ΑΝΩΜΑΛΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ

Τὰ ἀνώμαλα οὐσιαστικὰ κατὰ τὸ εἶδος τῆς ἀνωμαλίας ποὺ παρουσιάζουν εἶναι:

1) ἀνώμαλα κατὰ τὸ γένος, 2) ἐτερόκλιτα, 3) μεταπλαστά, 4) ἰδιόκλιτα, 5) ἄκλιτα καὶ 6) ἐλλειπτικά.

1) ΑΝΩΜΑΛΑ ΚΑΤΑ ΤΟ ΓΕΝΟΣ

Μερικὰ οὐσιαστικὰ ἔχουν στὸν πληθυντικὸ ἀριθμὸ διαφορετικὸ γένος ἀπ’ ὅ,τι στὸν ἐνικὸ ἤ ἐκτὸς ἀπὸ τὸ βασικὸ γένος ἔχουν συγχρόνως καὶ ἕνα ἄλλο.

Ἐνικὸς ἀριθμός	Πληθυντικὸς ἀριθμός
ὁ λύχνος	Τὰ λύχνα
ὁ σῖτος	Τὰ σῖτα
ὁ δεσμός	οἱ δεσμοὶ καὶ τὰ δεσμά
ὁ σταθμός	οἱ σταθμοὶ καὶ τὰ σταθμά
τὸ στάδιον	τὰ στάδια καὶ οἱ στάδιοι

(ὁ πλοῦτος - τὰ πλούτη΄ ὁ βράχος – οἱ βράχοι καὶ τὰ βράχια΄ ὁ λόγος – οἱ λόγοι καὶ τὰ λόγια)

Μερικὰ οὐσιαστικὰ ἔχουν στὸν ἐνικὸ ἀριθμὸ δύο γένη:

ὁ ζυγὸς καὶ τὸ ζυγόν – τὰ ζυγά

ὁ νῶτος καὶ τὸ νῶτον – τὰ νῶτα

2) ΕΤΕΡΟΚΛΙΤΑ

Λέγονται μερικὰ οὐσιαστικὰ ποὺ σχηματίζονται στὸν πληθυντικὸ ἤ σὲ μερικὲς πτώσεις κατὰ διαφορετικὴ κλίση ἤ συγχρόνως κατὰ τὴν ἴδια καὶ κατὰ διαφορετικὴ κλίση΄ π.χ.

1) ὁ ἀμνός, τοῦ ἀμνοῦ κτλ. (κατὰ τὴ β’ κλίση) καὶ τοῦ ἀρνός, τῷ ἀρνί, τὸν ἄρνα – οἱ ἄρνες, τῶν ἀρνῶν, τοῖς ἀρνάσι, τοὺς ἄρνας (κατὰ τὰ συγκοπτόμενα τῆς γ΄ κλίσης (Β. Υγρόληκτα, 3 ) ἀπὸ θέμα ἀρεν-, ἀρν- τοῦ σπάνιου ὀνόματος ὁ ἀρήν).

2) ὀ Ἄρης, τοῦ Ἄρεως (ἀπὸ τὸ Ἄρηος μὲ ἀντιμεταχώρηση), τῷ Ἄρει, τὸν Ἄρη, ὦ Ἄρες (κατὰ τὴν γ’ κλίση) καὶ αἰτιατικὴ τὸν Ἄρην (κατὰ τὴν γ’ κλίση).

3) ἡ γυνὴ (κατὰ τὴν α’ κλίση), τῆς γυναικός, τῇ γυναικί, τὴν γυναῖκα, ὦ γύναι – αἱ γυναῖκες, τῶν γυναικῶν, ταῖς γυναιξί, τὰς γυναῖκας, ὦ γυναῖκες (κατὰ τὴν γ’ κλίση).

4) τὸ δάκρυον, τοῦ δακρύου κτλ (κατὰ τὴ β’ κλίση) – καὶ ὀνομαστικὴ, αἰτιατικὴ καὶ κλητικὴ δάκρυ (κατὰ τὴν γ’ κλίση).

5) ὁ Θαλῆς (ἀπὸ τὸ Θαλέης), τοῦ Θαλοῦ, τῷ Θαλῇ, τὸν Θαλῆν (κατὰ τὰ συνηρημένα τῆς α’ κλίσης) – γενικὴ καὶ τοῦ Θάλεω (κατὰ τὰ ἀττικόκλιτα) – καὶ τοῦ Θάλητος, τῷ Θάλητι, τὸν Θάλητα (κατὰ τὴν γ’ κλίση).

6) ὁ Οἰδίπους, τοῦ Οἰδίποδος, τῷ Οἰδίποδι, ὦ Οἰδίπου (κατὰ τὴν γ’ κλίση) – καὶ τοῦ Οἰδίπου, τὸν Οἰδίπουν (κατὰ τὰ συνηρημένα τῆς β’ κλίσης, ὅπως τοῦ περίπλου, τὸν περίπλουν).

7) ὁ ὄνειρος καὶ τὸ ὄνειρον, τοῦ ὀνείρου κτλ (κατὰ τὴ β’ κλίση), τοῦ ὀνείρατος, τῷ όνείρατι – τὰ ὀνείρατα, τῶν ὀνειράτων, τοῖς ὀνείρασι (κατὰ τὴν γ’ κλίση).

8) ὁ πρεσβευτής, τοῦ πρεσβευτοῦ, τῷ πρεσβευτῇ κτλ. (κατὰ τὴν α’ κλίση) – οἱ πρέσβεις (=πρεσβευταί), τῶν πρέσβεων, τοῖς πρέσβεσι κτλ (κατὰ τὴν γ’ κλίση), ἀπὸ τὸ ποιητικὸ ὄνομα ὁ πρέσβυς (=ὁ γέρων), ποὺ οἰ πεζογράφοι τὸ ἔλεγαν πρεσβύτης.

9) τὸ πῦρ, τοῦ πυρός, τῷ πυρί κτλ. (κατὰ τὴν γ’ κλίση) – τὰ πυρά, τῶν πυρῶν, τοῖς πυροῖς κτλ. (κατὰ τὴ β’ κλίση).

10) ὁ χρώς (=δέρμα, ἐπιδερμίδα), τοῦ χρωτός, τῷ χρωτί, τὸν χρῶτα (κατὰ τὴν γ’ κλίση) - ἀλλὰ δοτικὴ καὶ χρῷ (κατὰ τὰ ἀττικόκλητα, στὴ φράση ἐν χρῷ=ὡς τὸ δέρμα).

3) ΜΕΤΑΠΛΑΣΤΑ

Λέγονται μερικὰ οὐσιαστικὰ ποὺ κλίνονται κατὰ μία ὁρισμένη κλίση σὲ ὅλες τὶς πτώσεις, ἀλλὰ τὸ θέμα τους (μεταπλάσσεται, δηλ) μεταβάλλεται σὲ ὁρισμένες πτώσεις΄ π.χ.

1) ὁ Ἀπόλλων, τοῦ Ἀπόλλων-ος, τῷ Ἀπόλλων-ι, τὸν Ἀπόλλων-α καὶ Ἀπόλλω, ὦ Ἄπολλον (θέμα:Ἀπολλων-, Ἀπολλω-, Ἀπολλον-).

2) τὸ γόνυ, τοῦ γόνατ-ος, τῷ γόνατ-ι, τὸ γόνυ – τὰ γόνατ-α, τῶν γον-άτων, τοῖς γόνασι κτλ. (θέμα: γονυ-, γονατ-).

3) τὸ δέλεαρ(=δόλωμα), τοῦ δελέατ-ος, τῷ δελέατ-ι κτλ (θέμα:δελεαρ-, δελεατ-)

4) τὸ δόρυ, τοῦ δόρατ-ος, τῷ δόρατ-ι κτλ. – τὰ δόρατ-α, τῶν δοράτ-ων κτλ (θέμα: δορυ-, δορατ-).

5) ὁ Ζεύς, τοῦ Δι-ός, τῷ Δι-ί, τὸν Δί-α, ὦ Ζεῦ (θέμα: Ζευ-, Δι-).

6) τὸ ἧπαρ(=συκώτι), τοῦ ἥπατ-ος, τῷ ἥπατ-ι κτλ. – τὰ ἥπατ-α, τῶν ἡπάτ-ων κτλ. (θέμα: ἡπαρ-, ἡπατ-)

7) ἡ κλείς, τῆς κλειδ-ός, τῇ κλειδ-ί, τὴν κλεῖδ-α καὶ τὴν κλεῖ-ν, αἱ κλεῖδ-ες, τῶν κλειδ-ῶν, ταῖς κλει-σί, τὰς κλεῖδ-ας καὶ τὰς κλεῖς (θέμα: κλειδ-, κλει-).

8) τὸ κνέφας(=σκοτάδι), τοῦ (κνέφεσ-ος, κνέφε-ος) κνέφους, τῷ (κνέφεσ-ι, κνέφε-ϊ) κνέφει (κατὰ τὸ βέλος) καὶ τῷ κνέφᾳ, τὸ κνέφας (κατὰ τὸ κρέας), χωρίς πληθυντικό (θέμα: κνεφασ- καὶ κνεφεσ-).

9) ὁ, ἡ κύων, κυν-ός, κυν-ί, κύν-α, κύον΄ κύν-ες, κυν-ῶν, κυ-σί(ν), κύν-ας, κύν-ες (θέμα: κυων-, κυον-, κυν-).

10) ὁ μάρτυς, τοῦ μάρτυρ-ος, τῷ μάρτυρ-ι, τὸν μάρτυρ-α, ὦ μάρτυς – οἱ μάρτυρ-ες, τῶν μαρτύρ-ων, τοῖς μάρτυ-σι, τοὺς μάρτυρ-ας κτλ. (θέμα: μαρτυ-, μαρτυρ-)

11) ἡ ναῦς(=πλοῖο), τῆς νε-ώς (ἀπὸ τὸ νη-ός μὲ ἀντιμεταχώρηση), τῇ νη-ί, τὴν ναῦ-ν, ὦ ναῦ - αἱ νῆ-ες, τῶν νε-ῶν, ταῖς ναυ-σί, τὰς ναῦς, ὦ νῆ-ες (θέμα: ναυ-, νη-, νε-).

12) τὸ οὖς, τοῦ ὠτός, τῷ ωτ-ί, τὸ οὖς – τὰ ὦτ-α, τῶν ὤτ-των, τοῖς ὠ-σί, τὰ ὦτ-α – τὼ ὦτ-ε, τοῖν ὤτ-οιν (θέμα: οὐσ-, ὠτ-).

13) ὁ Ποσειδῶν (ἀπὸ τὸ Ποσειδάων), τοῦ Ποσειδῶν-ος, τῷ Ποσειδῶν-ι, τὸν Ποσειδῶν-α καὶ Ποσειδῶ, ὦ Πόσειδον (θέμα: Ποσειδαων- = Ποσειδων-, Ποσειδω-, Ποσειδον-).

14) ἡ Πνύξ, τῆς Πυκν-ός, τῇ Πυκν-ί, τὴν Πύκν-α (θέμα: Πνυκ-, Πυκν-).

15) ὁ σής(=σκόρος), τοῦ σε-ός (ἀπὸ τὸ σεσ-ός) – οἱ σέ-ες, τῶν σέ-ων, τοὺς σέ-ας καὶ τοῦ σητ-ός, οἱ σῆτ-ες, τῶν σητ-ῶν, τοὺς σῆτ-ας (θέμα; Σησ-, σεσ-, σητ-).

16) τὸ στέαρ(=λίπος), τοῦ στέατ-ος, τῷ στέατ-ι κτλ. (θέμα στεαρ-, στεατ-)

17) τὸ ὕδωρ, τοῦ ὕδατ-ος, τῷ ὕδατ-ι κτλ. (θέμα: ὑδωρ-, ὑδατ-).

18) τὸ φρέαρ(=πηγάδι), τοῦ φρέατ-ος, τῷ φρέατ-ι κτλ. (θέμα: φρεαρ-, φρεατ-).

19) ἡ χείρ, τῆς χειρ-ός, τῇ χειρ-ί, τὴν χεῖρ-α, ὦ χείρ – αἱ χεῖρ-ες, τῶν χειρ-ῶν, ταῖς χερ-σί, τὰς χεῖρ-ας, ὦ χεῖρ-ες – τὼ χεῖρ-ε, τοῖν χερ-οῖν (θέμα: χειρ-, χερ-).

4. ΙΔΙΟΚΛΙΤΑ

Λέγονται ὅσα δὲν κλίνονται σύμφωνα μὲ μία ἀπὸ τὶς τρεὶς κλίσεις, παρὰ ἀκολουθοῦν δικό τους σχηματισμό, δηλ. κλίνονται μὲ ἰδιαίτερο τρόπο. Τέτοια εἶναι μερικὰ κύρια ὀνόματα α) ἑλληνικὰ μὲ συντομότερο τύπο, δηλ. μὲ ἀφαίρεση συλλαβῶν, καὶ β) ξενικά΄ π.χ.

ὀνομαστική	γενική	δοτική	αἰτιατική	κλητική
Ἀλεξᾶς (ἀπὸ τὸ Ἀλέξανδρος)	-ᾶ	-ᾷ	-ᾶν	-ᾶ
Μητρᾶς(ἀπὸ τὸ Μητρόδωρος)	-ᾶ	-ᾷ	-ᾶν	-ᾶ
Φιλῆς (ἀπὸ τὸ Φιλήμων)	-ῆ	-ῇ	-ῆν	-ῆ
Διονῦς (ἀπὸ τὸ Διονύσιος)	-ῦ	-ῦ	-ῦν	-ῦ
Ἰησοῦς (ἐβραϊκὸ ὄνομα)	-οῦ	-οῦ	-οῦν	-οῦ
Νεκῶς (αἰγυπτιακὸ ὄνομα)	-ῶ	-ῷ	-ῶν	-ῶ

Ἰδιόκλιτα εἶναι καὶ μερικὰ προσηγορικὰ σὲ -ᾶς: ὁ φαγᾶς, ὁ καταφαγᾶς (=αὐτὸς ποὺ τρώει ἀρπαχτικά), ὁ τρεσᾶς(=ὁ ἄνθρωπος ποὺ τρέπεται σὲ φυγὴ ἀπὸ φόβο, δειλός), κ.ά.

Τὰ ἰδιόκλιτα συνηθίζονται μόνο στὸν ἐνικό.

5. ΑΚΛΙΤΑ

Λέγονται ὅσα δὲν κλίνονται, δηλ. ὅσα διατηροῦν σὲ ὅλες τὶς πτώσεις τὸν ἴδιο τύπο. Τέτοια εἶναι:

1) τὸ οὐδέτερο ὄνομα τὸ χρεών(=ἡ ἀνάγκη), τοῦ χρεών, τῷ χρεών κτλ.

2) Τὰ ὀνόματα τῶν γραμμάτων τοῦ αλφαβήτου (ποὺ συνηθίζονται οὐδέτερα): τὸ ἄλφα (τοῦ ἄλφα κτλ.), τὸ βῆτα (τοῦ βῆτα κτλ.), τὸ γάμμα (τοῦ γάμμα κτλ).

3) Τὸ ἀπαρέμφατο μὲ τὸ οὐδέτερο ἄρθρο: τὸ λέγειν (τοῦ λέγειν κτλ.)

4) ὁποιαδήποτε λέξη (κλιτὴ ἤ ἄκλιτη), καθὼς καὶ φράση ὁλόκληρη, ὅταν χρησιμοποιοῦνται ὡς παραδείγματα ἤ ὡς οὐσιαστικὰ ἀποχωρισμένα ἀπὸ τὴν ὅλη φράση, μὲ τὸ οὐδέτερο ἄρθρο ἐμπρὸς ἀπὸ αὐτά: τὸ ἄνθρωπος ἐστὶν ὄνομα.

5) Μερικὰ ξενικὰ κύρια ὀνόματα: ὁ Ἀδάμ (τοῦ Ἀδάμ κτλ.), ὁ Δαβίδ (τοῦ Δαβίδ κτλ.), τὸ Πάσχα (τοῦ Πάσχα κτλ.), ὀνόματα εβραϊκά κ.ά.

6. ΕΛΛΕΙΠΤΙΚΑ

Λέγονται ὅσα εἶναι εὔχρηστα μόνο σὲ μερικὲς πτώσεις. Τέτοια εἶναι:

1) οἱ λέξεις τὸ ὄφελος, τὸ ὄναρ(=ὄνειρο) καὶ τὸ ὕπαρ(=ὄραμα, ὀπτασία), ποὺ εἶναι εὔχρηστες μόνο στὴν ὀνομαστική, αἰτιατικὴ καὶ κλητικὴ τοῦ ἐνικοῦ (πβ. τὰ νεοελληνικὰ: τὸ δείλι, τὸ πρωί κτλ).

2) Οἱ λέξεις τὸ δέμας(=σώμα), τὸ σέβας καὶ τὸ σέλας(=λαμπρὸ φῶς), ποὺ εἶναι εὔχρηστες ἐπίσης στὴν ὀνομαστική, αἰτιατικὴ καὶ κλητικὴ τοῦ ἐνικοῦ.

3) ἡ λέξη μάλης (γεν.), εὔχρηστη στὴ φράση ἐς νέωτα(=τοῦ χρόνου).

4) Οἱ κλητικὲς ὦ μέλε(=καλέ μου) καὶ ὦ τᾶν(=φίλε μου).

ΣΥΜΦΩΝΟΛΗΚΤΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΤΗΣ Γ' ΚΛΙΣΗΣ (ΗΜΙΦΩΝΟΛΗΚΤΑ)

2. Ἡμιφωνόληκτα

Τὰ ἡμιφωνόληκτα τριτόκλιτα οὐσιαστικὰ κατὰ τὸ χαρακτήρα εἶναι:

Α) ἐνρινόληκτα (μὲ χαρακτήρα ν)

Β) ὑγρόληκτα (μὲ χαρακτήρα λ, ρ)

Γ) σιγμόληκτα (μὲ χαρακτήρα σ)

Α) Ἐνρινόληκτα (χαρακτ. ν)

1) μονόθεμα: καταληκτικὰ σὲ -ις (γεν. -ῖνος) καὶ ἀκατάληκτα σε –αν (γεν. -ᾶνος), -ην (γεν. –ηνος) και –ων (γεν. –ωνος)

Θέμα: ἀκτιν-

	Ἐνικὸς ἀριθμός	Πληθυντικὸς ἀριθμός	Δυϊκὸς ἀριθμός
Ὀνομαστική	ἡ ἀκτίς	Αἱ ἀκτῖν-ες	Τὼ ἀκτῖν-ε
Γενική	Τῆς ἀκτῖν-ος	Τῶν ἀκτίν-ων	Τοῖν ἀκτίν-οιν
Δοτική	Τῇ ἀκτίν-ι	Ταῖς ἀκτῖ-σι(ν)	Τοῖν ἀκτίν-οιν
Αίτιατική	Τὴν ἀκτῖν-α	Τὰς ἀκτῖν-ας	Τὼ ἀκτῖν-ε
Κλητική	ὦ ἀκτίς	ὦ ἀκτῖν-ες	ὦ ἀκτίν-ε

Θέμα: Τιταν-

	Ἐνικὸς ἀριθμός	Πληθυντικὸς ἀριθμός	Δυϊκὸς ἀριθμός
Ὀνομαστική	ὁ Τιτὰν	Οἱ Τιτᾶν-ες	Τὼ Τιτᾶν-ε
Γενική	Τοῦ Τιτάν-ος	Τῶν Τιτάν-ων	Τοῖν Τιτάν-οιν
Δοτική	Τῷ Τιτᾶν-ι	Τοῖς Τιτᾶ-σι(ν)	Τοῖν Τιτάν-οιν
Αίτιατική	Τὸν Τιτᾶν-α	Τοὺς Τιτᾶν-ας	Τὼ Τιτᾶν-ε
Κλητική	ὦ Τιτὰν	ὦ Τιτᾶν-ες	ὦ Τιτᾶν-ε

Θέμα: Ἑλλην-

	Ἐνικὸς ἀριθμός	Πληθυντικὸς ἀριθμός	Δυϊκὸς ἀριθμός
Ὀνομαστική	ὁ Ἕλλην	Οἱ Ἕλλην-ες	Τὼ Ἕλλην-ε
Γενική	Τοῦ Ἕλλην-ος	Τῶν Ἑλλήν-ων	Τοῖν Ἑλλήν-οιν
Δοτική	Τῷ Ἕλλην-ι	Τοῖς Ἕλλη-σι(ν)	Τοῖν Ἑλλήν-οιν
Αίτιατική	Τὸν Ἕλλην-α	Τοὺς Ἕλλην-ας	Τὼ Ἕλλην-ε
Κλητική	ὦ Ἕλλην	ὦ Ἕλλην-ες	ὦ Ἕλλην-ε

Θέμα: χειμων-

	Ἐνικὸς ἀριθμός	Πληθυντικὸς ἀριθμός	Δυϊκὸς ἀριθμός
Ὀνομαστική	ὁ χειμών	Οἱ χειμῶν-ες	Τὼ χειμῶν-ε
Γενική	Τοῦ χειμῶν-ος	Τῶν χειμών-ων	Τοῖν χειμών-οιν
Δοτική	Τῷ χειμῶν-ι	Τοῖς χειμῶ-σι(ν)	Τοῖν χειμών-οιν
Αίτιατική	Τὸν χειμῶν-α	Τοὺς χειμῶν-ας	Τὼ χειμῶν-ε
Κλητική	ὦ χειμών	ὦ χειμῶν-ες	ὦ χειμῶν-ε

2) Διπλόθεμα: ἀκατάληκτα σε –ην (γεν. –ενος) και –ων (γεν. –ονος)

Θέμα: ποιμην-, ποιμεν-

	Ἐνικὸς ἀριθμός	Πληθυντικὸς ἀριθμός	Δυϊκὸς ἀριθμός
Ὀνομαστική	ὁ ποιμήν	Οἱ ποιμέν-ες	Τὼ ποιμέν-ε
Γενική	Τοῦ ποιμέν-ος	Τῶν ποιμέν-ων	Τοῖν ποιμέν-οιν
Δοτική	Τῷ πομέν-ι	Τοῖς ποιμέ-σι(ν)	Τοῖν ποιμέν-οιν
Αίτιατική	Τὸν ποιμέν-α	Τοὺς ποιμέν-ας	Τὼ ποιμέν-ε
Κλητική	ὦ ποιμήν	ὦ ποιμέν-ες	ὦ ποιμέν-ε

Θέμα: γειτων-, γειτον-

	Ἐνικὸς ἀριθμός	Πληθυντικὸς ἀριθμός	Δυϊκὸς ἀριθμός
Ὀνομαστική	ὁ γείτων	Οἱ γείτον-ες	Τὼ γείτον-ε
Γενική	Τοῦ γείτον-ος	Τῶν γειτόν-ων	Τοῖν γειτόν-οιν
Δοτική	Τῷ γείτον-ι	Τοῖς γείτο-σι(ν)	Τοῖν γειτόν-οιν
Αίτιατική	Τὸν γείτον-α	Τοὺς γείτον-ας	Τὼ γείτον-ε
Κλητική	ὦ γεῖτον	ὦ γείτον-ες	ὦ γείτον-ε

Β) Ὑγρόληκτα (λ, ρ)

1) Μονόθεμα: ἀκατάληκτα σε –ηρ (γεν. –ηρος), -ωρ (γεν. –ωρος) καὶ οὐδέτερα σὲ -αρ (γεν. –αρος)

Θέμα: κλητηρ-

	Ἐνικὸς ἀριθμός	Πληθυντικὸς ἀριθμός	Δυϊκὸς ἀριθμός
Ὀνομαστική	ὁ κλητήρ	Οἱ κλητῆρ-ες	Τὼ κλητῆρ-ε
Γενική	Τοῦ κλητῆρ-ος	Τῶν κλητήρ-ων	Τοῖν κλητήρ-οιν
Δοτική	Τῷ κλητῆρ-ι	Τοῖς κλητῆρ-σι(ν)	Τοῖν κλητήρ-οιν
Αίτιατική	Τὸν κλητῆρ-α	Τοὺς κλητῆρ-ας	Τὼ κλητῆρ-ε
Κλητική	ὦ κλητήρ	ὦ κλητῆρ-ες	ὦ κλητῆρ-ε

Θέμα: ἰχωρ- (ὁ ίχώρ=τὸ αἷμα ποὺ ῥέει στὶς φλέβες τῶν θεῶν΄ ὀρὸς αἵματος)

	Ἐνικὸς ἀριθμός	Πληθυντικὸς ἀριθμός	Δυϊκὸς ἀριθμός
Ὀνομαστική	ὁ ἰχώρ	Οἱ ἰχῶρ-ες	Τὼ ἰχῶρ-ε
Γενική	Τοῦ ἰχῶρ-ος	Τῶν ἰχώρ-ων	Τοῖν ἰχώρ-οιν
Δοτική	Τῷ ἰχῶρ-ι	Τοῖς ἰχῶρ-σι(ν)	Τοῖν ἰχώρ-οιν
Αίτιατική	Τὸν ἰχῶρ-α	Τοὺς ἰχῶρ-ας	Τὼ ἰχῶρ-ε
Κλητική	ὦ ἰχώρ	ὦ ἰχῶρ-ες	ὦ ἰχῶρ-ε

Θέμα: νεκταρ-

	Ἐνικὸς ἀριθμός
Ὀνομαστική	Τὸ νέκταρ
Γενική	Τοῦ νέκταρ-ος
Δοτική	Τῷ νέκταρ-ι
Αίτιατική	Τὸ νέκταρ
Κλητική	ὦ νέκταρ

2) Διπλόθεμα: ἀκατάληκτα σὲ -ήρ (γεν. -έρος) καὶ -ωρ (γεν. –ορος)

Θέμα: ἀθηρ-, ἀθερ- (= ἡ λεπτότατη ἄκρη στὰ στάχυα, ἀθέρας)

	Ἐνικὸς ἀριθμός	Πληθυντικὸς ἀριθμός	Δυϊκὸς ἀριθμός
Ὀνομαστική	ὁ ἀθήρ	Οἱ ἀθέρ-ες	Τὼ ἀθέρ-ε
Γενική	Τοῦ ἀθέρ-ος	Τῶν ἀθέρ-ων	Τοῖν ἀθέρ-οιν
Δοτική	Τῷ ἀθέρ-ι	Τοῖς ἀθέρ-σι(ν)	Τοῖν ἀθέρ-οιν
Αίτιατική	Τὸν ἀθέρ-α	Τοὺς ἀθέρ-ας	Τὼ ἀθέρ-ε
Κλητική	ὦ ἀθήρ	ὦ ἀθέρ-ες	ὦ ἀθέρ-ε

Θέμα: ῥητωρ-, ῥητορ

	Ἐνικὸς ἀριθμός	Πληθυντικὸς ἀριθμός	Δυϊκὸς ἀριθμός
Ὀνομαστική	ὁ ῥήτωρ	Οἱ ῥήτορ-ες	Τὼ ῥήτορ-ε
Γενική	Τοῦ ῥήτορ-ος	Τῶν ῥητόρ-ων	Τοῖν ῥητόρ-οιν
Δοτική	Τῷ ῥήτορ-ι	Τοῖς ῥητόρ-σι(ν)	Τοῖν ῥητόρ-οιν
Αίτιατική	Τὸν ῥήτορ-α	Τοὺς ῥήτορ-ας	Τὼ ῥήτορ-ε
Κλητική	ὦ ῥῆτορ	ὦ ῥήτορ-ες	ὦ ῥήτορ-ε

Παρατηρήσεις

1) τὰ φωνήεντα ι καὶ α ἐμπρὸς ἀπὸ τὸ χαρακτήρα ν τῶν ὀνομάτων σὲ -ις (γεν. –ινος) καὶ -αν (γεν. –ανος ) εἶναι μακρόχρονα: τῆς ἀκτῖν-ος, τῆς Σαλαμῖν-ος΄ τοῦ πελεκᾶν-ος

2) τὰ ἐνρινόληκτα καὶ ὑγρόληκτα τῆς γ’ κλίσης σχηματίζουν κανονικὰ τὴν κλητικὴ τοῦ ἐνικοῦ ὅμοια μὲ τὴν ὀνομαστικὴ τοῦ ἐνικοῦ: ἡ ἀκτίς - ὦ ἀκτίς΄ ὁ Ἕλλην - ὦ Ἕλλην.

Ἀλλὰ τὰ βαρύτονα διπλόθεμα σὲ -ων (γεν. –ονος) καὶ -ωρ (γεν. – ορος) σχηματίζουν τὴν κλητικὴ τοῦ ἐνικοῦ ὅμοια μὲ τὸ ἀδύνατο θέμα: ὁ γείτων - ὦ γείτον΄ ὁ δαίμων – ὦ δαῖμον.

3) ὁ χαρακτήρας λ καὶ ρ ἐμπρὸς απὸ τὸ σίγμα τῆς κατάληξης παραμένει, ἐνῷ ὁ χαρακτήρας ν ἐμπρὸς ἀπὸ αὐτὸ ἀποβάλλεται: ὁ ἅλ-ς, τοῖς ἁλ-σί΄ ἀλλά: ἡ (ἀκτίν-ς) ἀκτίς, ταῖς (ἀκτῖν-σι) ἀκτῖσι.

3) Συγκοπτόμενα διπλόθεμα: ἀκατάληκτα σὲ -ηρ (γεν. –ρος)

Ἀπὸ τὰ ὑγρόληκτα τῆς γ’ κλίσης τὰ διπλόθεμα ὁ πατήρ, ἡ μήτηρ, ἡ θυγάτηρ, ἡ γαστήρ (=κοιλιά), ἡ Δημήτηρ καὶ ὁ ἀνήρ συγκόπτουν (δηλ. ἀποβάλλουν) σὲ ὁρισμένες πτώσεις τὸ ε τοῦ ἀδύνατου θέματος καὶ γι’αὐτὸ λέγονται συγκοπτόμενα.

Θέμα: παρηρ-, πατερ-

	Ἐνικὸς ἀριθμός	Πληθυντικὸς ἀριθμός	Δυϊκὸς ἀριθμός
Ὀνομαστική	ὁ πατήρ	Οἱ πατέρ-ες	Τὼ πατέρ-ε
Γενική	Τοῦ πατρ-ος	Τῶν πατέρ-ων	Τοῖν πατέρ-οιν
Δοτική	Τῷ πατρ-ι	Τοῖς πατρ-α-σι(ν)	Τοῖν πατέρ-οιν
Αίτιατική	Τὸν πατέρ-α	Τοὺς πατέρ-ας	Τὼ πατέρ-ε
Κλητική	ὦ πάτερ	ὦ πατέρ-ες	ὦ πατέρ-ε

Θέμα: Δημητηρ-, Δημητερ-

	Ἐνικὸς ἀριθμός
Ὀνομαστική	ἡ Δημήτηρ
Γενική	Τῆς Δήμητρ-ος
Δοτική	Τῇ Δήμητρ-ι
Αίτιατική	Τὴν Δήμητρ-α
Κλητική	ὦ Δήμητερ

Παρατηρήσεις

1) Τὰ συγκοπτόμενα ὀνόματα σχηματίζουν τὴν κλητικὴ τοῦ ἐνικοῦ ὄμοια μὲ τὸ ἀδύνατο θέμα καὶ τονίζονται σ’ αὐτὴν ἐπάνω στὴν ἀρχικὴ συλλαβή: ὦ πάτερ, ὦ θύγατερ, ὦ Δήμητερ. Μόνο τὸ ὀνομα γαστὴρ σχηματίζει τὴν κλητικὴ τοῦ ἐνικοῦ ὄμοια μὲ τὴν ὀνομαστική: ὦ γαστήρ.

2) Στὴ δοτικὴ τοῦ πληθυντικοῦ ἀνάμεσα ἀπὸ τὸ συγκομμένο θέμα καὶ τὴν κατάληξη, γιὰ νὰ διευκολυνθεῖ ἡ προφορά, παίρνουν ἕνα βραχύχρονο α ποὺ τονίζεται: πατρ-α-σι(ν), ἀνδρ-α-σι(ν).

Γ) Σιγμόληκτα (σ)

1) Ἀρσενικὰ ἀκατάληκτα σὲ -ης (γεν. –ους) ή –κλῆς (γεν. –κλέους)

Θέμα: Σωκρατεσ-

	Ἐνικὸς ἀριθμός	Πληθυντικὸς ἀριθμός
Ὀνομαστική	ὁ Σωκράτ-ης	Οἱ Σωκράται
Γενική	Τοῦ Σωκράτ-ους	Τῶν Σωκρατῶν
Δοτική	Τῷ Σωκράτ-ει	Τοῖς Σωκράταις
Αίτιατική	Τὸν Σωκράτ-η	Τοὺς Σωκράτας
Κλητική	ὦ Σώκρατες	ὦ Σωκράται

Θέμα: Περικλεεσ-

	Ἐνικὸς ἀριθμός	Πληθυντικὸς ἀριθμός
Ὀνομαστική	ὁ Περικλ-ῆς	Οἱ Περικλεῖς
Γενική	Τοῦ Περικλ-έους	Τῶν Περικλέων
Δοτική	Τῷ Περικλ-εῖ
Αίτιατική	Τὸν Περικλέα	Τοὺς Περικλεῖς
Κλητική	ὦ Περίκλ-εις	ὦ Περικλεῖς

Παρατηρήσεις

Τὰ ἀρσενικὰ σιγμόληκτα σὲ -ης (γεν. –ους) καὶ -κλῆς (γεν. –κλέους) εἶναι ὅλα κύρια ὀνόματα καί:

1) Ἔχουν θέμα σὲ -εσ: Σωκρατεσ-, Περικλεεσ-

2) Στὴν ὀνομαστικὴ τοῦ ἐνικοῦ δὲν παίρνουν κατάληξη καὶ ἐκτείνουν τὸ βραχύχρονο φωνῆεν ε τοῦ θέματος σὲ η : Σωκράτης, Περικλέης, καὶ μὲ συναίρεση Περικλῆς

3) Στὶς πλάγιες πτώσεις τοῦ ἐνικοῦ ἀποβάλλουν τὸ χαρακτήρα σ ἀνάμεσα στὰ δύο φωνήεντα καὶ ἔπειτα συναιροῦν τὰ δύο αὐτὰ φωνήεντα: τοῦ Σωκράτεσ-ος, Σωκράτε-ος, Σωκράτους΄ Τῷ Σωκράτεσ-ι, Σωκράτε-ι, Σωκράτει΄ τῷ Περικλέεσ-ι, Περικλέε-ι, Περικλέει (καὶ μὲ δεύτερη συναίρεση=) Περικλεῖ.

4) Στὴν κλητικὴ τοῦ ἐνικοῦ δὲν παίρνουν κατάληξη καὶ ἀνεβάζουν τὸν τόνο: ὦ Σώκρατες, ὦ Περίκλεις (μὲ συναίρεση ἀπὸ τὸ Περίκλεες)

5) Ὅσα λήγουν σὲ -κλῆς συναιροῦν τὸ ε τῆς συλλαβῆς κλε-, ὅταν ὕστερα ἀπὸ αὐτὸ ἀκολουθεῖ η ἤ ε ἤ ει: (Περικλέης) Περικλῆς, (Περίκλεες) Περίκλεις.

6) Κανονικὰ ἔχουν μόνο ἐνικὸ ἀριθμό΄ ὅταν ὅμως χρησιμοποιοῦνται στὸν πληθυντικὸ σχηματίζονται τὰ σὲ -ης (γεν. – ους) κατὰ τὴν α’ κλίση καὶ τὰ σὲ -κλῆ (γεν. – κλέους) κατὰ τὴν γ’ κλίση.

2) Θηλυκὰ ἀκατάληκτα σὲ -ώς (γεν. –οῦς)

Θέμα: αἰδωσ-, αἰδοσ-

	Ἐνικὸς ἀριθμός
Ὀνομαστική	ἡ (ἰσχυρὸ θ. αἰδωσ-) αἰδώς
Γενική	Τῆς (ἀδύνατο θ. αἰδόσ-ος, αἰδό-ος) αἰδοῦς
Δοτική	Τῇ (ἀδύνατο θ. αἰδόσ-ι, αἰδό-ϊ) αἰδοῖ
Αίτιατική	Τὴν (ἀδύνατο θ. αἰδόσ-α, αἰδό-α) αἰδῶ
Κλητική	ὦ (ἰσχυρὸ θ. αἰδωσ-) αἰδώς

3) Οὐδέτερα ἀκατάληκτα σὲ -ος (γεν. –ους)

Θέμα: ἐδαφοσ-, ἐδαφεσ-

	Ἐνικὸς ἀριθμός	Πληθυντικὸς ἀριθμός	Δυϊκὸς ἀριθμός
Ὀνομαστική	Τὸ ἔδαφ-ος	Τὰ εδάφ-η	Τὼ ἐδάφ-ει
Γενική	Τοῦ ἐδάφ-ους	Τῶν ἐδαφ-ῶν	Τοῖν ἐδαφ-οῖν
Δοτική	Τῷ ἐδάφ-ει	Τοῖς ἐδάφε-σι(ν)	Τοῖν ἐδαφ-οῖν
Αίτιατική	Τὸ ἔδαφ-ος	Τὰ ἐδάφ-η	Τὼ ἐδάφ-ει
Κλητική	ὦ ἔδαφος	ὦ ἐδάφη	ὦ ἐδάφ-ει

4) Οὐδέτερα ἀκατάληκτα σὲ -ας (γεν. –ως ἤ -ατος)

Θέμα: κρεασ-

	Ἐνικὸς ἀριθμός	Πληθυντικὸς ἀριθμός	Δυϊκὸς ἀριθμός
Ὀνομαστική	Τὸ κρέ-ας	Τὰ κρέ-α	Τὼ κρέ-α
Γενική	Τοῦ κρέ-ως	Τῶν κρε-ῶν	Τοῖν κρε-οῖν
Δοτική	Τῷ κρέ-ᾳ	Τοῖς κρέα-σι(ν)	Τοῖν κρε-οῖν
Αίτιατική	Τὸ κρέ-ας	Τὰ κρέ-α	Τὼ κρέ-α
Κλητική	ὦ κρέας	ὦ κρέα	ὦ κρέ-α

Θέμα: περασ-, περατ-

	Ἐνικὸς ἀριθμός	Πληθυντικὸς ἀριθμός	Δυϊκὸς ἀριθμός
Ὀνομαστική	Τὸ πέρ-ας	Τὰ πέρατ-α	Τὼ πέρατ-ε
Γενική	Τοῦ πέρατ-ος	Τῶν περάτ-ων	Τοῖν περάτ-οιν
Δοτική	Τῷ πέρατ-ι	Τοῖς πέρα-σι(ν)	Τοῖν περάτ-οιν
Αίτιατική	Τὸ πέρ-ας	Τὰ πέρατ-α	Τὼ πέρατ-ε
Κλητική	ὦ πέρας	ὦ πέρατα	ὦ πέρατ-ε

Παρατηρήσεις

Σιγμόληκτα οὐδέτερα σὲ -ας εἶναι ἕξι: κρέας, γέρας (=βραβεῖο), γῆρας, πέρας, τέρας, κέρας. Ἀπὸ αὐτά:

1) μόνο τὰ ὀνόματα κρέας, γέρας, γῆρας ἔχουν θέμα παντοῦ καθαρὰ σιγμόληκτο σὲ -ασ΄ αὐτὰ ἀποβάλλουν τὸ σ ἀνάμεσα σὲ δύο φωνήεντα καὶ ἔπειτα συναιροῦν τὰ δύο αὐτὰ φωνήεντα: τοῦ (κρέασ-ος, κρέα-ος) κρέως΄ τῷ (κρέασ-ι, κρέα-ϊ) κρέᾳ.

2) Τὸ ὄνομα πέρας σχηματίζει τὴν ὀνομαστικὴ, αἰτιατικὴ καὶ κλητικὴ τοῦ ἐνικοῦ ἀπὸ σιγμόληκτο θέμα σὲ -ας, χωρὶς κατάληξη, καὶ τὶς ἄλλες πτώσεις ἀπὸ θέμα σὲ -ατ, ὡς ὀδοντικόληκτο: τοῦ πέρατ-ος, τῷ πέρατ-ι, τὰ πέρατ-α, τῶν περάτ-ων (ὅπως τὸ σῶμα, τοῦ σώματ-ος)

3) Τὸ ὄνομα τέρας σχηματίζει τὸν ἐνικὸ κατὰ τὸ πέρας

4) Τὸ ὄνομα κέρας σὲ ὅλους τοὺς ἀριθμοὺς καὶ τὸ ὄνομα τέρας στὸν πληθυντικὸ καὶ δυϊκὸ σχηματίζονται καὶ κατὰ τοὺς δύο τρόπους, δηλ. καὶ ὡς σιγμόληκτα (κατὰ τὸ κρέας) καὶ ὡς ὀδοντικόληκτα (κατὰ τὸ πέρας): τὸ κέρας, τοῦ κέρως καὶ κέρατος, τῷ κέρᾳ καὶ κέρατι – δυϊκὸς τὼ κέρα καὶ κέρατ-ε, τοῖν κεροῖν καὶ κεράτ-οιν΄ (τὸ τέρας) τὰ τέρα καὶ τέρατ-α

5) Τὸ ὄνομα γῆρας ἔχει μόνο ἐνικὸ ἀριθμό.

Παρατηρήσεις στὶς καταλήξεις τῶν ὀνομάτων τῆς γ’ κλίσης

Τὸ ι καὶ τὸ α στὴ λήγουσα τῶν ὀνομάτων εἶναι βραχύχρονα: ἡ γνῶσις, τὴν γνῶσιν, τῷ ἀγῶνι, τοῖς ἀγῶσι – τὸν ἀγῶνα, τοὺς ἀγῶνας, τὸ γῆρας.

Ο τονισμὸς τῶν ὀνομάτων τῆς γ’ κλίσης

Παίρνουν περισπωμένη άντίθετα μὲ τὸν κανόνα (ειδικοι κανονες τονισμου 1), ἄν καὶ δὲν προκύπτουν ἀπὸ συναίρεση:

1) οἱ μονοσύλλαβοι τύποι τῆς ὀνομαστικῆς, αἰτιατικῆς καὶ κλητικῆς ποὺ ἔχουν χαρακτήρα ι, υ (ου, αυ): ὁ κῖς, τὸν κῖν - ἡ δρῦς - ὁ βοῦς - ἡ γραῦς

2) ἡ αἰτιατικὴ πληθυντικοῦ τῶν ὀνομάτων σὲ -ύς (γεν. -ύος), ἄν τονίζεται στὴ λήγουσα: τοὺς ἰχθῦς

3) ἡ ὀνομαστικὴ, αἰτιατικὴ καὶ κλητικὴ τοῦ ἐνικοῦ τῶν οὐδέτερων πῦρ καὶ οὖς

4) ἡ ὀνομαστικὴ καὶ κλητικὴ τοῦ ἐνικοῦ τοῦ θηλυκοῦ ἡ γλαῦξ (=κουκουβάγια)

5) ἡ κλητικὴ τοῦ ἐνικοῦ τῶν ὀνομάτων σὲ -εύς: ὦ βασιλεῦ

6) Τὰ μονοσύλλαβα ὀνόματα τῆς γ’ κλίσης στὴ γενικὴ καὶ δοτικὴ ὅλων τῶν ἀριθμῶν τονίζονται στὴ λήγουσα (ἀντίθετα μὲ τὸν εἰδικὸ κανόνα τονισμοῦ 3): ἡ φλόξ, τῆς φλογός, τῇ φλογί - τῶν φλογῶν, ταῖς φλοξί - τοῖν φλογοῖν. Ἐξαιροῦνται τὰ μονοσύλλαβα ἡ δᾴς (=λαμπάδα), ὀ θώς (=τσακάλι), τὸ οὖς, ὁ παῖς, ὁ Τρώς καὶ τὸ φῶς ποὺ τονίζονται στὴ γενικὴ πληθυντικοῦ στὴν παραλήγουσα: τῶν δᾴδων, τῶν θώων, τῶν ὤτων, τῶν παίδων, τῶν Τρώων, τῶν φώτων.