Δείτε το wiki των Γυμνασίων Τουρλωτής και Χανδρά.

http://wikitrulos.pbworks.com/w/page/39916237/FrontPage

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΜΟΥΣΙΚΗ 3

Αυτοί είναι οι χαρακτήρες καταβάσεως ή τα φθογγόσημα που δηλώνουν την καθοδική πορεία του τόνου της φωνής μας και πιο κάτω το μοναδικό φθογγόσημο που διατηρεί τον τόνο της φωνής μας στο ίδιο ύψος.

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΜΟΥΣΙΚΗ 2

Παραθέτουμε παρακάτω δυο λόγια για το σύστημα γραφής της Βυζαντινής Μουσικής και  δείχνουμε ποιοί είναι οι χαρακτήρες αναβάσεως ή αλλιώς τα φθογγόσημα που δηλώνουν την ανοδική πορεία του τόνου της φωνής μας .

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΜΟΥΣΙΚΗ 1

Στη ευρωπαϊκή μουσική οι φθόγγοι είναι οι εξής: Ντο, Ρε, Μι, Φα, Σολ, Λα, Σι, Ντο. Οι φθόγγοι της βυζαντινής μουσικής και η διάταξή τους κατα σειρά φαίνονται και εξηγούνται στην παρακατω φωτογραφια .

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ!

Ακολουθία της Αγίας Προθέσεως

Η Αγία Πρόθεση είναι ειδικός χώρος πού βρίσκεται αριστερά από την αγία Τράπεζα, οπού τοποθετούνται (προτίθενται-πρόθεση) τα δώρα πού προσφέρουν (προσκομίζουν-προσκομιδή) οι πιστοί για τη Θεία Ευχαριστία. Ο χώρος αυτός συμβολίζει το σπήλαιο της Γεννήσεως του Χριστού και αυτό φαίνεται από την κατασκευή και το σχήμα του (συνήθως είναι μια μικρή κόγχη) και από αυτά που τελούνται εκεί. Στην πρόθεση λοιπόν γίνεται η αναγκαία προετοιμασία για την τέλεση της Θείας Λειτουργίας από τον λειτουργό ιερέα με μια μικρή ακολουθία που τελείται συνήθως παράλληλα με την ακολουθία του όρθρου. Ο ιερέας προετοιμάζει τα ιερά σκεύη, το Άγιο Ποτήριο που περιέχει κρασί και το Άγιο Δισκάριο όπου τοποθετείται ο προσφερόμενος Άρτος και οι μερίδες που θα βγάλει από τα πρόσφορα του φέρνουν οι πιστοί.

Το ψωμί και το κρασί που προσφέρουν οι πιστοί για τη Λειτουργία, και τα οποία θα μεταβληθούν αργότερα σε σώμα και αίμα Χριστού, δεν τοποθετούνται από την αρχή στο Θυσιαστήριο για τη θυσία, αλλά πρώτα τοποθετούνται στην Αγία Πρόθεση και αφιερώνονται στο Θεό σαν δώρα τίμια, αυτή είναι πλέον και η ονομασία τους. Εδώ θα μπορούσε να πεί κάποιος, μα πώς συμβαδίζει η γέννηση του Χριστού ,που είπαμε ότι συμβολίζεται στην πρόθεση, με το πάθος; Το ίδιο όμως συμβαίνει και στην ορθόδοξη αγιογραφία όταν ο αγιογράφος απεικονίζει τον Χριστό μέσα σε ένα σκοτεινό σπήλαιο και η φάτνη του φαίνεται περισσότερο σαν μνήμα ,σαν τάφος . Από την αρχή της ζωής του Χριστού και από την γέννησή του ακόμα προδιαγράφεται το πάθος του. Η Θεία Λειτουργία εξάλλου είναι δραματοποίηση όλης της ζωής του Χριστού που ξεκινά με την ακολουθία της προθέσεως και συνεχίζεται σε όλη τη θεία λειτουργία μέχρι το τέλος όπου συμβαίνουν όλα τα σωτηριώδη γεγονότα της Θείας Οικονομίας. Σε όλα αυτά τα γεγονότα εμείς δεν είμαστε απλοί θεατές αλλά μέτοχοι και συμπάσχοντες και αποδέκτες όλων αυτών των γεγονότων και των συνεπειών τους. 

Προσφέρουμε στο Θεό ψωμί και κρασί, γιατί αυτά αποτελούν τροφή αποκλειστικά ανθρώπινη, με την οποία συντηρείται και εκδηλώνεται η ζωή μας. Γι' αυτό και πιστεύεται πως, όταν προσφέρει κανείς τροφή, είναι σαν να προσφέρει την ίδια τη ζωή. Επειδή λοιπόν με τα θεία μυστήρια ο Θεός μας χαρίζει την αιώνια ζωή, ήταν φυσικό και το δικό μας δώρο να είναι κατά κάποιο τρόπο ζωή, για να μην είναι αταίριαστη η προσφορά μας με την ανταπόδοση του Θεού, αλλά να έχει κάτι συγγενικό. Επίσης ο Χριστός δεν θέλει να του προσφέρουμε την ύλη ακατέργαστη έτσι όπως αυτός μας την έδωσε με την δημιουργία, δηλαδή δεν του προσφέρουμε σιτάρι και σταφύλια, αλλά θέλει την ύλη που αυτός δημιούργησε να του την προσφέρουμε βάζοντας τον κόπο μας και την προσπάθειά μας  και φτιάχνοντας το ακατέργαστο σιτάρι άρτο και το ακατέργαστο σταφύλι κρασί και συμμετέχοντας έτσι και εμείς εξ αρχής με την προαίρεσή μας και την προσπάθειά μας σε όλο αυτό το σωτηριώδες έργο που γίνεται. Αυτό δείχνει ότι η θέωσή μας δεν γίνεται κατά τρόπο μαγικό για εμάς και χωρίς εμάς αλλά γίνεται για εμάς και με την συμμετοχή μας. Άλλωστε ο Κύριος παρήγγειλε να Του προσφέρουμε ψωμί και κρασί, κι Αυτός πάλι μας ανταποδίδει «άρτον ουράνιον» και «ποτήριον ζωής». Θέλησε να Του προσφέρουμε εμείς εφόδια της πρόσκαιρης ζωής, κι Εκείνος να μας αντιπροσφέρει την αιώνια ζωή.

Όταν ξεκινάει η ακολουθία, ο ιερέας λέει «Ετοιμάζου Βηθλεέμ, ήνοικται πάσιν η Εδέμ. Ευτρεπίζου Εφραθά, ότι το ξύλον της ζωής, εν τω  Σπηλαίω εξήνθησεν εκ της Παρθένου. Παράδεισος και γαρ, η εκείνης γαστήρ, εδείχθη νοητώς, εν ώ  το θείον φυτόν, εξ ού φαγόντες ζήσομεν, ουχί δε ως ο Αδάμ τεθνηξόμεθα. Χριστός γεννάται, την πρίν πεσούσαν, αναστήσων εικόνα» και «Εξηγόρασας ημάς, εκ τής κατάρας τού νόμου, τώ τιμίω σου αίματι, τώ Σταυρώ προσηλωθείς, καί τή λόγχη κεντηθείς, τήν αθανασίαν επήγασας ανθρώποις. Σωτήρ ημών δόξα σοι». Ο ιερέας αφού πάρει στα χέρια του τον άρτο, απ’ τον οποίο θα κόψει το ιερό τμήμα που θα μεταβληθεί σε σώμα Χριστού, λέει: «Εις ανάμνηση τον Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού». Τα λόγια αυτά αναφέρονται σ' όλη τη Λειτουργία και ανταποκρίνονται στην παραγγελία που άφησε ο Χριστός όταν παρέδωσε το μυστήριο της θείας Ευχαριστίας: «Τούτο ποιείτε εις την εμήν ανάμνησιν» (Λουκ. 22:19). Εδώ πρέπει να πούμε ότι το πρόσφορο από το οποίο θα βγεί ο Αμνός συμβολίζει την Θεοτόκο και όπως από τα σπλάχνα της σαρκώθηκε και γεννήθηκε μόνο ο Χριστός, όπως στην Παλαιά Διαθήκη στη προφητεία του Δανιήλ αναφέρεται το «αλατόμητον όρος» έτσι και από αυτό το πρόσφορο θα βγάλουμε μόνο την μερίδα του Αμνού και όχι άλλη.

Αλλά ποια είναι αυτή η ανάμνηση; Πώς θα θυμηθούμε τον Κύριο στη Λειτουργία και τι θα διηγηθούμε γι' Αυτόν; Μήπως εκείνα που Τον απέδειξαν Θεό παντοδύναμο; Ότι δηλαδή

ανέστησε νεκρούς, χάρισε το φως σε τυφλούς, πρόσταξε τους ανέμους να κοπάσουν, χόρτασε

χιλιάδες ανθρώπους με λίγα ψωμιά; Όχι, ο Χριστός δεν ζήτησε να θυμόμαστε αυτά, αλλά περισσότερο εκείνα που φανερώνουν αδυναμία, δηλαδή τη σταύρωση, το πάθος και το θάνατο. Γιατί τα πάθη ήταν πιο αναγκαία από τα θαύματα. Τα πάθη του Χριστού μας προξενούν τη σωτηρία και την ανάσταση, ενώ τα θαύματα Του αποδεικνύουν μόνο ότι Αυτός είναι ο αληθινός Σωτήρας.

Αφού λοιπόν ο ιερέας πει, «Εις ανάμνησιν του Κυρίου...», προσθέτει εκείνα που δηλώνουν τη σταύρωση και το θάνατο. Τεμαχίζει δηλαδή με τη λόγχη τον άρτο, λέγοντας την προφητεία: «Ως πρόβατον επί σφαγήν ήχθη και ως αμνός άμωμος εναντίον του κείροντος αυτόν άφωνος,ούτως ουκ ανοίγει το στόμα αυτού. Εν τη ταπεινώσει αυτού η κρίσις αυτού ήρθη, την δε γενεάν αυτού τις διηγήσεται; Ότι αίρεται από της γής η ζωή αυτού.»(Ησ. 53: 7-8). Κι αφού εναποθέσει στο άγιο Δισκάριο τον Αμνό, τον τοποθετεί σε ύπτια θέση και χαράζει με τη λόγχη σταυροειδώς λέγοντας: «Θύεται ο Αμνός του Θεού, ο αίρων την αμαρτίαν του κόσμου υπέρ της του κόσμου ζωής και σωτηρίας», (πρβλ. Ιω. 1: 29) και «σταυρωθέντος σου Χριστέ ανηρέθη η τυραννίς, επατήθη η δύναμις του εχθρού, ούτε γαρ άγγελος ούτε άνθρωπος αλλ’ αυτός ο Κύριος έσωσεν ημάς, δόξα σοι». Ύστερα, με τη λόγχη, κεντάει τον Αμνό στο δεξί μέρος και λέει: « Είς των στρατιωτών Λόγχη την πλευράν αυτού ένυξε, (και χύνοντας μέσα στο άγιο Ποτήριο κρασί και νερό, συμπληρώνει) και ευθέως εξήλθεν Αίμα και Ύδωρ και ο εωρακώς μεμαρτύρηκε και αληθινή εστίν η μαρτυρία αυτού».(Ιω. 19: 34).

Ο ιερέας συνεχίζει την Προσκομιδή. Αφαιρεί τώρα μικρά κομμάτια (μερίδες) αντιπροσωπευτικά για την Θεοτόκο, τους Αγγέλους και για όλες τις τάξεις των αγίων καθώς και για τους ζώντες και κεκοιμημένους από άλλα πρόσφορα, και σαν δώρα ιερά τα τοποθετεί στο άγιο Δισκάριο, λέγοντας για το καθένα, «Εις τιμήν και μνήμην της υπερευλογημένης ενδόξου Δεσποίνης ημων Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας», «Εις τιμήν και μνήμην των Αγίων...» και «υπέρ υγείας και σωτηρίας (των ζώντων) και αναπαύσεως των κεκοιμημένων αδελφών μας». Τι σημαίνουν αυτά; Ευχαριστία στο Θεό και ικεσία. Γιατί με τα δώρα μας είτε ανταποδίδουμε στον ευεργέτη την ευεργεσία που μας έκανε είτε τον παρακαλούμε για να μας ευεργετήσει.

Έτσι κι εδώ, η Εκκλησία, με τα δώρα που προσφέρει στο Θεό, Τον ευχαριστεί γιατί στα πρόσωπα των Αγίων της δόθηκε η άφεση των αμαρτιών και η Βασιλεία των Ουρανών  και Τον ικετεύει να δοθούν αυτά τα αγαθά και στα παιδιά της εκείνα που ακόμα ζουν, και το τέλος τους είναι αβέβαιο, καθώς επίσης και σ' εκείνα που έχουν πεθάνει. Γι’ αυτό λοιπόν μνημονεύει ονομαστικά πρώτα τους Αγίους, έπειτα τους ζώντες και τέλος τους κεκοιμημένους. Και για τους Αγίους ευχαριστεί, ενώ για τους άλλους ικετεύει.

            Τα όσα ειπώθηκαν και έγιναν πάνω στον Αμνό, για να συμβολίσουν την γέννηση που όμως είπαμε ότι προδιαγράφει και το θάνατο του Χριστού, είναι απλές περιγραφές και σύμβολα. O Αμνός παρέμεινε άρτος, μόνο που τώρα έγινε δώρο αφιερωμένο στο Θεό, και συμβολίζει το σώμα του Χριστού. Γι' αυτό ο ιερέας αναπαριστά τα θαύματα που έγιναν στον νεογέννητο Κύριο στη φάτνη. Βάζει πάνω στον άρτο τον λεγόμενο Αστερίσκο και λέει: «Και ελθών ο αστήρ έστη επάνω ού ήν το Παιδίον» (Ματθ. 2: 9). Ο Αστερίσκος που είναι ένα από τα Άγια Σκεύη συμβολίζει τον αστέρα που οδήγησε τους μάγους από την Περσία στον νεογέννητο Χριστό.  Ύστερα σκεπάζει το Δισκάριο και το Ποτήριο με πολυτελή καλύμματα και θυμιάζει. Γιατί αρχικά ήταν συγκαλυμμένη η δύναμη του Χριστού, μέχρι τον καιρό που Αυτός άρχισε να θαυματουργεί, και ο Θεός Πατέρας έδινε τη μαρτυρία Του από τον ουρανό. Επίσης τα καλύμματα συμβολίζουν τα σπάργανα του Χριστού με τα οποία τον σπαργάνωσε η Παναγία κατά την Γέννηση αλλά και το Σεντόνι με το οποίο τον περιέβαλαν ο Ιωσήφ ο από Αριμαθαίας και ο Νικόδημος κατά τον ενταφιασμό. Αυτή είναι ακολουθία της προσκομιδής και με τους συμβολισμούς που περιέχει μας εισάγει στη Θεία Λειτουργία.

Πηγές:  1) Ιερατικόν. Εκδόσεις Σαλιβέρου.

            2)Ερμηνεία της Θείας Λειτουργίας, Αγίου Νικολάου του Καβάσιλα.

            3) Ερμηνεία της Θείας Λειτουργίας. Εκδόσεις Ο.Χ.Α. Λυδία.

Ά ΗΧΟΣ

Ένας μεγάλος τομέας της εκκλησιαστικής τέχνης είναι η υμνολογία. Το παραπάνω μουσικό κομμάτι εκτελείται πρώτα μόνο με νότες της εκκλησιαστικής- βυζαντινής μουσικής και αυτός ο τρόπος ψαλμωδίας ονομάζεται παραλλαγή.Μετά αντί για τις νότες λέμε στο ανάλογο ύψος της κάθε νότας τις συλλαβές του κειμένου και αυτός ο τρόπος ψαλμωδίας ονομάζεται μέλος.

Δημιουργία.

           Αν κοιτάξουμε στο Νότιο τοίχο πάνω από μια σειρά αγίων, βλέπουμε εικόνες εμπνευσμένες από το πρώτο βιβλίο της Αγίας Γραφής, τη Γένεση, που περιέχει διηγήσεις για τη δημιουργία του κόσμου και του ανθρώπου από το Θεό καθώς και την διήγηση της πτώσης.

 

          Η εικόνα που βλέπουμε παρουσιάζει τη δημιουργία του σύμπαντος όπως την απέδωσε ο αγιογράφος και μας θυμίζει τον πρώτο στίχο της Αγίας Γραφής στο Γένεσις 1,1:

 «Εν αρχή εποίησεν ο Θεός τον ουρανόν και την γην.»

Δίπλα από αυτή την εικόνα είναι η τοιχογραφία που δείχνει την δημιουργία του Αδάμ από το Θεό. Εμπνευσμένος από το κείμενο της Γενέσεως ο αγιογράφος απεικονίζει την στιγμή που ο Θεός ενεφύσησε πνοή ζωής στον Αδάμ.