Ο τρελός των τρελών και η ενηλικίωση του βλέμματος

Θ

έτω το ερώτημα… να πω, τα ερωτήματα… και τα θέτω καθώς τα στοχάζομαι και για να τα ακούω, να τα νιώθω, να με διαπερνούν, να μην ησυχάζω… όταν θέτεις το ερώτημα είναι γιατί δεν ησυχάζεις… και δεν ησυχάζεις γιατί δεν σε αναπαύουν οι ‘απαντήσεις’… δεν σε ενδιαφέρουν κάποιες απαντήσεις… εκείνο που σε πονάει είναι το ίδιο το ερώτημα και ο φόβος πως ό,τι και αν ‘ανακαλύψεις’ ως απάντηση είναι κι αυτό ένας ωραίος ελιγμός… να μπορείς να το βλέπεις τουλάχιστον… τούτο θεωρώ ως ‘ενηλικίωση’… την εποπτεία… η εποπτεία είναι η ενηλικίωση του βλέμματος… πάει να πει δεν μπορώ να κρυφτώ… δεν μπορώ και πλέον δεν θέλω να κρυφτώ… όλο μου το είναι φωνάζει ‘κρύψου’… σε όλη σου τη ζωή μαθαίνεις να κρύβεσαι… ώσπου στο τέλος βαριέσαι, δεν αντέχεις άλλο να κρύβεσαι… ο εαυτός γνωρίζει, ο οργανισμός γνωρίζει, το είναι γνωρίζει… από πού να κρυφτείς και γιατί πλέον;

Όταν γνωρίζεις δεν μπορείς να κρυφτείς.

Τι είναι αυτό που μάς μικραίνει; Ρωτάω λοιπόν, ξεκάθαρα, όσο πιο ξεκάθαρα αντέχω, τι είναι αυτό που μάς κρατάει μικρούς, μαραζωμένους, συρρικνωμένους; Γιατί δεν απλωνόμαστε, γιατί δεν ανοίγουμε φτερά, γιατί δεχόμαστε αυτόν τον καθημερινό θάνατο; Τι είναι αυτό που μάς έχει πείσει ότι είναι προτιμότερο το μερικό, το μικρό, το λίγο; Γιατί είμαστε χαμηλότερα από εκεί που αξίζουμε; Γιατί επιτρέπουμε σε άλλους να ορίζουν το δικό μας ύψος; Γιατί ανεχόμαστε να μάς στενεύουν, να μάς περιφράσσουν, να μάς προσαρμόζουν; Γιατί δεχόμαστε να είμαστε αριθμοί, νούμερα, δείγματα, μέσοι όροι; Πώς το επιτρέψαμε κάποτε αυτό; Πώς το παραχωρήσαμε κάποτε αυτό σε όποιους; Πώς το καταδεχθήκαμε; Γιατί; Τι πήραμε ως αντάλλαγμα γι αυτή την εκπόρνευση των ονείρων μας; Ασφάλεια; Χρήματα; Το αύριο; Το κάποτε στο αύριο; Το ποτέ;

Γιατί γίναμε εκτροφείς δειλών ονείρων, μικρών θεών, ασήμαντων εαυτών;

 Ο άλλος δρόμος θα πει κάποιος, είναι η ρήξη, η στάση, η επανάσταση. Ο άλλος δρόμος δεν είναι η ρήξη. Ούτε η επανάσταση. Ο άλλος δρόμος είναι η αξιοπρέπεια. Και δεν είναι ‘άλλος’ δρόμος. Είναι ο μόνος δρόμος. Αν δεν μπορείς να έχεις εποπτεία των εννοιών σημαίνει μηδενική διάκριση. Ο άλλος δρόμος απαιτεί την ενηλικίωση. Δεν θέλουμε να ενηλικιωθούμε. Γιατί ενηλικίωση του βλέμματος σημαίνει πως έχω επίγνωση πως είμαι υπόδουλος και δεν αντέχω να είμαι υπόδουλος. Προτιμώ να μην ενηλικιωθώ. Προτιμώ να είμαι χωμένος στη ημισκότεινη γωνιά μου, να ‘κάνω τη δουλειά μου’, να μην ενοχλώ κανέναν, κυριότερα, να μην με ενοχλεί κανένας. Να είμαι διαρκώς και πάντα αφανής και αθέατος.

Θα πει κάποιος υπάρχει και το ‘λάθε βιώσας’… ‘έζησε καλά όποιος κρύφτηκε καλά’… τούτο είναι μια ‘στάση’… το γνωρίζω… το δοξολογώ κι εγώ και το λιβανίζω… μα τα οχυρωματικά έργα απέναντι στον άλλο δεν σημαίνει να πεθάνεις οχυρωμένος… η στάση αυτή αφορά τη θωράκιση απέναντι στη χυδαιότητα, την ευτέλεια, τη φτήνια. Λάθε βιώσας αν σημαίνει την απόδραση από τη ζωή για να μην ‘μολυνθείς’ απ’τη ζωή τότε αυτό δεν είναι στάση… είναι θάνατος. Πάει και τέλειωσε. Πες καλύτερα ότι θέλεις να πεθάνεις. Είναι πιο τίμιο.

Όμως, επιμένω, γιατί το κάνουμε; Γιατί έχουμε γίνει τόσο ‘εύκολοι’, τόσο ‘διαχειρίσιμοι’, τόσο δειλοί; Δεν με πείθει καμιά εύκολη απάντηση, καμιά διαφυγή στο πεπερασμένο των επιλογών ή στην αφοσίωση στο εγώ που καταπίνει σαν μαύρη τρύπα και την εσχάτη ικμάδα αντίστασης. Ο έχων εποπτεία δεν μπορεί να εξαγοράζεται τόσο εύκολα από τέτοια ‘καθρεφτάκια’ και ‘χαντρούλες’ που έδιναν κάποτε οι ελεεινοί κονκισταδόρες στους αφελείς ιθαγενείς των νέων κόσμων που ‘ανακάλυπταν’.

Και πώς καταδέχεσαι να εξαγοράζεσαι από οποιονδήποτε και με οποιοδήποτε νόμισμα;

Θέτω τα ερωτήματα και ιχνεύω απαντήσεις… αναδύονται κάποιες, μού είναι φτηνές και φτενές δικαιολογίες, δεν τις δέχομαι, τις πετάω στα σκουπίδια.

Είναι ζήτημα ‘παιδείας’ λένε κάποιοι. Αυτή είναι η κλασική γεροντική μουρμούρα. Όλοι οι δύοντες οργανισμοί μισούν τους ανατέλλοντες. Από αρχή εμφάνισης του ‘ελλόγιμου’ είδους στον πλανήτη. Όσο είμαι νέος και ακμαίος και δυνατός δεν με ενδιαφέρει η ‘παιδεία’. Με ενδιαφέρει να ζήσω. Μπορεί να μην ξέρω πως αλλά θέλω να τρυγήσω τη ζωή. Θέλω να είμαι άτακτος, απειθάρχητος, ‘ανήλικος’. Όταν γεράσω τα ρίχνω όλα στην ‘έλλειψη παιδείας’ και κουνάω το κεφάλι μου. Τα ίδια μού έλεγαν κι εμένα οι δικοί μου και τα ίδια έλεγαν και σε κείνους οι δικοί τους γονείς. Ο Σωκράτης κάποτε κατηγορήθηκε πως διέφθειρε τους νέους. Ο Αλέξανδρος κάποτε κατηγορήθηκε από τους συντρόφους του ότι δεν σέβεται τον πατέρα του και κάνει ‘τα δικά του’. Η ιστορία επαναλαμβάνεται. Ούτε ως φάρσα ούτε ως αστείο. Επαναλαμβάνεται, πάει και τέλειωσε [δεύτερο του είδους].

Μα έστω να το δεχθώ… η παιδεία δεν είναι αυτή που ‘θα έπρεπε’, η εκπαίδευση είναι ένα ‘μπάχαλο’, τίποτε δεν λειτουργεί και υπάρχουν, όπως πάντα οι ολίγιστοι διδάσκαλοι, οι φωτισμένοι λειτουργοί που αγαπούν τα παιδιά, τη γνώση, τη δουλειά τους… φυσικά είναι όλα ‘ζήτημα παιδείας’… όμως δεν ενηλικιώνεσαι μονάχα πεπαιδευθείς… κι αν ενηλικιώνεσαι δεν αλλάζεις… δεν έχεις μεγαλύτερη ορμή να αλλάξεις τη ρότα που κάποιοι άλλοι σού χάραξαν, δεν έχεις την απαίτηση να δεις έναν άλλο ήλιο, δεν διεκδικείς το όνειρο, δεν οργίζεσαι απέναντι στο άδικο, δεν αρνείσαι πια να είσαι ένας ‘καλός πολίτης’ που αγαπά την πατρίδα του και δεν ‘πειράζει ούτε μυρμήγκι’ ενώ την ίδια στιγμή όλοι οι από πάνω ασελγούν και στο σώμα σου και στο σώμα των αγέννητων ή γεννημένων παιδιών σου…

Δεν είναι η απάντηση η χωλή παιδεία, η ανεπαρκής παιδεία…

Κάποιοι λένε πως η απάντηση είναι η ψυχική υγεία… είμαστε η ανθρωπότητα των καταθλιπτικών ανθρώπων… δεν μάς εμπνέει τίποτε πλέον, δεν μάς ‘φουσκώνει’ τίποτε, δεν μάς συναρπάζει τίποτε… είμαστε η ανθρωπότητα των πληκτικών και βαριεστημένων ανθρώπων… Σε κάποια συντροφιά, από κάποια κοπέλα στα 27 της άκουσα ‘θέλω να κάνω ένα παιδί… πλήττω’.

Το τελευταίο ‘κοινό όραμα’ της ανθρωπότητας προσεληνώθηκε πριν από μισό αιώνα περίπου και από την επομένη σχεδόν κιόλας αρχίσαμε να χασμουριόμαστε. ‘Κατακτήσαμε’ τη σελήνη… και λοιπόν; Και τι έγινε; Τι άλλαξε; Πόσο πιο ευτυχισμένοι, πιο πλήρεις, πιο ισορροπημένοι γίναμε; Βάλαμε ένα στοίχημα με τον εαυτό μας και το κερδίσαμε… ξοδέψαμε ένα τάνκερ λεφτά και τα καταφέραμε… πέρα που για πολλούς ήταν κι αυτό μια σκηνοθεσία… δεν το λογαριάζω… τα καταφέραμε… στις εξωτερικές δράσεις ήμασταν πάντα πολύ καλύτεροι… και στον Άρη θα φτάσουμε κάποτε και τον Γαλαξία όλο θα διατρέξουμε… και λοιπόν; Πήγαμε την κατάθλιψή μας ως τη σελήνη και τη φέραμε πίσω… το να την πάμε βόλτα και ως τις εσχατιές του σύμπαντος ποια η διαφορά;

Γιατί όμως είμαστε καταθλιπτικοί; Γιατί δεν νοηματοδοτεί και σημασιοδοτεί τίποτε τη ζωή μας; Γιατί είμαστε τόσο αυτοκαταστροφικοί;

Οι ψυχολόγοι δεν μπορούν να απαντήσουν. Οι κοινωνιολόγοι δεν μπορούν να απαντήσουν. Οι θεολόγοι δεν μπορούν να απαντήσουν. Οι ψυχίατροι απαντούν συνήθως με φάρμακα. Δεν κοιμάσαι καλά; Πάρε αυτό… Έχεις νοσηρές σκέψεις; Πάρε αυτό… Έχεις ενοχές, σε ελέγχει ο εαυτός σου, έχεις επιθετικότητα, δεν μπορείς να επικοινωνήσεις με κανέναν; Πάρε αυτό, σε συνδυασμό με αυτό και λίγο απ’αυτό… 

Όμως ούτε η θρυμματισμένη ψυχική υγεία είναι η απάντηση.

Υπάρχουν ακόμα εκείνοι που πιστεύουν πως έχουμε πάρει την κάτω βόλτα επειδή τάχα είμαστε υπερβολικά ναρκισσικοί. Με δυο λόγια φταίει το εγώ. Το υπερτροφικό εγώ. Έχει γίνει του συρμού άλλωστε που σε πιάνει ναυτία. Το εγώ να γίνει εμείς. Κι άλλες τέτοιες ‘ποπ’ ψυχολογικίζουσες αδολεσχίες της πεντάρας… Από τη μια δοξολογούν τις υγιείς σχέσεις και από την άλλη υμνωδούν την αυτοπραγμάτωση… πάει να πει, να παντρευτούν δυο κολοσσιαία εγώ που να μην χωρούν στο διαμέρισμα και να πρέπει να ‘ενιδρύσουν’ και υγιή σχέση… και αν δεν σκοτωθούν στο πρώτο εξάμηνο και κάνουν και παιδιά, Κύριος οίδε τι πρόκειται να ζήσουν κι αυτά τα έρμα με τέτοιους γονείς που ‘αυτοπραγματώθηκαν’ μεν αλλά… μόνοι τους… με άλλες σχέσεις… με ελεύθερες επαφές… ελεύθεροι, ανεξάρτητοι, αυτονομημένοι… λέξεις και πάλι λέξεις που γεμίζουν ‘ενδιαφέροντα βιβλία’ που αντί να τα πετάει ένα αόρατο χέρι σε κάποιο αποθέτη του σύμπαντος, τα παρουσιάζουν τιποτολόγοι εκδότες και σκουπιδολόγοι συγγραφείς με ύφος εκατό καρδιναλίων… άλλη μια σειρά εκατοντάδων σελίδων για πολτοποίηση…

Δεν ευθύνεται όμως ούτε ο αυξημένος ναρκισσισμός του μετα-νεωτερικού ανθρώπου…

Ξαναγυρίζω στην αρχή γιατί κάποιος θα πει ή θα σκέφτεται, ‘τελείωνε θέλω να δω το ματς’, ή ‘θα φτάσεις κάπου ή να πάμε για ύπνο;’ Ή και χειρότερα. Το δηλώνω από τώρα, δεν θα φτάσω κάπου… απλά γράφω… κι αν φτάσω τι σημασία έχει; Πάλι ετεροπροσδιορισμός; Από μένα περιμένει κάποιος να φτάσω κάπου για εκείνον; Δηλαδή γύρω γύρω όλοι και στη μέση η χοντρή κολώνα όπως στο τρελάδικο του ‘Εξπρές του Μεσονυχτίου’ για όσους έχουν δει την ταινία. Ο ‘τρελός’ εκεί δεν ήταν αυτός που γυρνούσε αενάως και ασκόπως γύρω απ’την κολώνα αλλά αυτός που γυρνούσε κόντρα στο ρεύμα των άλλων… ο τρελός των τρελών είναι μάλλον λογικός…

Γυρνώ το λοιπόν στην αρχή… τι είπα στην αρχή… για την ενηλικίωση, την εποπτεία… να παρατηρείς τις δράσεις σου, να έχεις επίγνωση του τι γίνεται μέσα σου, να μην σε ‘αιφνιδιάζει’ ο εαυτός σου, εσύ να τον αιφνιδιάζεις… να μην σε κοροϊδεύει ο εαυτός σου, εσύ να τον κοροϊδεύεις.

Κι ο εαυτός επειδή γνωρίζει σε χλευάζει μέσα στους αναρίθμητους αιώνες. Ξέρει την κυκλοτερή αδιέξοδη και ατέρμονη κίνηση… την ξέρει καλά και καγχάζει κάθε προσπάθεια να ‘φτάσεις’ κάπου, να ‘πραγματώσεις’ κάτι.

Ο χριστιανός έχει ως πρότυπο τον Χριστό. Άλλος ένας ετεροπροσδιορισμός. Μιμητές μου να είστε όπως εγώ του Κυρίου, λέει ο σκηνοποιός από την Ταρσό. Μην ψάχνεις τον δικό σου δρόμο, πάει να πει, υπάρχει δρόμος. Εγώ είμαι η οδός, η αλήθεια και η ζωή… το είπε κι αυτό Εκείνος. Άρα για τον χριστιανό δεν υπάρχει σπαζοκεφαλιά και τώρα που διαβάζει κουνάει το κεφάλι του και γελάει. Άλλος τον βρήκε τον δρόμο κι εγώ ακολουθώ λέει και δεν γνοιάζεται. Κι εγώ λέω πως ο Διδάσκαλος δεν είναι διδάσκαλος αν δεν αποτελεί μαγκούρα που τώρα την έχεις κι αύριο θα την πετάξεις για να αρχίσεις να περπατάς μονάχος σου. Φαντάζομαι τον Ιησού να κατεβαίνει μετά από αιώνες κι αντί για Δευτέρα Παρουσία να τα έχει πάρει πολύ άγρια γιατί δεν λένε να τον αφήσουν στην ησυχία Του. ‘Μαγκούρα ήμουν, αφήστε με επιτέλους, ποδάρια έχετε, περπατάτε!’, Τον ακούω να λέει έξαλλος.

Άλλη μια ενηλικίωση εδώ. Πνευματική. Να είσαι χριστιανός αν θέλεις κι ό,τι θέλεις να είσαι. Αλλά χωρίς μαγκούρες αδελφέ μου. Ποδάρια έχεις, περπάτα!

Πάλι στην αρχή.

Πάντα στην αρχή.

Ο τρελός των τρελών… αυτό μου μοιάζει για κλειδί…

Ή άρνηση στην ενηλικίωση… αυτό μού μοιάζει για δρόμος.

Πώς το μπορείς, πώς το καταφέρνεις, πως το επιτυγχάνεις;

‘Γίνε ο εαυτός σου’, λένε οι σοφοί, οι σπουδαίοι, οι μεγάλοι.

‘Πραγμάτωσε τον εαυτό σου’, λένε αυτοί που ξέρουν για μένα αντί για μένα.

Ο τρελός των τρελών όμως ακούει και γελάει και πάει ενάντια στη ροή… οι άλλοι πάνε δεξιόστροφα αυτός πάει αριστερόστροφα.

Όλοι πάνε στο βορρά αυτός πάει στο νότο.

Όλοι πάνε στις εκβολές αυτός αναζητά την πηγή.

Όλοι αναζητούν το φως και ανοίγουν τα παράθυρα, αυτός νιώθει πως παράθυρο είναι αυτός και μονάχα αυτός μπορεί να ανοίξει και να κλείσει… όταν θέλει, όπως θέλει… αν το θέλει…

Όλοι φοβούνται τη σκιά τους… αυτός πιάνει το βουκεφάλα εαυτό του, στρέφει την πλάτη του στον ήλιο και χαμογελάει…

Ο τρελός των τρελών…

Πιάνει τα χάμουρα του α-λόγου εαυτού του και αρχίζει να καλπάζει… που; Δεν ξέρει; Για πόσο; Δεν τον ενδιαφέρει…

Ποιος είναι;

Αρνείται να ονοματίζει πια… να ορίζει, να περιορίζει, να αιχμαλωτίζει, να εγκλωβίζει…

Αρνείται να είναι ή να μην είναι…

Είναι ελεύθερος;

Ποιος ξέρει…

Είναι τρελός… έτσι λένε όλοι…

Και οι λογικοί έχουν πάντα ‘δίκιο’…

Δεκ2018

ο θεός που έκρυψε το πρόσωπό του...

Για τα περισσότερα ή πιθανώς για όλα όσα συμβαίνουν μπορεί κανείς να αποφανθεί πως επικρατεί αχλή αβεβαιότητος και σιωπή αμηχανίας. Και αναφέρομαι σε όσα κυριολεκτικώς συμβαίνουν. Πέρα δηλαδή και έξω από τη θέληση, τη βούληση ή την επιθυμία μας. Μερικά έχουν οπωσδήποτε ιχνευθεί κι ερευνηθεί ακόμη επιστημονικώς. Σημειώνουμε πρόοδο μέρα τη μέρα, χρόνο το χρόνο, αιώνα τον αιώνα. Αλίμονο, δεν είμαστε στη νηπιώδη ηλικία όπου ξύναμε τη κεφαλή μας και γουρλώναμε τα μάτια μας εμπρός στα φαινόμενα της λυχνίας πυρακτώσεως ή της φωτογραφικής μηχανής. Έχουμε κάνει 'βήματα', έχουμε περάσει το ποτάμι της θολερής άγνοιας και εξερευνούμε λίγο λίγο το Άγνωστο που πρόκειται να γίνει Γνωστό…

Ο εξωτερικός κόσμος, με μια έννοια, είναι εύκολο πεδίο. Συναρπαστικό, ενίοτε επικίνδυνο αλλά τελικά ‘κατακτήσιμο’. Θέλει δε θέλει η φύση που ‘κρύπτεσθαι φιλεί’ θα γίνει εν τέλει κάποτε ολοκληρωτικά ‘δική μας’. Είναι μια δύστροπη ερωμένη, γοητευτική και άγρια αλλά που θα πάει, στο τέλος θα λυγίσει. Θα ‘πέσει’ κατά το κοινώς λεγόμενο. Θα υποκύψει. Ακόμη δεν λέει να το δεχτεί ολοκληρωτικά και σε κάποια πεδία παραμένει απροσκύνητη και ξεροκέφαλα περήφανη. Όμως ο άνθρωπος δεν είναι ούτε γορίλας, ούτε μαϊμού ούτε γατόπαρδος. Ο άνθρωπος είναι ο βασιλεύς της κτίσεως, είναι ο κληρονόμος, είναι αυτός που… δικαιωματικά έχει και πρέπει να έχει πρόσβαση παντού. Στα ύψη των ορέων και στα βάθη των ωκεανών. Στις τροπικές ζούγκλες ως και στις άνυδρες ερήμους. Ούτε χιλιοστό αυτού του πλανήτη δεν πρέπει να μείνει απάτητο, αχαρτογράφητο, αναφές κι απρόσιτο. Ακόμη κι αν χρειαστούν κάποιες… θυσίες. Θυσίες ανθρώπων που ανθίστανται, ζώων που εκπλήττονται, εκτάσεων που αποψιλώνονται. Θυσίες ‘πρωτόγονων’ που βλακωδώς αντιστέκονται στην επέλαση των πολιτισμένων, θυσίες ‘αγρίων’ που δεν νοούν να αναγνωρίσουν την υπεροχή των ‘ευγενών’… Αλλά και άλλες θυσίες. Θυσίες χρόνου και χρήματος ας πούμε. Αυτές είναι τελικά, πιο σοβαρές, ψηλαφητές και επώδυνες. Αυτές, ναι, τις καταλαβαίνουμε απολύτως. Θέλει θυσίες για να κατακτήσεις το ‘διάστημα’. Μερικά εκατομμύρια παιδιών που αφανίζονται από την πείνα και τις αρρώστιες ας πούμε. Όμως το Διάστημα απαιτεί θυσίες. «Αλλά το διαλέξαμε», είπε στον περίφημο και συγκινητικό λόγο του κάποτε ο JFK… πριν γίνει μακαρίτης βεβαίως… «όχι γιατί είναι εύκολο, αλλά γιατί είναι δύσκολο»…

Προσωπικώς διαφωνώ πάντως με το διάσημο πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ. Ναι, τολμώ να διαφωνήσω παρότι τον εξετέλεσαν ακροδεξιά ή ακροαριστερά καθάρματα και πέρασε στην αθανασία ως ο ‘αδικοχαμένος’ dead Kennedy… Κι έγινε και συγκρότημα… και βιβλία και ταινίες και τηλεοπτική μίνι σειρά (‘11.22.1963’). 

Και επιμένω στην αρχική μου πρόταση που υπενθυμίζω. Το εξωτερικό δεν είναι δύσκολο. Μοιάζει δύσκολο αλλά δεν είναι. Πολλά πράγματα ομοιάζουν άλλα ενώ στην ουσία τους δεν είναι… είναι αυτά που είναι και όχι αυτά που ομοιάζουν… και το εξωτερικό Τζον Φιτζέραλντ είναι εύκολο.

Γιατί είναι η τέλεια διαφυγή.

Κάθε τι έξω που γίνεται εκτός και όχι εντός είναι εύκολο. Μπορεί να το βαφτίζουν κάποιοι δύσκολο, επίτευγμα, achievement, άθλο, Έβερεστ και άλλα γραφικά. Δεν είναι. Ό,τι είναι έξω δεν έχει κορυφές. Γιατί το βλέμμα μας είναι πάντα από ψηλά. Και όταν είσαι εσύ ψηλότερα, όταν έχεις τοποθετήσει εαυτόν ψηλότερα από οτιδήποτε άλλο, δεν υπάρχουν κορυφές. Υπάρχουν απλά κάποιες ‘αποστολές’. Κάποια ‘καθήκοντα’. Κάποια ‘έργα’.

Και ο άνθρωπος είναι συνηθισμένος να εκτελεί περίφημα όλα τα εξωτερικά έργα. Έργα που δεν πρόκειται να γίνουν ποτέ μέτοχοι του εντός. Έργα που ανήκουν στο Άγνωστο που πρόκειται να γίνει Γνωστό…

Όμως… υπάρχει και ο θεός που έκρυψε το πρόσωπό του.

Υπάρχει και ο θεός που δεν γράφεται με θήτα κεφαλαίο αλλά μικρό.

Υπάρχει και ο θεός που σε περιφρονεί όταν τον πλησιάζεις ως προσκυνητής ενώ κρύβεις στην πλάτη το μαχαίρι του ασσασίνου.

Αυτός ο θεός δεν σε κοιτάζει. Δεν σε γνωρίζει. Σε απαρέσκεται. Σε αγνοεί.

Και φυσικά, δεν σε σκοτώνει.

Έχεις μάθει ό,τι μισείς να το σκοτώνεις ή να σε σκοτώνει.

Όμως ο θεός αυτός δεν μάχεται για τη ζωή του ή για το αίμα το δικό σου. Δεν θέλει αίμα, σπέρμα ή πνεύμα.

Αυτός ο θεός έκρυψε για πάντα κάποτε το πρόσωπό του.

Γιατί δεν έχει τίποτε έξω από αυτόν που να μην το περιέχει.

Γιατί όλα όσα βρίσκονται εκτός ήταν πάντοτε εντός και τίποτε δεν τον θέλγει, δεν τον γητεύει, δεν τον κλονίζει.

Η αθλιότητα, η αγριότητα, ο κυνισμός, η βαρβαρότητα.

Ο πόνος, η μοναξιά, η εγκατάλειψη, η αδικία, το ψεύδος, η πλαστότητα…

Το μίσος, η τρέλα, ο κανιβαλισμός.

Η φενάκη, το κίβδηλο, το λερό, το ασήμαντο…

Όλα τα εκτός είναι εντός και στην ενότητα δεν χρειάζεται ούτε το πρόσωπο, ούτε καν το βλέμμα…

Δεν απορεί λοιπόν κανείς που τούτος ο θεός είναι παντελώς άγνωστος. Σε όλους… ή σχεδόν σε όλους…

Γιατί πρόσφατα για να πω την αλήθεια, είχα την σπάνια ευκαιρία ν’ανταμωθώ με τούτο το θεό…

Χαμογέλασα πλατιά σε ένα άγνωστο παιδί κι εκείνο έσκυψε το βλέμμα…

Το κύτταρο του Ενός

Έζησα μαζί σου

όλες τις στιγμές

από την πρώτη ως την τελευταία

οι δυο μας που είχαμε απομείνει

οι πιο μοναχικοί άνθρωποι

σε όλο το σύμπαν

χρειάστηκε η Μεγάλη Νύχτα

να μάς χαμογελάσει

για να νιώσουμε το ρίγος

να μάς διαπερνά

όπως το κρύο χτίζει ολόγυρα απ’τον άστεγο

και τον αλήτη

ένα τοίχο ευσπλαχνίας

ώσπου να τον αναλώσει

χρειάστηκε ο Μαύρος Ποταμός

να μάς βρέξει τα πόδια

για να ψελλίσουμε το αρχαίο τραγούδι

για να νανουριστούμε

μέσα στο ένυδρο χώμα

ν’αγκαλιάσουμε το κύτταρο

του Ενός

που σχίζεται στα δυο

κι ακέραιος μένει…

χρειάστηκε όλο μας το βλέμμα

για να δούμε καθαρά

ο ένας το απέραντο του άλλου

ο ένας

το πελώριο του άλλου

και η Σκιά

δεν μάς τρόμαξε ποτέ

και το Στόμα

δεν μάς γεύτηκε ποτέ…

κι εσύ έχεις δώρα

κρυμμένα καλά στις χούφτες σου

όταν χαμογελάς το ξέρω

πως συνωμοτείς ξανά με τον ήλιο

και του διηγείσαι όλα μας τα κατορθώματα

τις σκανταλιές

και τα καμώματα

και μεσιτεύεις

για μας τους δυο

τους πιο μοναχικούς ανθρώπους

σε ολόκληρο το σύμπαν…

 [στον αδερφό μου]

the knot

antonio zoccarato

ὄψις ἀδήλων τὰ φαινόμενα…

Περιμέναμε να συμβεί κάτι θαυμαστό, κάτι μεγάλο.

Λέγαμε, θα το αναγνωρίσουμε πριν καν ενσκήψει, θα το ψελλίζουμε, θα το ανασαίνουμε σχεδόν… χωρίς να το γνωρίζουμε… θα έρχεται από μακριά, θα αναδύεται από βαθιά, θα μάς σκεπάσει σαν ουρανός και δεν θα το βλέπουμε… μα θα το νιώθουμε γιατί θα έχουμε ενδυθεί αυτό κι εκείνο θα έχει ενδυθεί εμάς…

Έτσι πιστεύαμε, έτσι λέγαμε, έτσι ονειρευόμασταν… κι ονειρευόμασταν συχνά… κάθε βράδυ σχεδόν κι έπειτα, όλη την ημέρα… ονειροπολούσαμε, τραγουδούσαμε, ψέλναμε ή θρηνούσαμε…

Γιατί κάτι παράξενο, κάτι μοναδικό είχε συμβεί και η αθάνατη ψυχή μας το γνώριζε… η απώλεια… το είχαμε κιόλας χάσει… κάποτε το είχαμε και το χάσαμε… ο νους δεν γνώριζε, ο νους αγνοούσε… η καρδιά το γνώριζε, η καρδιά ποτέ δεν αγνοεί ό,τι είναι φτιαγμένο από καρδιά…

Περιμέναμε να συμβεί κάτι θαυμαστό, κάτι μεγάλο. Και αυτό είχε γεννηθεί κι είχε πεθάνει ήδη. Πριν από μας. Πριν καν υπάρξει οτιδήποτε.

Πονούσαμε. Πονούσαμε πολύ που το σώμα προδόθηκε, ο νους λάθεψε… είχαμε ξεχάσει την καρδιά… ποτέ δεν ακούσαμε την καρδιά… ζούσαμε με τα νεφρά, ζούσαμε με τη σάρκα, ζούσαμε με την Μεγάλη Πνοή αλλά… όχι και με την καρδιά…

Ζούσαμε σε ένα σύμπαν ολομόναχοι και πιστεύαμε πως όλοι αυτοί τριγύρω ήταν ζωντανοί… δεν βλέπαμε… κοιτάζαμε με το νου, ήμασταν τυφλοί με την καρδιά…

Πλανηθήκαμε…

Περιμέναμε αναρίθμητες αιωνιότητες κάτι να συμβεί. Κάτι θαυμαστό, κάτι μεγάλο.

Δεν καταδεχθήκαμε ποτέ να ‘διαβάσουμε’ τα αόρατα, τα αψηλάφητα, τα ονειρόχτιστα και σκιώδη… φοβόμασταν… φοβόμασταν να ζήσουμε.

Δεν γείραμε το κεφάλι να μετρήσουμε βήματα, να δούμε τα γεώδη, να οσμιστούμε τα χοϊκά… ήμασταν ψηλά εμείς, ήμασταν αιθέριοι, υψιπέτες, επηρμένοι…

Δεν δώσαμε σημασία στα σημεία, στους οιωνούς, στα δρώμενα των ιερών ωρών, των μεγάλων ημερών… ήμασταν επιστήμονες εμείς και επιστατούσαμε το στέρεο, το κραταιό, το έμπεδο, το ακλόνητο.

Περιμέναμε κάτι να συμβεί, κάτι θαυμαστό και μεγάλο.

Και ήρθαν οι εποχές που μάς προσπερνούσαν οι θύελλες, μάς περιφρονούσαν οι κεραυνοί, μάς διαπερνούσαν οι φλόγες… κι εμείς ανέγγιχτοι, ακέραιοι, αλώβητοι στεκόμασταν και ανώλεθροι και απορούσαμε…

Απορούσαμε και θρηνούσαμε… θρηνούσαμε γιατί δεν πεθαίναμε.

Δεν μπορούσαμε να πεθάνουμε…

Και τότε καταλάβαμε, τότε κατανοήσαμε…

Εκείνο που περιμέναμε, ήταν ο θάνατος κι αυτός δεν ερχόταν.

Ζούσαμε πεισματικά, ζούσαμε σαν από θράσος.

Ζούσαμε όχι από τόλμη αλλά από αναίδεια και οίηση.

Ζούσαμε όχι γιατί το αξίζαμε, γιατί το’χαμε κερδίσει.

Ζούσαμε σαν από λάθος, σαν από κοσμικό σφάλμα… σαν από… συμπαντική παραγνώριση…

Μάς είχαν ολότελα ξεχάσει!

Και ο πανικός μάς τύλιξε και ο τρόμος πως θα ζήσουμε αιώνια περιμένοντας εκείνο που ποτέ δεν θάρθει.

Να είμαστε ολοζώντανοι και όμως ξεχασμένοι.

Νεκροί ζωντανοί που περιμένουν επιτέλους μια συμπόνια.

Ένα βλέμμα καταδεκτικό, ένα τρυφερό χάδι του Αχανούς.

Ζωντανοί που λησμονήθηκαν στην αέναη περιδίνηση μιας αόρατης θύελλας.

Ζωντανοί που δεν μπορούν πια να γευτούν, να ερωτευτούν, να αγγίξουν, να βιώσουν…

Ζωντανοί υγιέστατοι και θαλεροί, ακμαίοι και ρωμαλέοι που ικετεύουν τον Άδη να τους σπλαχνιστεί.

Ζωντανοί που ως και ο θάνατος τους γύρισε την πλάτη.

Περιμένουμε κάτι να συμβεί.

Κάτι μεγάλο.

Κάτι θαυμαστό…

Κι όχι πια γύρω μας…

Δεν θα έρθει από μακριά… δεν θα μάς τυλίξει σαν ουράνιο σεντόνι…

Γιατί αυτό γεννιέται μέσα μας…

και μέσα μας πεθαίνει…

Stairway in the alley

Nicodemo Quaglia

Η παραμυθία της ‘φυσιολογικότητας’…

Ε

πιστρέφω, υπό νέες συνθήκες σε ένα ζήτημα που με έχει απασχολήσει έντονα και το άγγιξα απλώς σε μια παλαιότερη ανάρτηση στο ιστολόγιο αυτό (Η ‘φυσιολογικότητα’ ως δι-ελιγμός επιβίωσης...).

Δεν άλλαξαν πολλά από εκείνη την ‘εποχή’… ήρθαν τα πάνω κάτω, απλώς… κι όμως, στην ουσία λίγα άλλαξαν… Και ο πιο φανατικός ηρακλείτειος αναγνώστης αυτών των αναρτήσεων θα συμφωνήσει πως ακόμη και η πιο τεκτονική αλλαγή δεν μπορεί να αλλάξει κατ’ουσίαν τίποτε εάν δεν επισυμβεί αυτό που ονομάζω ‘θραύση της φυσιολογικότητας’… κι αυτό είναι ο πυρήνας, τελικά, όλων των αλλαγών… κάτι θραύεται για να υπάρξει στη θέση του κάτι άλλο… άθραυστο εισέτι…

Το παράδοξο είναι πως η φυσιολογικότητα δεν έχει καμία χρεία υπερασπιστών παρότι είναι αυτή που ‘βιάζεται’ συνεχώς… Υποστηρίζω την άποψη ότι η μη αναγκαιότητα εύρεσης υπερασπιστών εδράζεται στο έδαφος της διάχυσής της σε όλες δράσεις του ανθρώπου. Και επίσης επειδή η φυσιολογικότητα αποτελεί φορέα παρηγορίας και παραμυθίας. Ο άνθρωπος καταφεύγει στη φυσιολογικότητα ακόμα και όταν θέλει να αποδράσει απ’αυτή την ίδια. Είναι μια ενδοστρεφής εαυτική προβολή –που θεωρώ ότι συνάπτεται με μια άλλη αρχαιότερη δράση, αυτή της κατασκευής του μυθικού κόσμου.

Η ‘από-υποστασίωση’ του ‘πραγματικού’ κόσμου είναι βασικός άξονας της παρηγορίας. Αυτό που συμβαίνει εκεί έξω ‘δεν είναι’ και συνεπώς δεν μπορεί να μας πληγώσει. Από την άλλη, σε καθαρά ψυχολογικό πεδίο, δεν γνωρίζω ακριβώς ‘τι είναι’ και συνεπώς δεν υφίσταται πυρήνας οδύνης. Παρόλα αυτά, οδύνη βιώνεται και εμπειρώνεται και αποτελεί παράγοντα ανάσχεσης κάθε περαιτέρω ‘εξελικτικής’ δράσης του οργανισμού. Μια αληθινή, πυρηνική αντινομία, πάει να πει.

Επαγωγικά θα μπορούσε να υποθέσει κανείς –αυτό προς μελέτη- πως ο οργανισμός –ο περίφημος ‘όλος’ εαυτός- καταφεύγει στην επισφάλεια της φυσιολογικότητας. Είναι μια κίνηση κυκλοτερής –τι άλλο;-, εαυτο-συντονική –οπωσδήποτε- όμως λυτρωτική.

Ωστόσο, ακόμα και αν εμβαθύνει κανείς στους ‘μηχανισμούς’ –ή τη λειτουργική αλληλουχία δράσεων- της παρηγορίας της φυσιολογικότητας, δεν μπορεί να αποδράσει με κανέναν τρόπο από αυτή. Στο κάτω κάτω αποτελεί έναν ‘δι-ελιγμό επιβίωσης’ όπως έγραφα στην παλαιότερη ανάρτησή μου. Και ό,τι δικαιώνεται από τον οργανισμό ως εργαλείο επιβίωσης και συνέχισης –ακόμη και μέσα από το ‘τραύμα’- υποστηρίζεται, γίνεται αποδεκτό και τελικώς αφομοιώνεται στον ‘όλο εαυτό’. Δεν είμαι βέβαιος αν αποτελεί πλέον και οργανικό τμήμα της περίφημης ‘αυτό-αντίληψης’ ή ‘αυτό-εικόνας’. Αυτό είναι ένα ζήτημα που ξεφεύγει από τα στενά όρια της συγκεκριμένης μικρής πραγμάτευσης.

Σε κάθε περίπτωση αισθάνομαι πως εκείνο που κάνει ανάγλυφη την αναγκαιότητα της φυσιολογικότητας είναι η εμφάνιση της ‘απειλής’ εναντίον της συνοχής και ‘αλήθειας’ της. Ο εαυτός έχει παραιτηθεί από κάθε προσπάθεια ένταξης μιας τέτοιας θεώρησης στην περιοχή των ‘πραγματικών’ λειτουργιών. Κι αυτό δεν τον κλονίζει στο παραμικρό, Ο εαυτός γνωρίζει πως και η φυσιολογικότητα ‘δεν είναι’ όμως την νοηματοδοτεί ως ‘αλήθεια’ και την αξιοδοτεί ως ‘αναγκαία αλήθεια’. Κοντολογίς, δίχως αυτήν δεν μπορεί να επιβιώσει, δηλαδή να εξασφαλίσει –έστω και μια τραυματική- συνέχειά του.

Τούτο κατανοείται ίσως καλύτερα με την εικόνα ενός στρατιώτη που βρίσκεται ‘παγιδευμένος’ σε ένα χαράκωμα και δειλιάζει να εξέλθει στην ανοιχτή έκθεση στα πυρά του ‘εχθρού’. Κάποια στιγμή ‘κατασκευάζει’ μια ασπίδα, μια ‘θωράκιση’, τη ‘φοράει’ και το ηθικό του ανορθώνεται. Οι ‘μαγικές’ ιδιότητες που αποκτά η θωράκιση αυτή ομοιάζουν με την παραμυθιακή και ανακουφιστική δράση της φυσιολογικότητας. Εξερχόμενος του χαρακώματος, δέχεται τα απανωτά πυρά του εχθρού αλλά εφορμά με την πεποίθηση πως είναι πλέον απρόσβλητος. Η κατασκευή αυτής της θωράκισης έχει πολλαπλά οφέλη. Κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμα όμως. Το τέλος είναι αναμενόμενο, γνωστό. Ο στρατιώτης θα ‘πέσει’ τελικώς όμως εκεί υπεισέρχονται και οι μαγικές θεωρήσεις, οι αρχαϊκές θεωρήσεις του εαυτού για τη ζωή και το θάνατο. Δεν έφταιγε η ανεπάρκεια της ‘θωράκισης’. Είναι κάτι άλλο, πολύ βαθύτερο και υπέρ-λογο που ο άνθρωπος δεν μπορεί να αναμετρηθεί μαζί του.

Μπορεί να μην είναι εφικτό να αποδράσει κανείς από το Μεγάλο Στόμα όμως όσο η φυσιολογικότητα παραμένει απρόσβλητη και κατ’ουσίαν άθραυστη, η συνέχιση του εαυτού εξασφαλίζεται.

Και ας μην γελιόμαστε… ακόμα κι ένα επισφαλές και καταθλιπτικό χαράκωμα είναι απείρως προτιμότερο από το ‘ανοιχτό’ πεδίο όπου η ακύρωση του εαυτού και η παύση κάθε λειτουργίας –αυτό που αποκαλούμε θάνατο- είναι μια βεβαιότητα ακλόνητη, τρομακτική και… μη διαχειρίσιμη…

Να είσαι ακόμα κι αν δεν υπάρχεις…

ἐτεῇ δ’ οὐδὲν ἴδμεν^. ἐν βυθῷ γὰρ ἡ ἀλήθεια

Δημόκριτος

Π

ερπατήσανε αρκετή ώρα κάτω από τον μελαγχολικό, φθινοπωριάτικο ήλιο του απογεύματος. Η δροσιά γινόταν ψύχρα. Αναζήτησαν ένα ήσυχο καφέ για να μπορέσουν να ανταλλάξουν κάποιες σκέψεις. Δεν άργησαν να βρουν ένα και να καθίσουν κάπου απόμερα. Ο κόσμος λιγοστός τούτη την ώρα.

«Όμορφα είναι εδώ», είπε ο νεότερος απ’τους δυο που ανυπομονούσε να εκθέσει στον πρεσβύτερο κάποιες σκέψεις, κάποιους προβληματισμούς του.

«Ναι… πράγματι είναι ιδανικά… εδώ μπορούμε να απολαύσουμε ένα ζεστό καφεδάκι και να συζητήσουμε»

Ήρθαν δυο αχνιστές κούπες με καφέ. Έμειναν ικανοποιημένοι κι από τη μυρωδιά και από τη γεύση.

«Θέλω να συζητήσουμε ένα θέμα που με απασχολεί έντονα τελευταία καθώς μελετώ κείμενα ψυχολογίας αλλά και αποσπάσματα από αρχαίους φιλοσόφους. Κάνω μια εργασία σχετικά με τη σχέση αυτών των δυο», άνοιξε τη συζήτηση ο νεαρός.

«Ενδιαφέρον το θέμα. Και αρκετά δύσκολο»

«Ναι… πολύ… Όμως αυτή η εργασία είναι η αφορμή… μέσα από τις αναζητήσεις μου σε κείμενα και βιβλία, γεννήθηκαν άλλα ερωτήματα… ας πούμε πιο βαθιά… έχουμε κάνεις συζητήσεις και παλιότερα…»

«Ωραία λοιπόν, σε ακούω»

«Να… ένα βασικό μου ερώτημα είναι… πώς γίνεται… ή μάλλον, γιατί είναι τόσο δύσκολο να κατανοηθεί ο εαυτός; Θέλω να πω, γιατί γεννώνται οι αμφιβολίες; Παίρνουμε μιαν απόφαση να κάνουμε εκείνο ή το άλλο… γιατί μετά την αμφισβητούμε; Αφού πήραμε την απόφαση, ποιος την αντιμάχεται; Ποιος τη σαμποτάρει; Γιατί δεν είμαστε… πώς να το θέσω…»

«Ενιαίοι;»

«Ναι… αυτό… γιατί δεν έχουμε έναν φορέα που να σκέφτεται, να δρα και να τελειώνουμε εκεί… διαρκώς αμφιβάλλουμε, διαρκώς… ζοριζόμαστε, ας το πω έτσι απλά… Γράφουμε κάτι και το διορθώνουμε… ξανά και ξανά… λέμε κάτι και μετά σκεφτόμαστε ‘δεν έπρεπε να το πω αυτό’ ή ‘έπρεπε να το διατυπώσω διαφορετικά’…»

«Μάλιστα»

«Σου φαίνεται ανόητο ή σαχλό το θέμα που με απασχολεί;»

«Να, μόλις το ξανάκανες»

«Ποιο;»

«Αυτό που είναι ο πυρήνας του ερωτήματός σου… έθεσες το θέμα και αμέσως μετά το υπονόμευσες… εσύ, όχι εγώ. Εγώ δεν μίλησα, δεν σχολίασα… ένα μέρος του εαυτού σου το έχει υπονομεύσει εξ αρχής… το μεγαλύτερο μέρος προβληματίζεται έντονα… υπάρχει όμως και μια ισχυρή αντιπολίτευση…»

«Ναι… με συγχωρείς που μίλησα έτσι πριν… είμαι κάπως άγαρμπος στις εκφράσεις μου…»

«Και φιλύποπτος… έκανες μια προβολή πάνω μου δικών σου σκέψεων… αλλά ας μην μείνουμε σ’αυτό… ας πάμε στην ουσία…»

«Ναι… σ’ευχαριστώ…»

«Το βασικό θέμα θα μπορούσε να έχει τον τίτλο: Γιατί είμαστε πολλοί και όχι ένας;»

«Ναι, σωστά»

«Το ερώτημα είναι απολύτως πρακτικό από μια άλλη άποψη. Για παράδειγμα, αυτή τη στιγμή που μιλάμε… ένας φορέας μας είναι αφοσιωμένος στη συζήτηση… ταυτόχρονα περνούν και κάποιες άλλες σκέψεις… τι θα κάνω μετά;, τι φαγητό έχω στο σπίτι;, τι θα κάνω με τα χρήματα που μου τελειώνουν;… χίλιες δυο σκέψεις… ταυτόχρονα, το σώμα επίσης σκέφτεται…»

«Ναι… αυτό είναι επίσης τρελό… υφίσταται όμως πράγματι και βιολογική σκέψη;»

«Έτσι λέγεται… Μάλιστα υπάρχει και η γνωστή παραλλαγή της Καρτεσιανής ρήσης ‘σκέφτομαι άρα υπάρχω’… ‘είμαι αντικείμενο σκέψης άρα υπάρχω’»

«Αρκετά δυσνόητο»

«Γιατί τελικά το σώμα δεν είναι μόνον αντικείμενο στοχασμού… είναι και υποκείμενο… αυτό όμως ξέρεις, έχουμε βάσιμες υποψίες ότι το είχαν αντιληφθεί πρώτοι οι Λακεδαίμονες!»

«Αλήθεια;»

«Ναι… υπάρχει μια άποψη που λέει πως οι Σπαρτιάτες εστίαζαν όλη τους την Αγωγή στην καθυπόταξη όχι του ψυχικού αλλά του βιολογικού φόβου… Για να στο πω αλλιώς, αυτό που φοβάται στη μάχη δεν είναι η αθάνατη ψυχή αλλά το θνητό σώμα… η ψυχή τι να φοβάται αφού είναι αθάνατη; Αντί λοιπόν να εκπαιδεύσεις κάποιον ψυχολογικά, τον κάνεις ατρόμητο σωματικά… δια της αγωγής… πάει να πει με πολλές ταλαιπωρίες βέβαια, στερήσεις… μια στρατιωτική ασκητική, αν μπορώ να την ονομάσω έτσι…»

«Ενδιαφέρον! Αυτό παραλληλίζεται με τη χριστιανική ασκητική;»

«Πρόσεξε… οι παραλληλισμοί, να ξέρεις πάντα, είναι οι παγίδες όχι του θηράματος αλλά του θηρευτή»

Ο νεαρός χαμογέλασε.

«Δηλαδή;»

«Μην ενδίδεις στους παραλληλισμούς επειδή αναφύονται ή αναδύονται από τη γνωσιακή σου βιβλιοθήκη παρά μονάχα αφού τους περάσεις από την ιερά εξέταση της κρίσης… αλλιώς κινδυνεύεις να πέσεις σε μεγάλες πλάνες… κατ’αρχάς, εδώ ξεκινάμε να οικοδομήσουμε σε έδαφος υδαρές… δεν ξέρουμε αν όντως ισχύει αυτό που είπαμε για τη Σπαρτιατική Αγωγή… είναι μια εικασία… ενδιαφέρουσα και γοητευτική αλλά εικασία… εσύ τώρα πάς να ρίξεις και όροφο πάνω από το ισόγειο που ήδη δεν έχει βαθιά θεμέλια…»

«Ναι… νιώθω τι μου λες… όμως, εκεί με πήγε ο συνειρμός»

«Ακριβώς, εκεί οδηγήθηκες συνειρμικά αλλά όχι συναφειακά. Διακρίνεις τη διαφορά;»

«Χμμμ… κάθε φορά μαζί σου από αλλού ξεκινάμε και αλλού πάμε…»

«Γι αυτό και δεν βαριόμαστε… απάντησε στο ερώτημα, μην αγνοείς τα ερωτήματα…»

«Ναι, συγνώμη… δεν ξέρω αν… όχι, δεν είμαι βέβαιος για τη διαφορά…»

«Ο συνειρμός –που τον μάθαμε όλοι οι ‘μοδέρνοι’ από τους περίφημους ‘ελεύθερους συνειρμούς’ -free associations- του Σιγιμούνδου…»

«Φρόυντ;»

«Ναι… ο συνειρμός λοιπόν τι είναι; Είπα τη λέξη ασκητική και ο νους τσίμπησε… τι είναι συνδεδεμένο με την λέξη αυτή ως περιεχόμενο, βίωμα, κλπ;»

«Οι μοναχοί»

«Και μάλιστα οι χριστιανοί μοναχοί… έτσι κάνω μια συνειρμική διασύνδεση της Σπάρτης με τον Χριστιανικό μοναχισμό… μπορεί να έχω πέσει μέσα μπορεί όμως και να έχω κάνει τη γκάφα του αιώνος… ειδικά σε εργασία… κατάλαβες;»

«Ναι… ενώ συναφειακά;»

«Εκεί έχουμε... contextual διασύνδεση που θα έλεγαν και στο… χωριό μου, θεματική και ουσιαστική. Οπότε, πρώτο δίδαγμα του απογεύματος νεαρέ… επιδόσου στον έκλυτο βίο των συνειρμών όσο θέλεις… οι ηδονές αφθονούν… πρόσεξε τι θα γράψεις όμως, αν πρόκειται για εργασία επιστημονική βέβαια ή τέλος πάντων ένα κείμενο που θα εξεταστεί και θα κριθεί για τη στερεότητα των συλλογισμών του»

«Σ’ ευχαριστώ… το πρώτο μάθημα ήταν ήδη πολύτιμο…»

«Τριάντα ευρώ…»

«Πώς!»

«Εδώ δεν ισχύει το δωρεάν ελάβατε, δωρεάν δότε…»

«Μα, δεν έχω πάνω μου τριάντα ευρώ δάσκαλε… ένας φτωχός φοιτητής είμαι»

«Ένας τσέλα… εντάξει…»

«Τσέλα; Τι είναι πάλι τούτο;»

«Και είσαι απένταρος και θέλεις να τα μαθαίνεις όλα… άστο για άλλο μάθημα αυτό…»

«Να το σημειώσω να το γκουγκλάρω τουλάχιστον;»

«Εντάξει…»

«Ευχαριστώ. Να πάμε όμως στο αρχικό μου θέμα;»

«Ας πιούμε μια γουλιά καφέ πρώτα… Ποιο ήταν το αρχικό θέμα;»

«Το ξέχασες;»

«Όχι βέβαια… εσένα ρωτάω όμως… επανατοποθέτησέ το…»

«Ναι… α, θυμήθηκα τη δική σου φράση… είμαστε πολλοί και όχι ένας…»

«Ακριβώς…»

«Και λέγαμε ότι και τώρα, αυτή τη στιγμή, ο εαυτός… μάλλον, ο οργανισμός, κάνει παράλληλα πολλές λειτουργίες… σε πρώτο επίπεδο συζητάμε, σε άλλο επίπεδο σκεφτόμαστε πολλά άσχετα και το σώμα έχει τις δικές του ανάγκες…»

«Και όχι μόνον αυτό… το σώμα μου επίσης σκέφτεται… αλλά μην μπούμε σε αυτό το πεδίο, είναι απέραντο… το ερώτημα είναι, γιατί υπάρχει αυτή η πολυδιάσπαση; Αυτός ο τεμαχισμός; Αυτός ο κερματισμός; Αν ήμουν ενιαίος δεν θα είχα αμφιβολίες όταν θα έπαιρνα μια απόφαση… π.χ. ας δώσουμε ένα παράδειγμα που μας το προσφέρουν οι ψυχαναλυτές…»

«Α, ωραία…»

«Παίρνει μια κοπέλα απόφαση να παντρευτεί… είναι μια απόφαση σοβαρή… θέλει να παντρευτεί… έτσι τουλάχιστον διαλαλεί παντού… και δεν εμφανίζεται στην εκκλησία… την ημέρα του γάμου της εμφανίζει μια άρνηση και είναι τόσο καθηλωτική αυτή η άρνηση που την ακινητοποιεί… ενώ έχει πάρει την απόφαση, έχει δεσμευτεί, τελικά την ημέρα του γάμου δεν εμφανίζεται στο γάμο της και, φυσικά, όσα επακολουθούν είναι εύκολο να τα φανταστεί κανείς…»

«Χαμός!»

«Η γυναίκα αυτή εισέρχεται στην ψυχοθεραπεία και εκεί αποκαλύπτεται πως το θέμα της δεν είναι απλό. Δεν πρόκειται για μια μη σοβαρή προσωπικότητα, μια επιφανειακή και ρηχή προσωπικότητα. Απλώς, έχουμε το γνωστό φαινόμενο της εσωτερικής ρήξης… ή σύγκρουσης των διεστώτων για να θυμηθώ μια παλαιική έκφραση… στην ουσία δηλαδή έχουμε, λένε οι αναλυτές, ένα σχίσμα… δυο εαυτούς… ο ένας πολύ σοβαρά και υπεύθυνα αποφασίζει το γάμο, ο άλλος τρέμει τη δέσμευση και την ευθύνη του γάμου…»

«Ναι…»

«Έχουμε έναν διχασμένο άνθρωπο εδώ; Προφανώς… όχι με την ψυχοπαθολογική έννοια του όρου… είναι κάτι πολύ συνηθισμένο… ίσως όχι να μην εμφανίζονται οι νύφες στις εκκλησίες αλλά να εμφανίζονται οπωσδήποτε διχασμένες με αποτέλεσμα, ένα χρόνο μετά… το διαζύγιο…»

«Άρα η μη εμφάνιση της νύφης, από μια άποψη, είναι και μια έντιμη στάση…»

«Βεβαίως… αλλά φυσικά ο γαμβρός δεν μπορεί, με το δίκιο του να κάνει αυτή την ανάλυση εκείνη τη στιγμή αφού έχει γίνει ρεντίκολο σε πεθερικά, φίλους, γνωστούς, αδέλφια και ξαδέλφια…»

«Μα, μπορούμε να μην πάμε διχασμένοι στο γάμο μας;»

«Εξαιρετικό ερώτημα… μόλις πήρες τα τριάντα ευρώ σου πίσω…»

«Α, ωραία…»

«Μπορούμε να μην είμαστε διχασμένοι λοιπόν; Η απάντηση είναι πολύ απλή. Όχι!»

«Όχι ε;»

«Δυστυχώς… ή ευτυχώς… Ένα άλλο παράδειγμα που μας προσφέρει η ψυχαναλυτική εργογραφία απαντάει σε αυτό… έμμεσα μεν αλλά απαντάει…»

«Ναι…»

«Κάποιος πολύ γνωστός ψυχαναλυτής έλεγε πως η μητέρα του αργούσε πάντοτε στα ραντεβού της μαζί του. Ενώ ήταν ακριβέστατη σε όλα της τα ραντεβού με άλλους, όταν έπρεπε να έρθει να τον παραλάβει από το αεροδρόμιο, επί παραδείγματι, όταν επέστρεφε από τη σχολή του στο σπίτι του, πάντοτε αργούσε…»

«Και η εξήγηση;»

«Η ερμηνεία του ψυχαναλυτή ήταν πως η μητέρα του έτσι εξέφραζε το θυμό της απέναντί του»

«Πώς!;»

«Όταν είμαι θυμωμένος για κάποιον λόγο ή λόγους μαζί σου και δεν τους εκδηλώνω, φροντίζω να σε ‘τιμωρώ’ έμμεσα»

«Α, χα… μάλιστα»

«Δηλαδή, ενώ μου είσαι πράγματι αγαπητός και επ’αυτού δεν χωρεί καμιά αμφιβολία, ταυτόχρονα σου είμαι και θυμωμένος… γιατί; Γιατί μας παράτησες και πήγες να σπουδάσεις σε μια άλλη πόλη… μας λείπεις… αναγνωρίζω ως γονιός ότι είναι παράλογο να σού είμαι θυμωμένος επειδή λείπεις για σπουδές αλλά δεν μπορώ να αρνηθώ ότι είμαι θυμωμένος… πώς σε τιμωρώ λοιπόν;»

«Με το να σε στήνω μια ώρα στο αεροδρόμιο!»

«Έτσι… τέτοιου τύπου εσωτερικές εναντιοδρομίες έχουμε πολλές… ταυτόχρονα συμβαίνουν και έχουν ισχύ… ταυτόχρονα… δεν τελειώνει η μια και αρχίζει η άλλη… αντιπαλεύουν…»

«Που σημαίνει ότι αν μου περάσει ο θυμός, θα έρχομαι στην ώρα μου»

«Φυσικά…»

«Ωραίο… όμως…»

«Τι σχέση έχει με το θέμα μας;»

«Ναι… δηλαδή βλέπω μια σχέση δάσκαλε αλλά…»

«Το ερώτημά σου, η διερώτησή σου μάλλον είναι γιατί δεν είμαστε ένας φορέας;… ένας να αποφασίζει, ένας να εκτελεί… δηλαδή, νομοθετική και εκτελεστική εξουσία ένα πράγμα…»

«Βασικά και δικαστική»

«Α, και οι τρεις εξουσίες σε έναν φορέα»

«Ναι… κάπως σαν τον Δικαστή Ντρεντ… ξέρεις… το κόμικ…»

«Θυμάμαι μια ταινία του Σταλόνε… συνελάμβανε τον κακοποιό και επιτόπου τον δίκαζε και εκτελούσε και την απόφαση… αυτό είναι;»

«Ναι, μπράβο!»

«Τρία πουλάκια κάθονταν, μπράβο! Πάλι στην υποκουλτούρα με έσυρες…»

«Μα, την έχεις δει την ταινία!»

«Σωστά, το δίκιο σου βουνό, που λέει κι ένας φίλος… μόλις κέρδισες τριάντα ευρώ…»

«Από -30 έπιασα τα +30… τέλεια…»

«Αν τα δεις ποτέ…»

«Πάντως, ομολογώ, πάντα περνάω ωραία μαζί σου δάσκαλε…»

«Έτσι ε; Αυτό χρήζει εξέτασης… αλλά το εκλαμβάνω ως φιλοφρόνηση και προχωράμε…»

«Μμμ… Βγαίνει ένα μελαγχολικό συμπέρασμα δάσκαλε…»

«Ποιο είναι αυτό;»

«Ότι είμαστε πολύπλοκοι τόσο που κάνουμε ένα βήμα μπρος…»

«Και δύο πίσω…»

«Ναι… κάπως έτσι…»

«Δεν μπορώ να μην συμφωνήσω μαζί σου στο μελαγχολικό σου συμπέρασμα… από την άλλη… ο άνθρωπος έχει, όπως καλά ξέρεις, πάρα πολλούς προστατευτικούς μηχανισμούς… η ίδια η ζωή, από την πρώτη στιγμή είναι κίνδυνος… μια διαρκής έκθεση σε ένα συνεχές μακελειό… αναρίθμητες απειλές από παντού… η ίδια η οικογένεια αποτελεί εν δυνάμει απειλητικό περιβάλλον… τα πρώτα τραύματα εκεί δεν γεννιώνται;»

«Ναι, σωστά…»

«Στην ουσία μπορούμε να πούμε, με τον κίνδυνο της διολίσθησης στην αμπελοφιλοσοφία, πως ο άνθρωπος σε όλο του το βίο δεν κάνει τίποτε άλλο από το να αμύνεται και συνεπώς οφείλει να εκπαιδευτεί στο να το κάνει αποτελεσματικά αυτό… όλα του επιτίθενται… ακόμη και η αγάπη, ακόμη και η στοργή ή ο έρωτας μπορούν να μεταγραφούν ως επιθέσεις που απειλούν τη συμπάγειά του, την ακεραιότητά του, το ‘αρηγμάτωτο’ του εγώ του… φυσικά, ο άνθρωπος πεθαίνει χωρίς όλα τούτα… όμως κι αυτά τον σκοτώνουν αλλά με άλλο τρόπο… η εύρεση της ισορροπίας αποτελούσε ανέκαθεν για τους φιλοσόφους ένα ζητούμενο… μάλλον κάτι άπιαστο… οι περισσότεροι μεγάλοι στοχαστές τι ήταν; Μονήρεις άνθρωποι, απομονωμένοι, μελαγχολικοί και καταθλιπτικοί διανοητές… ήξεραν ότι η τριβή με τους άλλους, ο συγχρωτισμός, η σχέση, η διύπαρξη είναι και ευλογία και θάνατος… εν δυνάμει απειλές… οι περισσότεροι διάλεξαν τη μόνωση όχι γιατί ήταν ‘γρουσούζηδες’ και ‘παλιάνθρωποι’, αντικοινωνικοί και τα σχετικά… αν και κάποιοι ίσως να ήταν… διάλεξαν τη μόνωση ως προστασία από το να τους καταπιεί όλο αυτό που είναι η ζωή, η δράση, η σχέση… κάθε είδους σχέση είναι μια φοβερή δοκιμασία για έναν εκλεπτυσμένο νου με πρωτόγονα συναισθήματα… τα συναισθήματα, αυτό τον αρχαίο κόσμο τον έτρεμαν οι φιλόσοφοι, ανέκαθεν… φλυαρώ όμως…»

«Και καλά κάνεις δάσκαλε… μου αρέσουν όσα ακούω»

«Ρώτησες στην αρχή… γιατί είναι τόσο δύσκολο να κατανοηθεί ο άνθρωπος… ή κάτι τέτοιο…»

«Ναι…»

«Το πιο φοβερό είναι το επόμενο στάδιο…»

«Δηλαδή;»

«Τι κάνεις όταν έχεις κατανοήσει… τι κάνεις μ’αυτή τη γνώση… τι κάνεις γνωρίζοντας ότι είσαι θνητός, επί παραδείγματι… όχι θεωρητικά, ακαδημαϊκά το ξέρουμε όλοι… τι κάνεις όταν βιώσεις ως τα έγκατα του είναι σου αυτή την τρομακτική αλήθεια; Η κατανόηση κάποιων μηχανισμών είναι σχετικώς εύκολη… όχι ανώδυνη αλλά πάντως εφικτή… συμπεριφορικά τουλάχιστον μια αλλαγή προς το καλύτερο είναι εφικτή… τι γίνεται πυρηνικά όμως; Παραμένεις άγνωστος…»

«Άγνωστος ως το τέλος, όπως κάποτε είχες πει;»

«Ακριβώς… αυτή είναι μια ακόμη μελαγχολική διαπίστωση… Παραμένουμε άγνωστοι… ως το τέλος… από την άλλη, όλο τούτο είναι και μια… απελευθέρωση…»

«Δηλαδή;»

«Εφόσον δεν υπάρχει τέλος στη διαδρομή κι εφόσον δεν μπορείς να κάνεις τίποτε γι αυτό, μπορείς να δρας ενστιγματικά…

«Τι είναι αυτό πάλι;»

«Δηλαδή ειναιικά, με τη μέγιστη αυθορμησία που σου επιτρέπει ο εαυτός σου… μπορείς να είσαι και όπου υπάρχεις και όπου δεν υπάρχεις… να είσαι ακόμα κι αν δεν υπάρχεις…»

«Τώρα σ’έχασα…»

«Δεν με έχασες… εδώ είμαι… Να είσαι όταν υπάρχεις αλλά να είσαι ακόμα κι όταν δεν υπάρχεις… Κράτησέ τη αυτή τη φράση ως ένα κώδικα κι επίτρεψέ της να… σουλατσάρει για λίγες μέρες μέσα σου… κάποιος ή κάτι θα την σταματήσει, θα την ανιχνεύσει και θα την ξεκλειδώσει…»

«Τελειώσαμε;»

«Για σήμερα… γιατί τίποτε δεν τελειώνει… δεν το είπαμε;»

***