδρες και τους ξεπαστρεύει τον ένα μετά τον άλλο: Ένας ηλικιωμένος γιατρός πεθαίνει πρώτος από αποπληξία, ο ζωγράφος που τον διαδέχεται κόβει το λαιμό του, ενώ τον τρίτο εραστή της τον σκοτώνει η ίδια, αφού κάνει πρώτα σχέση με το γιο του.

Άλλα θεατρικά έργα που εδραίωσαν τη φήμη του Βέντεκιντ είναι: «Το Κουτί της Πανδώρας» (1903), όπου η Πανδώρα είναι η προσωποποίηση του έρωτα, «Ο Μαρκήσιος του Κάιτ» (1901), το αρσενικό αντίστοιχο της Λούλου, «Ο Χορός του Θανάτου» (1906), «Η Λογοκρισία» (1908), «Θάνατος και Διάβολος» (1909), «Ο Πύργος του Βέττερσταιν» (1910), «Ο Βασιλιάς Νικολό ή Έτσι είναι η ζωή» (1911), «Μπίσμαρκ» (1916), «Ηρακλής» (1917). Ο βαγκνερικός «Τενόρος» (Der Kammersaenger, 1899) είναι το πιο δημοφιλές και πολυπαιγμένο σ' όλο τον κόσμο έργο του Βέντεκιντ.

Αμοραλισμός, άκρατος αισθησιασμός, ελευθεροστομία, λεσβιακές σχέσεις, σεξουαλικές φαντασιώσεις, προπαγάνδα του ελεύθερου έρωτα, αλλά και νατουραλιστική ειλικρίνεια για τη σεξουαλικότητα και την «τυραννία του σεξ», βασιλεύουν στα έργα του Βέντεκιντ. Έχει δίκαια αναγνωρισθεί ως ιδεολόγος του εξπρεσιονισμού και προάγγελος του Θεάτρου του Παράλογου (Theatre of the Absurd).

O Βέντεκιντ πέθανε στο Μόναχο το 1918.
____________________
ΣΗΜ.1. κείμενο από -->> https://el.wikipedia.org/…/%CE%A6%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%BA_%…
ΣΗΜ.2. φωτό (1883) από -->> http://monsieurcocosse.blogspot.gr/…/spring-awakening-trage… όπου υπάρχουν και άλλες, μαζί με μικρό απόσπασμα από το σημαντικό του έργο "Frühlings Erwachen, 1891" (Το ξύπνημα της Ανοιξης)

Η μηχανή Μαριάννα Δημητρίου

Πριν καμμιά 10ριά μέρες πήγα στο θέατρο! Με τί λεφτά; Με πρόσκληση βέβαια, αφού δεν περισσεύει μία λέμε.. Αυτά κάνει η σκατοκρίση. Να στερεί από μένα -που δεν άφηνα παράσταση για παράσταση, αρχής γενομένης απο τα παλιά χρόνια του υπογείου (ποιανού υπογείου; ένα είναι ΤΟ υπόγειο!)- τη βασική μου πνευματική τροφή. Ισως λοιπόν επειδή ήμουν αποστερημένη τα τελευταία (κρίσιμα) χρόνια με λυπήθηκε η θεά τύχη και με κληρώσαν στο κόκκινο, στην εκπομπή του κ. Μανόλη Πολέντα την προπερασμένη Κυριακή, να θεατριστώ επιτέλους κομμάτι... Η πρόσκληση ήταν για τη Δευτέρα 20 του μήνα που σήμερα μας αφήνει και θα ξανάρθει του χρόνου -ώρα του καλή.
Τηλεφώνησα στη κορούλα μου τη μικρή, αλλά δε μπορούσε να με συνοδέψει κι έτσι πήγα με το φίλο και συνεταίρο μου (στην ανεργία) κ. Papadoc που ψόφαγε κι εκείνος για μια παραστασούλα. Φτάσαμε ωραία στο θεατράκι CAMP που βρίσκεται κάπου πίσω από την εκκλησια των Αγ. Ασωμάτων σε ένα μικρό δρομάκι με μεγάλο όνομα που αρχίζει απο "Τ" -μη με πιέζετε, δεν το θυμάμαι και δεν έχουν τη διεύθυνση στη σελίδα... Εχουν όμως τα τηλέφωνα! Ψάξ το, αγαπημένε/η μου αναγνώστη/τρια και θα το βρεις στα σίγουρα.

Φτάσαμε λοιπόν αρκετά νωρίς, ο κ. Papadoc με το μετρό κι η αφεντιά μου χαλαρά χαλαρά με το πόδι. Καπνίσαμε καναδυό στριφτά έξω στο δρόμο κι όταν είδαμε τις σκιές να απομακρύνονται από το τζάμι της πόρτας μπήκαμε. Ο μικρός χώρος είχε σχεδόν γεμίσει και στενοχωρέθηκα που καθήσαμε στην άκρη άκρη κοντά στη μπόρτα, πράγμα που αργότερα θα έβρισκα θείο δώρο.

Αρχίζει το έργο HAMLETMACHINE τουHeiner Muller, το οποίο σημειωτέον γνώριζα ήδη από το 2004 ή 2005 που είχα πετύχει το βιβλιαράκι των εκδόσεων ΑΓΡΑ, γνώριζα λίγο-πολύ την ιστορία του κειμένου και τη θεατρική του πορεία στο Αμέρικα -θεατροφρίκ γαρ. Το ίδιο βιβλιαράκι πουλιέται και στο κυλικείο του θεάτρου εμπλουτισμένο με τα στοιχεία της παράστασης.

Αρχίζει το έργο και λέω από μέσα μου «άντε να δούμε τί ψάρια πιάνει η νεαρή ηθοποιός που δεν την έχω ακουστά» σκουντάω και τον κ. Papadoc να μην έχει και μεγάλες απαιτήσεις, τζάμπα είναι στο κάτω κάτω. Αυτοσυγκεντρώνεται η κοπέλλα και ξεκινάει το πράγμα να τσουλά ομαλά να απαγγέλει με διάφορους τρόπους το κείμενο το γνωστό, κάτι ψευτομαχαιρώματα που απομυθοποίησα επιτόπου, λίγα χαχανητά από κάποιον που εξέφραζε έτσι την αμηχανία του -υποθέτω- και πάμ' παρακάτ'...

Ετσι κύλησαν τα πρώτα είκοσι λεπτά σε συνολική διάρκεια μιας ώρας. Στα εικοσπέντε περίπου λεπτουδάκια έπαθα τη πλάκα μου λέμε. Σκύβω στον ώμο του κ. Papadoc και ψιθυρίζω «θέλω να φύγω, δεν αντέχω άλλο, εσύ μείνε αν αντέχεις, δεν πειράζει» εκείνος μου λέει «κάνε λίγη υπομονή, μικρό είναι τελειώνει όπου νά'ναι» αλλά έχω κολλήσει το πρόσωπό μου στον ώμο του, το μέτωπό μου είναι πηγή κρύου ιδρώτα, έχω παραλύσει, δεν θέλω να βλέπω άλλο και -κυρίως- δεν θέλω άλλο ν' ακούω, όμως τα χέρια μου είναι ψόφια και δεν ανεβαίνουν να βουλώσουν τα αυτιά μου. Εκείνος, μόλις αντιλαμβάνεται πως μου συμβαίνει κάτι τι σοβαρό, χαϊδεύει απαλά τον καρπό του δεξιού μου χεριού και κάθε τόσο με καθησυχάζει «άντε, πέντε λεπτάκια μείναν ακόμα» αλλά τα πέντε λεπτάκια είναι περισσότερα από μια ζωή ολόκληρη μερικές φορές.

Δεν ξέρω τί μού γίνεται. Χείμαρρος συναισθημάτων έχει κάνει κατάληψη στο βαθύ μου είναι, μάχη συναισθημάτων, πόλεμος εικόνων μαίνεται, πολυβολεία ηχούν από παντού, αν έβλεπα κάποιον να σφάζεται μπρος στα μάτια μου πιθανότατα να μην ένοιωθα έτσι, τόσο τρομερά και ανεξήγητα δηλαδή. Είχαν ορμήσει να με κατασπαράξουν όλα όσα αδυνατούσα να καταλάβω, όλα όσα γνώριζα, όλα όσα θα ήθελα και δεν θα ήθελα να ξέρω, όλα όσα απεχθανόμουν... Ολα τα θηρία του κόσμου παρουσιάστηκαν μπροστά μου, λέμε, και μάλιστα χωρίς να τα βλέπω έτσι που έσκυβα με το πρόσωπο κρυμένο στον ώμο του καλού μου κ. Papadoc. Τρέλλα! Παράνοια! Παραλογισμός! Μπέρδεμα! Μέχρι τώρα δα που γράφω αυτές τις γραμμές -που χρωστάω να γράψω για την αποκάλυψη "Μαριάννα Δημητρίου"- δεν έχω καταφέρει να ξεχωρίσω ποιο ακριβώς συναίσθημα ήταν το κυρίαρχο. Ολη η φρίκη του ανθρώπινου πλάσματος -τα φριχτά πράγματα που είναι ικανό να πράξει και να δεχτεί- περνούσαν σαν χίλια μύρια βέλη από το μυαλό και τρύπαγαν τη σκέψη μου. Η ηθοποιός -με όλη τη σημασία της λέξης ηθοποιός- παλλόταν, εκφράζοντας με κάθε δυνατό τρόπο -ήχο, κίνηση, ομιλία- το δυνατό κείμενο του Χάινερ Μύλλερ, το βίδωνε σε μυαλά και καρδιές, με κάθε τρόπο σήμαινε «ξυπνάτε ωρέ!» σαν ένα υπερκόσμιο ξυπνητήρι ξεχώνοντάς μας από την εποχή των παγετώνων.

Προς το τέλος, μου λέει σιγανά ο κ. Papadoc «έλα, δες τώρα, είναι η κάθαρση, πλησιάζει το τέλος» και ανοίγω τα μάτια και ήταν πραγματικά η κάθαρση, αλλά με πολύ μικρή διάρκεια μετά από όλο αυτό το σφυροκόπημα. Ηθελα κι άλλη κάθαρση. Ηθελα να αποκρυσταλλώσω μέσα μου την εικόνα του γυμνού μυαλού που γεννιέται, να ρουφήξω την υπόσχεση ελπίδας που ανατέλλει, να γεμίσω το δικό μου μυαλό -το αδειασμένο εντωμεταξύ- με όμορφα καινούργια πράγματα.

Η Μαριάννα είχε ρίξει πάνω της μια κάτασπρη αστραφτερή ρομπίτσα και υποκλινόταν, ο κόσμος χειροκροτούσε μανιασμένα που γλύτωσε απο τον εφιάλτη φαντάζομαι, τα δικά μου χέρια σηκώθηκαν και τα παρακολουθούσα να χειροκροτούν αραιά αραιά στο ύψος του προσώπου, ενώ τα χείλη μουρμούριζαν «τί μας έκανες σήμερα βρε κοπέλλα μου» και «μας πέθανες ρε Μαριάννα κορίτσι μου» και αν υπήρχαν έξω απο το θεατράκι γραμμές τρένου σίγουρα θά'πεφτα για να ξαναγεννηθώ, δεν ήθελα να δω άλλο θέατρο στη ζωή μου! Τί Παξινού και Συνοδινού λέμε τώρα -και ας με συχωρέσουν όλες οι μεγάλες τραγωδοί- τί Κουν και υπόγεια και παράλογα και πρωτοπορειακά -ζητώ συγγνώμη κι απο σένα μεγάλε Κάρολε, φαντάζομαι δεν θα είχες αντίρρηση αν έβλεπες αυτή τη θεά- μπάζα δεν πιάνουν μπροστά στο φαινόμενο Μαριάννα Δημητρίου. Πραγματική αποκάλυψη το αστέρι που γεννήθηκε μπροστά στα μάτια μου, μέσα σε φόνους και τρικυμίες, το άστρο που έλαμψε ολοκάθαρο σε μαύρο φόντο φόβου και φρίκης.

Μετά, πήγαμε για φαϊ, αλλά δεν κατέβαινε μπουκιά. Επινα νερό και δεν μιλούσα, μονο επιφωνήματα και βογγητά και «ευτυχώς που δεν ήρθε το παιδί, είναι και ευαίσθητο», ο κ. Papadoc τά'παιξε κανονικά και «ήταν πραγματικά σπουδαία παράσταση, αποκάλυψη η μικρά» και «αυτό είναι μέθεξη Μαρίνα» μού'λεγε κάθε τόσο και γύρισα σπίτι κι άνοιξα το λεξικό αλλά τη λέξη δεν τη βρήκα. Υποθέτω πως προέρχεται από το ρήμα μετέχω -ή μήπως το μεθίημι; Ευτυχώς τη βρήκα σήμερα εδω και πράγματι είναι από το "έχω". Δεν θυμόμουν ότι ο μέλλων "έξω" παίρνει δασεία. Ατιμο αλτσχάιμερ.

Η κορούλα μου πήγε βέβαια και το είδε το έργο με μια φίλη της κι ενθουσιαστήκανε κι αγκάλιασαν τη Μαριάννα μετά την παράσταση και «αυτό το έργο πρέπει να το δει όλη η Ελλάδα μαμά, έγινα άλλος άνθρωπος» ήταν το συμπέρασμά της και «αυτή η παράσταση είναι εμπειρία ζωής» απάντησα και το πιστεύω στ' αλήθεια πως έτσι είναι. Ευχαριστούμε Μαριάννα και υπόλοιποι συντελεστές! Είστε σπουδαίοι! Υπόσχομαι να έρθω να ξαναδώ κανονικά την παράσταση μόλις ηρεμήσω λιγουλάκι, ε...
___________
Η φωτό από εδώ: http://campoint.gr/?p=3992 έχει κι άλλες σε φωτοκύμα, στο πλάι δεξιά, δες τες μόνος/η σου.