Ψάχος και Τσατσαρώνης περί του συστήματος Σακελλαρίδη

Ο Σακελλαρίδης

 

Τα παρακάτω άρθρα δύο μεγάλων μουσικοδιδασκάλων του περασμένου αιώνος, του Κωνσταντίνου Ψάχου και του Γεωργίου Τσατσαρώνη, που δημοσιεύθηκαν το μεν πρώτο στην εφημερίδα «Ιεροψαλτικό Βήμα» στα τέλη του 1938, το δε δεύτερο, 50 χρόνια μετά, στα μέσα του 1988, στην εφημερίδα «Ορθόδοξος Τύπος», αναφέρονται στον Σακελλαρίδη. Ο Ιωάννης Σακελλαρίδης υπήρξε ένας ιδιόμορφος εκκλησιαστικός μουσικός που έδρασε στην Αθήνα κατά τα τέλη του ΙΘ΄ και στις αρχές του Κ΄ αιώνος. Το μουσικό του σύστημα κατάφερε να επικρατήσει στους ναούς της πόλης για αρκετές δεκαετίες.  Σήμερα βεβαίως το σύστημα αυτό έχει εξαλειφθεί και δεν χρησιμοποιείται ούτε από τους ελάχιστους γραφικούς θαυμαστές του. Η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική όμως ακόμη και σήμερα κινδυνεύει από άλλων ειδών οθνεία συστήματα, για τα οποία θα αναφερθούμε στο μέλλον. Προς το παρόν για να αποφύγουμε τη διάβρωση, ας έχουμε ανοιχτά τα μάτια μας (δηλαδή τα αυτιά μας).

(ΙΕΡΟΨΑΛΤΙΚΟΝ ΒΗΜΑ, Τ.24/25, 1-12-1938/1-1-1939)

 

(ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΤΥΠΟΣ, Τ. 784, 8-4-1988)

Άγιος ο Θεός - Δύναμις (Ήχος πλάγιος του πρώτου) Γεωργίου Δάφφα

Σύνθεση του εικονιζόμενου Γεωργίου Δάφφα, μαθητού του Ιακώβου Ναυπλιώτη.

 

Η ανάρτηση αφιερώνεται στη μνήμη του Αθανασίου Πολίτη, ο οποίος διέσωσε μεγάλο μέρος της ακουστικής παράδοσης, όπως αυτή μεταφέρθηκε από την Κωνσταντινούπολη στην Θεσσαλονίκη. Η δακτυλογράφηση του κειμένου έγινε από τον κ. Μαμάη Μιχαήλ. Τηρήθηκε η ορθογραφία του πρωτοτύπου.

 

Δύναμις-Γ..

Δ. Ζαγκανά, "Ε. Βιγγόπουλος, Άρχων Λαμπαδάριος της ΜΧΕ" (βιβλιοπαρουσίαση, Αθήνα 10/12/2012)

Ο Γεώργιος Τσατσαρώνης για τις αναλύσεις του Ιακώβου Ναυπλιώτου

Παραθέτουμε ένα απόσπασμα από το εξαιρετικό άρθρο "ΤΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΟΝ ΥΦΟΣ" του Γεωργίου Τσατσαρώνη, που δημοσιεύθηκε σε συνέχειες στο περιοδικό "ΙΕΡΟΨΑΛΤΙΚΑ ΝΕΑ" το 1973. Αναφέρεται σε ενδεικτικές αναλύσεις στην εκτέλεση των κλασσικών μελών από τον αείμνηστο Άρχοντα Πρωτοψάλτη Ιάκωβο Ναυπλιώτη. Τιμής ένεκεν ανεβάζουμε και μια σπάνια ηχογράφηση του Γεωργίου Τσατσαρώνη, ο οποίος ψάλλει το "Σε υμνούμεν", σε ήχο πλάγιο του δευτέρου, στην Χρυσοσπηλιώτισσα στις 20-1-1960 (Μνημόσυνο Νηλέως Καμαράδου).

 

Κοινωνικόν των Εισοδίων - Διονυσίου Φωτεινού

Παραθέτουμε  ένα σπάνιο και τεχνικό κοινωνικό των Εισοδίων, που μελοποίησε ο Διονύσιος Φωτεινός σε ήχο τέταρτο λέγετο. Η ιδιαιτερότητά του έγκειται όχι μόνο στην επιλογή του ήχου, αλλά και του κειμένου, διότι καθώς γνωρίζουμε στην θεομητορική εορτή των Εισοδίων, ψάλλεται ως Κοινωνικό ο στίχος "Ποτήριον σωτηρίου λήψομαι και το όνομα Κυρίου επικαλέσομαι"[1]. Σε αυτό το Κοινωνικό ο μελοποιός επιλέγει να μελοποιήσει τον, επίσης αναφερόμενο στην Θεοτόκο, στίχο "Ηγίασεν το σκήνωμα αυτού ο Ύψιστος". Το Κοινωνικό αυτό το ανακαλύψαμε σε ανέκδοτη ελληνορουμανική ανθολογία του ΙΘ΄ αιώνος, με τίτλο "Μέλισσα", χειρόγραφο του Ηλία Φωτεινού, ανιψιού του Διονυσίου. Την πληκτρολόγηση ανέλαβε ο εκ Κρήτης άριστος πρωτοψάλτης Χρήστος Τσακίρογλου, ο οποίος και την προσφέρει ευγενώς στους φιλόμουσους αναγνώστες.

 

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΕΙΣΟΔΙΩΝ ΦΩΤΕΙΝΟΥ


[1] Εδώ διαβάζουμε: "Ὁ Ἅγιος Μᾶρκος ὁ Εὐγενικός ἐξηγεῖ ὅτι ὁ 2ος στίχος τοῦ Θεομητορικοῦ κοινωνικοῦ "..καί τό ὄνομα Κυρίου ἐπικαλέσομαι", εἶναι μία πρόρρησις ἁρμόζουσα εἰς τήν Θεοτόκον καί ἀπ΄αὐτῆς ἔλαβεν ἀρχήν, ..παρακινεῖ καί ἡμᾶς ἐπί τοῦτο διά νά δεχώμεθα τό σωστικόν ποτήριον τῆς μεταλήψεως, καθώς ἐκείνη τήν τοῦ Θεοῦ Λόγου Ὑπόστασιν ἐδέχθη καί νά ἐπικαλεσώμεθα τό ὄνομα Κυρίου καί μεγαλύνωμεν σύν αὐτῆ τόν Κύριον".(Ἐξήγησις τῆς Ἐκκ. ἀκολουθίας κεφ ιστ΄)".

Αναστασιματάριον Γεωργίου Ραιδεστηνού

Ο ακάματος πρωτοψάλτης και εκδότης σπάνιων μουσικών βιβλίων κ. Χαραλάμπης Καρακατσάνης εξέδωσε πρόσφατα το περίφημο Αναστασιματάριον του Πρωτοψάλτου της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας (κατά τα έτη 1871-1875) Γεωργίου Ραιδεστηνού του Β΄.

Το βιβλίο αποτελείται από 528 σελίδες. Η ύλη του είναι στα πρότυπα του Αναστασιματαρίου του Κωνσταντίνου Πρωτοψάλτου, ο οποίος υπήρξε δάσκαλος του Γεωργίου Ραιδεστηνού. Τα μαθήματα είναι κλασσικά, με μικρές  παρεμβάσεις στη γραφή, για να αποδίδονται ορθότερα τα ποικίλματα.

Το θεωρούμε κατάλληλο τόσο για τη διδασκαλία, όσο και για χρήση στο αναλόγιο.

Η τιμή του είναι 40 ευρώ και μπορείτε να το παραγγείλετε από τον ίδιο τον κ. Καρακατσάνη στο τηλ. 6977375117 ή (για τους εν Αθήναις) στέλνοντάς μας email.

Η επίσημη σελίδα του κ. Καρακατσάνη, όπου θα ενημερωθείτε και για άλλα μουσικά βιβλία, είναι αυτή: http://www.karakatsanis.eu/html/

 

Ο Αθανάσιος Καραμάνης για το "Πατριαρχικό Ύφος"

Στη μνήμη του μεγάλου δασκάλου Αθανασίου Καραμάνη, που κοιμήθηκε φέτος σε ηλικία 101 ετών, παραθέτουμε μια επιστολή του που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό "Ιεροψαλτικά Νέα", ακριβώς 40 χρόνια πριν και συγκεκριμένα τον Σεπτέμβριο του 1972. Παράλληλα αναρτούμε και μια ηχογράφησή του για τους φιλόμουσους αναγνώστες μας. Αιωνία του η μνήμη