Ε-Ξ-Α-Ι-Ρ-Ε-Τ-Ι-Κ-Ο
Tου Andrew Syrios
Απόδοση: Μιχάλης Γκουντής και Ευθύμης Μαραμής
Εισαγωγή
Οι σοσιαλιστές στις μέρες μας, έχουν αποκτήσει μια αυξανόμενη και αλλόκοτη εμμονή με κάθε είδος υποτιθέμενου «προνομίου». Το Buzzfeed μάλιστα δημοσίευσε και κουίζ σχετικά με το πόσο «προνομιούχος» είστε.
Όλα αυτά τα διάφορα προνόμια χρησιμεύουν ώστε να σχηματίσουν απλώς μια – μαρξιστικού τύπου – διχοτόμηση μεταξύ καταπιεσμένων και καταπιεστών. Έτσι, οι λευκοί, οι άντρες, οι ετεροφυλόφιλοι, οι χριστιανοί, οι αρτιμελείς και οι εμφανισιακά ελκυστικοί άνθρωποι, είναι τουλάχιστον προνομιούχοι, αν όχι μέλη της τάξης των καταπιεστών. Από την άλλη πλευρά, οι έγχρωμοι, οι γυναίκες, οι ομοφυλόφιλοι, τα άτομα με αναπηρία, οι μουσουλμάνοι και οι άνθρωποι άλλων θρησκειών, οι τρανσέξουαλ, οι υπέρβαροι και πιθανώς ακόμα περισσότεροι με οποιονδήποτε παλαβό χαρακτηρισμό πληθυσμιακής αυτοδιάγνωσης, είναι οι καταπιεσμένοι.
Κοινωνικός διαχωρισμός και συγκρούσεις
Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς έναν πιο αποτελεσματικό τρόπο για να αυξηθεί η κοινωνική διαίρεση, από το να διαχωριστούν όλοι σε διαφορετικές ομάδες που είναι είτε καλές είτε κακές, προνομιούχες ή καταπιεσμένες. Και αυτή η διαίρεση στη συνέχεια ακολουθείται αναπόφευκτα από την απαίτηση να δοθεί κυβερνητική λύση σε αυτές τις ανισότητες. Μια από τις πιο προφανείς παραλείψεις είναι αυτό που αποτελούσε το κύριο συστατικό της μαρξιστικής θεωρίας, δηλαδή οι πλούσιοι έναντι των φτωχών, το οποίο σπανίως αναφέρεται.
Για την ακρίβεια, ένα από τα πρώτα πράγματα που έρχεται στο μυαλό με τις πρόσφατες προτάσεις στη Νότιο Αφρική για την απαλλοτρίωση γης των λευκών αγροτών χωρίς αποζημίωση, είναι ότι δεν έγιναν τέτοιες προτάσεις για την απαλλοτρίωση της γης ή των περιουσιακών στοιχείων των πλουσίων εταιρειών. Ίσως αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι πλούσιες εταιρείες μπορούν να υπερασπιστούν καλύτερα τον εαυτό τους (ή να φύγουν). Ή ίσως επειδή ο ταξικός διαχωρισμός είναι πολύ πιο ρευστός από πράγματα όπως η φυλή.
Μια από τις πιο αξιοσημείωτες αποτυχίες της μαρξιστικής θεωρίας (η οποία περιέχει πολλές αποτυχίες) ήταν ότι ο Μαρξ πίστευε ότι οι επαναστάσεις θα ξεκινούσαν στις πιο προηγμένες καπιταλιστικές χώρες. Αυτό υπονοούσε ότι μια επανάσταση είχε περισσότερες πιθανότητες να ξεσπάσει σε μια χώρα όπως η Γερμανία, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Βρετανία ή η Γαλλία. Αντ’ αυτού, οι κομμουνιστές ανέλαβαν την εξουσία σε πολύ πιο υποανάπτυκτες χώρες που ήταν ακόμα εν μέρει ή πλήρως φεουδαρχικές, όπως η Ρωσία και η Κίνα.
Εκ των υστέρων, αυτό είναι προφανές. Η φεουδαρχία δημιουργεί μια αυστηρή ιεραρχική και στατική κοινωνία όπου η τάξη είναι ουσιαστικά κάτι που αποκτάται με την γέννηση. Πράγματι, είναι ενδιαφέρον να διερωτηθούμε αν ήταν η θρησκευτική δικαιολόγηση του συστήματος των καστών, η οποία εμπόδισε την πραγματοποίηση μιας κομμουνιστικής επανάστασης στην Ινδία. Όταν η τάξη είναι κάτι που δεν μπορεί να μεταβληθεί, ο ταξικός πόλεμος γίνεται μια πιο ελκυστική εναλλακτική λύση. Και ενώ ο καπιταλισμός είναι ένας θεαματικά πιο αποτελεσματικός τρόπος να οργανωθεί μια κοινωνία από ο,τι ο κομμουνισμός, ακόμη και οι πιο ένθερμοι υποστηρικτές της ελεύθερης αγοράς, θα παραδεχτούν ότι χρειάζεται χρόνος για να εξασθενίσουν οι ταξικοί περιορισμοί και για να γίνει μια χώρα πλούσια μετά τη μετάβαση από μια φεουδαρχική ή ημι- φεουδαρχική οικονομία σε μια καπιταλιστική οικονομία.
Για τους αγρότες που ζούσαν για χρόνια υπό την εξουσία φεουδαρχών ή ανάλογων αρχόντων, οι ψευδείς υποσχέσεις του κομμουνισμού ήταν καταφανώς πιο ελκυστικές.
Καπιταλισμός και ενίσχυση των αδυνάτων
Ωστόσο, ακόμη και με όλους τους κρατικούς παρεμβατισμούς τις κυβερνητικές ευνοϊκές παραχωρήσεις και τους περιορισμούς που παρεμποδίζουν την οικονομία, εξακολουθεί να υπάρχει ανοδική κίνηση στα καπιταλιστικά έθνη. Μία μελέτη στις Ηνωμένες Πολιτείες, για παράδειγμα, διαπίστωσε ότι μόνο το 5% αυτών που βρισκόταν στο κατώτατο εισοδηματικό πεμπτημόριο το 1975, παρέμεινε εκεί το 1991. Και όταν ληφθεί υπόψη η ηλικία, οι διαφορές εισοδήματος και πλούτου φαίνονται πολύ λιγότερο έντονες. Παρά τα καταστροφικά κίνητρα που δημιουργεί το κοινωνικό κράτος, οι περισσότεροι από τους φτωχούς δεν παραμένουν φτωχοί. Και σχεδόν όλοι έχουν τουλάχιστον όνειρα και φιλοδοξίες να ανέβουν επίπεδο. Στα καπιταλιστικά έθνη, η τάξη δεν είναι κάτι που αποτελεί μόνιμο δεδομένο.
Στην εποχή μας, μπορούμε να δούμε πως η χρήση της τάξης ως αγωνιστικής ιδέας απέτυχε ως επί το πλείστον, καθώς το κίνημα Occupy Wallstreet γρήγορα εξαφανίστηκε και έχασε τη δυναμική του. Στην πραγματικότητα, πολλοί αριστεροί έχασαν το ενδιαφέρον τους για την τάξη, καθώς γενικά είναι η λευκή εργατική τάξη στις Ηνωμένες Πολιτείες που υποστήριξε τον Trump και η λευκή εργατική τάξη στη Βρετανία που υποστήριξε το Brexit.
Με την ανάδυση του κινήματος Occupy Wallstreet, επήλθε και η πιο οδυνηρή μορφή πολιτικών ταυτότητας (identity politics) που θα μπορούσε κανείς να φανταστεί. Και εστιάζοντας στις αμετάβλητες ιδιότητες (ή σε ιδιότητες που υποθετικά είναι αμετάβλητες), η αριστερά «διόρθωσε» το ενοχλητικό πρόβλημα που της δημιούργησε η έντονη ταξική κινητικότητα και αναζωογονήθηκαν τα όνειρά της για έναν όλο και μεγαλύτερο παρεμβατικό κρατικό μηχανισμό.
Η θολοκουλτούρα των μαχητών της κοινωνικής δικαιοσύνης
Όπως προαναφέρθηκε, οι σύγχρονοι «μαχητές της κοινωνικής δικαιοσύνης» διαχωρίζουν τον καθένα σύμφωνα με διάφορα αμετάβλητα ή ημι-αμετάβλητα χαρακτηριστικά. Είτε είστε προνομιούχοι και πρέπει να μετανοήσετε (να παραχωρήσετε τα χρήματά σας, την απασχόληση σας κλπ) ή είστε καταπιεσμένοι και σας χρωστάνε κάτι.
Πολλά από τα επιχειρήματά τους είναι απλά γελοία. Για παράδειγμα, το φύλο ισχυρίζονται πως είναι μια «κοινωνική κατασκευή», αλλά η παχυσαρκία είναι γενετικό φαινόμενο. Άλλοι ανάγουν πολυσύνθετα ζητήματα σε απλοϊκές διχοτομίες. Δύο από τα πιο προφανή είναι η θρησκεία και το φύλο.
Το 2016, το Κέντρο Μελετών για τις Νέες Θρησκείες διαπίστωσε ότι ο Χριστιανισμός ήταν η πιο κατατρεγμένη θρησκεία στον κόσμο με 90.000 ανθρώπους να έχουν σκοτωθεί λόγω της θρησκείας τους. Ενώ ο Χριστιανισμός είναι και η μεγαλύτερη πληθυσμιακά θρησκεία, αυτό δεν σημαίνει ακριβώς πως είναι προνομιούχα. Και ενώ είναι αλήθεια, ότι το να είσαι χριστιανός αποτελεί πιθανώς προνόμιο στην αγροτική Montana, δεν πρόκειται να σας βοηθήσει πολύ στο κεντρικό Manhattan, στη Silicon Valley ή στο Hollywood. Ο Χριστιανισμός φαίνεται να είναι η μοναδική θρησκεία που μπορεί να διακωμωδείται στις μέρες μας. Εξάλλου, ένας πίνακας του Χριστού μέσα σε ένα δοχείο με ούρα ονομάζεται «τέχνη» και χρηματοδοτείται από τον Εθνικό Προϋπολογισμό για τις «Τέχνες» (η περίφημη ανταποδοτικότητα των φόρων!) Ενώ ένας άντρας στη Βρετανία φυλακίστηκε (και αργότερα πέθανε) για την τοποθέτηση ενός σάντουιτς με μπέικον έξω από ένα Τζαμί.
Σεξισμός και φεμινισμός
Σχετικά με τα φύλα, τουλάχιστον στη Δύση, θα φαινόταν μάλλον προφανές ότι υπάρχουν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα και για τα δύο φύλα. Ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι τα φύλα είναι βιολογικά ίδια και όλες οι διαφορές είναι μια κοινωνική κατασκευή, (ενώ υπάρχουν και 57 διαφορετικά βιολογικά φύλα), τα αποτελέσματα δεν συνεπάγονται και προνόμια.
Ναι, οι άνδρες αποτελούν το 95% των νικητών του βραβείου Νόμπελ, το 95% των CEO των 500 κορυφαίων επιχειρήσεων και το 68% των κορυφαίων STEM.1 Αλλά οι άνδρες αποτελούν επίσης το 93% των φυλακισμένων, το 80% όσων αυτοκτονούν και το 70% των άστεγων. Οι φεμινίστριες θα μπορούσαν να αντιδράσουν και να πουν ότι οι άνδρες συλλαμβάνονται περισσότερο επειδή διαπράττουν περισσότερα εγκλήματα (για τα τα οποία πιθανώς ευθύνεται η πατριαρχία). Αλλά πώς ένας άνθρωπος γίνεται CEO σε μια από τις 500 πιο επιτυχημένες επιχειρήσεις; Δεν απαιτεί αυτό πολλή σκληρή δουλειά και ευφυΐα; Και ποιος πρόκειται να ισχυριστεί σοβαρά ότι οι άνδρες είναι προνομιούχοι όταν μιλάμε για δικαστικά διαζύγια;
Οι φεμινίστριες μπορεί να ισχυριστούν ότι οι άνδρες κάνουν κουμάντο, άρα τα πλεονεκτήματα για τις γυναίκες είναι απλώς «καλοσυνάτος σεξισμός». Αλλά αυτή η οπτική θα ήταν συνεπής μόνο αν οι άνδρες και οι γυναίκες αποτελούσαν δύο συλλογικά όντα. Ωστόσο, κάθε άντρας και γυναίκα είναι, φυσικά, απλώς ξεχωριστά άτομα και παρόλο που οι περισσότεροι από τους υπεύθυνους είναι άνδρες, ο μέσος άντρας έχει τόσο μεγάλη ικανότητα να αλλάξει τον κόσμο όσο η μέση γυναίκα: σχεδόν μηδενική.
Τα ίδια θα μπορούσαν να ειπωθούν για τους λευκούς, ειδικά όταν οι λευκοί βιώνουν την περιθωριοποίηση λόγω θετικής δράσης. Και έπειτα, υπάρχει πάντα αυτή η ύπουλη ερώτηση για τον λόγο για τον οποίο οι Ασιάτες Αμερικανοί βγάζουν περισσότερα από τους λευκούς, εάν είναι, ξέρετε, καταπιεσμένοι και τα σχετικά. Ή ίσως οι Ασιάτες Αμερικανοί είναι προνομιούχοι εφόσον περιθωριοποιούνται επίσης από την θετική δράση.
Ο καταπιεστής γίνεται…καταπιεσμένος
Φυσικά, όλο αυτό το χάος γίνεται ακόμη πιο περίπλοκο όταν συνειδητοποιείτε ότι μπορεί να είστε ταυτόχρονα καταπιεστής και καταπιεσμένος. Μια λευκή γυναίκα είναι προνομιούχος από τη φυλή της και καταπιεσμένη από το φύλο της. Αυτό σχηματίζει την «Κυριαρχία» (ναι, αυτός είναι ένας πραγματικός όρος) της διατομεακής σχέσης, όπου όλες αυτές οι καταπιέσεις και προνόμια συναντώνται σε ένα τεράστιο τροχό «ανθρωπιστικών επιστημών» που προσποιούνται ότι είναι πραγματικές επιστήμες και οι οποίες έχουν καταλήξει σε κάτι που είναι πραγματικά, κυριολεκτικά ηλίθιο.
Πράγματι, η πολυπλοκότητα και ο απόλυτος παραλογισμός της διατομεακότητας είναι αρκετά εύκολο να αποδειχθεί. Εγώ, ως λευκός, παραμένω προνομιούχος εάν μετακομίσω στην Ιαπωνία ή είμαι τώρα μια καταπιεσμένη μειονότητα; Είναι οι Ιάπωνες στην Ιαπωνία που αντιτίθενται στη μετανάστευση «Ιάπωνες εθνικιστές;»
Ενώ υπήρξαν προφανώς πολλά σοβαρά εγκλήματα που διαπράχθηκαν από τη Δύση (ή ακριβέστερα από τις δυτικές κυβερνήσεις), η Δύση δεν είναι καθόλου μοναδική σε αυτά τα εγκλήματα ούτε έχει ανοσία σε αυτά. Ως κάποιος με ελληνική καταγωγή, θα μπορούσα να επισημάνω την ελληνική γενοκτονία που διέπραξαν οι Οθωμανοί Τούρκοι κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο (γνωστότερη ως γενοκτονία των Αρμενίων, καθώς περίπου 1.5 εκατομμύρια Αρμένιοι σκοτώθηκαν μαζί με 600.000 Έλληνες). Θα μπορούσα φυσικά να ζητήσω αποκατάσταση από τους «Τούρκους εθνικιστές» καθώς και την επιστροφή της Κωνσταντινούπολης. Ή μήπως οι Έλληνες πρόγονοί μου είχαν «λευκό προνόμιο» ενώ εξολοθρεύονταν;
Ένα παράδειγμα ίσως υπογραμμίζει καλύτερα τους παραλογισμούς του διατομεακού, καλύτερα από οποιοδήποτε άλλο:
Το 2014, αποκαλύφθηκε το γεγονός ότι...
